Kanuni i Lekë Dukagjinit

[Hyllien]

Or ti zotni!

Çfarë quan ti sot moral dhe vlera? Gjakmarrjen, vetëgjygjësinë, paprekshmërinë e kishës dhe pronave të saj, shitjen e gruas, gjethet e rrushit mbi kokë apo çfarë?

Sistemet moderne ligjore kanë në thelbin e tyre këto parime:

Askush nuk ka të drejtë t'ia marrë jetën tjetrit.
Askush nuk ka të drejtë të bëjë vetëgjygjësi.
Kisha është e barabartë me gjithë të tjerët.
Gruaja gëzon të gjitha të drejtat që gëzon dhe burri madje në disa raste edhe ca më shumë.
Shteti duhet të sigurojë qarkullimin e lirë të njerëzve brenda shtetit të tyre pa pasur frikën se po kalojnë në shtigje ku të rrezikohet jeta.


Më thuaj ti mua konkretisht se cila pjesë e kanunit të duket ty e moralshme dhe me vlera sipas standarteve të sotme?

Aq kupton aq flet, c'të të shpjegoj unë ty. Ti lexon propagandën Serbe ose e ke lexuar atë me vite nëpërmjet shpëtimtarit Enver Hoxha. Cdo gjë tjetër për ju nuk ka asnjë vlerë. Këtu po bëhet debat vlerash jo debat me ironi koti. Postimi yt, me standartin e forumsave që lexojnë historinë, si psh. Baptist, Darius, illyrian_rex, javan, apo yes* dhe shumë të tjerë që duken se kanë njohuri në fushë është "banalitet i rëndomte" ose sic thonë tironsit "lloqe Kavaje". Kaq konfuz je sa këndej përmend shtetin federal këndej përmend perla si këto sipër.

[Fleur Blanche]

Nuk i kuptoj keto njerez!!! Po nuk keni faj ju, se po me kujtohet tani nje shprehje tek filmi ; lulekuqe mbi mure: "nuk keni faj ju, fajin e ka "drejtori" qe eshte zemer mire..."

O Dasius, shpirti, ketu jemi duke fole me referenca, jo me cfare te teket ty te thuash, kushedi ku e ke degjuar ate qe thua tek ndonje dokumentar se cfare nuk po degjojme sot (me duket se e ke degju tek ekskluzive/ tch),. Te lutem a ka mundesi te me lejosh ta perfundoj ate paranteze e debatojme sa te duash bashke, se edhe une kam ato verejtjet e mia ndaj KLD, por t'i marrim gjerat nje e nga nje, pra do t'i marrim nen per nen, do t'i ballafaqojme edhe me legjislacionin e sotem e debatojme sa te duash pastaj. Uroj te me mirekuptosh....

[Fleur Blanche]

BARAZIA NGA GJAKU

Ketu shprehet barazia ne te drejta dhe detyrime ndaj kanunit, ku ky i fundit i trajtonte individualisht njelloj. Ne kete kanun nuk behej asnje dallim si nga pasuria, origjina ose pozita shoqerore per arsye mosdominimi i njerit mbi tjetrin person, duke shfqaur ne kete menyre nje lloj demokracie primitive. Ne nenin 886 citohet "ne kanu te maleve gjithsa djelm te lejne njehen te mire e nuk vecohen prej njani tjatrit. shpirt per shiprt se duken e fole zoti". Neni 852 "si i miri dhe i keqi kane nje cmim dhe nuk vecohen prej njeri tjetrit"-, tregon mosdiferencime. Ky fakt, tregon se kanuni jone qendron deri diku ne te njejten linje me parimin e sotem kushtetues se "te gjithe jemi te barabarte.....(neni 18 i kushtetutes), apo bazuar edhe ne Kodin e sotem te Familjes ku nuk behet asnje diferencim ndermjet femijeve, ku si ata nga martesa dhe ato jo nga martesa njihen si te barabarte ne trashegim. Duke qene se ketu thuhet ne meyre te pergjithshme qe ne kanu te maleve gjithsa djelm te lene njehen te mire, besoj se perfshin edhe ata te jashtemartese (kuptohet eshte interpretimi im qe mund ta kundershtoni)
Por ketu problemi qendron ne diferencimin e femres, duke qene se ato paraqiten nen pushtetin e burrave. Besoj se eshte e justifikueshme duke pasur parasysh zhvillimin e asaj kohe, madje edhe ne shtetet e tjera shume te zhvilluara femra ishte nen tutelen e burrit, dhe kur nje rregullim i tille ligjor haset ne nje pjese te vendit tone ne nje periudhe te atille dhe duke qene edhe nen pushtim, tregon nje pasuri te kultures tone shqiptare. Ne nje fare menyre femra ketu eshte nen mbrojten e burrit. Rrethana te tilla historike e justifikojne per ate periudhe, dhe sic thashe nuk kishte ndonje dallim te asaj kohe me vende te cilat ishin shume te zhvilluara.

vazhdon.....

[javan]

BARAZIA NGA GJAKU

Ketu shprehet barazia ne te drejta dhe detyrime ndaj kanunit, ku ky i fundit i trajtonte individualisht njelloj. Ne kete kanun nuk behej asnje dallim si nga pasuria, origjina ose pozita shoqerore per arsye mosdominimi i njerit mbi tjetrin person, duke shfqaur ne kete menyre nje lloj demokracie primitive. Ne nenin 886 citohet "ne kanu te maleve gjithsa djelm te lejne njehen te mire e nuk vecohen prej njani tjatrit. shpirt per shiprt se duken e fole zoti". Neni 852 "si i miri dhe i keqi kane nje cmim dhe nuk vecohen prej njeri tjetrit"-, tregon mosdiferencime. Ky fakt, tregon se kanuni jone qendron deri diku ne te njejten linje me parimin e sotem kushtetues se "te gjithe jemi te barabarte.....(neni 18 i kushtetutes), apo bazuar edhe ne Kodin e sotem te Familjes ku nuk behet asnje diferencim ndermjet femijeve, ku si ata nga martesa dhe ato jo nga martesa njihen si te barabarte ne trashegim. Duke qene se ketu thuhet ne meyre te pergjithshme qe ne kanu te maleve gjithsa djelm te lene njehen te mire, besoj se perfshin edhe ata te jashtemartese (kuptohet eshte interpretimi im qe mund ta kundershtoni)
Por ketu problemi qendron ne diferencimin e femres, duke qene se ato paraqiten nen pushtetin e burrave. Besoj se eshte e justifikueshme duke pasur parasysh zhvillimin e asaj kohe, madje edhe ne shtetet e tjera shume te zhvilluara femra ishte nen tutelen e burrit, dhe kur nje rregullim i tille ligjor haset ne nje pjese te vendit tone ne nje periudhe te atille dhe duke qene edhe nen pushtim, tregon nje pasuri te kultures tone shqiptare. Ne nje fare menyre femra ketu eshte nen mbrojten e burrit. Rrethana te tilla historike e justifikojne per ate periudhe, dhe sic thashe nuk kishte ndonje dallim te asaj kohe me vende te cilat ishin shume te zhvilluara.

vazhdon.....

Ti me shoqe, me qe deklarove qe do citosh, qendro tek citimet. Po flet per barazine e Gjakut. Domethene, para se te dalesh tek i miri, i keqi, jashtemartesa, dhe gruaja, do duhet te sqarosh se pari cfare quhet Gjak dhe pastaj cfare barazohet.

A eshte gruaja gjak?

[Fleur Blanche]

NDERI VETJAK

Nuk ishte vetem nje institut kanunor ne mbrojtje te interesit te personit, por mbi te gjitha pasqyronte nje parim themelor, duke qene se e gjithe gama e normave kanunore ndertohej ne respektimin e nderit vetjak dhe shoqeror, duke qene se individi ishte pjese e shoqerise dhe nderi bashke me dinjitetin e tij paraqet vlerat me te larta njerezore ne shoqerine shqiptare.

"Ai te cilit i muer ndera xehet i dekun nga kanuja" - ai te cilit i merrej nderi sillej si i vdekur nga kanuni. Kanuni nxiste kunderveprimin ndaj ketij fenomeni i cili konsiderohej shume i gjere dhe cenimi mund te behej nga forma me te ndryshmet. Psh tradhetia bashkeshortore nga ana e gruas, nese burri e zinte ne flagrance (sic e quajme sot) kishte te drejte te vriste gruan bashke me personin qe e kishte tradhetuar. Nese ai nuk e kryente kete veprim ishte i perbuzur nga opinioni shoqeror i vendit, dhe madje edhe nga te gjithe anetaret e familjes, por mund te arrinte deri atje sa te denohej nga kuvendi i pleqve me bojkotim, dmth i hiqej e drejta per t'u mbledhur me njerezit e tjere ne raste gezimi, feste, vdekje, per te perdorur mulline dhe cezmen e fshatit etj...Me shkelje nderi konsiderohej edhe vjedhja, nje veprim ky i rende, c'nderues, sidomos per grate, pasi nga mendesia popullore barazohej me rastin e shkeljes se kurores duke u bere edhe shkak per zgjidhjen e saj (sic e shihi na shfaqet edhe e drejta e asaj qe ne sot e quajme divorc, shfaqet si nje institut me vete si tek e drejta e sotme familjare-jesmina) Karakteri i tij i ashper ndaj mbrojtjes se moralit dhe nderit, shkon deri aty sa ekzekutimi i gruas mund te behej, edhe kur nuk arrin ta vertetoje nje gje te tille, por edhe nese kishte vetem dyshime dhe shkaqe xhelozie. Pertej kesaj ashpersie, duhet pare edhe ana pozitive, sepse me ane te ketij karakteri konservator qe na paraqitet ky parim u kthye ne ne trajten e nje institucioni juridik per kohen qe i perkiste, duke pasur per qellim ruajtjen e nje nga vlerave me te medha qe na karakterizon si komb; dhe kjo eshte nderi.
Me aq sa kam njohuri edhe nga e drejta romake, ata kishin nje nga parimet themelore baze te asaj kohe : "honeste videre" - te jetosh me ndere! Besoj se nuk do shume koment fakti se cfare pasurie perbente mendesia e shqiptarit per ate periudhe....(komentet kundra besoj se do ishte mire t'i diskutonim me pas-jesmina)

vazhdon...

[Dylan]

un jam me ligjin e bibles. askush smund ti marre jeten tjetrit pervec ne disa raste specifike, psh kur tjetri i lutet zotave filistine ne te cilin rast esht e keshillueshme tja shfarosesh komplet familjen megjith bageti

[urani29]

E po kjo e jotja o Dylan esht nje kugja hiq se secili njeri ka drejt ti besoj zotit te ti dhe ti lutet ashtu si don po dashi me bibel po dashi me kuran po dashi me libren e budisve si te doj aij.
Per kanuni esht diqka qe kemi trashegu qe nga kohrat e hershme kur edhe u shkruan edhe ligjet e para te shtetit arbror.
Nga ky kanun jan sherbyer shum shtet per te ber ligjet e tyre qose e merrni dhe e lexoni ket kanun per kohen qe esht perdoruar ishte me i perpaurari i kohes.

[Dasius]

Unë personalisht e vlerësoj shumë KLD dhe kanune të tjera për vlerat reale që kanë, për atë që kanë përfaqësuar dhe për atë çfarë mund të mësohet prej tyre.

Por nga ana tjetër si njeri me mendje kritike kam gjithashtu edhe shumë vërejtje për KLD si në përmbajtjen e tij, si për domethënien historike.

Nuk duhet harruar një fakt shumë interesant, p.sh që respektimi dhe zbatimi me përkipmëri i KLD kishte edhe interes financiar për disa. Ky është një faktor që ndikon në prapambetje. Pra, kanunit i janë shtuar nene sipas nevojës por me kalimin e kohës nuk është bërë më demokratik. Ai ka mbetur njësoj. Madje, vetë kisha katolike ka ndikuar shumë që të mbetet i tillë.
Këtu qëndron edhe vlera dhe antivlera e tij.

Mr Yes, analizoje mirë këtë që kam shkruajtur më sipër pastaj përgjigju.

[Fleur Blanche]

Daisus, nuk ka gjera perfekte, as Kushtetuta jone nuk eshte perfekte, sidomos sot qe e trajtojne si lecke (kujto ndryshimet foshnjarake dhe interesaxhie qe iu bene me 21 prill te 2008), as kodi penal nuk eshte perfekt dhe kerkon ndryshim por ja qe nuk po behen 3/4 e votave per inate politike qe te votohen ndryshimet e nevojshme, edhe kodi civil ka mangesi, madje per mua dega e civiles eshte me evazivja, e shume e shume kode te tjera qe kane nevoje per azhornim. Po e drejta e pronesise qe kemi ne sot, mos me duhet te te kujtoj ato 'shuplaka' qe na jep strasburgu dhe ato gjoba marramendese qe merr shteti yne kur humbet ndaj individit shqiptar per ceshtjet e pronesise. E di ti qe ne kemi dy ligje qe bien ne kundershtim me njeri tjetrin per pronesine, kemi akoma ligjin e ramiz alise ne fuqi ligji 7501 qe eshte akoma v.s ligjit per kthimin dhe kompensimin e prones. Ne cilin shtet demokratik nje te drejte themelore dhe kushtetuese, sic eshte e drejta e pronesise ta jep nje agjensi si ketu tek ne? Mos me duhet te te kujtoj protokollin shtese qe kemi nenshkruar me KEDNJ per te drejten e pronesise? E sa zbatohet dasisus? E di per ke zbatohet? Ta them une dhe ta thote gjithe ai popull me mend ne koke, qe ligji mbi pronesine sot masakron pronarin e vertete dhe shiko mire se si eshte privatizuar pjesa me e mire e tokave shqiptare nga politikane.
E ti me permend qe KLD paska pasur nderhyrje dhe deformime, sigurisht qe mund te kete pasur, por mos te duken te pafajshem kodet dhe ligjet e sotme qe miratohen.

Po ta them prap, nuk jam duke bere avokaten e KLD por po propozoj ta shohim me syrin e paanesise dhe te vlerave historike qe ka pasur ne ate periudhe , nje rregullimi juridik me institute perkatese te rregullimit te saj, kjo tregon se populli yne nuk ka qene nje popull injorant, por qe ka ditur te krijoje norma rregulluese dhe t'i ruaje ato brez pas brezi, dhe ky kanun me sa duket ka qene rival me i forte i turqve se sa vete skenderbeu.
Mos mendo se eshte e lehte te tregohem e pananeshme ne analizimin e tij, sepse si femer qe jam, ta them troc qe disa gjera nuk i honepsi dot, por po te them qe ajo qe porpozpj une ne analizimin e tij, eshte te shohim a ka pasur vlera, nese po cilat jane, nese jo cilat jane antivlerat...

Do t'iu lutesha ty dhe disave qe jane si shkopinj nen rrota, te me lini te perfundoj shkurtmisht edhe dy parimet, e me pas te kalojme te analizojme librin e pare....


MIKPRITJA
KLD dhe kanunet e tjera shqiptare permbaninin nje kod te posacem te nderlikuar te mikepritjes qe permblidhet ne formulen "shpia e shqyptarit eshte e zotit dhe e mikut". kushdo qe trokiste ne dere, edhe vete gjaksi do te pritej si mik, me te gjitha nderimet. Tradhetia e mikut (prerja e mikut ne bese) eshte nje nder krimet me te renda.
Ne KLD ne mos gabohem ka 65 norma qe dedikohen mikepritjes, ndersa ne kanunin e skenderbeut ka 162 te tilla.

Neni 660 deri ne nenin 664 tregohet mjaft mire nderi qe i behet mikut kur pritet ne shtepi. Me saktesisht; nye i nandedhjetegjashte, i nandedheteshtate dhe i nandedhetete tregohet me se miri, por besoj se do ta analizojme nen per nen kur t'i vije rradha.


BESA
Besa jo vetem qe ishte nje parim themelor por ishte edhe institucion juridik , pra nuk ishte thjesht nje kategori etike. Mbajtaja e fjales ne ate kohe zevendesonte jo vetem kontraten por organet e specializuara te kontrollit te saj
Neni 648 i kld "i pabesi qi pret kend ne vete a shet kend ne bese, grihet katundisht e shkon gjak- hupes."
Pra ai qe shkel besen jo vetem qe do t'i nenshtrohet denimit te rende; grindja katundisht ka kuptimin e pushkatimit perpara popullit, por kishte edhe nje denim tjeter qe ishte: humbja e gjakut.
Kjo mua personalisht si jesmine, nga ana e ndertimit te kesaj norme jurike me ngjan sistemin e denimeve qe kemi sot ne kodin tone penal dhe qe gjindet ne te gjitha kodet penale te tjera te vendeve bashkekohore, pra denimin kryesor dhe denimin plotesues, ku ne rastin konkret denimi kryesor eshte pushkatimi dhe denimi tjeter plotseues eshte heqja e te drejtes se marrjes se gjakut. (krahasimi me kodin penal ne kete rast e bera vetem nga struktura e normes dhe sistemit te denimit vetem nga ana ndertimore e tyre, jo nga denimet konkrete)

"I pabese" ka qene sharja me e rende per shqiptarin, dhe shkelja e saj ishte brez pas brezi e pafalshme per te. Ne moment mu kujtua nje thenie e Bajronit "te forte binjte e shqipes, armiku nuk ua pa shpinen ndonjehere" . Ne vlersimin tim personal kjo e Bajronit nuk ka pasur ne plan te pare vetem trimerine, por mbi te gjitha edhe besen; mos t'i kthesh shpinen as mikut dhe as armikut. (me korigjoni nese jam gabim, se ka shume mundesi qe edhe te jem)

Analizmin qe nga libri i pare, them ta filloj pak me vone sepse tani jam pak e zene, nese dikush e merr persiper ta analizoje tani, do isha e lumtur...

[Hyllien]

Eh ,çna polli belaja!

Hehehehehe. Më ule edhe standartin tani, o doktor shkencash? Apo stë pëlqen realiteti dhe preferon të shohësh ëndrra me sy hapur?

E para. Të më akuzosh se lexokam propagandën serbe është fyejre shumë e ulët për mua. E dyta, ti e di shumë mirë që këto që po them nuk janë aspak llogje kavaje, prandaj kqyri me kujdes se nga diversiteti dhe fleksibiliteti i mendimit tim çoç mund të mësosh gjëra të reja që mendja st'i rrok dot.

Kjo ishte ajo që the ti:

ata që duan të kthejnë Kanunin në shoqeri nuk janë idiotë, ose të lënë nga trutë ose gjakatar, janë ata që duan një rikthim të vlerave në shoqerinë tonë të brishtë dhe të pamoralshme

Unë të bëra një pyetje konkrete të cilën po e riformuloj:

Cilat janë ato vlera konrete të Kanunit të Lekë Dukagjinit që janë të moralshme për shoqërinë moderne demokratike të shkeullit të 21, të cilat nuk i gjejmë SOT në kushtetutat dhe legjislacioniet moderne të shteteve demokratike?

Më thuaj pak cilat janë mangësitë e Kushtetutës së Shqipërisë, Kodit Penal, Kodi Civil, Kodit të Punës, etj, dhe ku e sheh t'i nevojshme të ndërhyet me futjen e ligjeve që përmbahen në KLD?

Unë mund të të listoj këtu të gjitha nenet e KLD që nuk i përshtaten SOT SOT SOT shoqërisë moderne. A je ti në gjendje ta bësh një gjë të tillë me ligjet moderne të Republikës së Shqipërisë?

FOL KONKRETISHT, ME FAKTE, se më akuzove edhe për standart të ulët.

Ti bëre autogol dhe e korrigjove në postimin pas këtij, një autogol komik madje. Këndej the që "Kanuni ka vlera studimore etj etj", pastaj nuk le gjë pa thënë duke përmendur gjëra që ndoshta i ke lexuar tek Shekulli. Kjo quhet hipokrizi.

Kushtetuta e sotme e Shqipërisë zotëri nuk është shkruar nga Shqiptarët, dhe këtu nuk po flitet për mangësitë e kushtetutës, un fola për vlera shpirtërore, je ti ai që je kontradiktor. E njëjta gjë ndodhi edhe me Kosovën. Nuk i kemi shkruar ne kushtetutat tona, na i kanë dhënë/imponuar(në rastin e Kosovës) të tjerët.