Kultura demokratike, triumf i individualizmit?!

[Hyj-Njeriu]

Cdo gje eshte te qasja. Ti ke qasje te gabuar ndaj cdo gjeje...aq sa arrine te mos besh me as sens.
troyiii

Qasjen e gabuar sipas mendimit tend,por kjo nuk do te thote se eshte gabim...
Po te perpiqesh ndonjehere te kuptosh e jo thjesht lexosh cfare shkruaj,mbase sdo te duket aq e gabuar qasja,sdo te duken gjera per te tredh miza....

[Hyj-Njeriu]

Pse ja fut kote e?!ndertimi i nje shoqerie te drejte njerezore eshte nje utopi e paster!

Lando nuk po flitet per perfeksion por per nivel mese te kenaqshem drejtesie.....

[alibaba]

Individualizmi ka shumë defekte. Njëri ndër to është dobësimi i lidhjes shpirtërore mes individëve, madje edhe mes anëtarëve të një familjeje. Për arsye se secili individ ndjek mendësi të ndryshme nga tjetri, dhe duke pasur parasysh kohën e paktë që kapitalizmi ua lejon njerëzve të kalojnë me njëri tjetrin, është e kuptueshme që e drejta për "mendim ndryshe" do të zbatohet aq ekstremisht sa që do të krijojë madje edhe brenda familjes njerëz me pikëpamje krejtësisht të ndryshme. Këto largojnë individët mes tyre. Festat e lashta, ku 300 burra pinin verë të kuqe gjithë së bashku, e bënin shaka, e hidhnin valle, shoqëria individualiste ose nuk mund t'i shijojë, ose do t'i shijojë me dyfytyrësi, duke ngrënë e pirë së bashku, dhe të nesërmen të njëjtit njerëz do të rrahen mes vete. Në Kanun, për çështjet thelbësore nuk ka "liri mendimi". Kanuni e përcakton qartë çfarë është faj e çfarë është pafajësi, çfarë është nder e çfarë është turp, çfarë durohet e çfarë nuk durohet. Jashtë këtyre kornizave je i lirë të mendosh si të duash ti, por brenda këtyre kornizave, nuk ka fjalë.

Në individualizëm, shoqëria nuk ka kontroll aq të madh ndaj individit, mirëpo në këtë rast nuk ka as kujdesje ndaj individit. Një shoqëri e tillë e lë individin që të shpenzojë lekët në drogë, prostituta, bixhoz etj, ndonëse mund t'i ketë pesë fëmijë në shtëpi. Kurse në shoqërinë fisnore, individët e tillë, janë vazhdimisht të injoruar, të qortuar, madje edhe linçohen, përderisa nuk heqin dorë nga mbrapshtitë e tyre. Kjo ndikon pozitivisht sepse e largon një individ nga jeta e shthurur dhe përderisa e largon individin nga kjo mënyrë jetese, njëkohësisht e shpëton shoqërinë nga një virus.

Individualizmi e pamundëson bashkimin e individëve për një qëllim madhor, në rastet kur këtë detyrë nuk mund t'a bëjë shteti, ose kur nuk kemi shtet. Për shembull sot në Kosovë, nëse hap një organizatë ose lëvizje qoftë për qëllime politike, kulturore ose çfarëdo qëllimi tjetër, individët që do të bëhen pjesëmarrës në këtë organizatë do të jenë me profile të ndryshme, taleban e ateist, nacionalist e internacionalist, aso që bëjnë tifozllëk për Naim Frashërin dhe pala kundërshtare që bën tifozllëk për Fan Nolin, këta do të njifen fillimisht mes tyre, pastaj do të kuptojnë bindjet e njëri tjetrit, pastaj do të fillojnë polemikat, debatet e pafundme, të cilat do të lënë një shije të hidhur mes këtyre individëve, gjë që sjell deri tek një ftohje e marrëdhënieve. Kurse Kanuni ka ofruar një kohezion aq të fortë në saje të uniformitetit të mendësisë, sa që "kur ka lidhë besën burri i Shqipnisë, i ka shti dridhën gjithë Rumelisë", askush nuk ka mundur të përçajë djalërinë e fisit, në luftën kundër armikut të vendit.

Individualizmi shkon aq larg sa nuk e njeh të drejtën e trashëgimisë. Me këtë sistem individi është pronar absolut i pasurisë së tij, dhe po të qëllojë ndonjë prind i dalur mendsh, ndodh që i lë testament pasurinë vetëm njërit fëmijë dhe tjetrin e dëbon rrugëve. Ose nuk u lë fare pasuri fëmijëve të tij, ia lë pasurinë shtetit ashtu siç bëjnë në Gjermani shumë njerëz, prandaj edhe gjen atje shumë "pena", të rinj që bredhin rrugëve, lypin, gjermanë në tokën e tyre në këtë gjendje, ndërkohë që turqit emigrantë kanë një jetesë shumë më të mirë. Ndërsa Kanuni nuk njeh testament. Në momentin që vdes pronari, pasurinë e ndajnë trashëgimtarët sikur të kishin qenë pronarë për të gjallë të atit.

Gjithsesi shoqëria që bazohet në familje/fis/tribalizëm, ka një defekt të vogël të cilin duhat t'a mënjanojë. E ky defekt përsëri është import nga shoqëria individualiste, pra është fjala për kontrollin jo-formal, ku mbikëqyrësi (babai, familja, fisi etj), ka një pushtet jo të përcaktuar qartë mbi të mbikqyrurin, dhe ndryshon qasja ndaj të mbikqyrurit. Psh një prind fëmiut të tij i jep liri më të mëdha, sesa që një prind tjetër i jep liri fëmiut të tij. Është një shembull i thjeshtë, por ka shembuj tjerë të kësaj natyre. Kontrolli jo-formal është baza e shkatërrimit të shoqërisë tribale, sepse "sheh rrushi rrushin e piqet", në rastin konkret në vend se të piqet, kalbet e bëhet pleh.

[chino]

Individualizmi ka shumë defekte. Njëri ndër to është dobësimi i lidhjes shpirtërore mes individëve, madje edhe mes anëtarëve të një familjeje. Për arsye se secili individ ndjek mendësi të ndryshme nga tjetri, dhe duke pasur parasysh kohën e paktë që kapitalizmi ua lejon njerëzve të kalojnë me njëri tjetrin, është e kuptueshme që e drejta për "mendim ndryshe" do të zbatohet aq ekstremisht sa që do të krijojë madje edhe brenda familjes njerëz me pikëpamje krejtësisht të ndryshme. Këto largojnë individët mes tyre. Festat e lashta, ku 300 burra pinin verë të kuqe gjithë së bashku, e bënin shaka, e hidhnin valle, shoqëria individualiste ose nuk mund t'i shijojë, ose do t'i shijojë me dyfytyrësi, duke ngrënë e pirë së bashku, dhe të nesërmen të njëjtit njerëz do të rrahen mes vete. Në Kanun, për çështjet thelbësore nuk ka "liri mendimi". Kanuni e përcakton qartë çfarë është faj e çfarë është pafajësi, çfarë është nder e çfarë është turp, çfarë durohet e çfarë nuk durohet. Jashtë këtyre kornizave je i lirë të mendosh si të duash ti, por brenda këtyre kornizave, nuk ka fjalë.

Pra edhe Kanuni parasheh një të drejtë të qytetarit për mendim të lirë përsa i përket disa çështjeve, të cilat Kanuni i deklaron si çështje te botëkuptimit personal apo bindjes personale. E njëjta gjë vlen edhe për individualizmin e derivuar nga principet demokratike. Është e vërtetë që individualizmi është term abstrakt që kërkon përkufizim, dhe që këtij pëerkufizimi mund të i ofrohesh nga prizme të ndryshme dhe si pasojë të arrihet tek një përkufizim të larmishëm që varion në mes të individëve dhe që mund të shkojë edhe në keqpërdorim, p.sh. të deklarohet edhe konsumimi i drogës apo alkoholit si shprehje e individualitetit. Por personalisht përkufizimin e termit të individualizmit e bëj nëpërmjet të dy mendimeve themelore, të cilat unë ketij termi ia atestoj si bazë. Mendimi i parë është një historik: Shoqëria demokratike nga përvoja e sistemeve të organizimit shoqëror të të kaluarës mendon se individit duhet të i jipet e drejta e përfaqësimit, ndjekjës dhe realizimit së vlerave, vetive apo dhuntive të tij individuale, sepse kjo e drejtë ndikon njëherit pozitivisht ne rritjen e mirëqenies të mbarë shoqërisë. Pra sipas motos: kur ke të drejtën dhe mundësinë e ndjekjes dhe realizimit të synimeve, vlerave, dhuntive tua si person, ke mundësi të i ofrosh shoqërise maksimumin apo më të mirën nga personaliteti yt; dhe një shoqëri, në të cilën ofrohet maksimumi apo më e mira e indvidit, ajo patjetër është shoqëri e mirëzhvilluar. Mendimi i dytë është mendim juridik, drejtesor: Që njeriu të ketë mundësinë e realizimit te vlerave dhe dhuntive të tij, ai duhet të pajiset me të drejta që mundësojnë ketë realizim; me të drejta, të cilat mbrojnë synimin e përmendur më lartë, pra realizimin, frytdhënien maksimale të individit në shoqëri, nga ndyërhyrja e palejueshme shtetërore apo e ndonjë grupi shoqëror në këtë proces të frytdhënies individuale në shoqëri.

Nëse i sheh që të dyja mendimet e lartpërmendura si të ndërlidhura me njëra tjetrën, sipas mendimit tim kupton se individualizmi nuk është një "biletë e lirë" ndaj individit për shthurje të tij sociale, dhe që shthurja e tij sociale është një devijim, një pervertim i të drejtës për individualitet. Kështu që nuk mund të tregosh sjellje insociale, p.sh. aso që shkojnë kundër të drejtave të tjereve apo kundër lidhjeve sociale - shoqërore apo familjare - duke pretenduar se kjo sjellje është ushtrim i individualitetit tënd.

Asnjë shtet demokratik nuk e vën individualizmin mbi principet bartëse të shoqërise demokratike. Përkundrazi, demokracia në normat e saj ngushton qartë të drejtën për ushtrim të individualizmit. Këtë ngushtim e gjen si në kushtetuta ashtu edhe ne ligjet që konkretizojnë dhe detajojnë parimet kushtetutore. Cka njëkohësisht tregon se - si Kanuni ashtu edhe - demokracia nuk e sheh të drejtën për realizim të individualitetit si vlerë supreme, por i vën individualitetit kufijtë e tij.

Kështu që e drejta për realizim të individit nuk është e paraparë si ofertë ndaj individit për shthurje sociale. Por kjo e drejtë thjesht përdoret si shkas, si arsye fiktive për të tentuar një shfajësim apo një justifikim të gjendjes insociale apo të dështimit social të individit.



*

[alibaba]

O chino, pse more kundërshton veç sa me humb kohën? Veç që s'ki çka ban a?

Pra edhe Kanuni parasheh një të drejtë të qytetarit për mendim të lirë përsa i përket disa çështjeve, të cilat Kanuni i deklaron si çështje te botëkuptimit personal apo bindjes personale.

E thashë more shoq unë këtë, pse po më përsërit apo më kopjon. Po kanuni e ka një përkufizim të qartë çfarë është mirë e çfarë është keq, dhe ky mendim i lirë i qytetarit nëse bie ndesh me këtë farë klasifikimi, atëherë qytetari mund të penalizohet moralisht (injorim, qortim, linçim a.k.a. Leçitje), ose mund të penalizohet fizikisht (çarmatim, gjobë, djegie shtëpie, dëbim, dënim me vdekje).
Ekziston një "rrugë" shumë e ngushtë nëpër të cilën Kanuni lejon të ecet, brenda kësaj rruge ndash ec në të majtë, ndash në të djathtë, nuk thotë kush gjë, jashtë kësaj rruge pason dënimi.

E njëjta gjë vlen edhe për individualizmin e derivuar nga principet demokratike.

Nuk vlen e njëjta gjë. Kanuni bazohet në familje/fis, demokracia perëndimore bazohet në individ. Janë dy mentalitete që qëndrojnë përballë njëri tjetrit.

Mendimi i parë është një historik: Shoqëria demokratike nga përvoja e sistemeve të organizimit shoqëror të të kaluarës mendon se individit duhet të i jipet e drejta e përfaqësimit, ndjekjës dhe realizimit së vlerave, vetive apo dhuntive të tij individuale, sepse kjo e drejtë ndikon njëherit pozitivisht ne rritjen e mirëqenies të mbarë shoqërisë.

Konkretisht si arrihet mirëqenia e mbarë shoqërisë, përmes individualizmit?

Pra sipas motos: kur ke të drejtën dhe mundësinë e ndjekjes dhe realizimit të synimeve, vlerave, dhuntive tua si person, ke mundësi të i ofrosh shoqërise maksimumin apo më të mirën nga personaliteti yt; dhe një shoqëri, në të cilën ofrohet maksimumi apo më e mira e indvidit, ajo patjetër është shoqëri e mirëzhvilluar.

Konkretisht si mirëzhvillohet shoqëria, përmes individualizmit?

Mendimi i dytë është mendim juridik, drejtesor: Që njeriu të ketë mundësinë e realizimit te vlerave dhe dhuntive të tij, ai duhet të pajiset me të drejta që mundësojnë ketë realizim; me të drejta, të cilat mbrojnë synimin e përmendur më lartë, pra realizimin, frytdhënien maksimale të individit në shoqëri, nga ndyërhyrja e palejueshme shtetërore apo e ndonjë grupi shoqëror në këtë proces të frytdhënies individuale në shoqëri.

Disa shembuj ku individi dëshiron të japë fryte, dhe shteti e ndaloka, duke bërë gabim ndaj tij?

Apo e ke fjalën për Ardian Klosin, i cili përkthen libra pansllavishte të pedofilëve zvicerianë, dhe nëse shteti e ndalon këtë, paka bërë një gabim, nuk e paska lejuar individin që të zhvillohet lirshëm, dhe që të kontribojë lirshëm? E çfarë kontriboi Klosi, përveçse fyerje e ofendime për heroin e 10 milionë shqiptarëve, dhe debate kundërshtuese që i kanë derdhur kot energjitë tona inetelektuale?

Nëse i sheh që të dyja mendimet e lartpërmendura si të ndërlidhura me njëra tjetrën, sipas mendimit tim kupton se individualizmi nuk është një "biletë e lirë" ndaj individit për shthurje të tij sociale, dhe që shthurja e tij sociale është një devijim, një pervertim i të drejtës për individualitet.

Në fakt është biletë e lirë për shthurje morale-sociale. Në përgjithësi nga sa kam parë deri tash individualizmi është përdorur kryesisht për shthurje. Ke ti ndonjë shembull konkret për të kundërtën?

Asnjë shtet demokratik nuk e vën individualizmin mbi principet bartëse të shoqërise demokratike.

Është njësoj sikur të thuash: Asnjë shtet komunist nuk e vë proletariatin mbi principet bartëse të shoqërisë komuniste.
Ose si të thuash: asnjë shtet nazist nuk e vë partinë mbi principet bartëse të shoqërisë naziste.

Po çfarë është demokracia? Një hiç. Unë dua që "shteti im të mos vejë individualizmin mbi principet e shqiptarisë", kjo është esenca. Por që shteti demokratik e mbron ligjin e vet, kjo është mëse normale, sikurse ujku që mbron folenë nga ndonjë tjetër bishë.

Përkundrazi, demokracia në normat e saj ngushton qartë të drejtën për ushtrim të individualizmit.

Në cilat norma ngushtohet kjo? Shembuj konkretë?

[Erlebnisse]

Nga natyra njeriu lind si individ e normalisht nqs rritet pa influencimin e asnjerit si fillim do mendoje per kushtet esenciale te tij e do zhviloje jeten e vet sipas menyres qe me shume i pelqen. Nqs ne kohen e komunizmit zbatoje disa norma shoqerore ndryshe nga ato te socmet edhe qe ne ditet tona nuk je me i detyruar t'i zbatosh, per mendimin tim eshte gje e mire. Le ta quajme "Kulti i Individit" apo çfaredo na pelqen, por kjo eshte arritje, sepse pike se pari jam une qe bej zgjedhjet per ate gje qe dua e per jeten time, zgje degen qe me intereson e me terheq per ne Studime, zgjedh punen per te cilen jam e afte te punoj, zgjedh partnerin/ren qe dua pa u influencuar nga asnjeri, zgjedh veshjet e ngjyrat e veshjeve, madje zgjedh edhe miqte sepse sot kam me shume mundesi se me perpara duke u larguar pertej lagjes apo fshatit pra. NUk shikoj asgje te keqe ne venien e Personit/unit si qender para te gjithave te tjerave... jo per gje por ne çdo kohe, sado e rrepte apo sado e lashte, deshira per secilin eshte perhere liria e shpesh here madje thuhet nga shume njerez "ah sikur...". Prandaj mqs mundesite na jepen, nuk mendoj se duhet kritikuar, kjo kulture e nqs vjen nga Perendimi, i hapin madje edhe deren, sepse perderisa atje ka lulezuar per me se miri, duke qene se s'po kthehen mbrapa ne mendimet e tyre, besoj se edhe per ne po keshtu eshte.

[chino]

O chino, pse more kundërshton veç sa me humb kohën? Veç që s'ki çka ban a?

Nuk ishte kundërshtim, por shprehje e gjërave ashtu si i përceptoj unë ato.

E thashë more shoq unë këtë, pse po më përsërit apo më kopjon. Po kanuni e ka një përkufizim të qartë çfarë është mirë e çfarë është keq, dhe ky mendim i lirë i qytetarit nëse bie ndesh me këtë farë klasifikimi, atëherë qytetari mund të penalizohet moralisht (injorim, qortim, linçim a.k.a. Leçitje), ose mund të penalizohet fizikisht (çarmatim, gjobë, djegie shtëpie, dëbim, dënim me vdekje).
Ekziston një "rrugë" shumë e ngushtë nëpër të cilën Kanuni lejon të ecet, brenda kësaj rruge ndash ec në të majtë, ndash në të djathtë, nuk thotë kush gjë, jashtë kësaj rruge pason dënimi.

Hahaha po ti moti je bërë mentor i pazëvëndësueshëm për mua. Nuk ke v[rejtur këtë gjë??

Arsyeja përse e sipërmora mendimin tënd mbi Kanunin, ishte - këtë ke mundur të shohësh në vijim të postimit tim - sepse desha të them se edhe Kanuni niset deri në një masë nga individualiteti i qytetarit. E pranon këtë si institucion juridik. Edhe pse - kjo është e qartë - jo më të njëjtin përkufizim si demokracia. Me fjalë tjera: Edhe para demokracisë për neve shqiptarët individualizmi nuk ka qenë ide e panjohur. Kjo ishte arsyeja përse u nisa nga kjo fjali kaq thelbësore e jote.

Nuk vlen e njëjta gjë. Kanuni bazohet në familje/fis, demokracia perëndimore bazohet në individ. Janë dy mentalitete që qëndrojnë përballë njëri tjetrit.

Nuk e di se çfarë të sillet ne hapësirën në mes të dy veshëve kur thua se demokracia perëndimore bazohet në individ. Por e kam bindjen - tanimë pas disa bisedave me ty ne këtë drejtim - se ti demokracinë e sheh si një sistem të ngurtë normash, pra si një pako të palëvizshme e cila rregullon cdo gjë prej alfas deri në omega. Demokracia perëndimore nuk është gjithëpërfshirëse, ajo nuk rregullon se çfarë normash duhet të ketë në kushtetutë, çfare në kodin penal, çfare ne kodin civil, i cili rregullon martesën, dispozitat mbi trashëgiminë, mbi familjen e tjera, pra komplet tërë jetën. Ajo përmban vetëm disa parime themelore si udhëheqjen e shoqërisë nga shumica nëpërmjet të votave, ndarjen e tri shtyllave pushtetare, kontrolli indërsjelltë i tyre, dhe të drejtat themelore. Rregullimi i çështjeve tjera ështe tagër apo prerogativë e ligjdhënesit nacional. Sferat tjera të jetës ligjdhënësi nacional i definon, përkufizon ashtu sic di ai. Kodi penal, civil, publik janë kryesisht dispozitiv, nuk janë të paraprogramuar nga demokracia. Me fjalë tjera: mund të dëfinosh familjen, martesën, trashëgiminë në të tri kodet ashtu siç mendon se i përshtatet shoqërisë tate më së miri. Vota e qytetarit ne demokraci nuk e plotëfuqizon deputetin e kuvendit për të kopjuar kodet perëndimore, por për të pyetur vetën se si të hartohet një kod shqiptar më së miri. Besoj se në këtë mënyre e sqarova mjaft se demokracia perëndomore nuk është patjetër ajo çka ti ke përjetuar apo çka di mbi shtetet perëndimore. Ato janë dukuri të ligjdhënësit nacional. Ishte dëshira e tij që individualiteti të ketë atë shtrirje që ka sot, nuk ishte dëshira e demokracisë perëndimore.

Konkretisht si arrihet mirëqenia e mbarë shoqërisë, përmes individualizmit?

Po thjesht - siç e ka përshkruar biseduesja siper meje - duke i dhënë njeriut të drejtat për të ndjekur vlerat, dhuntitë, prirjet e tij. Pra duke mos detyruar individin të bëhet atë, çka ai nuk dëshiron, të veprojë atë, çka ai nuk dëshiron, të i përket një partie apo mendimi shoqëror, i cili atij nuk i pëlqen. Rast konkret e kemi shembullin e mirënjohur në shoqërinë tonë - sidomos të zonave rurale - ku vajzat nuk lejoheshin të shkolloheshin, por u përcaktohej destinimi jetësor nga jasht, nga familja apo fisi. Në këtë mënyrë humb ndoshta një ushtri të papërcaktueshme të shkenctareve/intelektualëve në shoqëri. Sa më pak të tillë në shoqëri, aq më e vogël mirëqenia shoqërore.

Konkretisht si mirëzhvillohet shoqëria, përmes individualizmit?

Lexo paragrafin pararendës.

Disa shembuj ku individi dëshiron të japë fryte, dhe shteti e ndaloka, duke bërë gabim ndaj tij?

Shembuj:
Individi dëshiron të shkruaj një artikull kundër qeverisë aktuale, por shteti e burgosë. Apo mësuesja si nëpunëse e shtetit i mëson nxënësit mendimin kritik ndaj qeverisë aktuale dhe ajo suspendohet. Unë dua të protestoj me ty në rrugë kundër pranimit të të drejtave të serbëve ne Kushtetutën e Kosovës, por arrestohemi. Një historian dëshiron të publikojë një libër kritik ndaj Kastriotit, por shteti e ndalon librin e tij.

Apo e ke fjalën për Ardian Klosin, i cili përkthen libra pansllavishte të pedofilëve zvicerianë, dhe nëse shteti e ndalon këtë, paka bërë një gabim, nuk e paska lejuar individin që të zhvillohet lirshëm, dhe që të kontribojë lirshëm? E çfarë kontriboi Klosi, përveçse fyerje e ofendime për heroin e 10 milionë shqiptarëve, dhe debate kundërshtuese që i kanë derdhur kot energjitë tona inetelektuale?

Nuk është me rëndësi të cekim raste konkrete. Madje unë këto raste nuk i njoh. Si pasojë nuk di se çfarë konkretisht shkruan apo përkthen A. Klosi. Më mungojnë informacionet qenësore për të dhënë një gjykim të përshtatshëm me normat juridike shqiptare që i njoh dhe me dijen dhe ndërgjegjen time. Me rëndësi është të dijesh, se përsa i përket mendimit, se a duhet të ketë një sferë veprimi të qytetarit, në të cilën shteti nuk guxon të ndërhyjë, unë e miratoj këtë mendim pa fije dyshimi.

Në fakt është biletë e lirë për shthurje morale-sociale. Në përgjithësi nga sa kam parë deri tash individualizmi është përdorur kryesisht për shthurje. Ke ti ndonjë shembull konkret për të kundërtën?

Po. Kam rastet e të gjithë atyre shkenctarëve dhe intelektualëve te 3 shekujve të fundit, të cilët përkundër mendimeve dominuese shoqërore vepruan ashtu siç u pershtatej bindjeve, botëkuptimeve, ndërgjegjes së tyre dhe sot kanë marrur vend të respektuar në shoqëri. P.sh. Ismail Kadare kur nuk i nënshtrohej mendimit dominues të kohës së tij, dhe sot i falenderohet e tërë Shqiptaria për këtë kurajo që kishte, për kurajon për të ndjekur bidnjet, dhuntite, botëkuptimet e tij, dhe për të mos u përshtatur me "mainstream". Ky rast njëherit tregon se individualiteti nuk është patjetër biletë për shthurje, por më tepër një ofrim i lirive, për të cilat njeriu ashtu e kështu është i gatshem të vdes. Për raste tjera është thjesht një test. Kush beson vërtetë diçka, ai e beson atë edhe si "individ i lirë".

Është njësoj sikur të thuash: Asnjë shtet komunist nuk e vë proletariatin mbi principet bartëse të shoqërisë komuniste.
Ose si të thuash: asnjë shtet nazist nuk e vë partinë mbi principet bartëse të shoqërisë naziste.

Demokracia si vlera të pashmangshme dhe supreme i njeh ato që i përmenda më lartë. Individualizmi përderisa përfshihet nga të drejtat themelore, është poashtu pjesë imanente e demokracise. Por më tepër jo.

Po çfarë është demokracia? Një hiç. Unë dua që "shteti im të mos vejë individualizmin mbi principet e shqiptarisë", kjo është esenca. Por që shteti demokratik e mbron ligjin e vet, kjo është mëse normale, sikurse ujku që mbron folenë nga ndonjë tjetër bishë.

Për ty një hiç, por për tjerët shumëcka.
E unë dua të u them njerëzve si ti, se demorkacia nuk të ndalon patjetër atë synim, të lë hapësirë - siç vlerësoj unë - mjaft të madhe për ralizim të vlerave e synimeve kombtare.

Në cilat norma ngushtohet kjo? Shembuj konkretë?

Në të gjitha ato norma kushtetutore apo ligjore, të cilat ndalojnë idnividualizmin e ushtruar në atë drejtim që të ofendohen tjerët, të u bëhet tjerëve apo shtetit dhe institucioneve dëm në të drejtat e tyre. Shuma principeve kushtetutore si dhe e ligjeve parlamentare dhe qarkore jane kufinjët e individualitetit. Këto ligje në disa shtete demokratike si p.sh. Gjermania arrijnë nganjeherë numer 5shifror.



*

[alibaba]

Po thjesht - siç e ka përshkruar biseduesja siper meje - duke i dhënë njeriut të drejtat për të ndjekur vlerat, dhuntitë, prirjet e tij.

Shumë debat i mbrapshtë. Pse?

Sepse ti po sjell si kundërshembull martesën me mblesëri. Unë nuk solla një kundërshembull të tillë. Unë nuk thashë askund që duhet të martohen vajzat me mbelsëri, e të mos shkollohen.

Për më tepër, në komunizëm nuk ka pas individualizëm, por vajzat janë shkollu. Dhe pikërisht ost kur ke individualizmin, analfabetizmi ka shënuar rritje në trojet shqiptare pa përjashtim, e çka është më e rëndësishmja edhe ta që po shkojnë në shkollë, nuk janë duke mësu fare.

E pos kësaj, është tmerr çfarë injorantë janë njerëzit në perëndim. Nuk e dinë kënd e kanë kryetar shteti, cili është kryeqyteti i tyre, etj. ja ky është individualizmi që mundëson zhvillim të shoqërisë.

Individi dëshiron të shkruaj një artikull kundër qeverisë aktuale, por shteti e burgosë.

Unë nuk e solla këtë kundërshembull. Nuk po proklamoj diçka të tillë.

Një historian dëshiron të publikojë një libër kritik ndaj Kastriotit, por shteti e ndalon librin e tij.

Ja pra s'kam çka shtoj më tepër. Për ty Kastrioti, është njeri që ka marrë famë "të tepërt" dhe tash u dashka një pansllavist të hedhë plera kundër tij.
Shkrim kritik apo plerë antisllave?
Është hapur një temë për këtë, shiko pak lexoje, se ia vlen.
Kjo është t'ia hedhësh kombit shqiptar qefinin. Ja ky është individualizmi, energjitë derdhen nëpër punë pro-sllave. Kombi shqiptar sikurse çdo komb tjetër ka nevojë për një pasuri shpirtërore, dhe ne meqenëse e kemi këtë pasuri, duhet t'a ruajmë.

Ajo që është e rëndësishme për ne në këtë moment nuk është "e drejta" e lloj debilli që të përbalt Kastriotin, por përkundrazi lartësimi i tij sa më shumë, sepse është ai që krijoi kombin tonë, dhe kombi shqiptar nuk ka kuptim pa Skenderbeun.

Po. Kam rastet e të gjithë atyre shkenctarëve dhe intelektualëve te 3 shekujve të fundit, të cilët përkundër mendimeve dominuese shoqërore vepruan ashtu siç u pershtatej bindjeve, botëkuptimeve, ndërgjegjes së tyre dhe sot kanë marrur vend të respektuar në shoqëri.

Përsëri debat i mbrapshtë. Unë nuk solla një kundërshembull të tillë. Unë nuk thashë se është dashur të ndalohen shkenctarët.

Dhe ti në emër të lirisë së këtyre shkenctarëve kërkon liri edhe për drogë, prostitucion, bixhoz etj. Do të ishte mirë të mos i ngatërroje gjërat.

Për ty një hiç, por për tjerët shumëcka.
E unë dua të u them njerëzve si ti, se demorkacia nuk të ndalon patjetër atë synim, të lë hapësirë - siç vlerësoj unë - mjaft të madhe për ralizim të vlerave e synimeve kombtare.

Në fakt hapësira është e tepërt. Demokracia lejon lloj lloj virusi. Të lejosh është njësoj sikur t'a bësh.

Fjala latine: Heshtja do të thotë pranim.

Demokracia lejon gjithçka. E kundërta nuk ndalon gjithçka. Pra demokracia është më ekstremiste.

E ajo që deshta të them, se në radhë të parë për mua është kombi shqiptar që vazhdimisht është rrezikuar dhe po rrezikohet. Dhe kuptohet që nuk kërkoj që në emër të kësaj, pa kurrëfarë nevoje të sakrifikohen disa liri të arsyeshme të individit.

Por çfarë m'ut vlere ka "e drejta" nifarë Klos Laci Facit, që përbalt heroin tim kombëtar?
Për mua ka vlerë kombi im si një lidhje shpirtërore dhe gjenetike mes nesh, dhe këtë pasuri shpirtërore e pasuron vetë ekzistenca e atij trimi, që themeloi kombin tonë.

Hedhi në peshojë. Kujt i rëndon peshoja kah Klosi, për mua nuk është shqiptar. Nëse hedh shqiptarinë për demokracinë ekstreme, atëherë krijo kombin e ri "kombi i demokratëve" të paktën mos na u shit çfarë nuk je, ose krijo kombin e individualistëve.

[Luftëtari1444]

Me duket qe skuptojme c'eshte demokraci. Demokraci domethen "Fuqia e Popullit", qe interpretohet si sistemi ne te cilin fuqia buron nga populli, i cili eshte i bashkuar. Kjo qe kemi ne sot NUK eshte demokraci. Eshte pseudo-demokraci, ne te cilen fuqia buron nga parat e cdo mafjozi/"businessman"/politikani.

[chino]

Shumë debat i mbrapshtë. Pse?

Sepse ti po sjell si kundërshembull martesën me mblesëri. Unë nuk solla një kundërshembull të tillë. Unë nuk thashë askund që duhet të martohen vajzat me mbelsëri, e të mos shkollohen.

Shembujt e mi nuk ishin akuza ndaj teje more njeri. Unë nuk u ndieva i akuzuar, kur ti fole për shebujt e shthurjeve sociale (si pasojë e idesë së individualizmit).

Për më tepër, në komunizëm nuk ka pas individualizëm, por vajzat janë shkollu. Dhe pikërisht ost kur ke individualizmin, analfabetizmi ka shënuar rritje në trojet shqiptare pa përjashtim, e çka është më e rëndësishmja edhe ta që po shkojnë në shkollë, nuk janë duke mësu fare.

Kundërshembull: Ka shtete perëndimore (demokratike, njohëse të institucionit individualizëm), ku shkolla deri ne klasën e 10 është obligim. Nuk njoh parim demokratik, i cili të ndalon të i shtosh këtij 10-shit edhe një 3 sipër. Kjo tregon edhe një herë se demokracia nuk e nënshtron vetvetën apo shoqërinë ndaj individit apo individualitetit të qytetarit. Ka shtete perëndimore, ku analfabetizmi është në shkallë pothuajse minimale. Nënkupton (sipas meje): demokracia (ideja e saj e individualizmit) nuk të ndalon luftimin e analfabetizmit. Ashtu siç nuk të ndalon luftimin e lloj-lloj keqvajtjeve tjera shoqërore.

E pos kësaj, është tmerr çfarë injorantë janë njerëzit në perëndim. Nuk e dinë kënd e kanë kryetar shteti, cili është kryeqyteti i tyre, etj. ja ky është individualizmi që mundëson zhvillim të shoqërisë.

E vërtetë. Edhe unë njoh nje katalog të pafund rastesh, ku tmerrohesh nga injoranca e tyre. Por kjo nuk dëshmon se ideja individualizmit siç e kuptoj unë dhe siç e përshkrova më lartë është e paaftë për arritje të mirëqenies; dëshmon veç se edhe nëse i ofron njeriut mundësitë për të realizuar vetvetën (individualizëm) nuk ka garanci për mosdështim. Në Perëndim ka edhe raste kontrare, ku pikërisht "falë" mundësisë për realizim të vetvetes, njerëzit kanë treguar shkathtësi mahnitëse. Kjo sidomos përsa i përket shkencave shoqërore. Falë individualizmit janë arritur të përmbysen dukuri dhe sisteme te gabueshme si ato të bazuara në religjione. Pa individualizëm nuk është e mundur një zbrapthje intelektuale si inkuizicioni, feudalizmi, monarkizmi diktatorial, në të cilin fjala e kishës apo monarkut ishte njëherit edhe fjalë e Zotit, përfillja apo devijimi nga ajo kanoste jetën. Në kohën e tyre këto sisteme apo dukuri ishin communis opinio. Secili i shihte si "rrugë të drejtë". Kurse sot të gjitha këto dukuri apo sisteme i shohim padyshim si shkatërruese për njeriun, për masën e shoqërise. Është e vërtetë që edhe ne sisteme tjera individualitetmohuese, p.sh. në komunizëm, ka individë të shkathët. Por e rëndësishme është masa e gjëre. Kush njeh historinë, kupton se edhe communis opinio mund të jetë shkaterrues për shoqerinë. Prandaj nuk ka asnjë arsye bindëse për të "ngurtësuar" synimet aktuale shoqërore (duke zhdukur idenë e individualizmit, lirinë e individit për realizim të vetvetës). Ideja e individualizmit pranon mundësine d[shtimit të "mainstream"-it, dhe për këtë arsye ajo e çmon idenë e individit dhe fiton nga ajo.

Unë nuk e solla këtë kundërshembull. Nuk po proklamoj diçka të tillë.

E di. Siç thash më lartë, shembujt e mi janë të menduar vetëm si krahasime në mes të idesë së individualizmit dhe idesë kundër kësaj ideje. Si sqarime për vlerësimet e mia. Shembujt nuk t'i atriboj ty.

Ja pra s'kam çka shtoj më tepër. Për ty Kastrioti, është njeri që ka marrë famë "të tepërt" dhe tash u dashka një pansllavist të hedhë plera kundër tij.
Shkrim kritik apo plerë antisllave?

Jo, këtë nuk e thash. Por thash se nuk ndaloj një libër historik, i cili shpreh një mendim të caktuar mbi Kastriotin. Sepse shkenca është edhe tentim. Përfshin të drejtën për dështim. Nëse shkencës i vë obligimin e suksesit, në rastin e shkencës së historisë: obligimin për të vërtetën e pakontestueshme, atëherë nuk ke shkencë të historisë fare. Çështja e saktësisë të një punimi (libri apo mendimi) brenda një lëmie shkencore, ështç tagër/prerogativë e vet shkencës, jo e shtetit apo e grupeve të individëve jashtë saj. Historia në shumën e saj tregon se kush sa është i saktë ne mendimet, hulumtimet, vlerësimet e tij. Kjo vlen të paktën atëherë, kur nga shkenca e historisë kërkon të vërteten e jo haluscinacione që të dementohen pa zor nga historianë tjerë (fqinjë).

Është hapur një temë për këtë, shiko pak lexoje, se ia vlen.
Kjo është t'ia hedhësh kombit shqiptar qefinin. Ja ky është individualizmi, energjitë derdhen nëpër punë pro-sllave. Kombi shqiptar sikurse çdo komb tjetër ka nevojë për një pasuri shpirtërore, dhe ne meqenëse e kemi këtë pasuri, duhet t'a ruajmë.

Pajtohem plotësisht që kemi vlera. Por dyshoj se idetë apo sistemet që njohëm deri sot "anzi-individualiste" kontribuan maksimalisht në shtimin e këtyre vlerave. Përsa i përket derdhjen e energjive në kanal(izim)et që i përmend, në njëfar aspekti sigurisht ndjej keqardhje nëse është kështu. Por kur mendoj alternativën të vetme të mundshme, e cila është detyrimi i njerëzve për besim dhe vlerësim të kombit të tyre, e shoh individualizmin më tepër si sitë, si ventil pastrimi nga lloj-lloj llymi, të cilin neve - si tëre popujve të botës - na inponoi e kaluara.

Ajo që është e rëndësishme për ne në këtë moment nuk është "e drejta" e lloj debilli që të përbalt Kastriotin, por përkundrazi lartësimi i tij sa më shumë, sepse është ai që krijoi kombin tonë, dhe kombi shqiptar nuk ka kuptim pa Skenderbeun.

Ndaj mendimin tënd për Kastriotin.
Por nuk shoh arsye për të u trembur nga ata debilë, i cili i ka vënë vetit këtë rol. Çfarë mund të bëjnë këso njerëzish, nëse në shoqërinë tënde e cementon mendimin se çdo vlerësim pa fakte është përrallë?

Përsëri debat i mbrapshtë. Unë nuk solla një kundërshembull të tillë. Unë nuk thashë se është dashur të ndalohen shkenctarët.

Po kur shprehesh kundër idesë së individualizmit, sipas kuptimit tim për këtë term abstrakt, shprehesh njëkohësisht kundër të drejtave themelore që i përmenda më lartë (mendimi i lirë, shkenca e lire). I mohon të drejtën individit/shkenctarit për të ofruar hulumtimet, vlerësimet, "sukseset" e tij. Jo që jape shkak për të menduar se ti mendon të ndalosh shkenctarët, por për të sqaruar se kundër çfarë dukurive mbron ideja e idnividualizmit.

Dhe ti në emër të lirisë së këtyre shkenctarëve kërkon liri edhe për drogë, prostitucion, bixhoz etj. Do të ishte mirë të mos i ngatërroje gjërat.

Jo. Rekapitullim: unë jam ai që mendon argumentativisht, se individualizmi nuk mbizotëron cdo vlerë në demokraci. Por ai i nënshtrohet shumës së principeve kushtetutore dhe ligjeve të dalura nga to. Një kornizë jo e vogël kjo. Përndryshe si mendon ti: Kërkon një të drejtë për t'i ndihmuar dikujt (me zor), i cili refuzon ndihmën tënde?

Në fakt hapësira është e tepërt. Demokracia lejon lloj lloj virusi. Të lejosh është njësoj sikur t'a bësh.

Fjala latine: Heshtja do të thotë pranim.

Demokracia lejon vetëm ushtrimin e të drejtave themelore në saje të ligjeve ekzistente. Tjerat i lihen individit në dorë si dhe forcës vepruese të shoqërisë në të. Me "tjerat" nënkuptoj një "zonë interne" të individit, në të cilën as demokracia e asnje sistem tjeter shoqëror nuk ka hyrje, mundësi influencimi apo kontrollimi. Virusët të kapin edhe nëse rritesh në vendet më "sterile". Shembulli plastik është ai Hamzas: Rritet me Kastriotin, por bëhët tradhtar ndaj tij. Virusin nuk e ndal asgjë. Nuk ka garancion. Duhet të kërkohet medikamenti për shfaqjen e tij, se parandalimi i tij është i pamundshëm.

Demokracia lejon gjithçka. E kundërta nuk ndalon gjithçka. Pra demokracia është më ekstremiste.

Përsëri: Lejon saktësisht atë hapësirë, e cila është e paarritshme për çdo forcë të jashtme, dhe lejon atë hapësirë e cila nuk është (rastësisht) e "kontaminuar" me mijëra norma ligjore.

E ajo që deshta të them, se në radhë të parë për mua është kombi shqiptar që vazhdimisht është rrezikuar dhe po rrezikohet. Dhe kuptohet që nuk kërkoj që në emër të kësaj, pa kurrëfarë nevoje të sakrifikohen disa liri të arsyeshme të individit.

Nuk mendoj se ideja e individualizmit sjell dëme më të mëdha ne vlera kombtare sesa cila do rrymë tjetër. Nuk e pranoj akuzimin e individualizmit për këso dukurishë. Për mua njerez që jetojnë idenë e individualizmit janë sic thash ata të tipit të Kadaresë, S. Godos apo tjerë të tillë për të mos përmendur njerëz të etiketuar politikisht.

Por çfarë m'ut vlere ka "e drejta" nifarë Klos Laci Facit, që përbalt heroin tim kombëtar?
Për mua ka vlerë kombi im si një lidhje shpirtërore dhe gjenetike mes nesh, dhe këtë pasuri shpirtërore e pasuron vetë ekzistenca e atij trimi, që themeloi kombin tonë.

Hedhi në peshojë. Kujt i rëndon peshoja kah Klosi, për mua nuk është shqiptar. Nëse hedh shqiptarinë për demokracinë ekstreme, atëherë krijo kombin e ri "kombi i demokratëve" të paktën mos na u shit çfarë nuk je, ose krijo kombin e individualistëve.

Vlera e kësaj të drejte qëndron aty se përpos historianit X i përket edhe gjithë historianëve tjerë kjo e drejtë, cka njëkohësisht siguron depërtimin, ngadhnjimin e mendimit të saktë në cdo spektër historik. Në të kundërtën, pra ai që mohon të drejtën e mendimshprehjes së disa historianëve të caktuar, atij nuk i mbetet gjë tjetër, pos të miratoj ndalimin e mendimshprehjes të disa historianëve tjerë, sapo që të kenë ardhur forca tjera dominuese ne shoqëri. Shkurt: Nëse nje ditë pushteti mirret në dorë nga forca të palakmueshme (antikombtare) për ty, dhe ato forca ndalojnë mendimet e historianëve kombtarë-objektivë, atëherë ti duhet të u pranosh këtyre të drejtën për ndalim të mendimdhënies të historianëve kombtarë/objektivë. Sipas formulës së individualitetit nuk ndodh kjo.



*