Ardhja e PDSH-së si “lulja që çeli në dimer”(26)
Dymbëdhjetë dhjetorin, në mëngjes e kaluam me urime mes njëri-tjetrit në oborrin e fakultetit, pa denjuar të hynim në leksione. Rreth orës 09.00 të paradites, bashkë me gjithë shokët e kursit dolëm në sheshin “Demokracia”, ku pritej të zhvillonin mitingun e tyre të parë punëtorët e ndërmarrjeve të Tiranës. Mitingu doli mjaft i suksesshëm. Dhjetëra oratorë shprehën në mënyrë emocionale solidaritetin me studentët demonstrues. U lajmërua se pasdite do zhvillohej mitingu festiv.
Deri pasdite grupi organizator i studentëve, bashkë me pedagogët dhe intelektualët e tjerë u mblodhën disa herë në godinën 15, për të programuar punët. Aty u vendos të bëhej regjistrimi i 300 firmave nënshkruese për partinë e re dhe në një mbledhje që zgjati pak më shumë se 90 minuta, u vendos emri i ri politik i opozitës. Diskutimi për emrin mori disa herë nota nervozizmi pasi një pjesë e madhe e pjesëmarrësve kishin alergji për fjalën “parti”, por më në fund u vendos që opozita politike të quhej “Partia Demokratike e Shqipërisë”, emër që në një farë mënyrë u huazua nga praktika pluripartiake e Kosovës, ku që prej një viti drejtonte Lidhja Demokratike e Ibrahim Rugovës.
Në orët e mesditës dhe sidomos me ardhjen e trenit kryesor në orën 14, me mjëra qytetarë dhe të rinj nga Kavaja, Shkodra, Lezha, Elbasani, Durrësi, Laçi etj, u drejtuan për në qytezën studentore. Shtypi i asaj dite kishte botuar në kryeartikuj, kronikën e takimit të studentëve me R.Alinë. Njoftimet uniforme të zyrës së shtypit të R.Alisë informonin(27) se: “Përfaqësuesit e studentëve njoftuan shokun Ramiz për krijimin e organizatës së tyre të pavarur politike të studentëve dhe intelektualëve të rinj”.
Lajmi për krijimin e një organizate studentore të ndryshme nga ajo që drejtonte Alia, arriti të ngacmojë dukshëm kureshtjen e njerëzve, të cilët pas kësaj ishin mëse të bindur se studentët kishin fituar mbi Alinë. Atë ditë, tek godina 15, rreth 28 ish-antarë të PPSH-së dhe më tepër se 320 emra të arsimuarish të lartë, kryesisht studentë dhe pedagogë nënshkruan themelimin e opozitës së parë shqiptare, PDSH-së. Ardhja e disa anëtarëve të distancuar nga PPSH-ja në PDSH për momentin pati një rëndësi të jashtëzakonshme politike, sepse për të gjithë u bë e qartë se në regjimin personal të 13 antarëve të Byrosë Politike dhe sigurimit të shtetit, jo të gjithë spektatorët e tjerë ishin fajtorë dhe përgjegjës politik.
Në hyrje të rrugicave lidhëse me qytetin “Studenti” sidomos tek Ura e Lanës, policia e përforcuar në numër kishte bllokuar kalimin e qytetarëve. Cuditërisht ne na pëlqenin kontrolle të tilla, pasi për zbavitje bënim baste me njëri-tjetrin, se a do të mundnim të gënjenim policët duke kaluar postbllokun, por e keqja ishte se të gjithë kalonim, pra askush nuk e fitonte bastin. Unë atë ditë kalova duke treguar latat e ushqimit, simboli më origjinal i studentëve. Duke kaluar në rrugica vazhdimisht shikoja të rinj që kapërcenin mbi muret e shtëpive private, vetëm për të kaluar policinë.
Sheshi “Demokracia” ishte në festë. Tejmbushur, mbi çdo kapacitet, me më shumë njerëz në historinë e vet, vlonte nga thirrjet, brohoritjet, entuziazmi. Një orator komunikoi se mitingu do shtyhej për aq kohë, sa policia të lejonte qytetarët tiranas për të ardhur në qytetin “Studenti”. Policia nuk lejoi asnjë, por qytetarët erdhën, duke bredhur rrugicave private të lagjes “Ali Demi”. Të parët në mikrofonin e mitingut dolën Azem Hajdari dhe Sali Berisha. Entuziazmi ishte i jashtëzakonshëm. Berisha hodhi për herë të parë në publikun shqiptar idenë e Shqipërisë së bashkuar, alternativë që mitingu e priti me parrulla dhe ovacione të fuqishme për Kosovën. Imami lexoi programin minimal të PD-së që do t’i dërgohej Ministrisë së Drejtësisë për miratim.
Programi i opozitës shqiptare ashtu siç pritej ishte reformator dhe kombëtar, duke u bërë njëherësh pasqyra e ëndrrave dhe aspiratave demokratike të shqiptarëve. Partia Demokratike përcaktoi dialogun me gjithë partnerët politik, rrugën paqësore dhe institucionale si mjetin e saj të luftës politike. Ajo angazhohej për respektimin e plotë të të drejtave të njeriut, garantimin e tyre me ligj sipas dokumenteve dhe standarteve të njohura ndërkombëtare.
PD shprehej me vendosmëri për garantimin e lirisë së shtypit dhe informimit, të tubimit, protestës dhe lëvizjes, për zgjedhje të lira dhe periodike, për një legjislacion modern dhe për ndërtimin e shtetit ligjor, për reforma të thella në arsim, kulturë, shkencë dhe shendetësi, për integrim më të madh të rinisë dhe gruas në shoqëri, për kushte optimale për punëtorët dhe të drejtat e tyre, për sindikata të pavarura dhe nxitjen e mendimeve dhe organizimeve të pavarura.
Në fushën politike, opozita premtoi hapje të plotë integruese në proceset dhe institucionet evropiane, rivendosjen e marrëdhënieve me gjitha shtetet dhe institucionet, rritjen e rolit përfaqësues të Shqipërisë, njohjen e Republikës së Kosovës dhe respektimin e të drejtave të shqiptarëve atje për vetvendosje, garantimin e të drejtave të minoritetit në Shqipëri dhe për një politikë afrimi dhe integrimi të shpejtë në KSBE.
Në fushën ekonomike, opozita zotohej për shpejtimin dhe thellimin e reformave, për ristrukturimin e ekonomisë në një ekonomi tregu me shumllojshmëri pronash dhe sanksionimin e tyre me ligj, për afirmimin e inciativës së lirë dhe për një angazhim serioz për privatizimin dhe pronën prvate në fshat.
Oratorë të tjerë, studentë, intelektualë dhe punëtorë mbajtën gjallë atmosferën festive të rreth 50 mijë pjesëmarrësve në miting. Tashmë ngjarjet ndiqeshin nga gazetarë dhe fotoreporterë, kameramanë dhe fotografë vendas dhe të huaj. Dikush në mikrofon kërkoi të sulmonte në emër diktatorin E.Hoxha, por reagimi i mitingut ishte jounanim, duke mos u kuptuar, nëse heshtja e një pjese ishte shenjë protestuese apo miratuese.
Thirrjet “E duam Shqipërinë, si gjithë Evropa”, “Liri demokraci”, “Kosova Republikë”, “Rrofshin refugjatët”, “Kthehu Kadare!” etj, u përsëritën dhjetëra herë gjatë mitingut. Në fund u komunikua rikthimi i studentëve në mesim që të nesërmen dhe fillimi i punës për organizim e plotë të opozitës së parë politike dhe demokratike në Shqipëri, Partisë Demokratike të Shqipërisë.
Prezantimi i parë publik i lidershipit intelektual të opozitës, dha shanse se përkrahja dhe besimi ndaj tyre do të ishte gjithnjë në rritje. Berisha dhe Pashko ishin figurat më të njohura liberale dhe opozitare të muajve të fundit të ‘90-ës. Berisha ka konfirmuar faktin se bashkërisht me Pashkon dhe me A.Meksin përgatiten dhe hartuan programin minimal të PDSH-së,(28) program që për presidentin e ardhshëm “ishte shumë i mirë dhe realisht u bë pasaportë jetike e PD-së për në Evropë”. Ky lidership i parë intelektual i opozitës shqiptare, u vlerësua lart edhe nga pjesa më serioze e shtypit botëror. Një koment i agjencisë Reuters, veçoi (29) se: “udhëheqësit e PD-së qenë të zotë të kontrollonin vetveten dhe situatën dhe të vendosnin një komunikim të mirë me masën”.
Kalimi nga miting në një forcë politike, nuk ishte një rutinë e thjeshtë por një proces i gjatë dhe i mundimshëm politik. Opozita në ditët e para të shfaqjes së vet ligjore, më shumë sesa politikanë profesionistë në lidershipin e saj provizor kishte njerëz të kulturuar, reformatorë dhe liberalë që besonin dhe shpresonin tek ndryshimi i tërë shoqërisë. Ky ndryshim i menjëhershëm i shoqëruar me shndërrimin e shqetësimit dhe përgjegjësisë nga individuale në shoqërore, bëri që në hapat e para të saj, opozitës t’i imponoheshin hapa dhe qendrime aspak të dëshirueshme për synimin e saj madhor. Gafat e para të një pjese drejtuese të opozitës në deklarata emocionale politike apo në bindjen mashtruese për fitore absolute në zgjedhjet e para pluraliste të marsit 1991, janë tërësisht të justifikueshme dhe duhen parë brenda kohës kur u bënë, jashtë çdo tendence paragjykimi. I tillë duhet konsideruar edhe paradoksi se megjithëse opozita ishte deklaruar si antikomuniste dhe antisocialiste, në programin e saj minimal ajo ishte e imponuar nga ligji në fuqi ta emërojë Shqipërinë si “Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë”.
Afrimi i një grupi të gjerë intelektualësh pranë opozitës së parë shqiptare kishte rëndësi të madhe. Nga shumë vëzhgues dhe analistë të atyre ngjarjeve, lidhja publike mes intelektualëve dhe studentëve në frontin antikomunist ishte vendimtare dhe është konsideruar si suksesi më i madh i opozitës. Ndryshe nga periudha e vështirë e izolimit dhe injorancës komuniste, opozita dha shembullin e parë konkret sesi vendi mund të udhëhiqej nga pjesa më e emancipuar dhe më intelektuale e shoqërisë.
Vlerësimet për opozitën e re shqiptare ishin të menjëhershme. Departamenti i Shtetit, Bashkimi Evropian, misionet e huaja diplomatike dhe tërë shtypi perëndimor u treguan unanim dhe entuziaztë në lartësimin e lëvizjes studentore dhe themelimit të opozitës shqiptare. Njëherësh me ta, shkrimtari më i njohur shqiptar I.Kadare deklaroi(30) se: “Shqiptarët, siç u shpresua me të drejtë, arritën shumë shpejt në konsensus kombëtar për të krijuar një opozitë sa të vendosur aq edhe me nivel të lartë në çdo pikëpamje. Fakti që në krye të saj ishte inteligjenca dhe studentët ishte kuptimplotë. Partia Demokratike Shqiptare ishte ndër partitë më të forta e të qarta opozitare që u krijuan në krejt Lindjen gjatë vitit 1990. Me këtë akt, shqiptarët duke sfiduar profecitë cinike i dëshmuan botës se ishin shumë më të qytetëruar e më evropianë, sesa disa që i përmendnin ditë e natë këto fjalë që gjendeshin prej tyre aq larg”.
vijon...
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt