Problemi thmelor për shqiptarët edhe pas ndryshimeve pozitive që kanë ndodhur në trojet etnike shqiptare në Ballkan, mbetet pikërisht e ardhmja e tyre e pasigurtë, e papërcaktuar; mbetet statusi i tyre i ndryshëm nga të tjerët, trajtimi i tyre i ndryshëm nga Europa e bota, si komb e vend për të cilin zbatohen kritere e standarte të veçanta, jo ato të përgjithëshmet si për kombet e vendet e tjera europiane.
Ndërsa Europa për vete e vë theksin tek prirja drejt bashkimit, shqiptarëve u rekomandon dhe u imponon të kundërtën, pranimin dhe pajtimin me copëtimin e tyre të mëtejshëm kombëtar. Në kulmin e përpjekjeve për ndërtimin e Europës së Bashkuar u thellua, u përshpejtua dhe u mirëprit procesi i krijimit të një numri të madh shtetesh kombëtare nga kombe që bënin pjesë në shtete shumëkombëshe. Vetëm shqiptarëve u thuhet dhe u imponohet një proces i kundërt, procesi i copëtimit e dizintegrimit politik e shtetëror midis tyre më shumë se kurrë ndonjëherë gjatë historisë. Pra, në sytë e botës shqiptarët nuk janë komb si gjithë të tjerët. Edhe tek shumë shqiptarë po zë vend ideja fatkeqe se shqiptarët nuk kanë më nevojë të jenë e të bëhen komb si gjithë të tjerët, se shqiptarëve u mjafton shkrirja ballkanike dhe europiane për të qenë qytetarë dhe individë të kënaqur e të lumtur.
Shqiptarët kanë rënë në dilemën e tyre më të madhe historike: të synojnë e të kërkojnë që të plotësojnë e përfundojnë edhe ata më vonë se gjithë të tjerët procesin e vetëpërsosjes kombëtare, duke krijuar një shtet të tyrin unitar kombëtar, apo të “tejmodernizohen” më parë se gjithë të tjerët dhe ta lënë pas krahëve këtë aspiratë e këtë kërkesë e të kthehen në “komb eksperimental”, që për hir të integrimeve ballkanike dhe europiane heq dorë nga ky zhvillim i natyrshëm dhe nga kjo e drejtë natyrore. Këtë dilemë shqiptarët nuk e kanë lehtë ta zgjidhin. Shumica e strukturave politike, partiake e pushtetore shqiptare, pjesa më e madhe e intelektualëve shqiptarë dhe segmente të tëra të opinionit të gjërë publik shqiptar shfaqin haptaz dëshirë e prirje për ta zgjidhur dilemën duke u hequr si më modernistët në Ballkan, duke pranuar përparësinë e integrimeve ballkanike dhe europiane mbi domosdoshmërinë e integrimit paraprak brenda kombëtar shqiptar. Kjo u duket si zgjidhja më e lehtë e dilemës. Por nuk ka asnjë garanci se është zgjidhja më e mirë, se një zgjidhje e tillë do të funksionojë në afat të afërt e të largët historik dhe se kjo zgjidhje nuk do të sjellë më shumë ngatërresa e telashe sesa rehati e dobi.
Paraqet.Sabri Selmani
Krijoni Kontakt