Sundimi i Ballkanit për kontrollin e gazsjellësve

[land]

Lajmërohet nga Komisioni Europian prioriteti i gazjellësit NABUCCO si projekt për planin e zhvillimit energjitik europian, që do ketë si synim bashkimin e rrjetit të gazsjellësve e naftësjellësve nga Turqia, tek Europa veri-lindore. Për të garantuar sigurinë e furnizimit energjitik, Europa kërkon kështu ta shtrijë gjithnjë e më shumë tregun e vetëm europian nëpër shtete që duhet të garantojnë kalimin e apo furnizimin me energji.



Komisioni europian ka sinjalizuar dje katër projektet prioritare për planin e zhvillimit energjitik europian, duke emëruar kështu komisionerët e mbikqyrjes që duhet të monitorojnë realizimin e projekteve. Në rradhë të parë gazsjellësi NABUCCO, për të bashkuar kështu rrjetin e gazsjellësve e naftasjellësve të Turqisë, për në Europën veri-lindore, pastaj dhe projektin e ndërlidhjes së rrjeteve elektrike me tension të lartë të Francës e Spanjës, lidhjet me stacionet eolitike off-shore të Balltikut dhe të Deti të Veriut, si dhe lidhja e rrjeteve elektrike të Gjermanisë, Polonisë e Lituanisë. Synimi primar është që Bashkimi Europian ka ndër mend t'ia arrijë është pikërisht ai krijimit të rrjetit energjitik të brendshëm të ndërlidhur me atë të vendeve fornizuese, duke lidhur kështu Lindjen me Përëndimin nën një treg të vetëm. Nëse nga njëra anë kërkohet përforcimi i sigurisë së furnizimit energjitik dhe ndërlidhjet me rrjetet e BE, nga tjetra do të zgjerohet gjithnjë e më shumë tregu i vetëm europian në Shtetet që do garantojnë kalimin e dhe furnizimin me energji. Në fakt, jo rastësisht, po asistojmë në një politikë europiane gjithnjë e më të tendosur për shtrirjen e hyrjen e Vendeve të reja, shpesh edhe duke u diktuar qeverive të përshpejtojnë rrugën drejt Europës.
Ajo çka po ndodh në Ballkan është një shembull i dukshëm, përsa i përket shteteve të cilat brenda dhjetë vitesh kanë kaluar nga një situatë e pasigurt dhe e shkatërruar si pasojë e luftës, një ndër të cilat vetë Europa i ka kërkuar të hyjë në tregun e vetëm dhe të respektojë, sa më shpejt të jetë e mundur, parametrat e Maastricht. Sllovenia e ka përfunduar tashmë rrugën e saj, duke u bërë i pari ndër Shtetet Ballkanike që hyn në Europë, atë do e ndjekë Kroacia, ndërsa Serbia do i duhet të humb Kosovën për të fituar të drejtën e hyrjes brenda tregut të vetëm e të mos izolohet nga sistemi i zgjeruar Europian. Turqia po përballet me krah të hekurt, duke pasur nga njëra anë presionet e Europës që kërkon të hyjë në tregun komunitar dhe të kooperojë për ndërlidhjen e rrjeteve, nga ana tjetër partitë e opozitës që e duan Turqinë jashtë entitetesh të tilla sovranacionale.

Korridori VIII
Kështu, brenda debateve politike e kontradiktave diplomatike, futen për të sjellë "paqen" projektet për realizimin e naftasjellësve e korridoret, që bëhen kështu ambasadorët e stabilitetit ekonomik e politik. dhe duke lexuar ndërmjet fjalëve të Ministrit Massimo D'Alema i cili, tek Fiera del Levante, me rastin e takimit "Puglia dhe Ballkani, rrugët e Paqes dhe të Zhvillimit", flet për Korridorin 8 si një instrument në duart e Europës për të "fshirë kufinjt" dhe për të shëruar "këtë rajon të sfilitur të Balkanit që rrezikon të jetë një vrimë e zezë brenda Bashkimit Europian". Këto deklarata sigurisht të bëjnë të reflektosh, duke konsideruar se në 1998 që pikërisht Qeveria e D'Alemës ai që vendosi për bombardimin e Nato-s në rajonit e Kosovës dhe të Serbisë, pas tensionit të propagandës dhe të lobeve që donin të shkatërronin Jugosllavinë. Pra, ajo çfarë ka sjellë gjithmonë luftë, sot maskohet si mjet për integrim ekonomiko-social e antropologjik, ndërsa vazhdon të jetë po i njëjti instrument në duart e entiteteve sovranacionale që kontrolluar e t'i shërbyer Shtetet e Balkanit. Në veçanti Korridori 8, që do lidhë rajonet e adriatiko-jonike me zonën ballkanike dhe Vendet e Detit të Zi, ai përbëhet nga një sistem i shumëanshëm nën drejtimin Est-Ovest që përfshin porte, aeroporte, interporte, rrugë e hekurudha, për një shtrirje prej 1270 km linjash hekurudhore e 960 km rrugësh. Por rëndësia e Korridorit 8 mund të kuptohet vetëm nëse inserohet në rrjetin energjitiko-infrastruktural që shtrihet deri në Lindjen e Mesme, duke pasur si ambicje prekjen e tregjeve më të pasura me naftë, falë realizimit të gazsjellësit NABUCCO.

[land]

Gazsjellesi turko-europian NABUCCO
Me një kosto që kap vlerën e rreth 4,6 miliard euro, NABUCCO do ketë si qëllim përudhëzimin e gazit natyral nga Turqia në Austri përmes Bulgarisë, Romanisë e Hungerisë, për të zvogluar vartësin e Europës përëndimore ndaj Rusisë. Ndërtimi i saj dhe shfrytëzimi i pipelines i është caktuar një konsorciumi ndërkombëtar të dretuar nga shoqëria e naftës austriake OMV, përkrah Molle (Hungeria), Botas (Turqia), Bulgargaz (Bullgaria) dhe Transgaz (Romania). Gazsjellësi pra, do të shtrihet në territorin e këtyre pesë vendeve, do ketë si pikënisje kufinjt e Turqisë me Gjeogjinë dhe Iranin, dhe si pikë finale nyjën Baumgarten në Austri, nga e cila pastaj do të degëzohet në pikat më të rëndësishme të shpërndarjes drejt Europës kontinentale.
Për më tepër, mundësia për të lidhur në të ardhmen rrjetin me burime të tjera gazi në rajon, si atë të Sirisë, Irakut, Egjiptit, përveç Turkmenistanit që po teston të ngarkuarit me punë. E në fakt, në muajin korrik, Turqia dhe Irani kanë nënshkruar një marrëveshje për përudhëzimin e gazit natyror iranian e turkmen drejt Europës, perveç një pakti për pjesmarrjen turke në shfrytëzimin e gazit në qytetin e Asaluye, në Iran me ndërtimin e një gazsjellësi dhe një naftasjellësi prej 3 300 km të financuar nga të dyja palët.
Kjo marrëveshje, padyshim përforcon pozitën e Turqisë brenda negociatave diplomatike me Europën, dhe në vetë projektin e NABUCCO-s, duke qënë se është bërë një element vendimtar për realizimin e vetmit gazsjellës që mund t'i iki kontrollit rus dhe që mund të përudhëzojë gazin Turkmenistan në Europë pa ndërtuar një gazsjellës të ri në tabanin e detit Kaspik. Të mos harrojmë mes të tjerash që në 2010, kontratat e furnizuesve të shumtë të gazit europian me Gazprom do rinegociohen, e kështu ekzistenca e një burimi alternativ gazi do e përforconte pozitën e Vendeve europiane brenda negociatave.

[land]

Gazsjellesi nenujor South Stream
Ajo çfarë kërcënon suksesin e NABUCCO-s janë manovrat e Rusisë, e cila i forcon gjithnjë pozitat e saja brenda Mesdheut e Lindjes së Mesme duke garantuar realizimin e naftasjellësit të Bourgas-Alexandroupolis i kontrolluar nga tre kompani ruse Transneft, Rosneft dhe Gazprom, të cilave mund t'i shtrohet gjatë punimeve edhe Shell apo Shteti i Kazakistanit. Ky i fundit faktikisht mund të rreshtohet përfundimisht në favor të Rusisë, në luftën strategjike që i sheh të kundërvëna Bashkimin Europian me Kinën për kontrollin e një nga më të rëndësishmit, përveç se më të paeksploruarit, burime naftë. Kështu Bourgas-Alexandroupolis, përveç se do krijojë ekonomi me shkallë të dalluar për transportimin e naftës së Detit Kaspik - që nuk do trasportohet më me anije çisternë përmes ngushtësirave të Bosforit e Dadaneleve - do i lejojë Rusisë ruajtjen e kontrollit të përudhëzimit të një pjesë bruto te Kaspikut, duke i marrë naftasjellësit anglo-turk të Bakou-Tbilissi-Ceyhan (BTC) që i bie përqark territorit rus përmes Gjeorgjisë. Po me të njëjtën mënyrë është nënvizuar rëndësia për përshpejtimin e ndërtimit të gazsjellësit nënujor mes Rusisë e Europës në tabanin e Detit të Zi, i ashtuquajturi South Stream.
Në këtë projekt është përfshirë në rradhë të parë shoqëria italiane ENI që, në kooperim me Gazprom, ka nënshkruar në muajin korrik marrëveshjen për ndërtimin e një gazsjellësi prej 900 kilometrash i cili, duke u bashkuar me të do jetë Korridori 8, do lidhë Rusinë me Italinë. South Stream në fakt do përshkojë detin e Zi deri në Bullgari, ku do ndahet në dy degëzime, njëri drejt Austrisë e tjetri drejt Greqisë deri në portin e Otrantos. Rrjeti rus do ushqejë South Stream me gaz rus të ardhur nga Azia qëndrore e nga Kazakistani.

[land]

Projekti AMBO
Në momentin e fillimi të projektit, ministri Pierluigi Bersani kishte nënvizuar sesi kjo marrëveshje përfaqësonte " një element të ri në strategjinë e përforcimit të sigurisë energjitike të Italisë dhe të Bashkimit Evropian ". Sidoqoftë, duke marrë parasysh evolucionin aktual të marrëveshjeve energjitike të Komisionit Europian, marrëveshjet mes Italisë e Rusisë rrezikojnë të sabotojnë, në një farë kuptimi, projektin europian të NABUCCO-s, që në fakt ka si funksion kryesorë shfrytëzimin e pipelines turke pikërisht për të evituar ato ruse.
Pra strategjia e Putin është e qartë, e ka pasoja determinuese edhe mbi Ballkanin, duke qënë se Kroacia, Shqipëria, Bosnja, Bullgaria, Maqedonia, Mali i Zi, Romania e Serbia kanë theksuar pjesmarrjen e tyre në projektin për krijimin e kooperimit ballkanik për zhvillimin e rrjeteve energjitike të lidhura me Rusinë. Ky kooperim duhet sipas fakteve t'i kundërshtojë planet euroatlantike mbi Ballkanin, po aq ambicioze, duke konsideruar realizimin e projektit të ardhshëm të konsorciumit amerikan AMBO, naftasjellësi që do përshkojë Ballkanin, duke lidhur portin e Bourgas në detin e Zi dhe portin shqiptar të Vlorës duke kaluar nga Maqedonia. Në fakt zë fill më 31 janar të 2006, marëveshja mes Shqipërisë, Bullgarisë e Maqedonisë për ndërtimin e naftasjellësit Bourgas-Vlorë që do transportojë naftën e Kaspikut nga Deti i Zi në Adriatik, ku pritet një kapacitet vjetor prej 35 milion tonelatash.
Ajo çfarë po ngjan në projektet e ndërtimit të rrjetit energjitik rus e europian, ka një influencë të madhe mbi sferën politike. Ndërsa Bashkimi Europian ushtron gjithnjë e më shumë presion mbi vendet Ballkanike dhe mbi vetë Turqinë derisa të hyjnë brenda Komunitetit në kohë sa më të shkurtra të jetë e mundur, Rusia mundohet të garantojë autonominë e tyre nga Institucionet sovranacionale përëndimore në mënyrë që t'i kontrollojë e t'i përdorë për të zbatuar strategjinë e saj gjeopolitike. Interesat e larta në lojë, bëjnë që Ballkani të vazhdojë t'i mbijetojë një klime tensionesh e konfliktesh, brenda të cilëve popujt janë gurë për t'u manovruar, ndërsa pikat e daljes, naftasjellësit si dhe portet janë protagonistët e vërtetë.