40 Hadithet mbi moralin

[biligoa]

Të dëshirosh për vëllain tënd atë që dëshiron për vete



11. Transmeton Enesi [radijallahu anhu] se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-elm] ka thënë: " Nuk ka besuar askush prej jush përderisa të dëshiron për vëllain e tij atë që dëshiron për vete" (Buhariu dhe Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "S'ka dyshim se besimtarët janë vëllezër, pra bëni pajtim ndërmjet vëllezërve tuaj dhe keni frikë All-llahun, që të jeni të mëshiruar (nga Zoti). (Huxhurat – 10)

Qëllimi i hadithit është se prej tërësisë së degëve të imanit të obliguara është që njeriu të dëshiron për vëllain e tij atë që dëshiron për vete

Ky rregull i pjesërishëm islam përkufizohet me rregullin themelor e që nënkupton: të dëshirosh për vëllain tënd të mirën ashtu siç e dëshiron për vete, ashtu siç është përmendur në një transmetim tjetër "… përderisa të dëshiron për vëlain e tij atë të mirë (hajr) që e dëshiron për vete" ( Transmeton Nesaiu)

Fjala "hajr" përmbledh të gjitha veprat fetare (taat) dhe veprat e lejuara të kësaj bote (mubahat) dhe Botës tjetër përpos ndalesave, sepse ato nuk janë mirësi (hajr) dhe nuk përfshihen.

Lidhur me hadithin e lartëpërmendur dijetari Ebu Amër ibën Salah thotë: "e tërë kjo mund të kuptohet si vepër e rrëndë dhe e parealizuar, mirëpo nuk është ashtu sepse kuptimi i hadithit është: nuk plotësohet imani i asnjërit prej jush përderisa të mos dëshiron për vëllain e tij musliman atë që dëshiron për vete. Ai këtë mund ta realizoj duke dashur për të arritjen e të mirave pa mos iu pakësuar të mirat e tij. E kjo është e lehtë për zemrën e shëndoshë kurse e vështirë për zemrën e sëmurë, Allahu na mbroftë neve dhe të gjithë vëllezërit tanë.

[biligoa]

Vlera e asketizmit në këtë botë


12. Transmeton Abdullah ibën Omeri r.a. i cili thotë: Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] më vëndoi dorën mbi supin tim dhe më tha: "Jeto në këtë botë sikur të jesh i huaj ose si një kalimtarë rruge". Ibën Omeri gjithnjë thoshte: kur të ngrysesh mos prit agimin e kur të gdhihesh mos e prit muzgun e mbrëmjes. Merr nga shëndeti yt për sëmundjen tënde dhe nga jeta yte për vdekjen tënde. Transmeton Buhariu.

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "E ti (Muhammed) paraqitjau atyre shembullin e kësaj bote që ëshë si një ujë (shi) që Ne e lëshojmë nga qielli, e prej tij bima e tokës zhvillohet e shpeshëtohet sa që përzihet mes vete, e pas pak ajo bëhet byk (pas tharjes) që e shpërndajnë erërat. All-llahu ka fuqi për çdo send. Pasuria dhe fëmijët janë stoli e kësaj bote, kurse veprat e mira (frtyi i të cilave është i përjetshëm) janë shpërblimi më i mirë te Zoti yt dhe janë shpresa më e mirë." (El-Kehf -45, 46)

Të jesh asket në një gjë don të thotë t'ia kthesh shpinën asaj gjëje dhe ta vlerësosh si të vogël, të pavlerë që nuk përkon me ambiciet e larta.

Selefi (gjeneratat e para të muslimanëve) dhe ata që kanë ardhur pas tyre kanë spjeguar domethënien e zuhdit në këtë botë. Në një hadith tjetër Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "të jesh asket ndaj kësaj bote nuk do të thotë të ndalosh të lejuarën apo të shkatërrosh pasurinë porse të jesh asket do të thotë që shpresa yte të mos jetë më e fortë në atë që e ke ne dorën tënde nga ajo që është në dorë të Allahut dhe të dëshirosh që nëse të godet ndonjë fatkeqësi të mos lirohesh nga ajo 0e qëllim që të fitosh shpërblime." (Transmeton Tirmidhiu i cili dhotë: hadithi është garib dhe nuk e njohim vetëm në bazë të këtij senedi).

Vehb ibën Virdi lidhur me zuhdin ka thënë: zuhdi ndaj kësaj bote është: të mos ndiesh keqardhje nga ajo që të ka ikur dhe të mos gëzohesh me atë që e fiton prej të mirave të kësaj bote.

Zuhriu kur u pyet për zuhdin tha: ai që harami i tij nuk ia tejkalon sabrin dhe hallalli nuk e pengon nga ibadeti .

Ahmed ibën Havarij [rahimehull-llah] e ka pyetur Sufjan ibën Ujejnen: cili është asket (zahid) në këtë botë? Ai është përgjigjur: ai i cili falendëron për begatitë e nëse sprovohet duron. Ai përsëri i ka thënë: o Ebu Muhamed, ai i cili kur i vijnë bëgatitë falendëron Allahun kurse kur sprovohet bën durim dhe ndahet nga ato begati si mund të jetë asket? Ai i tha: hesht! Atë që s'e pengojnë begatitë për të falenderuar Allahun e as fatkeqësitë për të duruar, ai është asket i vërtetë.

Rebia ibën Hajthem ka thënë: kulmi i asketizmit është mbledhja e gjërva me të drejtë dhe vënia e tyrë në vendet përkatëse me të drejtë.

Sufjan Etheuriu ka thënë: asketizmi ndaj kësaj bote është shpresa afatshkurte, nuk është ushqimi i papëlqyer e as veshja e dobët. Pastaj tha: prej lutjeve që bëjnë ata janë: o Zot na bën asketë në këtë botë dhe na jep prej të mirave të saj, mos na privo nga ato që të mos lakmojmë.

Imam Ahmedi tha: asketizmi ndaj kësaj bote është shpresa afatshkurte, kurse në një rrast tjetër tha: …shpresa afatshkurte dhe most ë lakmosh atë qe është në duar të huaja.

Për kuptimin e hadithit të përmendur në fillim të kapitullit kanë thënë: mos u fundos në të mirat e kësaj bote dhe mos e bën atë vatan tëndin, mos i pëshpërit vetes për qëndrim të gjatë në të e as për përkujdesjen ndaj saj. Mos u lidh për të si] bën gurbetxhiu me vendin e huaj dhe mos u merr ne të me atë që nuk do të merrej një gurbetxhi ne vendin e huaj i cili mendon që të kthehet në vendin e tij.

Sa i përket fjalës së Ibën Omerit .." kur të ngrysesh mos prit agimin e kur të gdhihesh mos e prit muzgun e mbrëmjes" është një nxitje prej tij që besimtari gjithmonë të jetë i përgatitur për vdekje, kurse përgatitja për vdekje bëhet me punë të mira, ashtu siç mund të kuptojmë nga hadithi nxitje për të qenë dëshirat tona afatshkurte, pra të mos i vonojmë punët e natës deri në mëngjes e kur të gdhihemi të mos i pëshpërsim vetes për mbrëmjen dhe t'I vonojmë punët e ditës deri në mbrëmje.

Fjala "Merr nga shëndeti yt për sëmundjen tënde" është nxitje për të shfrytëzuar shëndetin, të derdhim mundin gjatë kohës kur jemi të shëndoshë me frikë që të mos na godet ndonjë sëmundje e të paaftësohemi për punë. Njëashtu edhe fjala e tij "… dhe nga jeta yte për vdekjen tënde" është nxitje për shfrytëzimin e ditëve të jetës sepse ai i cili vdes i ndëpritet mundësia e të vepruarit, i këputet shpresa dhe i rritet ngashëria. Ta dijë ky njeri se do t'i vij një kohë e gjatë e ai do të gjendet nën dhe, dhe nuk do të ketë mundësi të vepron.

Hadithet që flasin për vlerën e zuhdit ndaj kësaj bote janë të shumta, prej tyre: një njeri i that të Dërguarit të Allahut: më udhëzo në ndonjë punë të cilën nëse e bëj do të më dojë Allahu dhe do të më duan njerëzit! Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] i tha: "bëhu asket ndaj kësaj bote të don Allahu dhe bëhu asaket ndaj asaj që e posedojnë njerëzit të duan njerëzit" (Tranmeton Ibën Maxheja dhe Tirmidhiu i cili thotë se hadithi është hasen)

Poashtu hadithi "ka shpëtuar ai i cili ka pranuar Islamin, ai që rrizku (që ia ka caktuar Allahu) i tij i mjafton dhe është i kanaqur me të." (Transmeton Tirmidhiu)

Ibrahim Ed-hemi ka thënë: zuhdi është tre lloje: obligativ, vullnetar dhe shpëtues. Zuhdi obligativ është të përmbajturit nga harami ( e ndaluara), zuhdi vullnetar është mosthellimi në gjëra të lejuara kurse ai shpëtues është të përmbajturit nga dyshimet.

Vëlla i nderuar musliman! Dije se zuhdi më i mirë është ai i Pejgamberit [salallahu alejhi ve sel-lem] dhe shokëve të tij të zgjedhur. Librat e kodifikimit të sunnetit janë përplot shembuj ku tregohet zuhdi dhe durimi i tyre, mund të përmendim fjalën e Omerit r.a.: kam parë Pejgamberin [salallahu alejhi ve sel-lem] të cilit i kalonte tërë dita e ai krrusej ngaqë nuk gjente as hurmën e llojit më të dobët për t'u ushqyer" (Transmeton Muslimi)

Aishja r.a. thotë: "nuk është ngopur familja e Muhamedit me bukë thekri dy ditë njëra pas tjetrës deri sa ka ndërruar jetë Pejgamberi." (Transmeton Muslimi)

Ebu Hurerja r.a. thotë: "nuk është ngopur i Dërguari i Allahut dhe familja e tij tre ditë me rradhë me bukë gruri deri sa u nda prej kësaj bote." (Transmeton Muslimi)

Një njeri hyri në shtëpinë e Ebu Dherrit dhe pasi rrotulloi shikimin rreth e përqark tha: o Ebu Dherr! Ku i ke plaçkat e shtëpisë? Ai tha: ne kemi një shtëpi tjetër kah e cila shpresojmë (ka për qëllim xhennetin sh.p.). ai përsëri iu drejtua: patjetër të kesh plaçka përderisa jeton në këtë vend! Ebu Dherri ia ktheu: pronari i shtëpisë nuk na lejon që të mbetemi këtu.

Omer ibën Abdulazizi në një hutbe(ligjerim) të tij tha: kjo botë nuk është vendbanimi i përherhsëm i juaji, Allahu ka caktuar për te zhdukjen kurse për banorët e saj udhëtimin. Sa prej begative të mëdha janë shkatërruar shumë shpejtë dhe sa prej banorëve të lumtur prej saj kanë udhëtuar!

Hasen el Basriu [rahimehull-llah] ka thënë: nënçmoeni dunjanë se pasha Allahun më të lumtur jeni kur nënçmoni dunjanë.

[biligoa]

Durimi



13. Transmeton Ebu Seid S'ad ibën Malik ibën Sinan El Hudriu [radijallahu anhu] se disa njerëz prej Ensarëve kërkuan diç prej Pejgamberit [salallahu alejhi ve sel-lem] e ai iu dha, ata përsëri kërkuan dhe ai përsëri iu dha derisa u harxhua gjithë ajo që pati, pastaj Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] iu tha: të gjitha të mirat që i posedoj nuk do t'i magazinoj për t'iu privuar nga ato, mirëpo ai i cili përmbahet (nga lypja) Allahu e bën të përmbajtur, atij që i majfton ajo që e posedon Allahu e pasuron, ai i cili soditë thellë Allahu ia ndriçon mendimin kurse asnjërit nuk i është dhënë ndonjë gjë më e mirë se sabri (durimi). (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë:" O ju besimtarë, bëni durim, bëhuni të qëndrueshëm kundër armikut, rrini të përgaditur dhe, që të shpëtoni, ruajuni dënimit të All-llahut. (Ali Imran-200), " Thuaj: “O robërit e Mi që keni besuar, keni frikë ndaj Zotit tuaj. Ata që bënë mirë në këtë jetë, kanë të mirë të madhe, e Toka e All-llahut është e gjërë, ndërsa të durueshmive u jepet shpërblimi i tyre pa masë!” (Zumer-10)

Erragib thotë: sabri etimologjikisht d.m.th. të përmbajturit në vështirësi kurse ne terminologji do të thotë: përmbyllja e vetes brenda vijave që i ka caktuar logjika dhe sheriati.

Ibën Haxheri gjatë definimit të sabrit thotë: sabri është mbyllja dhe pengimi i vetes – fjalëve apo veprave - nga hakmarrja në rraste dëmtimi. Ndonjëherë përdoret edhe me kuptimin "butësi" (hilm). Disa dijetarë kanë thënë: durimi gjatë mundimeve është xhihad ndaj egos. Allahu [subhanehu ve teala] e ka bërë natyrën e shpirtit (egos) që të ndiej dhimbje e ngashëri nëse dëmtohet me fjalë ose vepra, për këtë arsye Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] e gjeti veten në gjendje shumë të rëndë kur ia mveshën atij padrejtsinë gjatë ndarjes së plaçkës së luftës, mirëpo ai u sjell me butësi ndaj akuzuesit dhe bëri durim sepse e dinte shpërblimin e madh që fitojnë durimtarët dhe se Allahu [subhanehu ve teala] u jep të mira të panumërta. Durimtari ka shpërblim më të madh se ai që shpenzon pasurinë e tij në rrugë të Allahut, sepse shpërblimi i të dytit shumfishohet deri në shtatëqind herë edhepse e mira ne esencë shpërblehet me dhjetë të ngjashme përveç nëse Allahu dëshiron që ta shumfishoj.

Në hadithin e sipërpërmendur vihet në pah vlera e madhe e sabrit si dhe nxitja në të. Sabri është cilësi e lavdëruar, virtyt i dëshiruar, moral i rrallë, përfundimin e ka të lakmuar, pasojat e kënaqshme, është dobiprurës i madh, shansë për të menduar në atë që të sjell dobi, të ngadalëson në marrjen e qëndrimeve derisa dobia të jetë e vërtetuar dhe rezultati i siguruar.

Sabri është tre llojesh:

1. sabri ndaj vështirësive që hasim gjatë kryerjes se obligimeve fetare.

2. sabri ndaj asaj që është e ndaluar në fenë e Allahut duke lënë pas shpine mëkatet, kënaqësitë e ndaluara, si dhe përpjekja që të mos iu afrohemi atyre, nënështrimi i epshit dhe frenimi i tij për të mos rënë në amoralitete. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: E kush iu frikësua paraqitjes para Zotit të vet dhe ndaloi veten prej epsheve, Xhenneti është vendi i tij." (Naziat – 40,41)

3. sabri në fatkeqësitë e dhimbshme, tragjeditë befasuese dhe në sprovimet çkado që të jenë shkaqet.

Muslimani është i obliguar që të bëjë durim në kryerjen e obligimeve fetare dhe në të kapurit për fenë e Allahut, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "O ju që keni besuar, kërkoni ndihmë me durim e me të falur, se vërtetë All-llahu është me durimtarët." (Bekare-153), "O ju që besuat, kur të konfrontoheni me ndonjë grup, përqëndrohuni dhe përmendni çdo herë All-llahun që të arrini fitoren e dëshiruar." (Enfal-45)

Sabri ndaj peripetive në rrugën e da'ves (thirrjes islame) është prej virtytetve të Pejgamberëve alejhim selam, lidhur më këtë Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Ti (Muahamed) duro, ashu sikurse duruan të dërguarit e vendosur" (Ahkaf-35), sepse me sabër dhe bindje arrihet grada më e lartë në fe "prija" – imamllëku, siç thotë Allahu [subhanehu ve teala] "Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhërin Tonë udhëzojmë, pasi që ata (që i bëmë prijësa) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur." (Sexhde-45)

Këshillimi i njëri tjetrit për të bërë sabër është prej karakteristikave të shoqërisë islame, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "E pastaj të bëhej prej atyre që besuan, që këshilluan njëri-tjetrin për durim dhe që këshilluan për mëshirë (për ndihmë)." (Beled-17)

Thënë në përgjithësi ai i cili bën sabër duke kërkuar me këtë Fytyrën e Allahut [subhanehu ve teala], përfundimi i tij është Xhenneti, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Edhe ata që patën durim (ndaj të këqiave) për të fituar kënaqësinë e Zotit të tyre dhe që e falën namazin, dhe nga ajo me çka Ne i furnizuam ata kanë dhënë fshehtas e haptas dhe me të mirë e largojnë të keqen. Të tillët kanë përfundim më të mirë. (përfundimi i mirë është) Xhennete të Adnit (vende të përjetshme) ku do të hyjnë ata, edhe prindërit, gratë dhe fëmijët e tyre të cilët kanë qenë vepërmirë ata do t'i vizitojnë engjëjt duke hyrë në secilën derë. (u thonë) Selamun alejkum, me durimin tuaj gjetët shpëtimin; sa përfundim i lavdishëm është ky vend." (RR'ad-23,23,24)

Dije se njërëzit që më së tepërmi sprovohen janë "pejgamberët, pastaj ata më të ngjashmit e më të ngjashmit. Çdonjëri sprovohet sipas të kapurit të tij për fenë, nëse të kapurit të tij është i fortë sprovimi është më i fortë, nëse në të kapurit e tij për fenë ka dobësi atëherë sprovohet sipas asaj dobesie. Vazhdimisht njeriu do të sprovohet derisa të ecë mbi tokë pa asnjë mëkat." (Transmeton Tirmidhiu i cili thotë: hadithi është hasen sahih)

Shembujt që flasin për sabrin e pejgamberëvë janë të shumtë. Ibrahim dhe Ismaili alejhima selam pranuan urdhërin e Allahut me zemërgjërësi dhe sabër derisa Allahu ia lehtësoi Ismailit duke i dhën një kurban. Nuhu [salallahu alejhi ve sel-lem] përjetoi nga populli i tij shumë pengime dhe mospërfillje mirëpo duroi e Allahu [subhanehu ve teala] i fundosi në ujin e vërshuar të gjithë përveç atyre që besuan atë. Poashtu Jakubi, Jusufi,, Ejjubi, Musai, Zekerijjau, Jahja, Isai alejhim selam u sprovuan dhe duruan.

Zotëriu i të gjithë njerëzve, Muhamed ibën Abdullahu [salallahu alejhi ve sel-lem] përjetoi peripeti dhe vështirësi të mëdha nga populli i Taifit. Mendjelehtit, fëmijët dhe robërit e këtij populli e gjuajtën më gurrë derisa ia përgjakosën këmbët, si dhe para kësaj dhe pas ai përjetoi mundime të shumta nga kurejshitët pabesimtarë, më pastaj në medine bëri sabër dhe luftoi derisa vuri themelet e shtetit më të madh që e njohi njerzimi dhe themelet e shoqërisë më të mirë që e pa njerzimi.

Shejhul Islam Ibën Tejmije [rahimehullah] thotë: Allahu [subhanehu ve teala] ka përmendur në Kur'an braktisjen e bukur (hexhër), faljen e bukur të gabimeve dhe durimin e bukur dhe në lidhje me këto është thënë: braktisje e bukur është ajo që bëhet pa cenim, falje e bukur kur ajo bëhet pa qortim kurse sabër i bukur kur nuk ka ankime te krijesat. Ahmed ibën Hanbelit duke qenë në shtrat të vdekjes i është lëxuar se Tavusi ka urrejtur këlthitjet e vdekjes dhe ka thënë: të klithish don të thotë të ankohesh te njerëzit, pas kësaj ai (Ahmedi) nuk ka këlthitë deri sa ka vdekur. Sa i takon ankimeve te Krijuesi kjo gjë nuk e mohon sabrin e bukur siç tregon Allahu [subhanehu ve teala] fjalët e Jakubit [salallahu alejhi ve sel-lem] në Kur'an: "Ai (Jakubi) tha: “Jo, çështjen ua lehtësoi epshi juaj. (mua nuk më ka mbetur tjetër) Durim i mirë, është shpresë që All-llahu do të m'i sjellë të gjithë; Ai është më i dijshmi, më i urti!”, "Ai (Jakubi) tha: “Unë hidhërimin tim dhe pikëllimin tim, ia parashtroj All-llahut, e unë di për All-llahun atë që ju nuk dini”. (Jusuf-83, 86)

Abdulaziz ibën Revvad ka thënë: tre gjëra janë prej thesarit të Xhennetit: fshehja e fatkeqësisë, sëmundjes dhe lëmoshës"

Abdullah ibën Muhamed elHerevij ka thënë: prej margaritarëve të mirësisë është fshehja e fatkeqësisë.

Aun ibën Abdullahu ka thënë: mirësia në të cilën nuk ka aspak të keqe është falenderimi Allahun duke qenë rehat dhe sabri gjatë fatkeqësisë.

[biligoa]

Turpi dhe vlera e tij



14. Transmeton Imran ibën Husejni [radijallahu anhu] i cili thotë: Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] tha: "turpi nuk sjell vetëm se mirësi" në transmetimin e Muslimit qëndron: "turpi është mirësi në tërësi". (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

Neveviu thotë: dijetarët thonë se realiteti i turpit është: moral i cili ndikon në lënien e të shëmtuarës dhe pengon mosdhënien e të drejtës çdonjërit që i takon e drejta. Na kanë transmetuar se Ebul Kasim Elxhunejd [rahimehull-llah] për kuptimin e turpit ka thënë: të pamurit e begative dhe të pamurit e mangësive, nga këto të dyja lind një gjendje e cila quhet turp.

Ijadi thotë: sa i përket asaj se i tërë turpi është mirësi apo nuk sjell vetëm se mirësi, është paksa problematike përgjithësimi i këtij kuptimi sepse dikush mund ta shfrytëzojë këtë kuptim për lënien e ballafaqimit me mëkatarin apo e shfrytëzon këtë kuptim për lënien e disa obligimeve. Përgjigjja për këtë është se me fjalën turp në këto hadithe nënkuptohet turpi ligjor i sheriatit. Turpi nga i cili rezulton lënia e disa obligimeve nuk është turp të cilin e miraton sheriati porse ai është paaftësi dhe nënçmim. Ai është quajtur "turp" për arsye se i përngjet turpit ligjor i cili nënkupton lënien e gjërave të shëmtuara. Ibën Haxheri duke spjeguar hadithin e lartëpërmendur thotë: mund që Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka dhënë shenjë se ai që turpin e ka moral të tij në të shumtën e rrasteve mirësia është në të dhe nëse nodh ndonjëherë e kundërta ajo konsiderohet si e paqenë në krahasim me të mirat e tij apo mund të thuhet se turpi është bërë adet i tij dhe pjesë e pandarë e moralit të tij dhe me këtë tërheq të mirën dhe mirësia ndodh prej vetë atij dhe shkakut (turpit).

Turpi është dy lloje:

- turpërimi nga Allahu [subhanehu ve teala] kur dëshiron të bëj ndonjë gjë (të turpshme) e cila i bie ndërmend.

- Turpërimi nga krijesat gjatë kryerjes së veprave apo fjalëve të cilat janë të neveritura.

Të dy llojet e sipërthëna janë të lavdëruara, vetemse, njëri është obligativ kurse tjetri vullnetar. Turpi gjatë largimit nga haramet është obligativ kurse gjatë lënies së gjërave të urrejtura nga njerëzit është vullnetar.

Muslimani obligohet që të stoliset me këtë virtyt për shkak se kjo veti paraqet tërë fenë. Ajo është degë e imanit (besimit), moral i Islamit siç është thënë "çdo fe ka moralin e saj kurse morali i Islamit është turpi" (Transmeton Ibën Maxhe). Turpi është çelës i çdo të mire, me forcën e tij shtohet mirësia, dobësohet e keqja kurse më dobësine e tij dobësohet mirësia dhe shtohet veprimi i të keqes sepse turpi është pengesë ndërmjet njeriut dhe ndalesave (harameve).

Ibën Ebi Dunja transmeton se Vehb ibën Munebih ka thënë: imani është i zhveshur e rrobet e tij janë devotshmëria, stolia e tij është turpi, pasuria e tij është nderi, pastaj tha: kam dëgjuar një beduin duke recituar:

Jo, pasha babën tënd nuk ka mirësi në këtë jetë

As që ka dunja kur turpi s'ekziston

Njeriu jeton derisa në të turpi ka mbetë

E druri pa lëvore nuk mund të gjallwron


Muslimani obligohet që të turpërohet nga Allahu [subhanehu ve teala] ashtu siç duhet, të mos shfrytëzojë begatitë e Allahut duke i bërë mëkat Atij, të mos e gjejë veten në vende të ndaluara, të shkon në vende që e ka urdhëruar Allahu. Transmeton Abdullah ibën Mes'udi [radijallahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] një ditë u tha disa njerëzve prej shokëve të tij: "turpërohuni nga Allahu ashtu siç meriton Ai! Ata thanë i Dërguar i Allahut ne turpërohemi falë Allahut. Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] përsëri tha: jo kështu porse turpërimi i vërtetë ndaj Allahut është ta ruash kokën dhe atë që është në të (mendjen), barkun dhe atë që mban në të, të përkujtosh vdekjen dhe sprovën. Ai i cili dëshiron Ahiretin braktis zbukurimet e kësaj bote, e ai i cili i bën këto është turpëruar nga Allahu ashtu siç meriton." (Transmeton Tirmidhiu)

Aliu [radijallahu anhu] ka thënë: kush i mbështjell rrobet e tij me turp nuk ia shohin njerëzit të metat.

Ebu Musa elEsh'arij ka thënë: unë hy në shtëpinë time të errët për t'u pastruar dhe kërrusem ngaqë turpërohem nga Zoti im.

[biligoa]

Bujaria



15. Transmeton Ebu Hurerja [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "Allahu i Lërtëmadhëruar thotë: shpenzo që të shpenzoj për ty, pastaj tha: Dora e Allahut është përplot, nuk e pakëson shpenzimi i përhershëm, natën dhe ditën. Më pas vazhdoi: a e shihni shpenzimin e Tij që prej krijimit të qiellit dhe tokës, nuk është pakësuar ajo që është në Dorën e Tij. Arshi i Tij është mbi ujë dhe në Dorën e Tij është peshorja e ul atë ose e ngrit" (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

Allahu [subhanheu ve teala] thotë: "çkado që t'u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t'u kompensohet në mënyrë të plotë duke mos u dëmtuar ju." Dhe "Pra çkado që të jepni nga pasuria, s'ka dyshim se atë All-llahu e di shumë mirë." (Bekare – 272,273)

Dije, Allahu më mëshiroftë mua dhe ty, se çdonjëri i cili ka udhëhequr në periudhën e injorancës apo të Islamit, derisa është bërë i njohur me famë të lartë, i janë nënshtruar njerëzit, kanë marrë udhën për tek ai i afërti dhe i largëti, fama e tij nuk është arritur përveç se duke i ushqyer njerëzit dhe duke i nderuar mysafirët. Të gjithë njerëzit me pervojë përgjatë historisë, fetarët e dashamirët e të bukurës janë të një mendimi se gjëja më e mirë që njeriu mund ta (IMG:style_emoticons/default/yes.gif)j për veten në këtë botë dhe gjëja më madhështore që mund ta lë pas vete është bujaria, shoqërimi me bujarët sepse bujaria rezulton përmendjen për të mirë dhe të ngritë famën.

Ai i cili shpenzon, obligohet që me këtë vepër të kërkon kënaqësinë e Allahut "çkado që të jepni nga pasuria, e keni për veten tuaj, po mos jepni për tjetërkë, por vetëm për hir të All-llahut" (Bekare – 272) kurse sa i përket shpenzimit për t'u mburur, kjo nuk është bujaria që lëvdohet, madje mund të jetë edhe mëkat nëse bëhet me mendjemadhësi ndaj robërve të Allahut.

Bujaria ka shumë dobi, prej tyre:

- Allahu [subhanheu ve teala] ia kompenson shpenzuesit "e çkado që t'u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t'u kompensohet në mënyrë të plotë duke mos u dëmtuar ju." (Bekare 272), siç është përmenduar edhe në hadithin e lartëpërmenduar: "Shpenzo që të shpenzoj për ty". Poashtu Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "derisa një njeri ecte ne një hapsirë, dëgjoi një zë që vinte nga një re: ujite kopshtin e filanit, pastaj ajo re lëvizi derisa lëshoi ujin mbi një tokë të djegur nga nxehtësia dhe ja, kur pashë ujin të mbledhur në një gropë. Ky njeri përcolli renë dhe kur arriti te vendi në të cilin ishte lëshuar uji pa një njeri i cili po mundohej të depozitoj ujin dhe i tha: o rob i Allahut, si e ke emrin? Ai ia përmendi emrin që e kishte dëgjuar prej resë, pastaj i tha: përse më pyet për emrin tim? Iu përgjigj: unë dëgjova një zë në renë e cila e lëshoi ujin i cili thoshte: ujite kopshtin e filanit duke prmenduar emrin tënd, për këtë dëshiroj të dij se ç'vepron me këtë kopsht? U përgjigj: pra pasi e kërkove këtë gjë po të tregoj se prodhmin që fitoj nga kjo tokë, një të tretën e saj e jap lëmoshë, me një të tretën ushqehem unë dhe familja ime kurse një të tretën e kthej përsëri në këtë tokë." (Transmeton Muslimi)

- Allahu [subhanheu ve teala] ia shumfishon pasurinë shpenzuesit " Shembulli i pasurisë së atyre që e japin në rrugën e All-llahut është si një kokërr prej të cilës mbijnë shtatë kallinj, ndërsa në secilin kalli ka nga njëqind kokrra. All-llahu ia shumëfishon (shpërblimin) atij që dëshiron, All-llahu është Bujar i Madh, i di qëllimet." (Bekare – 261)

- Shpenzuesi shpreh frikën e tij prej zjarrit të Xhehennemit "Frikojuni prej zjarrit qoftë edhe me gjysëm hurme" (Transmeton Buhariu)

- Gjëja më e mirë më të cilën njeriu mjekohet është lëmosha "mjekoni të sëmuarit tuaj me lëmoshë" (Transmeton Bejhakiu)

- Shpenzimi i pasurisë është mbrotje e saj "mbroni pasuritë tuaja me zekat" (Transmeton Bejhakiu)

- Bujaria është prej cilësive të lavdëruara tek Allahu [subhanheu ve teala] "Allahu është i Mirë dhe e do të mirën, i Pastër dhe e do pastërtinë, Bujar dhe e do bujarinë" (Transmeton Tirmidhiu i cil ithotë: ky hadith është garib kurse Halid ibën Iljas është i dobët)

- Dora e cila jep është më e mirë se dora e cila merr "Dora e lartë është më e mirë se dora e poshtme" (Transmeton Muslimi)

- Bujaria i mbulon shumë të meta të njeriut, thotë Imam Shafiju [rahimehull-llah] : mbulohu me bujari sepse siç është thënë çdo të metë e mbulon bujaria.

Çdo musliman duhet të stoliset më këtë cilësi e në veçanti davetxhinjtë (thirrësit islam) për shkak efektit që ka kjo cilësi për të pranuar njerëzit Islamin. Enesi [radijall-llahu anhu] thotë: "nuk ka lypur ndonjëri prej Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] diçka vetëm se ia ka dhënë. Njëherë i erdhi një njeri, e Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] i dha një tufë të madhe dhensh sa mund të zinte hapsira mes dy kodrave, e pastaj kthehet te populli i tij dhe iu thotë: o njerëz! Pranoeni Islamin sepse Muhamedi jep sikur ai i cili nuk i frikohet skamjes. Enesi [radijallahu anhu] thotë: edhepse njeriu prononte Islamin për shkaqe të dunjasë, nuk kalonte përveç një kohës së shkurtër dhe Islami bëhej më i dashur për të se sa tërë dunjaja dhe ajo që është në të." (Transmeton Muslimi)

Transmeton Ibën Abbasi [radijall-llahu anhu] i cili thotë: "Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka qenë njëriu më bujar. Bujaria edhe më tepër i shtohej në muajin e Ramazanit kur takonte Xhibrilin. Xhibrili takohej me të çdo natë të Ramazanit dhe ia dëgjonte leximin e Kur'anit, pra Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ishte më bujar se era e lehtë"

Ibën Ebi Hatimi me sened të tij transmeton se Alij ibën Ebi Talibi [radijall-llahu anhu] ka thënë: Atij që Allahu i ka dhënë pasuri le ta shfytëzojë atë për mbajtjen e lidhjeve farefisnore, për mikpritje të mirë, për ti ndihmuar nevojtarit, robit, udhëtarit, të mjerit, të varfërit, muxhahidit dhe le të jetë durimtar në fatkeqësi sepse me këto cilësi fitohet bujaria në këtë dunja dhe fama në Ahiret;

Është pyetur Haseni [radijall-llahu anhu] : cili është bujar? Është përgjigjur: ai i cili po të posedonte tërë dunjanë do ta shpenzonte atë dhe përsëri do të mendonte se edhe më tej ka obligime.

Transmetohet se Hudhejfe elAdevij ka thënë: ditën kur ngjau beteja e Jermukut u nisa për të kërkuar djalin e axhës tim në mesin e të vrarëve. Me vete kisha pakëz ujë dhe mendoja që nëse akoma ka frymëmarje do t'i jap nga uji që kisha me vete. Kur e gjeta në mesin e viktimave, iu afrova dhe i thash: të të jap ujë? Ai më dha shenjë pozitive. Ndërkohë dëgjuam një këlthitje dhe djali i axhës më dha shenjë që të shkoj te personi që këlthiste dhe ujin që kisha t'ia jap atij. Kur arrita tek ai e pash se ishte Hisham ibën Asi të cilin e pyeta: dëshiron ujë? Ai më dha shenjë pozitive mirëpo në këtë momënt dëgjuam një këlthitje tjetër dhe Hishami më dha shenjë që të shkoj tek i treti dhe ujin që kisha t'ia jap atij. Kur shkova, ai veç më kishte vdekur. U ktheva te Hishami mirëpo e gjeta të vdekur. U ktheva edhe te djali i axhës tim mirëpo edhe ai kishte vdekur.

Një njeri prej fisit Kurjesh ishte nisur në udhë. Duke udhëtuar takoi një udhëtarë në mes të rrugës të cilin e kishte lodhur udha dhe e kishte molisur sëmundja. i sëmuri i tha kurejshitit: zotëri më ndihmo! Kurejshiti urdhëroi djalin e tij që pasuria që i kishte mbetur ta shpenzojë për këtë udhëtarë të sëmurë dhe djali i lëshoi në prehër katër mijë dirhem. I sëmuri deshi që të ngritet në këmbë mirëpo nuk mundi për shkak dobësisë dhe filloi të qajë. Kurejshiti i tha: pse qan, nuk mundesh të pamvarësoshesh me atë që ta dhamë? Ai ia ktheu: jo për Zotin, por m'u kujtua dobia që ka toka nga bujaria yte dhe kjo më bëri të qaj.

Kur Kajs ibën S'ad ibën Ibaden e kaploi sëmundja, shumë pak prej vëllezërve të tij muslimanë e vizituan. Pasi që pyeti për këtë i thanë: ata turpërohen të të vizitojnë për shkak borxheve që të kanë marrë. Kajsi tha: Allahu e poshtëroftë pasurinë e cila i pengon vëllezërit të më vizitojnë, pastaj urdhëroi një tellall që të thërret: të gjithë ata që i kanë borxh Kajsit e kanë të falur. Në mbrëmje gati që nuk i thehet pragu i derës nga vizita e madhe e njerëzve.

[biligoa]

Përdëllimi



16. Aishja [radijall-llahu anhu] thotë: Pejgambri [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "Allahu është Përdëllimtarë dhe e don përdëllimin, jep për përdëllimin atë që nuk e jep për egërsinë dhe atë që nuk jep për asgjë tjetër." (Transmeton Muslimi)

Allahu [subhanheu ve teala] thotë: "Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve." (A'raf – 199)

Nga hadithi i lartëpërmenduar mësojmë vlerën e përdëllimit, butësisë dhe nxitjen për t'u stolisur me këtë virtyt, siç kuptojmë qortimin e egërsisë dhe se përdëllimi është shkak i çdo mirësie.

Kuptimi i pjesës së hadithit "jep për përdëllimin atë që nuk e jep për egërsinë" është : së bashku me përdëllimn rezultojnë vepra të cilat nuk vijnë me të kundërtën e tij (përdëllimit). Disa mendojnë se kuptimi është: Allahu shpërblen përdëllimin me atë që nuk shpërblen cilësitë tjera. Hafidh ibën Haxheri e konsideron mëndimin e parë më të saktë derisa Neveviu mendimin e parë.

Muslimani duhet që të stoliset me këtë virtyt të lartë, sepse Allahu [subhanheu ve teala] e don këtë virtyt dhe është shkak për shumë mirësi. Ai i cili privohet nga ky virtyt në realitet është privuar nga mirësia, Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "Kush privohet nga përdëllimi është privuar nga mirësia" (Transmeton Muslimi). Çdo gjë është e bukur nëse aty ka përdëllim dhe [do gjw wshtw e shwmtuar shëmtuar nëse nuk ka përdëllim, Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "Përdëllimi nëse është në një gjë ajo është e bukur e nëse hiqet nga ajo atëherë shëmtohet" (Transmeton Muslimi). Ai i cili e ka këtë cilësi nuk hyn në zjarr, Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "a doni t'ju tregoj cili nuk hyn në zjarr? Çdonjëri i cili është i afërt, i butë dhe i lehtë për njerëzit" (Transmeton Tirmidhiu i cili thotë: hadithi është hasen garib). Përdëllimi nuk kërkohet vetëm ndërmjet njerëzve porse Islami thërret që të jemi të butë edhe me kafshët, siç thotë Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] "Allahu [subhanheu ve teala] e ka obliguar mirësinë për çdo gjë, kur të vritni lehtësoeni vrasjen, kur të therrni lehtësoeni therjen, mprehni thikat dhe rehatoni kurbanet" (transmeton Muslimi)

Transmetohet se një beduin hyri në xhami e Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ishte ulur. Beduini bëri një lutje: o Zot! Më fal mua dhe Muhamedin dhe mos e fal askënd tjetër përpos neve! Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] qeshi dhe tha: e ngushtove të gjërën. Më pas beduini shkoi në një kënd të xhamisë dhe përmjerri. Një kohë më vonë pasiqë beduini kishte kuptuar gabimin tha: kur më pa Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] m'u afrua, nuk më qortoi as që më shau por më tha: kjo është xhami dhe nuk përmirret në të, është ndërtuar për t'u përmenduar Allahu dhe për t'u falur. Më pas Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] urdhëroi që të hidhet një enë me ujë për të pastruar vendin." (Transmeton Ibën Maxhe, kurse hadithi është edhe në Sahihul Buhari shkrutimisht)

Enesi [radijall-llahu anhu] thotë se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] shkoi te gratë e tij të cilave iu printe gjatë udhëtimit i quajturi Enshexhe. Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] tha: mjer për ty o Enshexhe, me qelqin sillu me kujdes" (Transmeton Muslimi)

[biligoa]

Sjellja me butësi



17. Transmeton Ibën Abbasi [radijallahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] i ka thënë Eshexh ibën Abdulkajsit: "ti i posedon dy cilësi të cilat i don Allahu [subhanehu ve teala]: sjellja e butë dhe maturia." (Transmeton Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "ata që e frenojnë mllefin, që u falin (të keqen) njerëzve, e All-llahu i do bamirësit." (Ali Imran – 134) dhe "Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve." (A'raf – 199)

Është thënë se sjellja e butë (el-hilm) është gllabërimi i mllefit. Gjithashtu sjellja e butë është definuar si: frenimi i vetes në rraste kur kritikohet apo sulmohet, për të mos rënë në atë që s'është e dëshiruar. Sjellja e butë përfshinë njohjen e drejtë, durimin, maturinë, përmbajtjen kurse nuk është bashkuar një gjë me një tjetër më bukur se sa falja e gabimit me mundësinë për hakmarrje.

Në një fjalë të urtë thuhet: nuk është i butë ai që kur i bëhet padrejtësi sillet me butësi e kur t'i jepet mundësia hakmirret por i butë është ai i cili kur i bëhet padrejtësi sillet me butësi kurse kur i jepet mundësia për t'u hakmarrë ia falë.

Dijetari Damre ka thënë: sjellja e butë (el-hilm) është shkallë më e lartë së mendja (logjika) sepse Allahu [subhanehu ve teala] është quajtur me këtë emër (El Halim) dhe kjo e bën më të lartë, pastaj nuk është quajtur me këtë emër në Kur'an përveç Ibrahimit dhe Ismailit alejhima selam, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "S'ka dyshim, Ibrahimi ishte shumë i ndieshëm dhe i butë." (Teube – 114), gjithashtu për Ismailin alejhisselam thotë: "Ne e gëzuam atë (Ibrahimin) me një djalë që do të jetë i butë (i sjëllshëm). (Saffat – 101)

Njeriu me sjellje të butë është me pozitë të lartë, i lavdëruar, veprat e tij janë të pranuara. Sjellja e butë është më e bukur se çdoherë atëherë kur rrjedh nga ai që ka mundësi për t'u hakmarrë. Që këndej, konkludojmë se sjellje të butë e të mirë ka ai i cili Pejgamberin [salallahu alejhi ve sel-lem] e merr shmbulltyrë, prijës në çdo cilësi të moralit, stoliset me to, ec rrugës së tij dhe me këtë Allahu [subhanehu ve teala] i jep të mira të shumta kurse në botën tjetër shpërblime të panumërta.

Transmeton Abdullah ibën Mes'udi [radijallahu anhu] i cili thotë: "ditën kur Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ndau plaçkën e luftës së Hunejnit, një prej Ensarëve tha: kjo ndarje nuk është bërë për hir të Allahut. Abdullah ibën Mes'udi thotë: shkova te Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] dhe pasi e lajmërova për këtë fjalë iu ndërua fytyra e pastaj tha: Allahu e mëshiroftë Musain, është dëmtuar edhe më shumë se kjo mirëpo ka duruar." (Transmeton Buhariu). Mendo vëlla i nderuar si ka bërë durim Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] dhe është sjellë butë me këtë njeri prej Ensarëve.

Transmetohet se dy njerëz vurën bast nëse munden të zemërojnë Ahnefin. Njëri prej tyre shkoi te Ahnefi dhe i shprehi dëshirën për t'u fejuar me nënën e tij. Ahnefi tha: nuk po të refuzoj për të të nënçmuar e as për atë se s'dua të të bëj dhëndër, mirëpo për shkak se nëna ime ka shumë vjet kurse ti ke nevojë për një grua të re që dashuron dhe që lind, që mëson nga morali yt dhe përfiton nga sjellja yte. Tash kthehu te shokët dhe lajmëroi se nuk më ke zemëruar!

Një njeri tjetër shkoi te Muaviju [radijallahu anhu] për të kërkuar prej tij që të fejohet me nënën e tij. Muaviju [radijallahu anhu] e pyeti: ç'të shtyri të interesohesh për nënën time kur e di se ajo është e shtyrë në moshë? Ai tha: po, kam dëgjuar se ajo është e shtyrë në moshtë! Muaviju përsëri i tha: ndoshta ke patur për qëllim që të zemërosh zotëriun e fisit Temim (e ka për qëllim veteveten)? Ai u përgjigj: po, e Muaviju ia ktheu: shko se nuk mundesh!

Një njeri e shau Ebu Dherrin [radijallahu anhu] e ai i tha: mos vazhdo të më shashë dhe lër vend për pajtim sepse ne nuk ia kthejmë atyre që bëjnë mëkate Allahut duke na sharë me më shumë se sa të rrespektojmë Allahun.

[biligoa]

Falja e gabimeve



18. Transmeton Ebu Hurerja [radijallahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "Asnjë lëmoshë nuk e pakëson pasurinë, ai që i falë gabimet Allahu ia shton krenarinë kurse ai që për hir të Allahut bëhet modest Allahu e ngrit." (Transmeton Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "le t'ua falin (gabimin) dhe mos t'ua zënë për të madhe. A nuk dëshironi që All-llahu t'u falë. All-llahu falë dhe mëshiron shumë." (Nur – 22) dhe "Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve." (A'raf – 199)

Dijetarët rreth hadithit të lartëpërmendur ka dhënë dy mendime:

-Mendimi i parë: nga hadithi mirret kuptimi i parë që na bie në sy e ai është: çdokush që njihet me falje të gabimeve bëhet prijës i njerëzve, i madh në zemrat e tyre dhe me këtë i shohet krenaria dhe nderi.

-Mendimi i dytë: ai i cili i posedon ato cilësi shpërblimin dhe krenarinë e gjenë në Ahiret.

Dije së kënaqësia e flajes së gabimeve është më e mirë se kënaqësia e hakmarrjes sepse kënaqësinë e të parës e pason përfundimi i lavdëruar kurse të dytën pikëllimi i keqardhjes.

Omeri [radijallahu anhu] ka thënë: falja më e mirë është kur ka mundësi për hakmarrje kurse synimi më i mirë kur ka aftësi për të kryer veprën.

Seid ibën Musejjebi [rahimehullah] ka thënë: të gabojë gjykatësi e të falë gabimin është më mirë se të gabojë e të dënojë veprën.

Transmetohet se Lukmani i ka thënë birit të tij: ka gënjyer ai i cili thotë se e keqja e shuan të keqen, nëse kjo është e vërtetë le të provojë zjarrin me zjarr, pastaj le të shikojë a e shuan njërin me tjetrin! E vërteta është se e mira e shuan të keqen sikur që uji e shuan zjarrin.

Transmetohet se një njeri i ka thënë halifes Mensur kur ai fitoi luftën në Sham banorët e të cilit luftuan kundër tij: o udhëheqës i besimtarëve! Hakmarrja është drejtësi kurse falja vlerë e lartë, e ne lusim Allahun që udhëheqësi ynë të zgjedhë për vete gradën më të lartë e të mos zgjedh gradën më të keqe.

Në një fjalë të urtë qëndron: përparësi më të madhe për falje ka ai që ka më tepër mundësi për hakmarrje kurse mendje më të mangët ka ai që i bën padrejtësi më të dobëtit.

Halifja Me'mun ka thënë: dëshirova që kriminelët të dijnë mendimin tim rreth faljes që t'ju rehatohen zemrat.

Ia sollën Me'munit një njeri i cili kishtë bërë gabim dhe i tha: a je ti ai i cili ka bërë këtë e këtë? Ai u përgjigj: po, unë jam o prijës i besimtarëve! Unë jam ai i cili e dëmtova veteveten duke u mbështetur në zemërgjërsinë (faljen) tënde. Me'muni pas këtyrë fjalëve ia fali gabimin.

Zoti ynë! Sikur të mos ishte dëshira yte për të falur nuk do të ekzistonin ata që të kundërshtojnë me mëkate, dhe sikur të mos ishte falja yte nuk do të hynte askush në Xhennet, na dhuro faljen dhe bujarinë tënde, o Dhurues i Madh!

[biligoa]

Modestia



19. Transmeton Ijad ibën Himari se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "Allahu më shpalli mua: bëhuni modest, mos mburreni njëri ndaj tjetrit as mos i bëni padrejtësi njëri tjetrit." (Transmeton Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "E të jeshë modest ndaj besimtarëve që të pranuan ty." (Shuara – 215) dhe "O ju që besuat! Kush largohet nga feja e vet (i bën dëm vetes) s'ka dyshim se All-llahu do të sjellë një popull që Ai e do atë (popull) dhe ata e duan Atë (Zotin), (një popull) që është modest e i butë ndaj besimtarëve, por i ashpër dhe i fortë ndaj mohuesve." (Maide – 54)

Në këtë hadith nxitemi për të qenë modest dhe të largohemi nga mendjemadhësia. Çdo i mençur obligohet që të jetë modest dhe të largohet nga mendjemadhësia. Edhe sikur të mos ishte e vërtetë se me modesti ngritet njeriu prapseprap do të obligohej të stoliset me modesti.

Modestia është dy lloje: njëra është e lavdëruar kurse tjetra e qortuar. Modesti e lavdëruar është: të mos fyesh robërit e Allahut dhe të mos nënvlerësosh ata. Modestia e qortuar është: modestia ndaj të pasurve për të arritur diçka nga pasuria e tyre.

I mençuri duhet që të largohet nga modestia e qortuar në të gjitha rrastet, dhe të shoqëroj modestinë e lavdëruar në të gjitha aspektet.

Njerëzit më të mirë janë ata që janë modest megjith famën e tyre, asketët që kanë pasuri, të drejtit edhepse kanë fuqi. Njeriu nuk e len modestinë vetëm nëse mendjemadhësia është rrënjosur në të. Çdonjëri i cili shtirret mendjemadh ndaj njerëzve është i dashuruar në vetevete, kurse pëlqimi i vetevetes është zili ndaj mendjes se vet, nuk kam parë asnjë që është sillë me mendjemadhësi ndaj më të dobtëve përveç se Allahu e ka nënçmuar te më të ngriturit.

Thotë K'abi [radijallahu anhu] : Allahu [subhanehu ve teala] kur ia jep robit të Tij një dhunti në këtë botë e ai falenderon Atë dhe bëhet modest, Allahu i jep edhe dobinë e asaj dhuntie në këtë botë dhe ia ngritë gradët në botën tjetër, e nëse i jep ndonjë dhunti, e ai nuk falendëron Allahun e as që bëhet modest Allahu e privon nga dobia e asaj dhuntie në këtë botë kurse në botën tjetër nëse Allahu don e fut në një shtresë të Xhehennemit për ta dënuar, ose ia falë.

Ibrahim ibën Esh'ath e pyeti Fudajlin se ç'është modestia? Ai u përgjigj: modesti është ti nënshtrohesh të vërtetës dhe ti përkulesh asaj edhe nëse e dëgjon prej fëmiut po edhe nëse e dëgjon të vërtetën nga njeriu më injorant përsëri duhet ta pranosh.

Abdullah ibën Mubareku ka thënë: kulmi i modëstisë është të ulësh veten në pozitë të varfanjakut e t'ia bësh më dije se nuk je më me vlerë se ai pse je më i pasur dhe të ngritish veten në pozitë të pasanikut dhe t'ia bësh me dije se nuk është më me vlerë se ti pse është më i pasur.

Është pyetur Abdulmeliku: cilët njerz janë më të mirë? Ka thënë: modesti edhepse ka pozitë të lartë, asketi edhepse ka pasuri, ai që nuk dëshiron të ngritet mbit tjerët.

Ibën Semmaku hyri te Harun Rashidi dhe i tha: o prijës i besimtarëve, pasha Allahun, modestia yte megjith pozitën e lartë që ke është më e lartë se sa vet pozita. Haruni i tha: shumë fjalë të bukur the! Ai përsëri tha: o prijës i besimtarëve! Njeriu të cilit Allahu [subhanehu ve teala] i ka dhënë bukuri, famë, pasuri dhe ruan nderin, u ndihmon të varfërve dhe është mdest regjistrohet në Librin e Allahut prej njerëzve të veçantë të Tij. Harun Rashidi urdhëroi ti sjellin njgjyrë dhe fletë e pastaj rregjistroi këto fjalë me dorën e tij.

[biligoa]

20.ransmeton Ebu Hurejra [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [alejhi selam] ka thënë: "Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të thotë fjalë të mira ose le të hesht. Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të nderoj fqiun. Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të nderoj mikun." (Trasnmeton Buhariu dhe Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Mos iu qas asaj për të cilën nuk kë njohuri, pse të dëgjuarit, të pamët dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi." (Isra – 36), "Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm." (Kaf – 18)

Fjala "kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit" e ka kuptimin: kush beson me besim të plotë që të shpëton prej dënimit të Allahut dhe që të shpien kah kënaqëisa e Tij. "Ose të thotë fjalë të mira ose të hesht" sepse ai i cili beson me besim të vërtetë frikohet prej kërcnimit të Allahut, shpreson shpërblmin e Tij, mundohet të zbatojë urdhërat, të largohet prej ndalesave dhe ajo që është më e rrëndësishmja kontrollimi i gjymtyrëve për të cilat kujdeset dhe për të cilat do të pyetet, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: " të dëgjuarit, të pamët dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi." (Isra – 36) dhe " Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm." (Kaf – 18) kurse rrëshqitjet e gjuhës janë të shumta…

Disa dijetarë rreth kuptimit të hadithit kanë thënë: kur njeriu dëshiron të flet, mendon: nëse ajo që do të flet është mirësi e sigurtë që shpërblehet atëherë le të flet në të kundërtën duhet të heshtë pa marrë parsysh a i bëhet e qartë se ajo fjalë është e ndaluar (haram) e urrejtur (mekruh) apo as e lavdëruar as e urretjur (mubah). Në bazë të kësaj përfundojmë se fjalët që vlerësohen si "mubah" preferohet që të lihen e të mos shprehen nga frika që mos të tërheq fjala fjalën e të flet fjalë të urrejtura ose të ndaluara, sepse kjo gjë ka gjasa të mëdha të ndodhë, " Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm." (Kaf – 18)

Neveviu thotë: "ky hadith qartë na mëson se njeriu nuk duhet të flet vetëm nëse fjala është e mirë, mirësia e të cilës është e qartë, e nëse dyshon në mirësinë e saj atëherë hesht.

Fjala "le të nderoj fqiun", "le të nderoj mikun" na jep të kuptojmë obligimin ndaj fqiut dhe mikut si dhe bamirësia ndaj tyre. i men[uri obligohet që vazhdimisht të heshtë drisa të folurit nuk është obligativ. Sa shumë janë ata që pendohen pasi që flasin, kurse të paktë janë ata që pendohen pse kanë heshtur. Njerëzit më të dëshpruar dhe më të sprovuar janë ata që kanë gjuhë llafazane dhe zemër të vulosur. Gjuha ka dhjetë karakteristika dhe [do i men[ur obligohet që t’i mëson ato e të vëndojë [do karakteristikë në vendin e saj: ajo është mjet për sqarim, dëshmitare që lajmëron atë gjë gjindet në zemër, flet për të kthyer përgjigjen, ndërmjetëson për të arritur nevojat, përshkruese për t'u njohur gjërat, nëpërmjet saj largohet zemërimi, sjellet dashuria, është realksuese dhe pastruese për zemrat dhe krenare më të cilën largon brengat.

Kurse: heshtja është shpëtim, si[ është thënë në një fjalë të urtë: kush heshtë shpëton.

Transmeton Ibën Ebi Hatimi se K'ab ibën Maliku ka thënë: shpëtimi është dhjetë pjesë, nëntë prej tyre janë në heshtje.

Gjithashtu tranmetohet se Abdullah ibën Mes'udi ka thënë: pasha Atë pos të Cilit nuk ka zot tjetër, ajo që më tepër meriton burgim të gjatë është gjuha.

Thuhet se pasi që Junusi [alejhi selam] doli prej barkut të balenës shoqëronte heshtjen dhe pasiqë u pyet për këtë, tha: të folurit më [oi në barkun e balenës.

Imam Shafiu [rahimehull-llah] ka thënë: nëse ndonjëri prej jush dëshiron të flet atëherë lë të mëndojë: nëse e sheh se ka dobi flet e nëse dyshon nuk flet derisa të bindet se dobia qëndron në të folurit.

Tregohet se janë mbledhur katër njerëz të urtë dhe njëri prej tyre tha: më tepër kam mundësi të kundërshtoj atë që s'e kam thënë se sa atë që e kam thënë. Tjetri tha: të pendohem pse nuk kam folur është më e dashur për mua se sa të pendohem nga ajo që e kam thënë. i treti tha: kur e flas një fjalë ajo më zotëron kurse kur nuk e flas atë e zotëroj unë. i katërti tha: habitem me atë që flet një fjalë e cila nëse i përshkruhet atij që e ka thënë i bën dëm e nëse nuk i përshkruhet nuk i bën dobi.