Si te ndalim gjakemarrjen?

[AGREPI_25]

Kane kalue 400 ose 500 qe kure per her te pare doli kanuni edhe sote ne shqiperi eshte ne zbatim.Kushe e ka fain ne kete raste shteti si nuk eshte ne gjendje te ndaloje kete.Apo jemi ne vete te pa afte me e kuptue kete gje se ketij kamuni duhet ti vije fundi
Se jane me 100 e 100 familje shqiptare te ngujuara me 100 e 100 femije te pa shkolle ata femije do rriten nje dite e do dalin ne po kur nuk jane ne gjendje per te shkruar emrin e vete si munde te krijojne ne jete normale???

[morrison]

Kjo teme ngre shume diskutim. Besoj qe ata qe do shkruajne te shkruajne dicka esenciale ne lidhje me konceptin e hakmarrjes si pshm:

1. Ekzistonte gjakmarrja si tradite perpara kanunit te Lek Dukagjinit apo e sollen turqit (myslymanet e kane te cituar ne kuran gjakmarrjen) ?

2. A ka te beje gjakmarrja me prapambetjen e nje populli ?

3. A eshte e drejte qe jeta te paguhet me jete ?

Ketyre pyetjeve t'iu pergjigjemi me fakte historike dhe me arsyetime llogjike ne prizmin filozofik te nocioneve. Besoj se tema duhet te jete interesante.

[Korcar-L1]

Vjet fjala kanun, eshte nje fjale arabe e huazuar nga osmanet dhe nga Aleksander Duka Gjin.
Per mendimin tim, kur u krijua ky kanun, ishte ne baze te mentalitetit dhe kushteve shoqerore e politike te asaj kohe. Por sot, gjerat kane ndryshuar shume, dhe kanuni eshte fare jashte normave shoqerore te diteve te sotshme. Kanuni zhvlereson kushtetuten e Shqiperise ne shume aspekte.
Se si do zgjidhet ky problem, eshte ne dore te vete banoreve dhe te qeverise qe duhet te nderhyje fuqishem. Dhe me pas hapja e mundesive te shkollimit ne mase.

[Guri i Kuq]

Të gjithë ndajmë shqetsimin për këtë fenomen shoqëror në disa pjesë të kombit tonë(veriu i Shqipërisë,një pjesë e madhe e Kosovës,Malcia e mi-Shkodres,disa pjesë të Maqedonisë dhe Anamali në Mal të Zi),por më duket se autori i temes nuk i ka të çarta disa të dhëna thelbsore rreth Kanunit të Maleve dhe fenomenit të gjakmarrjes.

E para,Kanuni i Lekë Dukagjinit (jo Aleksandër,siç pretendon korçari,sepse në veriun katolik nuk kishte Aleksandër,por Lekë),nuk është kanun i shkruar nga Leka e as nga një autor ose institucion shteti ose kishe,por është përmbledhje e të drejtës zakonore autoktone të ilirëve,arbërit dhe shqiptarëve që nga antikiteti i lashtë.Përmbledhjen e parë ,siç e njohim ne sot në formë të shkruar na e ka lënë i madhi iluminist,etnolog,humanist,prift e patriot At Shtjefën Gjeçovi i vrar mizorisht në pritë nga qarqet e kral Aleksandrit të Serbisë e Jugosllavisë së vjetër.
E dyta,emri kanun,është e vërtetë që ka hyrë edhe në gjuhen turke,por jo nga turqishtja,persishtja ose arabishtja,por nga gjuha e Perandorisë romake të Lindjes-Bizantit.

Dhe e treta,gjakmarrja si forma më ektreme e hakmarrjes,nuk është specialitet i një kombi ose grupi popujsh ose grupi kulturash.
Ate e njohin gjtihë popujt që nga Kodi i Hamurabit,Bibla (Dhjata e Vjetër),kulturat e Andeve në Ameriken Latine etj.
--------
Diskutim të mbarë rreth kësaj teme të rëndë !

[morrison]

Vjet fjala kanun, eshte nje fjale arabe e huazuar nga osmanet dhe nga Aleksander Duka Gjin.
Per mendimin tim, kur u krijua ky kanun, ishte ne baze te mentalitetit dhe kushteve shoqerore e politike te asaj kohe. Por sot, gjerat kane ndryshuar shume, dhe kanuni eshte fare jashte normave shoqerore te diteve te sotshme. Kanuni zhvlereson kushtetuten e Shqiperise ne shume aspekte.
Se si do zgjidhet ky problem, eshte ne dore te vete banoreve dhe te qeverise qe duhet te nderhyje fuqishem. Dhe me pas hapja e mundesive te shkollimit ne mase.

Fjala kanun perkateson me fjalen kanon-as ne greqishte dhe qe si rrenje ka fjalen kano qe do te thot bej, pra bej dicka, kanon = dicka qe duhet bere regull, zakon ligj. Por dhe fjala kano mund te ket si rrenje fjalen ka shume e mundur nga pellazgjishtja, pra ka = posedon, ben dicka, e posedon si veprim ~ e ka, duke mare keshtu 2 kuptime te ndryshme nje ne shqip dhe nje ne greqisht. Kurse fjalet kanun & kanon kane vazhduar ashtu sic ishin ne te dyja gjuhet pa pesuar ndryshime te medha pervecse nje zanoreje u # o ...

Persa i perket mundesive te shkollimit ato jane por eshte vet kanuni qe i pengon. keshtu qe zgjidhja nuk eshte kaq e thjeshte sa mendon ti korcar se ndryshe do te ishte zghidhur....

[puroshkodran]

Un mendoj se deri kur te mos funksionoje ligji do kete gjakmarrje.
Kur nuk ka ligj njerezit e bejne drejtsine vete.

[Korcar-L1]

Nuk dua ti ndryshoj drejtimin temes, por desha te sqarohem mbi 2 gjera;
- Leke Dukagjini, vjen nga Aleksander Duka/e (titull) Gjin, megjithate, pak rendesi ka per temen. (Ketu ka dhe disa shpejgime)
- Fjala "Kanun", ne literaturen qe kam lexuar e kam mare si fjale me origjine arabe meqenese eshte e lidhur ngushte me ligjet e Kalifatit dhe Sulltanit. Nuk dua te ha "inat" se nga e ka preardhjen sepse dhe shpejgimi yt Morrison eshte i llogjikshem, Madje nga nje google i shpejte etimiologjia e fjales kanun : (nje variant)

The Albanian expression for the customary law of the Albanians is Kanun. This word was taken over out of Sumerian (gi, Rohr) over Acadian (qanu, Rohr) to the Hebrew (qane, Rohr) and from there to the Greek (kanna, Rohr) and to canons, where it was trained further and meant "rule, standard".

PS keto pak rendesi kane per temen ne fjale, keshtu qe nuk po i mar me parasysh. Rendesi ka pjesa tjeter qe ska te beje me etimiologjine e fjaleve. Kanuni eshte jashte kohe dhe eshte ne doren e vet banoreve ta kuptojne kete ne radhe te pare, dhe qeverise te zbatoje ligjet e kushtetutes (kjo e fundit pak si e perpjete:P )

[BvizioN]

Struktura e familjeve eshte e tille ne Shqiperi ku egziston nje kryefamiljar qe udheheq familjen. Logjikisht, kryefamiljaret ne shumicen e rasteve jane shume te moshuar, jane njerez te lindur e rritur ne hijen e atij kanuni. Tani, duke qene se kryefamiljaret mendojne e veprojne ne te njete menyre si dhjetra dekada me pare, eshte shume veshtire per ta konceptimi i gjerave me nje mendje te hapur bashkekohore.

I perket brezit te ri qe ti jape fund kesaj plage. I perket brezit te ri qe ti thoje jo gjyshit ne kete aspekt, jo kanunit dhe po jetes. Puna vullnetare e organizatave qe mund te krijohen nen nje nisme per te luftuar gjakmarrjen mund te ndihmoje. Duhet pune shum e madhe bindese me popullin, per ti dhene fund gjakmarrjes. Qeveria mund te veje ligje, qeveria mund te burgose, por nuk mund ti jape fund kanunit, pa ndihmen e vete popullit.

[Harudi]

Kjo teme ngre shume diskutim. Besoj qe ata qe do shkruajne te shkruajne dicka esenciale ne lidhje me konceptin e hakmarrjes si pshm:

1. Ekzistonte gjakmarrja si tradite perpara kanunit te Lek Dukagjinit apo e sollen turqit (myslymanet e kane te cituar ne kuran gjakmarrjen) ?

2. A ka te beje gjakmarrja me prapambetjen e nje populli ?

3. A eshte e drejte qe jeta te paguhet me jete ?

Ketyre pyetjeve t'iu pergjigjemi me fakte historike dhe me arsyetime llogjike ne prizmin filozofik te nocioneve. Besoj se tema duhet te jete interesante.

1.Normalisht që gjakmarrja ka egzistu edhe para kanunit të LD,kjo ishte edhe arsyeja e "përpilimit" të rregullave rreth dhe për vrasjet,e cila njihet si libri i dhjetë (nga 12 librat e KLD dhe i 13 Shtojca) i KLD-së të emëuar si:
Kanuni kundër mbrapshtive.
Pra edhe Kanuni e ka konsideruar vrasjen si vepër të mbrapshtë.

NYE I NJIQINDENJIZETEPESËT.
“Gjaku shkon per gisht”.

§.898. Në kanû të veter të Malevet të Shqypnis vetem dorërasi bijte në gjak, ase aj, i cilli tëhiqte, shkrepte e shprazte pushken a çdo armë kundra nierit.

§.899. Shpija e të, vramit nuk mujte me ndjekë as me vrà tjeterkend prej vllazensh, nipash a kushrijsh të gjaksorit, pos gishtit dorërasit .

§.900. Kanûja e vonshme pershin mashkullimin e shpis së dorërasit mjé në ferishte djepi, kushrinin e nipat e ngiatë, edhèpse të damë, por per 24 orë, në valë të gjakut , e mbas 24 orësh do t’u qitte dorzânë shpija e të vramit.

Pra (citati) KLD e kufizon vrasjen në gjaku për gjak,një për një!
Në këtë pikë kishte edhe thyerje mes Lekë Dukagjinit dhe Gj.K.Skënderbeut,sepse GJ.K.S insistonte që fisi të ndiqej për gjak me qitë pushk për fis,kurse LD i ishte për gjak për gjak..."i dami zjarmit jashta njizetekaterorvet mos me i'u ruejtë gjaksit..."
K'shtu mbeti që nga at'herë që ne rrethet ku sundonin Kastriotët të zbatohej "me ndjek fisin për gjak",kurse ne rrethet ku ku sundonta LD "gjaku përgjak".
Këtë shembull e përmenda për t'u ndërlidhë me postimine parë.

Se jane me 100 e 100 familje shqiptare te ngujuara me 100 e 100 femije te pa shkolle ata femije do rriten nje dite e do dalin ne po kur nuk jane ne gjendje per te shkruar emrin e vete si munde te krijojne ne jete normale???

Në qoftëse bazohemi ne nyje 900,fëmijët dhe anëtarët e tjerë të familjes (fisit) do të duhej të lirohen nga plumbi i hakmarrësit për të vazhduar jetën "normale"!.
Kam parë dokumentarë dhe kam lexuar se ne Shqipërinë e Veriut pak e hiç rsepktohen rregullat e Kanunit edhe pse të gjithë dorasit/gjakmarrësit thirren në Kanun!
2.Ndaj mendimin me Gurin.
3.

NYE I NJIQINDENJIZETEKATERT.
Gjaku.

§.886. Në kanû të Malevet të Shqypnis gjithsà djelm të lein, njehen të mirë e nuk veçohen njani prei tjetrit.

§.887. Çmimi i jetës së nierit âsht nji, si per të mirin si edhè per të keqin.

§.888. Seicilli mbahet i mirë edhè i thotë vedit: "Jam burrë" e i thonë: "A jé burrë!"

§.889. Me kênë veçim gjaqesh, kanûja nuk kishte dieit me i a gjetë vangun pûnës prej pleqnish e pêgjesh në peshim të të mirit e të keqit, tuj kênë sè seicilli mbahet rrumbull katerqind derhêm n'okë të vet.

§.890. Me pasë lânë shtegun e veçimit të gjaqevet, të keqin per dukë e per fisniki firukun kishin me e vrà edhè pà pûnë, ishin shtue vrasët, 'si mos të kishte dalë kush me lypë arsye per vrasë të të keqit e të firukut.

§.891. Prandei "Gjaqet i là Leka si njanja: del i miri prej të keqit e i keqi prej të mirit". Shpirt per shpirt, 'sè duken e falë Zoti".

§.892. Kush të vras nierin prà, kje burre a grue, djalë a cucë a edhè férishte djepi, i mirë a sherntim per dukë, krye, plak a sterplak, i pasë a i pà pasë, fisnik a firuk, ndeshkimi âsht nji doret: per vrasë të mashkullit 6 qese, 100 desh e gjysë kau giobë.

Gjakmarrjet do të vazhdojnë edhe më tutje,por Kanuni do të jetë më së paku fajtor për këtë veti të mbrapshtë të njerëzve e cila veti është më e vjetër se vetë Kanuni!

[alproud]

Gjakmarrja do te jete aktive ne nivel renjeje per edhe se paku nje dekade. Nje element kyc per ti dhene fund ketij fenomeni eshte vendosja e shtetit ligjore. Mungesa e derjtesise ne sistemin juridik shqiptar ka qene nje shkak i madh per aktivitetin e gjakmarrjes sidomos pas dikatures.