Bismilahirr rrahmanirr rrahim

nje prej figuurave me te shquara boterore dhe nje prej mendimtaeve me te shquar ka qene Goethe, i cili mbas disa studime qe i beri nga ana e fese dhe filozofia e fese konstatoi se feja islame eshte e vetmja fe e logjikshme dhe e persosur edhe pse ne opinjon paraqitet si e prapambatur, "teroriste" e nuk po dijne se si ta quajne me, dhe me kete ai si njeri shume i urte e perqafoji isalmin dhe kishte vdekur si musliman i vertet edhe pse shume kujt nuk i pelqen kjo! Me kete nuk dua qe askurkush te jete i prekur kur e ceka se Goethe konstatoji te verteten ate se cka All-llahu na e pershkruan ne Kur'anin tone te shenjte "E vetmja fe e pranuar ke All-llahu eshte Feja Islame" !!!

Sic e dini Johan W. von Goethe (1748-1832) eshte pa dyshim, poeti dhe mendimtari me i njohur i Klasikes Gjermane. Duke qene i mendimit se aspekti fetar i jese J.W.v. Goethe-s dhe ne kete kuader marredheija e tije me Islamin e cila gjen shprehjen e qarte ne poemen "West- Oestlicher Divan" (1819), jane te panjohura per shume njerez, deshiroj te ndaj me lexuesit shqiptare - ulqinak e posacerisht me dashamiret e letersis, kenaqesine e nje njohjeje me te gjere me poetin e madh gjerman -musliman.

G O E T H E D H E K R I S H T E R I M I

Goethe tha ne fund te jetes se tije "Es ist gar viel Dummes in den Satzungen der Kirche" cka dmth. : "KA SHUM BUDALLEK NE DOKTRINAT E KISHES" - {bashkebisedimi me Eckerman, me 11.03.1832}
Ne poemen e tije "WEST-OESTLICHER DIVAN" Goethe thekson vleren e cmuar te se tashmes ne vend te qendrimit te krishtere, te karakterizuar vetem nga pritja per jeten e ardhshme dhe, si rezultat, percimi i plote i asaj qe Zoti i adhuron njeriut ne cdo cast te jetes se tij.

GOETHE HEDH POSHTE PIKPAMJEN E KRISHTERE RRETH JEZUSIT DHE POHON NJESHMERIN E ALL-LLAHUT NE NJEREN NGA POEZIT E POEMES SE TIJE "WEST-OESTLICHER DIVAN" (LEXOJENI KETE VEPER - dhe binduni)

citate nga origjinali:
"JEZUS FUEHLTE REIN UND DACHTE
NUR DEN EINEN GOTT IM STILLEN;
WER IHN SELBST ZUM GOTTE MACHE
KRAENKE SEINEM HEIL'GEN WILLEN.
UND SO MUSS DAS RECHTE SCHEINEN
WAS AUCH MAHOMET GELUNGEN;

NUR DURCH DEN BEGRIFF DES EINEN
HAT ER ALLE WELT BEZWUNGEN"

shqip:
"JEZUI NDIHEJ I PASTERT DHE QETESISHT MENDONTE
(PER) NJE DHE TE VETMIN ZOT;
KUSH ATE VETE NE ZOT E SHENDRROI
KA FYER VULLNETIN E TIJE TE SHENJTE.
DHE KESHTU DUHET E DREJTA TA NDRICOJ
ATE QE MUHAMEDI MORI;
VETEM ME KONCEPTIN E (ZOTIT) NJE
AI GJITHE BOTEN KA MBIZOTERUAR
(WA 16, faqe 28

Prane Jezuit a.s. dhe Muhammedit s.a u.s. ne vargje e meparshme permend edhe Abrahamin, Moisiun dhe Davidin (paqja dhe bekimi qofshin mbi to) si perfaqsues te Njeshmeris se Zotit!

citate, gjermanisht:
"UND NUN KOMMST DU, HAST EIN ZEICHEN
DRAN GEHAENGT, DAS UNTER ALLEN...
MIR AM SCHLECHTESTEN WILL GEFALLEN
DIESE GANZE MODERNE NARRHEIT
MAGST DU MIR NACH SCHIRAS BRINGEN!
SOLL ICH WOHL, IN SEINER STARRHEIT,
HOELZCHEN QUER AUF HOELZCHEN SINGEN?..."

shqip:
"DHE TASH ME VJEN TI ME NJE SHENJE
VARUR ATJE, QE MES TE TJERASH...
ME TEPER TE PERCMOJ.
GJITH ATE CMENDURI MODERNE
DO TE MA SJELLESH NE SCHIRAS!
U DASHKA QE UNE, NE GJITH OBSESIONIN E SAJ,
TE KENDOJ PER DY COPA DRURI TE KRYQEZUARA?.."

MADJE EDHE ME FUQISHEM ! ! !

"MIR WILLST DU ZUM GOTTE MACHEN
SOLCH EIN JAMMMERBILD AM HOLZE!"

shqip:

"DASHKE TE BESH PER MUA ZOT
ATE FIGURE TE MJERE NE (ATE COPE) DRU!"

Gjithashtu ne "WILHELM MEISTERS WANDERJAHRE" (libri 2, kapitulli 2) Goethe shkroi fare hapur se eshte "PATURPSI E MALLKUAR... TE LUASH ME ATO TE FSHEHTA, NE TE CILAT QENDRON THELLESIA HYJNORE E VUAJTJES. "
Sipas tij, "mbi keto vuajtje duhet hedhur nje vel" per te i mbuluar.
Se fundi ne poezin e tij " Siebenschlafaer (Shate te Fjetur)" qe ben pjese ne poemen e tije "WEST-OESTLICHER DIVAN" GOETHE e pershkruan Jezuin si profet e jo si Zot:

citati gjermanisht-origjinal:
"EPHESUS GAR MANSCHES JAHR SCON,
EHRT DIE LEHRE DES PROPHETEN JEZUZ.
(FRIEDE SEI DEM GUTEN!)"

shqip:

"EFESI PER SHUM VJET,
NDERON MESIMIN E PROFETIT JEZUS. (paqja qofte mbi te mirin)!"
__________________________________________________ __

T E P E R M E N D U R I T D H E
T E L E V D E R U A R I T E Z O T I T

Ne kapitullin e "Divan"-it per Rumin, Goethe pershkruan te drejtuarit me lutje e levdime ndaj Allahut dhe bekimin per kete:

citat gjermanisht-origjinal:
"SCHON DER SOGENANNTE MAHOMETANISCHE ROSENKRANZ, WODURCH DER NAHME ALL-LLAH MIT EINE SOLCHE LOB- UND PREIS-LITANEI. BEJAHENDE,VORNEINENDE EIGENSCHAFTEN BEZEICHNEN DAS UNBEGREIFLICHE WESEN; DER ANBETER STAUNT, ERGIBT UND BERUHIGT SICH"

shqip:

E ASHTUQUAJTURA ROZARE MUHAMEDANE, NETE CILEN EMRI I ALL-LLAHUT LARTESOHET ME NENTEDHEJTENENTE CILESI ESHTE NJE LITANIE TILLE LEVDIMI.CILESI POHUESE E MOHUESE TREGOJNE TE PAKONCEPTUESHMEN QENIE (WESEN);

LUTESI MBETET I MREKULLUAR, NENSHTROHET DHE QETESOHET (WA, 17,59)
__________________________________________________ __

G O E T H E D H E I S L A M I

Ne rini e tije Goethe kishte deshire te studijonte filologji dhe arabistike (nderkohe qe i ati deshironte qe i biri te merrej me studime juridike); ai gjithnje i admiroi udheatret e pare ne Arabi(Michelis,Niebuhr) dhe lexoi i mrekulluar gjithcka ata shkruan e botuan per udhetimet e tyre.

Ne vitet 1814-1815, vite keto ne te cilat hatoi "Divan..."-in e tij, u ushtrua Goethe me profesoret e orientalistikes Paulus,Sorsbach dhe Kosegarten (Jena) ne te shkruarit dhe te lexuarit e arabishtes. Pasi pa doreshkrime te arabishtes dhe u njoh me Kur'anin, Goete ndeju nje deshire te madhe per te mesuar arabishten. ai kopjoj vete tekste te shkurtra lutjesh dhe shkroi: "IN KLEINER SPRACHE IST VIELLEICHT GEIST, WORT UND SHCHRFT SO UNANFAENGLICH ZUSAMMENGEKOERPERT:
shqip:
"NDOSHTA NE ASNJE GJUHE TJETER SHPIRTI, FJALA DHE SHKRIMI NUK MUNDEN TE TRUPEZOHEN NE MENYRE KAQ ORIGJINALE)
......(leter per Schlosser-in, 23.1.1815, Wajmar IV,25,165)

Ne moshen shtatedhjet vjecare Goethe shkruan (NOTEN UND ABHANDLUGNE ZUM WEST-OESTLICHER DIVAN, WA 17,153),
se synon te festoj " ME RESPEKT ATE NATE TE SHENJTE, NE TE CILEN PROFETIT a.s. IU SOLL KUR'ANI NGA LART"

Ai gjithashtu shkroi "Askush nuk duhet te habitet me efekasitetin e larte te Librit. Per kete ai eshte cilesuar si jo i krijuar dhe i perjetshem bashke me Zotin nga ana e admiruesve te vewrtet te tije...

"KESHTU, PRA DO TE MBETET KY LIBER PERJETESISHT ME EFEKASITETIN ME TE LARTE). "WA 17.35/36)

Gjithnje Goethe i ndiente mangesit e te gjitha perkthimeve ne latinisht, anglisht e frengjisht) dhe te perkthimeve me te reja. Ne "Divan..."-in e tije Goethe thote:

"OB DER KORAN VON EWIGKEIT SEI?
DANACH FRAG' ICH NICHT!...
DASS ER DAS BUCH DER BUCHER SEI
GLAUB ICH AUS MOSLEMINEN-PFLICHT"

shqip:

"NESE KUR'ANI ESHTE NGA PERJETESIA?
PER KETE UNE NUK PYES!...
QE AI ESHTE LIBRI I LIBRAVE
BESOJ NGA DETYRE E MUSLIMANIT"

marre nga "WEST-OESTLICHER DIVAN, WA 16, 203"

Ai poashtu studijoj dore ne arabisht, gramatike, libra udhetimi, libra nga jeta e profetit Muhammed (paqja dhe shpetimi All-llahut qofte mbi te), dhe ishte shume i frymezuar nga shume ajtete te Kur'anit .
Goethe bleu shum doreshkrime origjinale ne arabisht te Rumit,Xhamit, Hafisit< Attarit, komentime te Kur'anit, lutje etj...

Ne Janar te vitit 1814 ai mori pjes ne nje falje kongregacionale te se premtes (xhuma) bashke me muslimanet e ushtrise ruse te Car Aleksandrit ne gjimnazin protestant te Vajmarit. Ne letren per Trebran me 5.1.1814 (WA IV 24,91) ai shkruan;

"KUR BEJ FJALE PER PROFECI, ME DUHET TE VEREJ SE NE KOHEN TONE PO NDODHIN GJERA PER TE CILAT ASNJE PROFET NUK DO TA KISHIN LEJUAR TE FLISTE. KUSH DO TE LEJOHEJ PERPARA DISA VJETESH QE TE BENTE TE DITUR SE NE AUDITORIN E GJIMNAZIT TONE PROTESTANT DO TE MBAHEJ SHERBES HYJNORE MUHAMEDANE DHE SE SURET E KUR'ANIT DO TE MURMURITESHIN NE TE, POR JA QE KJO PO NDODH DHE NE MOREM PJES NE SHERBESEN BASHKIRE, PAME MULLAIN E TYRE DHE U URUAM MIRESEARDHJEN PRINCEVE TE TYRE NE TEATER. MUA ME U BE NJE NDERIM I VECANT DUKE MU DHURUAR NJE HARK DHE SHIGJETA, TE CILAT, NE KUJTIM TE PERJETSHEM DO T'I VAR MBI OXHAKUN TIM SAPO ZOTI T'U KETE SIGURUAR KETYRE MUSAFIREVE TE DASHTUR NJE KTHIM TE MBARE"

Ne nje leter qe mban daten 17.1.1814 (WA IV, 24, 110) drejtuar birit te tije August, ai shkruan:
" SHUME PREJ ZONJAVE TONA FETARE KANE KERKUAR NE BIBLIOTEKE PERKTHIMIN E KUR'ANIT".

Qendrimi pozitiv i Goethes ndaj Islamit i kapercen te gjita qendrimet e kohes se tije kur ne Gjermani me 24.2.1816 ai bere publike kete thenie :

DER DICHTER...LEHNT DEN VERDACHT NICHT AB, DASS ER SELBST EIN MUSELMAN SEI"

shqip

"POETI (GOETHE) NUK E MOHON SUPOZIMIN SE AI ESHTE NJE MSULIMAN, WEIMAR I 41,86)

LEXO ME VEMENDJE!!!

Ne njeren nga poezit e Divan-it te tije Goethe thote:
gjermanisht-nga origjinali

"NAERRISCH, DASS JEDER IN SEINEM FALLE
SEINE BESONDERE MEINUNG PREIST!
WENN ISLAM GOTT ERGEBEN HEISST,
IN ISLAM LEBEN UND STERBEN WIRR ALLE"

shqip:

"CMENDURI, SECILI NE RASTIN E VET
MENDIMIN E TIJE TE VECANT LEVDON!
NESE ISLAM DO TE THOT NENSHTRIM NDAJ ZOTIT
NE JETOJME DHE VDESIM TE GJITH NE ISLAM"

(WA I6,12


Goethe studimet e para te tije intensive te Kur'anit i beri ne vitet 1771-1772 ku kopijoj dhe studijoi pjeserisht tekstin e perkthimit te pare te drejtperderjt te Kur'anit nga arabishtja ne gjermanisht, ku dhe u ngrit simpatija dhe dashuria e tije per Islamin! ai tha se duhet ta njohim "MADHESHTINE E ZOTIT NE VOGELSI (GOTTS GROESSE IM KLEINEN)" duke iu referuar per kete ajetit te 25 te sure "IBRAHIM" ajeti 4,shkruan

"DENN ES IST WAHR,WAS GOTT IM KORAN SAGT: WIR HABEN KEINEM VOLK EINEN PROPHETEN GESCHICKT, ALS IN SEINER SCHPRACHE!"

shqip:

"PRANDAJ ESHTE E VERTET AJO QE THOT ZOTI NE KUR'AN: NUK I KEMI DERGUAR ASNJE POPULLI PROFET, PERVEC NE GJUHEN E TIJE!) Leter per A.O. Blumentahl,
(28,5.1819. WA IV 31, 160)

Duke i referuar te njejtit Ajet, ai e perserit ne nje leter per Carlyle: "DER KORAN SAGT: GOTT HAT JEDEM VOLKE EINEN PROPHETEN GEGEBEN IN SEINER EIGENEN SPRACHE"

shqip:

"KUR'ANI THOT: ZOTI I KA DERGUAR CDO POPULLI NGA NJE PROFET NE GHUJEN E TIJE)" (WA IV 42, 270)

Ne vepren "MOHAMED" Goethe perfshiu kengen e tije te famshme te lavdise "MOHAMETS GESANG" - "{KENGA E MUHAMMEDIT} a.s.

Ne nje doreshkrim te Pharalipomena III, 31 Goethe shkruan me 27.01.1816: "OBERHAUPT DER GESCHOEPFE/MUHAMMED" qe don te thot " KREU I QENIEVE TE KRIJUARA/ MUHAMMEDI a.s.)
(WA I6,482)

Ne nje tjeter element domethenes i Islamit eshte vendosja e theksit tek sjella e e mire e muslimanit. Vecanerisht ne kete kuader pelqente Goethe dhenien e sadakas si ndihme per te varferit. Ne disa poezi te tije si. psh. ne: "BUCH DER SPRCUECHE", pershkruan ai "DIE WONNE DES GEBENS" -{KENAQESIN E TE DHENIT} dhe thote: "SCHLAU ES RECHT UND DU WIRST IMMER GEBEN" qe don te thot "{GJYKOJE DREJTESISHT DHE GJITHMON DI TE JAPESH}" (WA I6, 70)


Besimi i tije i palekunshme ne paracaktimin e Zotit (shihni si shmebull biseden e tije me kacelarin Mueller me 12.08.1927, WA I 42,212, WA I 32,57) dhe vargu i nje poezie te Divan-it te tij:
"HAET ALLAH MICH BESTIMMT ZUM WURM,/SO HAETT' ER MICH WURM GESCHAFFEN"

shqip:

NESE ALL-LLAHU DO TE KISHTE VENDOSUR QE UNE TE ISHA KRIMB,/AI DO TE ME KISHTE KRIJUAR MUA SI KRIMB." (WA I6.113), si dhe fjalet e tije: "PARABOLAT (metaforat e Divanit) MESOJNE ISLAMIN E VERTET, BINDJEN SE ASKUSH NUK MUND T'I IKE FATIT TE PERCAKTUAR PER TE"

Te gjitha keto rezultuan ne qendrimin e tije personal te nenshtrimit ndaj vullnetit te Zotit.

Ja dhe disa fjale te Goetes ku qart shihet qendrimi i nje dijetari ndaj Islamit:

gjermanisht:

"UND SO MUESSEN WIR DENN WIEDER IM ISALM VERHARREN"

shgip:

"DHE KESHTU, NA DUHET TE QENDROJME BRENDA ISLAMIT dmth. NE NENSHTRIM TE PLOTE NDAJ VULLNETIT TE ZOTIT"

Leter drejtuar Zeler-it me daten: 20.09.1820:
WEITER KANN ICH NICHTS SAGEN, ALS DASS ICH HIER MICH IM ISLAM ZU HALTEN SUCHE"

shqip:
" ME TEPER NUK KAM C'THEM, PERVEC ASAJ SE EDHE KETU UNE PERPIQEM TE QENDROJ NE ISLAM (WA IV 33.123)

Ka shume shkrime dhe shume citate te Geothes ku qartazi mund te konstatojme se Goethe ishte musliman dhe krenohej me ate gje por me teper duhet ne te krenohemi qe nje dijetar e mendimtar shume i madh perqafon fene Islame dhe kontribon per te shkelqyer e drejta, feja e drejt e persosur, e vetmja fe e pranuar ke All-llahu!!!


Goethe per Njeshmerine e Zotit:
"DER GLAUBE AN DEN EINIGEN GOTT WIRKT IMMER GEISTERHEBEND, IN DEM ER DEN MENSCHEN AUF DIE EINHEIT SEINES EIGENEN INNER ZURUECWEIST"

shqip:

"BESIMI NE NJE ZOT TE VETEM ESHTE GJITHMONE I EFEKTSHME PER NGRITJE SHPRTRORE, SEPSE AI TREGON PER NJERIUN, NJESHMERIN BRENDA VETVETES"


Goethe per Muhammedin a.s. dhe Kur'anin:
"ER SEI PROPHET UND NICHT POET UND DAHER SEIN KORAN ALS GOETTLICHES GESETZ UND NICHT ETWA ALS MENSCHLICHES BUCH, ZUM UNTERRICHT ODER ZUM VERGNGUEGEN, ANZUSEHEN."

shqip:

"AI ESHTE PROFET DHE JO POET DHE KESHTU EDHE KUR'ANI I TIJ DUHET PARE SI LIGJ HYJNOR DHE JO SI NDONJE LIBER NJERZOR, BERE PER EDUKIM E JO ARGETIM !!!


O ju dijetar kur Goethe e ka pranuar Islamin e ka gjykuar se eshte i vertet njeriu kenaqesin shpirtore, ushqimin shpirtore, rahatimin shpirterore vetem ne Islam e gjene,askund tjeter, e ju, ju qe e keni trashigim kete fe, po them trashigim sepse ashtu ju e kuptoni cka ne fakt sic thot edhe Zoti "cdo njeri lind si musliman" ju disa e urreni kete apo ka disa qe turpnohen te i kryejne obligimet fetare, jo fetare por jeteseore sepse Islami nuk eshte fe por menyr se si duhet te jetohet-stili me i mire i jetes, a mos valle jane me te urte se Goethe-ja?
Zoti ju udhezofte ne rruge te drejt dhe Insha-Allah ju fal mekatet e juaj!