Lashtësia e besimit orthodhoks dhe ndikimi bizantin/latin

[Albo]

Ja a pra sic e sheh ti Albo, Kristoforidhin e kane ckisheruar, per te vetemin fakt se ndoqi kolegjin protestant dhe perketheu shkrimet e shejnta ne gjuhen shqipe, qe simbas tyre ishte gjuha e djallit.

Kristoforidhin nuk e kane ckisheruar, por Kristoforidhi Kisha e ka nderuar ne Elbasan duke i ngritur edhe nje bust ne nder te tij dhe te kontributit te tij te jashtezakonshem per Kishen dhe besimtaret orthodhokse ne vend. Kristoforidhi e kreu me sukses misionin e tij te perkthimit te ungjillit si ne toskerisht edhe ne gegnisht, me ndihmen financiare te ungjilloreve te Londres. Ajo qe ngjau me pas, pas perkthimit te ungjillit dhe pas nxjerrjes se tij ne qarkullim ne Shqiperi, ishte se ungjilloret e Londres e perkthyen ungjillin jo per tu ardhur ne ndihme shqiptareve por per ta perdorur ate si vegel asimilimi ne mase te shqiptareve ne protestante ungjillore, duke qene se shqiptaret ishin mbase i vetmi popull ne Evrope qe fundi i shekullit te XIX po i gjente pa nje gjuhe te shkruar.

Dhe sigurisht qe Kisha Orthodhokse do te nderhynte fuqishem me plot te drejte qe te prishte planet e ungjilloreve protestante, pasi shqiptaret nuk ishin bageti qe po mesonin per Ungjillin per here te pare ne shekullin e XIX, por jane nje popull me nje trashegimi apostolike nga me te hershmet ne bote. Ungjilloret e Londres ne injorancen e tyre historike as nuk e kishin idene qe nje trashegimi e tij apostolike ekzistonte mes popullit shqiptar, por edhe sikur ta dinin nuk u behej shume vone per te. Dhe detyrimisht qe propaganda e tyre kishte ne shenjester jo vetem "myslimanet" shqiptare por edhe vete komunitetin orthodhoks, qe ishte fidanishtja me pjellore e inteligjences se vendit.

Dhe qe te kuptosh se c'hyn Kristoforidhi ne kete mes: kur ai u njoh me planet e ungjilloreve te Londres pas daljes ne qarkullim te ungjillit, ai nuk pranoi qe te behej propagandisti kryesor i ungjilloreve protestante ne vend. Ai nuk pranoi qe te hiqte dore nga besimi i tij orthodhoks. Qe nga ky moment, ungjilloret e Londres prene cdo fare komunikimi dhe ndihme me Kristoforidhin dhe planet e tyre per fushaten e perhapjes se protestantizmit mes shqiptareve deshtoi.

Konstandin Kristoforidhi vdiq si nje mesues i thjeshte dhe ne varferi ne Elbasan. Nese do te kish zgjedhur te behej vegel propagandistike e ungjilloreve perendimore, nuk do te ishte i varfer materialisht, por do te ishte i varfer shpirterisht. Pra mesimi nga jeta e Kristoforidhit eshte aktual edhe per ditet e sotme, ku nje lukuni shqiptaresh te paditur perqafojne protestantizmin ungjillor te te huajve, pasi nuk dine te vleresojne pasurine e jashtezakonshme shpirterore qe Kisha Orthodhokse ka ruajtur, trasheguar e sjelle deri ne ditet tona.

Ju nuk mund te gjykoni dot Kishen Orthodhokse, ju vetem mund te mesoni prej saj.
Albo

[Albo]

Albo,

lexo Skenderbeun e Nolit 1949, me duket se eshte volumi III, i vepres se botuar te tij. Aty jep letra te papes qe qartesisht i referohen Skenderbeut si katolik.

Une ate liber e kam ne origjinal ne biblioteken time personale dhe ne asnje vend nuk aludohet qe Gjergj Kastrioti ka qene romano-katolik. Ta kam sjelle linkun me lart qe ta lexosh edhe ne Internet te plote po te duash.

Albo

[Seminarist]

P.S Si orthodhokset dhe romano-katoliket besojne ne besimin katolik dhe venia e theksit ne fjalen "katolik" eshte nje keqinterpretim keqdashes nga ana tende. Keqdashes pasi ti e di shume mire qe romano-katoliket nuk kane monopolin mbin besimin katolik. Te njejten fjali do ta kish shkruar edhe Patriku Orthodhoks i Konstandinopolit, dhe nuk do te kish asnje dallim. Une do te cuditesha vetem nese Papa do te ishte shprehur ne "mbrojtje te besimit romano-katolik...", qe eshte perfaqesimi i sakte i fese romano-katolike, ne dallim me ate orthodhokse.

Nuk eshte e vertete qe Noli do e vinte ne dyshim te qenit katolik te Skenderbeut. Sic dihet, Noli e mbante Skenderbeun pa dyshim per katolik, por te ritit bizantin.

Po te lexosh pra Noli, Vepra III, botimet Dudaj, aty do te gjesh radhazi shume vende kur del qarte qe Skenderbeu ishte katolik, njihte papen.

Pervec references qe te kam dhene me siper, ka edhe te tjera, ku duket sheshit se termin katolik dhe krishterim papet (Kaliksti III dhe Piu II) e perdorin per romano-katoliket ndrsa per ortodkset ata perdorin termin skizmatike.


Lexo ne fq 234 letren e papes Kaliksti III ndaj Skenderbeut:

..gjithashtu morem vesh edhe madherine e cuditshme te shpirtit tend ne luften kunder tyre, sic i ka hije nje princi katolik, per te thyer fuqine e tyre..."


Ne nje leter tjeter te po ketij pape kundrejt Alfonsit te Napolit n vitin 1457, ne fq 236, thuhet:

"...Sepse e shohim se ai, fill i vetem, po i ben balle furise se turqve mirzore dhe, si nje ledh i forte, po ua mbyll shtegun, qe te mos i turren krishterimit..."

Krishterimi per te cilin ben fjale papa ne vitin 1457, eshte ai perendimor katolik, sepse ai lindor bizantin ishte tashme zyrtarisht qe prej 1453 me otomanet.


Shihi edhe letrat po aty te Kardinal Pikolominit, me vone papa Piu II. Psh, ne nje leter te vitit 1461 kundrejt Gjergj Pelinit, abatit te Shen Marise se Rotecit, ky pape i pershkruan keshtu ortodokset:

fq 240

"...per gjithe sa u ke rrembyer turqve te lartepermendur edhe sllaveve skizmatike..."

[neokastra]

[
Deshmuesi

Te dhena historike na deshmojne se, me 1864, shoqeria biblike Britanike dhe e huaj, arriti te punesoje Kristoforidhin, i cili kishte kryer KOLEGJIN PROTESTANT ne MALTE. Tani ju pyes albo:
A mund te ndiqte nje kolegj protestant ne ate kohe nje njeri , i cili simbas Albos na ishte nje orthodhoks i devotshem qe punonte vetem per per orthodhoksine? Fakti eshte se, orthodhoksia shqiptare ne ate kohe ishte pa kishe dhe gjuhe, sepse gjithshka ishte vetem e greqise dhe greqisht.


Kostandin Kristoforidhi nuk u be asnjehere protestant. Kete e verteton edhe enciklopedia e Elbasanit e vitit 2003. Kur protestantet vertetuan qe Kristoforidhi ishte orthodoks dhe nuk e ndryshoi besimin e tij i kerkuan te perkthente por pa te drejten e autorit.
Ai nuk i shkisherua asnjehere nga Kisha Orthodokse. Nese do te kishte ndodhur nje gje e tille te jesh i sigurte se nuk do te kishte ngelur liber pa e permendur. Por e verteta eshte se ne ato vite komuniteti orthodoks i qytetit te Elbasanit, vecanerisht ai i kalase kishte kohe qe luante rol ne ceshtjen kombetare, por ishte dhe nje komunitet me shume influence ne rrethet e krishtera. Ndaj nuk mund te ndodhte dicka e tille kur nuk e donte komuniteti.
Nuk jane te rralla rastet qe individe te komuniteteve te ndryshme mesuan ne shkolla te komuniteteve te tjera fetare. Edhe Ismail Qemali mesoi ne gjimnazin e Janines, por nuk u be i krishtere. Cdo kush duhet ta kerkoje diturine per ti sherbyer komunitetit te cilit i perkiste, Kostandini vetem kete gje beri, dhe vdiq me lavdine me te madhe duke u respektuar nga te gjithe, te krishtere e myslimane. Lexo enciklopedine e Elbasanit dhe do te kuptosh vlerat e tij si shqiptaro orthodoks.

[Seminarist]

Nje njeriu filolog dhe me kulture klasike si Kristoforidhi nuk do i falej te katandisej ne ungjillor protestant. Keta, ne te shumten e rasteve, ishin iluministe te vonuar ballkanas, keshtu qe, duke perdorur sponzorizimin ungjillor per vepra me karakter iluminist, Kristoforidhi mbetet jashte si protestantizmit ashtu edhe besimit te tij formal, ortodoksise.