Lashtësia e besimit orthodhoks dhe ndikimi bizantin/latin

[Bizantin]

Faktikisht une me heretike qe po hane te vjellen e tyre nuk duhet te debatoj.

Do te te tregoj edhe nje here vetem akoma kontradiktat e tua ne dy shkrimet qe paturpesisht na i ben para syve.

1. Krishterimi ne Shqiperi u perhap nepermjet shtegut kulturor-gjenetik latin qe u krijua pergjate bregdetit Adriatik qe nga pushtimet romake parakristiane. Ndonese latin, ky krishterim nuk mund te cilesohet si katoliko-roman, ne sensin modern te ketij krishterimi latin, pasi ne ate kohe vete krishterimi roman nuk kishte marre ende formen e vete dalluese nga pjesa tjeter e krishterimit.
Vete gjuha greke ka luajtur nje rol me te madh se latinishtja ne Rome deri ne shek III.

krahaso

POR RENDESI Ka qe ne ate postim, nga fjalet e mia vertetohet njeshmeria e mendimeve me sot ne kete teme qe katolicizmi eshte tradita me e vjeter ne Shqiperi edhe dner shqiptare.

Pastaj na vjen edhe perla 6. Katolicizmi skizmatik-heretik latin

Duke i konsideruar nje here heretike dhe nje here jo TI je qe blesfemon ne kete teme, asnje tjeter.


PS 1. Edhe une e pranova faktin se nder shqiptare tradita me e lashte eshte ajo latine (por jo ajo katolike). Madje kete e thashe qysh me postimin e dyte ne kete teme. E mban mend?

PS 2. Nga sa the me larte si dhe nga nicku yt me duket se duhet te jesh ndonje semnarist qe studjoje ne Greqi. Mos te prene qe bursen dhe i shan tani o ''hero''? Edhe nje viktime e nacionalizmit grek na doli ky karafili.

PS 3. Ndërro dorrë

[arbereshi_niko]

Bizantin, mire ja ke qendisur por siç e the edhe ti vet, nuk ja vlen te debatosh me nje " RINEGATO ", dihet çfar e pret nje qe shkel ne Besen dhe gjakun e te pareve!
ai per vehte te tij beri nje zgjedhje dhe Zoti e ndriçofte ( per meshire ), por te pakten mos te bej proselitizem ne forumin Orthodoks...
Une respektoj zgjedhjen e tij, por nuk mundem te hesht perpara "fakteve" te sterholluara qe me qellim te keq mundohet te na servire si "te drejta", koha do te tregoje, Zoti do ta gjykoje, vete ai do te pendohet, pasi te trajtohet si ato dorashkat qe kur nuk hyjne ne pune, flaken tej pa keqardhje...!
Ai mundohet te preke ne seder shqiptaret me thenie banale nacionaliste ( shih shkrimet e tij ), por harron qe tamam Kisha sheh krenarine kombetare dhe nacionalizmin ne pergjithesi si te demshem, pasi kjo eshte nje gje qe te shpie drejt nje idealizmi vetformues, vet getizim, vet qeverisje, ku tradita kalon si pa dashur ne plan te dyte, ku rregullat behen vete ( simbas oreksit ) - e kam fjalen per Rregullat..., jo per çeshtje mode...
Uniatizmi i ka ditet e numeruara..., shpejt do te ndryshojne gjerat, nuk mund ti sherbesh dy padroneve njeheresh, dihet thenia e kujt eshte...
Pershendetje.

[Julius]

Do te isha kurioz te dija, sa pjesemarres te kesaj teme do te pranonin ta thonin hapur ne kete teme edhe ne kete forum, nese bien dakord me shprehjen e Georg Florovskit se "shpirterisht ne ortodokset edhe sot jemi helene"?!


Kjo shprehje e ky perkufizim eshte kolona e aspektit politik-fetar te te gjithe kesaj teme, eshte rreziku qe parashtron ajo aq me teper ne rastin tone shqiptar!

Une e pranoj...kjo me ben te mos jem edhe aq..ortodoks.

Ehu se u preken shume gjera ne kete teme (perfshire egon e Albos). Si permbledhje ne pergjithesi njihet se Shen Pjetri eshte episkopi i pare i Romes. Gjithashtu ndarja ka te beje me vazhdimesine shpirterore. Ndryshe nga alkimizmi fetar qe kerkon te trumbetohet ketej verdalle, ndarja ka qene per shkak te mentalitetit te ndryshem gjeopolitik. Ne momentin qe do vijne prape afer lindje-perendim (ska per te ndodhur), atehere ndarjet midis dy feve kryesore do bien.

Greket kane investuar te feja ortodokse si nga ana filozofike, studimore duke e cuar deri ne ceshtje kombetare. Feja ortodokse mire apo keq eshte grekocentrike. Ka marre shume njohuri dhe kendveshtrime prej ndikimeve filozofike edhe eshte pare si vazhdimesi e mendimit grek p.k. Ka shkuar deri aty ceshtja sa te quhen pararendes filozofet e lashte si Aristoteli, Platoni, Sokrati etj etj.
Ndikimet verehen lehte sidomos me tendencen per te quajtur shenjtore "vendes" Selaniku ka shenjtor Dhimitrin psh ashtu sic kishte qyteti i Athines Athinane perendeshen e vet, e shume ngjashmeri te tjera.

Gjithashtu, fetarizmi i shqiptareve ka qene me shume se ngarkese teologjike, nje pakete sociale me rregulla dhe zakone. Shume njerez te thjeshte nuk e kane kapur thelbin teologjik ortodoks. Zakonet jane mbajtur per inerci, ne te kundert kjo toke do prodhonte ndonje teolog te hajrit.
Me kujtohet gjyshja ime qe mbante kreshme e kur i thosha se duhej te rrefehej te prifti ndryshe nuk kungohej dot, nuk me degjonte.
Apo ka patur raste te tjera qe epitropi i kishes te hynte ne mes te "portes se bukur" ku normalisht i lejohet vetem priftit te shkele.

Diku tjeter, ne nje fshat te Sarandes, igumeni dhe arhimandriti i kishes ishte i martuar...
E te gjitha keto arsye, sipas meje, nxjerrin perfundimin se eshte e kote te merresh me ekuacione teologjike. Po te behej nje studim i thjeshte, shumica e ortodokseve te thjeshte dilnin heretike per qejf.

Gjithashtu nuk mu duk me vend te merret dikush me fene e Skenderbeut per ta perdorur si mburoje identitetin e tij te paqene fetar.
Skenderbeu ishte tipik shqiptar, feja i interesonte thjesht politikisht.

[malo666]

Seminarist,
Une nuk mohova asnjeher faktin qe keto ndryshime doktrinore nuk kane te bejne me politiken. Gjithashtu, nuk thashe qe shtesat nuk lejohen (duke pasur parasysh edhe koncilin e 8-te ketu). Shtesat mundet te futen por vetem me aprovimin e koncileve ekumenike, sic u be ne Kostandinopoj, kalcedon, etj. Duke marr parasysh qe koncilet zakonisht thirren vetem kunder herezive, nuk do me dukeshe e arsyeshme te ndodhte nje gje e tille. Do ishte me mire sikur katoliket ta hiqnin kete shtese se sa te na kerkonin ne te besonim ne te, kjo nuk do shkaktonte ndonje kataklizem te madhe ne perendim aq sa pranimi i saj do shkaktonte ne lindje (merr parasysh se cfare po ndodh tani vetem per hir te nje kalendari, apo lutje nderfetare, etj, etj). Prandaj dhe them qe arsyeja qe katoliket akoma e mbajn perben vetem nje kaprico.

Sa per pyetjen tende te fundit, varet se cfare konsideron ti per 'helenizem'. Une personalisht mendoj qe nje njeri nuk mundet te jete ne fillim njeri (lere mo ortodoks) pa qene 'helen'. Dhe me kete nenkuptoj helenizmin si mentalitet jo si kombesi.

[malo666]

Piripiri,
ato perkshrime i perkasin c'do populli ortodoks, si grek, si rus, si serb, etj. Arsyeja pse teologet mungojne ne shqiperi (per mendimin tim) eshte fakti qe ne s'kemi formuar asnjeher ndonje shtet apo mbreteri shqiptare. Besoj se hapat per nje gje kishin filluar gjate viteve te fundit te shek. 14 dhe fillimit te shek 15, por u ndaluan nga invazionet turke. Prandaj dhe nuk ka ndonje teolog te shquar shqiptar sepse s'ka pasur ndonjeher ortodoksi shqiptare, bile dhe kjo qe kemi tani eshte vetem ortodoksi greke e lyer si shqiptare.

[Albo]

Cfare ka te beje kjo me ate qe thashe une? Une thjesht shtjellova faktin se baza gjykuese se kush eshte heretik apo jo, nuk eshte besimtari i thjeshte (ne kete cast une) po Kisha, pra sinodet ekumenike. Ate eulogjine kunder regjimit diktatorial te papes, kurseje, une s'jam papist.

Nje prift, po te lexonte keto brockulla qe Seminaristi shkruan me lart, do ti mohonte atij kungimin, do ti mohonte atij cdo mister te Kishes, bile ka te drejte edhe ta ndeshkoje ate duke e lene jashte edhe dyerve te Kishes. Vetem nese heretiku ne fjale pendohet dhe rrefen tek prifti mekatet e tij, ai mund te ripranohet serisht ne Kishe. Kete "autoritet" e ka cdo prift i thjeshte orthodhoks.

Peshkopi nga ana tjeter, ka per borxh te mbylli fare nje Kishe duke marre prej saj ate rroben e shenjte qe mban prifti ne jodhime, e cila e autorizon ate prift qe te meshoje ne ate Kishe. Nese peshkopi ne viziten e tij ne nje kishe shikon qe prifti apo besimtaret kane dale nga rruga e Zotit, futet ne jodhime, merr ate rroben e shenjte me te cilen serviren misteret e Kishes e fut ne gji, del nga dera kryesore e Kishes dhe ajo nuk eshte me nje Kishe Orthodhokse, ajo eshte nje godine e shkeputur nga Trupi Mistik i Krishtit.

Kurse ti si besimtar i thjeshte, nese shikon qe prifti eshte heretik dhe mban qendrime kunder Tradites se Shenjte dhe doktrines orthodhokse, ti jo vetem ke ne dore ta kallezosh ate prift tek peshkopi qe ky te marri mase, por ti ke ne dore e te mos shkelesh ne ate kishe e te marresh pjese ne liturgjine e atij prifti. Sipas kanoneve te Kishes, liturgjia nuk mund te mbahet nese ne Kishe nuk ka te pakten 3 besimtare te thjeshte.

Nese do te lihej ne doren e Sinodeve Ekumenike (7 te tilla ne 2000 vjet) per te zgjidhur problemet e kishave lokale, asgje nuk do te zgjidhej dhe Kisha Orthodhokse do te kish pesuar te njejtin fat e atyre mijera sekteve protestante qe kane dale nga trupi i skizmuar i Kishes Romano-Katolike.

Me lart thua qe "nuk jam papist". Te mos jesh papist nuk do te thote se je automatikisht orthodhoks. Dhe nga ato qe shkruan, tregon qe ke nje njohje doktrinore te Orthodhoksise, por nuk njeh sa duhet jeten liturgjike te Kishes. Dhe Kisha Orthodhokse eshte liturgjike. Perjetimi i Orthodhoksise nuk eshte ai i leximit te librave, por i marrjes pjese ne nje liturgji orthodhokse ne nje Kishe Orthodhokse.

Ta kam thene njeher dhe po ta them prape, je shume idealist. Besimtari i thjeshte nuk ka as 1/1000 e dijes se besimit qe ka nje Kryepeshkop. Pra une me diturine time te kufizuar nuk mundet te denjoje qe ti them nje Kryepeshkopi Ekumenik qe ka gabuar ne interpretimin e besores, etj, etj. Mbase ti nuk me kuptove po me 'autoritet' une nenkuptoj dhe dituri.

Jo me kot te tregova me lart ate historine e atij peshkopit rus ne ate ishullin e vogel. Por kendveshtrimi yt me lart ne fakt eshte nje kendveshtrim i paster papist, pasi ashtu si ai besimtari romano-katolik, ti shikon "pagabueshmerine" tek figura e Peshkopit Orthodhoks apo Patrikut Ekumenik. Dhe kjo nuk eshte ajo qe na meson Kisha Orthodhokse apo Tradita e Shenjte brenda saj.

Ke te drejte vetem ne nje pike, qe vete roli i Peshkopit eshte ai i mbrojtjes se besimit(doktrines) dhe Tradites (liturgjise) Orthodhokse te Kishes. Por kjo nuk duhet kuptuar sic e kuptojne romano-katoliket, qe Peshkopi i Romes eshte i pagabueshem apo Peshkopi i Konstandinopojes eshte i pagabueshem. Perkundrazi, do te thote, qe edhe kur peshkopet e Kishes bien ne mekat (gje qe ka ndodhur, po ndodh dhe do te ndodhi), eshte detyra e peshkopeve te tjere, murgjve, besimtareve te thjeshte qe te gjithe se bashku te ngrejne zerin ne mbrojtje te besimit dhe tradites orthodhokse.

Dhe pika me e rendesishme qe duhet te kesh parasysh eshte qe ne Sinodet Ekumenike, peshkopet orthodhokse te mbledhur nga cdo cep i perandorise, nuk deshmonin per ate traditen dhe besimin orthodhoks qe ata ne mendjen e tyre besonin apo kishin lexuar neper libra, por mbronin ate besim dhe ate tradite qe "njihej nga te gjithe dhe kudo" dhe qe ishte trasheguar brez pas brezi e pa cenuar.

Albo

[Seminarist]

Malo666,

zgjidhja me e mire eshte qe secili krah te mbaje besoren e vete, e jo njera te pranoje besoren e tjetres.

Sa per pyetjen tende te fundit, varet se cfare konsideron ti per 'helenizem'. Une personalisht mendoj qe nje njeri nuk mundet te jete ne fillim njeri (lere mo ortodoks) pa qene 'helen'. Dhe me kete nenkuptoj helenizmin si mentalitet jo si kombesi.

Sidoqe te jete, cilesimi i te qenit ortodoks si shpirterisht helen, ka pasoja te menjehershme etnike ne Ballkan, aq me shume ne relate me shqiptaret.

[Seminarist]

Gjithashtu nuk mu duk me vend te merret dikush me fene e Skenderbeut per ta perdorur si mburoje identitetin e tij te paqene fetar.
Skenderbeu ishte tipik shqiptar, feja i interesonte thjesht politikisht.

Perkundrazi,

mendimi im eshte se, megjithese une i qendroj kredos ortodokse, e pare jashte ketij qendrimi individual, thjesht nga aspekti asnjanes politik, identiteti fetar i Skenderbeut eshte KYCI i zgjidhjes se problemit entik-fetar shqiptar!

[malo666]

Malo666,

zgjidhja me e mire eshte qe secili krah te mbaje besoren e vete, e jo njera te pranoje besoren e tjetres.

Sidoqe te jete, cilesimi i te qenit ortodoks si shpirterisht helen, ka pasoja te menjehershme etnike ne Ballkan, aq me shume ne relate me shqiptaret.

1. Ajo nuk do ishe Kishte, te pakten ky eshte mendimi im.

2. Ka pasoja tek popujt pa identitet, si pershembull vllehet ashtu edhe ne shqipetaret (leri fare maqedonsit, se s'jane popull). Kjo per arsye qe sic thashe sepse nuk kemi pasur mbreteri/shtet. Pra shkurt, jemi popuj pa identitet, ose te pakten ashku kemi qene.

Kjo dhe shpjegon faktin se pothuajse gjithe serbet ne bosnje jam me origjin vllehe, gjithashtu edhe asimilimien e vlleheve te pindosit, arvanitasit dhe ato ortodoks cham qe kane ngelur ne greke.

Prape se prapi, asimilimi grek nuk eshte me pasoj e te qenurit shpirteror 'helen' apo 'grek' sic ka qene njeher e diku. Une vet them qe shpirterisht jam 'helen', por veten e identifikoj si shqiptar. Asimilimi i soten rrjedhon nga varferia. Le te marrim rastin konkret te vllehve ne shqiperi. Gjate diktatures identifikoheshin si shqiptar, sepse shteti i atehere shqiptar i emancipoj, tani nderrojne lekur (pothuajse gjithe vllehet e fshatrave te korces dhe brenda qytetit marrin pensione nga greku). Keto njerez nuk e bejne nje gje te tille ngaqe ndihen afer grekerve 'shpirterisht' por sepse eshte e vetmja menyre qe mundet te mbijetojne.

Nuk mundet te kete identitet kombetar te forte pa shtet te forte (mos e marrim fare ne baze kulturen ketu sepse s'kemi pasur ndonjeher dhe as do te kemi), kjo eshte arsyeja pse jemi nje komb medioker dhe do vajzhdojme te mbetemi te tille.

"mendimi im eshte se, megjithese une i qendroj kredos ortodokse, e pare jashte ketij qendrimi individual, thjesht nga aspekti asnjanes politik, identiteti fetar i Skenderbeut eshte KYCI i zgjidhjes se problemit entik-fetar shqiptar!"

Nuk e di cfare kerkon te thuash me kete. Skenderbeu si c'do shqiptar tjeter nuk ka pasur identiet fetar. Mbase kjo eshte zgjidhja jote? Nejse, une nuk mendoj se ka ndonje roblem etnik-fetar ne shqiperi, shqiptari ne rrenjen e tij eshte i pafe (sepse ka qene i pa organizuar). Nuk do kete kurr 'zot' shqiptar ashtu sic ka 'zot' rus, grek, etj.

[Albo]

Do te isha kurioz te dija, sa pjesemarres te kesaj teme do te pranonin ta thonin hapur ne kete teme edhe ne kete forum, nese bien dakord me shprehjen e Georg Florovskit se "shpirterisht ne ortodokset edhe sot jemi helene"?!

Une e kam te qarte qe ti nuk e ke lexuar George Florovskin, pasi po ta kishe lexuar do te kishe kuptuar kontekstin ne te cilen eshte thene ajo shprehje. Konteksti ishte ai historik, qe perballe tradites lindore bizantine dhe tradites perendimore latine, tradita lindore ishte tradita e Krishterimit te Vertete. E thene me fjale te tjera, 4 patriarkanat greke te Lindjes ruajten te pacenuar Orthodhoksine! Thene me fjale te tjera, gjithe doreshkrimet e hershme kishtara jane shkruajtur ne greqishtjen e vjeter dhe kontributi i shenjtoreve hierarke grek te Kishes eshte i pamohueshem. Thene me fjale te tjera, nuk mund te pretendosh se ke marre te plote Lajmin e Mire apo ke studiuar sic duhet Lajmin e Mire, pa njohur greqishten e lashte, gjuhen origjinale te ungjillit dhe liturgjise se Kishes, te cilen e aplikon e vetme edhe sot e kesaj dite Kisha Greke.

Tani ti mund ta interpretosh kete thenie si nje "helenizim shpirteror", por ne fakt, theologet ruse vetem sa po artikulojne nje te vertete historike dhe nje merite te padiskutueshme jo vetem te popullit grek por te gjithe qyteterimit grek qe shtrihej ne Aleksandri, Antiok, Jeruzalem e mbare brigjet mesdhetare dhe perfshinte jo vetem greket, perfshinte edhe popuj te tjere qe njihnin kulturen dhe gjuhen e lashte greke.

Tani qe te kuptosh se sa per se prapi i shikon ti gjerat, Vladimir Losky te fton te besh dy pyetje:

- Kush lindi me pare, helenizmi apo kristianizmi?
- Si u perjetua kristianizmi nga greket, si nje helenizim i krishterimit apo si nje kristianizim i helenizmit?

Ne keto dy prizma e trajton Losky kete ceshtje dhe ai mbron bindjen se helenizmi u kristianizua dhe jo anasjelltas. Greket flaken tej perendite e Olimpit per te perqafuar Perendine Triun te hebrejve. Dhe sot greket ne bote, me vete nuk marrin statujat e perendive pagane, por Kishat orthodhokse rreth te cilave ndertojne gjithe jeten.

Ndihem une shpirterisht helen?

Une ndihem shpirterisht helen sa here qe i lutem Shen Vasilit e Shen Grigor Theologut, ashtu sic ndihet shpirterisht shqiptar ai greku qe i lutet Shen Konstandinit dhe Shen Helenes, ashtu sic ndihem shpirterisht egjiptian kur i lutem Shen Andonit, ashtu sic ndihem shpirterisht sirian kur i lutem Shen Joan Gojartit, ashtu sic ndihem shpirterisht hebre kur i lutem Zotit tone Jisu Krishti apo Virgjereshes se Tereshenjte Mari apo shenjtorit tim mbrojtes, Profetit Ilia.

Po te ndiqnim ate kendveshtrimin tend te ngushte etnik, te gjitha vendet e krishtera sot ne bote do te viheshin ne gare per te atdhesuar Zotin tone Jisu Krisht!!!

Albo