"Lopa e ēmendur" shfaqet nė Ballkan, frikė nė Shqipėri
Nė Greqi vdes fermeri i infektuar nga virusi vdekjeprurės. Nė Kosovė ngordhin 6 lopė. Ministri Gjana: Nuk ka rrezik
Nė vendet fqinje me Shqipėrinė, Kosovė dhe Greqi janė shfaqur raste tė dyshuara pėr sėmundjen e "lopės sė ēmendur". Duke marrė parasysh afėrsinė gjeografike me kėto dy vende, por edhe kontrollin e kufijve tanė, ku kontrabanda e gjėsė sė gjallė ėshtė mėse e zakonshme, specialistėt lėshojnė alarmin pėr marrjen e masave tė shpejta parandaluese. Megjithatė, ministri i Bujqėsisė, Ushqimit dhe Mbrojtjes sė Konsumatorit, Jemin Gjana, i pyetur nga "Shqip", tha se vendit tonė nuk i kanoset njė rrezik i tillė. Sipas tij, nuk ka asnjė informacion qė tė konfirmojė se nė vendet fqinje ka vatra apo rrezik tė sėmundjes sė "lopės sė ēmendur". "Nė Kosovė nuk ka raste tė shfaqjes sė sėmundjes sė lopės sė ēmendur. Unė kam qenė atje gjatė javės sė kaluar dhe nuk ka pasur raste tė tilla. Dy ditė mė parė, nė Reē tė Malėsisė sė Madhe jam takuar me ministrin e Bujqėsisė sė Kosovės. Ai nuk ka pasur njė shqetėsim tė tillė", kėmbėnguli ministri Gjana.
Nė Kosovė
Megjithatė, njoftimet qė vijnė nga Kosova bėjnė fjalė pėr ngordhjen e disa lopėve nė mė pak se njė muaj. Sipas shtypit kosovar, shumė lopė nė Skenderaj po vazhdojnė tė sėmuren nga njė sėmundje misterioze. Ato humbasin kontrollin dhe veprojnė
ēuditshėm. Veterinerėt nuk kanė arritur ti qetėsojnė ato. Deri tani 6 lopė kanė ngordhur, ndėrsa banorėve u ka hyrė frika.
Gjithnjė sipas shtypit kosovar, sėmundja akoma nuk ėshtė zbuluar. Por sipas shenjave qė kanė paraqitur lopėt, humbje e kontrollit, rėnie dhe mė pas ngordhje, bėhet fjalė pėr njė sėmundje tė rėndė. Pėr shkak tė ndjeshmėrisė nė popullatė, veterinerėt duket se kanė frikė ta pėrmendin emrin e sėmundjes, sė pėr nga shenjat duket si ajo e "lopės sė ēmendur". Sipas raportit tė veterinerėve vendas, lėvizja dhe ngritja e lopėve nė kėmbė, ishte vėshtirėsuar. Sėmundja manifestohet me urinė dhe jashtėqitje me gjak, si dhe u del shkumė nga goja nė sasi tė madhe. Temperatura arrin nė mbi 43 gradė, qė konsiderohet shkallė jashtė normales. Autoritetet e ministrisė sė Bujqėsisė nė Kosovė janė shprehur se gjithsesi ėshtė ende herėt pėr tė nxjerrė pėrfundime lidhur me shkakun e ngordhjes sė gjashtė lopėve.
Rreziku
Megjithatė, ministri i Bujqėsisė, Gjana, thotė se nuk ka asnjė informacion tė tillė dhe kėmbėngul se Shqipėrisė nuk i kanoset asnjė rrezik i tillė. Ai sqaron procedurėn si dhe pėrditėsimin e informacionit nė uebsajtin e organizatės ndėrkombėtare (OIE), e cila informon tė gjitha vendet anėtare, mes tyre edhe Shqipėrinė, pėr vatrat e sėmundjeve veterinare nė botė. "Pas ēdo informacioni qė bėhet publik nga kjo organizatė, unė si ministėr nxjerr urdhra pėr bllokimin e importit tė mishit nga ēdo vend, ku raportohen sėmundje tė tilla", u shpreh Gjana pėr "Shqip", me sigurinė se nuk ka asnjė rrezik nga vendet fqinje pėr sėmundjen e lopės sė ēmendur apo pėr ndonjė diagnozė tjetėr veterinare. Gjithsesi, rastet e fundit tė kontrabandės sė gjėsė sė gjallė nga Tropoja drejt Kosovės apo nga Dibra drejt Maqedonisė dhe anasjelltas krijojnė janė "rrugė" tė pakontrollueshme qė rrisin jo pak rrezikun e "lopės sė ēmendur" edhe nė Shqipėri.
Nė Greqi
Ndėrkaq, virusi vdekjeprurės ėshtė shfaqur dje nė Greqi. Vdekja e njė fermeri, dje nė mėngjes, nė qytetin Veria, nė veri tė Greqisė, prej sėmundjes sė "lopės sė ēmendur", ka shkaktuar panik tek banorėt e qytetit verior. Sipas televizionit shtetėror grek NET, i infektuari, emri i tė cilit nuk bėhet publik, ėshtė rreth 50 vjeē, baba i tre fėmijėve. Ai ishte pronar i njė ferme lopėsh nė njė zonė 30 kilometra larg Verias. Sipas televizionit grek, fermeri nuk kishte pasur asnjė kontakt me bagėti tė ardhura nga jashtė Greqisė. Ai konsumonte vetėm mish dhe nėnproduktet e tij, qė i prodhonte nė fermėn e tij. Vdekja e tij ka alarmuar shėrbimin veterinar vendas, qė ka ndėrmarrė njė fushatė kontrolli nė tė gjitha fermat pranė, por pa asnjė rezultat konkret. Ferma e blegtorit ishte vėnė nė karantinė njė vit mė parė dhe tė gjitha bagėtitė u asgjėsuan. Nė karantinė u mbajtėn edhe familjarėt e tij, por fatmirėsisht, shenjat i virusit vdekjeprurės nuk u shfaqėn tek ta. Edhe zv/ministri grek i Bujqėsisė, ashtu si ai shqiptar ka qetėsuar konsumatorėt. "Produktet blegtorale dhe bujqėsore greke janė tė sigurta", deklaroi ai. "Pas publikimit te lajmit pėr vdekjen e fermerit, ėshtė lajmėruar edhe drejtoria pėrkatėse nė Bruksel", tha zyrtari i lartė grek, duke shpresuar qė nuk do tė ketė embargo pėr produktet vendase.
SEMUNDJA
"Lopa e ēmendur" ėshtė njė ndėr 20 sėmundjet vdekjeprurėse. Ajo ėshtė zbuluar nė vitet 20 tė kėtij shekulli si gjendje e rėndė qė prekte moshat e vjetra. Sėmundja e quajtur Creutzfeldt-Jacob disease ėshtė forma njerėzore e sėmundjes, tė cilėn tek kafshėt e quajnė sėmundja e "Lopės sė ēmendur" (BSE ose mad co disease). Por nė vitin 1996, Grupi Special Kombėtar pėr monitorizimin e kėsaj sėmundjeje (CJD) nė Britaninė e Madhe identifikoi njė tip tė sėmundjes sė panjohur mė parė nga shkenca, variant i ri i CJD, ku mosha mesatare e viktimave ishte 29 vjeē. Janė gjetur lidhje me ekspozimin, ndoshta nėpėrmjet ushqimit, njė sėmundje e ngjashme si tek lopa e quajtur Encefalopatia Spongjiforme Bovine (BSE - Bovine Spongiform Encephalopathy ose Sėmundja e Lopės sė Ēmendur). Nė fillim tė kėsaj sėmundjeje, pacienti kalon nė depresion dhe njė ndjenjė tė ēuditshme. Mė pas ka humbje tė ekuilibrit dhe, nė stadin e vdekjes, i sėmuri thuajse e ka tė pamundur reagimin dhe bėhet memec. Sipas mjekėve, sėmundja ėshtė fatale 100% dhe nuk ka shėrim.
RASTI I PARE
Rasti i parė i sėmundjes sė lopės sė ēmendur pėr kėtė vit u konfirmua nė Kanada nga ekspertėt, nė njė fermė, nė provincėn e Albertas, nė shkurt 2007. Lajmi u dha zyrtarisht nga Agjencia pėr Kontrollin Ushqimor. Sipas drejtuesve tė saj, "kafsha kishte ngrėnė nė vitet e para tė jetės ushqime tė infektuara". Kjo sėmundje fillimisht ėshtė shfaqur nė Britani nė vitin 1980, por tani virusi ėshtė pėrhapur nė kontinentin evropian, veēanėrisht nė Francė e Gjermani. Sėmundja e lopės sė ēmendur ka shkaktuar vdekjen e mė shumė se 100 personave nė Angli dhe nė Francė. Sipas ekspertėve, vendet duhet tė marrin masa tė shpejta e tė rrepta jo vetėm pėr kontrollin e produkteve dhe nėnprodukteve tė mishit nė ngarkesat zyrtare, pra atyre qė kontrollohen nė doganė, por edhe tė kufijve midis shteteve, ku rreziku mė i madh vjen nga kontrabanda e gjėsė sė gjallė.
Gazeta Shqip
Krijoni Kontakt