Arti duhet të jetojë!

[korçar]

Me nje sy qe i hodha atyre qe ke shkrojtur o Drini do te thoja se je munduar te gjesh dicka qe te me kundershtoje medoemos...

Nejse, une po filloj me disa verejtje:
E para eshte se ti ke thene se abstraktizmi quhet ndryshe "kubizmi"! Te them te drejten nuk jam ndonje specialist boteror por me duket se "Kubizmi" ka per themelues Braque dhe Picasso kurse "Abstraktizmi" ka per themelues nder te tjerash edhe Mondrian - eshte nje nga pioneret por nuk eshte i pari.
Kubizmi per me teper eshte "stil" me vete; Mondrian kaloi nga Kubizmi figuratif tek Kubizmi abstrakt (paçka se fjala Kubizem i bashkon te dyja, ato jane krejt te ndryshme si stile dhe si rryma).

Dhe e dyta Mondrian nuk eshte fare perfaqesues i Kubizmit(figuratif, pasi Kubizmi abstrakt kaloi ne Abstraktizem, dhe sepse Kubizmi eshte i perfaqesuar kryesisht nga arti figuratif); pikerisht sepse ai ishte i pakenaqur nga Kubizmi kaloi ne Abstraktizem ose sic quhet ndryshe jo-figurimi. Pak rendesi ka megjithate!

Ke marre si shembull nje rast shume te vecante o Drini. Mund te kishe thene direkt se Abstraktizmi nuk tregon asgje, nuk ka kuptim; kjo eshte pershkrimi i tij. Pra ka art abstrakt dhe termi abstrakt i jep gjithe "domethenien". Po ky Abstraktizem sipas fjaleve te Mondrian-it eshte art i intelektit dhe jo i "ndjenjes"; ne fakt te gjithe pikturojne me ndjenje por ketu ajo vjen ne radhe te dyte. Arti i non-figurimit - Abstraktizmi - per me shume eshte nje rryme qe nuk mund te percaktohet, nuk ka vetem nje lloj konfigurimi apo stili, ne Abstraktizem hyjne shume gjera, dhe pikerisht sepse kufizimi - pershkrimi - i Abstraktizmit i shpeton arsyes njerezore atehere kur abstrakja eshte pjelle e imagjinates njerezore (kjo eshte teme per fiolozofi: shume shume e gjere).
Sidoqofte une nuk besoj se nuk mund ta kuptojme, per mua eshte veç e veshtire, shume e veshtire per te kuptuar, ashtusi Realiteti, e Verteta, Perendia, Universi, Pafundesia... etj. Te gjitha keto jane te veshtira per tu kuptuar dhe per tu percaketuar por ne gjithesesi perpiqemi tju japim nje domethenie.
Duke folur per KUPTIMIN e nje vepre ne kete rast mund te flasim me shume per KUPTIMIN e teknikave, te kondicioneve ne te cilat eshte bere, te karakterit te artistit, etj., gjera keto qe ndihmojne shume per KUPTIMIN e vepres. Per shembull, nje nga objektet e preferuara te Mondrian-it ishte pema, dhe ai kete subjekt e ka piktuaruar shume here duke u munduar gjithnje si e si ti jape nje pamje sa me abstrakte - me duket se edhe ne nje nga vizatimet e tij me lart eshte nje peme (abstrakisht e perfytyruar kuptohet).
Nga e gjithe kjo ne dalim ne nje paradoks: veprat e bera me ndjenje duhen kuptuar, kurse ato te bera ma ane te intelektit duhen shijuar me ane te ndjenjes. Mos ju duket se po kundershtohem vete, jam duke folur ne menyre relative.
Pra nq se ti shkon ne nje muze pa ditur gje per Abstraktizmin do kuptosh edhe me pak, kurse kur shkon duke ditur dicka per te dhe perfaqesimin e tij do kuptosh edhe me shume megjithese nje kuptim jo i plote dhe i kenaqeshem.
"Katror i zi ne sfond te bardhe" eshte nje veper e Malavich e frymezuar nga Abstraktizmi dhe abstrakte; do desha te dija se ke mund te kete lene kjo veper pa u menduar! une personalisht ndjeva pak gje duke e pare, ne te kunderten me beri te mendohem e te stermendohem per Kuptimin e saj... A ja arrita, eshte pune tjeter!

Po e le me kaq!

[drini_në_TR]

Nuk e kam aspak për të të kundërshtuar, kurrësesi jo! Por në bisedimin që bëjmë mund të ndjejmë nganjëherë gërvishtje mes nesh, por ta them haptas se s'kam gjë kundër dhe për keq. Unë thjeshtë vij me dëshirën për të vajtur një hap më shumë në besedën që po bëjmë, por që edhe do të bëjmë bashkë me shumë të tjerë.

Ashtu siç the edhe ti, arti s'mund të kuptohet sepse ndjenjat që e përbëjnë atë kanë lidhje me Hyjninë, Perëndinë, Zotin, e të gjitha të përmbledhura bashkë që në vetvete përbëjnë PAFUNDËSINË. Pra mendoj se është mëse absurde që dukush të vij dhe të thotë se harrin të kuptoj Hyjninë... po, mund të kuptojmë çfarë kemi djeni, pra kuptimi ngelet në atë segment të njohurisë tonë, segment ky që ndodhet i endur në një pafundësi të hyjnisë... është mëse e vërtetë, po të mos kisha lexuar për veprat dhe konceptet e Mondrian unë s'do të kisha kuptuar kurrë se për çfarë bënte fjalë ajo vepër. Por ai nuk ishte shpikësi i Kubismit. Kubismi është thjeshtë pikturimi me katrorë dhe viza. Ai ishte influencuar shumë prej Picassos, por thoshte se kishte stilin e tij të veçantë. Ndërsa për abstraktismin Korçar mund të them ekziston por s'mund të përcakohet sepse është i pafund. Mëndja jonë është abstrakte në vet qelizën përbërse të saj. Por gjithnjë gjëja abstrakte për njerzimin do të ngelet vetëm ndjenja që kemi...

Ku ja ke ngul mu në shinjestër Korçar! Piktura që përmënde nga Mondrian është piktura që më pëlqen më shumë nga të tijat. Më kall zemrën vërtetë ajo pikturë. Në fjalët e autorit ajo përcaktohet thjeshtë si "Tragjike." Sfondi mbizotërues blu e bën të ftohët, por ai trung i rrënuar dhe i rrënjëzuar në qjell i flaktur me të kuqe e përbën vërtetë "Tragjike."

Gjithësesi, për kaq jom tani edhe unë,
shumë shumë përshëndetje Korçar!

P.S. piktura është pemë molle.

[peoples]

...eshte me te vertet frymemarrja,...thith shume oksigjen dhe cliron vetem ndjesi dhe kenaqesi per te medituar thelle...Dhe perseri arti vazhdon te superoje angazhimet qe ai ka me kohen,ose me thjeshte qe te tjeret ia kane ngarkuar.Arti,magjepsja dhe perseritja e perhershme e emocioneve te jep pershtypjen se flet per dicka shkencore qe merret me peshen dhe forcen terheqese te..objekte,struktura,skluputra...nderkohe qe mund te pritet vetem e kunderta.Si pasoje edhe mund te keqkuptohen skulpturat e Consantin Brancusi,apo Happenings,Fluxus,Art Minimal,Arte Povera...dhe eshte normale,eshte thene edhe me lart nga ju,por gjithcka rilidhet me moden,kostumin dhe regresin kultural qe ka pesuar qenia jone.Tani svlen me muzeu apo galeria,deri dhe ateliete,por jane me shume ngjyra dhe komunikimi programet televizive dhe spektaklet qe i japin gjalleri njeriut dhe fundosjes se tij ne erresiren me te madhe qe ai ka njohur qe nga kohet antike ne kulture...nuk lexohet me por vetem shikohet Tv;nuk kerkohet me neper biblioteka por vetem ka shetitje eksituese ne Internet.Komunikim i perdorueshem dhe teper i dobishem!Arti ka arritur "il grado xerox"-(Baudrillard ne La sparizione dell'arte).
Ngjyrat dhe siperfaqet pa ngjyra sot ngjajne shume me njera tjetren vetem thjesht po te krahasojme dy artiste te shek.te kaluar:P.Mondrian dhe Maleviç.Njeri mbushte dhe ngjyroste kuadrate me shumellojshmeri nuancash ndersa i dyti vetem respektonte ngjyrat primare;kuadrat i bardhe dhe kuadrat i zi.
Qellimi i Artit?Eshte e pamundur te pergjigjesh sepse ne Art(mendoj une)pyetjet shtrohen ne forma te pakontrolluara,nuk krijohen per tu pergjigjur por vetem per te vazhduar zgjidhjen deri ne pafundesi;sepse cdo personazh i botes Artistike mendon se eshte nje personazh dhe i kohes dhe shoqerise qe i jep forma,formula,siguri-pasiguri,dhe mbi te gjitha kenaqesi dhe ngrohtesi per te punuar dhe analizuar çdo lloj transformimi shoqeror...
Ap.03.03.Italy.

[Fiori]

Me pak fjale arti eshte i te gjitheve dhe per te gjithe. Eshte thjesht nje menyre tjeter komunikimi (shprehje dhe kuptimi) midis njerzish dhe format me te cilat komunikohet nepermjet artit nuk kane rendesi themelore pasi ato evolojne me kohen. Gjithashtu miskomunikimet gjate perdorimit te artit jane rrjedhoje e rrethanave te tilla si kultura e bashkesise ku individi jeton, koha, vendi etj...

Apo e kam keqkuptuar diskutimin me lart ?! :-*

[peoples]

...arti eshte nje fushe shume e gjate,madje fundi i kesaj fushe as qe mund te eprceptohet pasi nuk ka nje fillim te qarte.Keshtu eshte edhe ai person qe merret me kombinime ngjyrash,apo transformime formash deri dhe me percaktimin e tyre si nje nyje e pandashme te shume objekteve.
Te gjithe mund te bejne Art,Arti i perkufizon te gjitha shtresat shoqerore,s'ka moshe,seks,race apo ndryshime te tilla qe ne i shohim nepermjet psikollogjise,fizikes dhe shkencave natyrore.
Mjedisi qe lind nje Artist sot eshte i paperkufizueshem.Ne rilindjen Italiane,mendohej se vetem ne europe mund te lindnin dhe te krijoheshin artiste;vertet,por bota akoma s'ishte zbuluar asgje!.Kultura Maya,Azteki,Kineze,Afrikane...ndersa sot interkomunikimi,globalizimi i gjithckaje dhe per kedo,ka mundesuar qe forma e Artit te jete nje forme pa peshe,pa identitet dhe pa ndonje qellim te caktuar,pervecse atij qe artisti zgjedh per ta vendosur e per t'i dhene nje kontekst krejt tjeter qe s'ka te beje me origjinen apo funksionin e meparshem;rendesite dhe zhvillimet e ketij objekti arrijne te japin mesazhe dhe forma te papercaktuara nga asnje lloj metode apo drejtimi historik;sot dhe ne nje te ardhme qe s'arrihet te kufizohet,asnjehere,sepse njerezit jetojne ne te tashmen duke ndertuar te ardhmen e tyre...por,gjithnje te kushtezuar nga ligjet e shoqerise!
Ap.09.03.03 Italy.

[Cupke_pe_Korce]

Gjithmone e kam pare artin figurativ ne lidhje me te bukuren--dmth kenaqesine estetike qe ndien njeriu kur shikon nje kompozim artistik. Tek arti modern, ( i.e. abstraktizmi qe eshte permendur me lart) shikoj se kemi te bejme me nje ceshtje perspektive. Cila eshte vlera e artit? C'fare eshte arti? Kur bej nje pyetje te tille nuk kam parasysh potencialin njerezor per te shprehur ne menyre figurative ate qe ndjen...por c'fare e perkufizon artin, cilat jane vlerat qe duket te kete nje krijim per tu quajtur veper artistike. Jane keto vlera universale apo eshte vete subjekti qe ja jep vleren? Me fjale te tjera, nese une paraqit dicka duke thene se eshte art, mbi c'baza do e gjykonit ju kete?

Gjithmone me ka terhequr vemendjen madheshtia tragjike e artit te antikitetit, si dhe i asaj periudhe te rilindjes europiane qe njihet si 'high renaissance.' Edhe sot e kasaj dite shume njerez mendojne se vepra te tilla artistike jane te paarritshme. Eshte me se e qarte se arti modern ka thyer balancen, estetiken, harmonine e kompozicionit qe shfaqin krijimet e periudhave e mepareshme. Jo vetem kaq, por menyra se si e kuptojme artin sot ka ndryshuar rrenjesisht. Nuk e di si ta kuptoj nje pikture me viza dhe pika, nje zhgarravine te njollosur krijuar duke sperkatur bojera shumengjyreshe mbi nje tabele te bardhe. Dhe nuk kam se si ta kuptoj c'fare ka dashur te thote artisti kur nuk kam nje pike referimi nga e cila ta nis analizen dhe te dal ne nje konkluzion.

PS. Thjesht nje opinion personal amatori...teresisht subjektiv...shtyre nga deshira per te mesuar dicka me shume rreth artit modern.

[Fiori]

Menyra si une e shikoj artin modern eshte thjesht nje menyre e re evolucionare e cila shkon paralelisht me zhvillimin e vete njerezimit. Njerzit nuk jane thjesht te kenaqur me kopjime pra te pikturojne cfare shikojne egzaktesisht (kjo eshte konsideruar me pare art) sepse kete fare mire mund ta beje fotografia sot dhe ska perse lodhesh ndersa pikturat moderne flasin me gjuhen e brendeshme te artistit te lene gjithashtu dhe ty vend per te kuptuar ngjyren, formen, gjithesine si dhe vlerat e tyre ne lidhje me ndjenjat njerzore dhe vete njeriun. Me pak fjale eshte art i vertete, art i lirise, i se pafundmes, jo art i emeruar vetem per ata qe mendojne se jane artiste apo e kuptojne ate.

[Cupke_pe_Korce]

Eshte me se e qarte qe arti pasqyron realitetin e kohes, dhe nese shoqeria njerezore eshte ne krize, arti eshte ne 'krize' gjithashtu. Jane dy gjera qe nuk mund te jetojne dot pa njera tjetren.

Ajo qe me shqeteson mua eshte se arti modern (not to the full extent though) po sakrifikon te gjitha vlerat e tij vetem e vetem qe te jete novator. Me sa kuptoj une, qe arti i nje periudhe te jete origjinal, duhet qe ai te jete i ndryshem nga periudha paraardhese.

Ky kendveshtrim me duket paksa kontradiktor me lirine qe ju permendni, madje teper i ngjashem me rregullat e ngurta te klasicizmit. Ndikimi i kulturave, nderthurja e elementeve te ndryshem i kane dhene artit nje fytyre te re. Kjo eshte me se normale per kohen ne te cilen jetojme. Ajo qe mua me duket e 'rrezikshme' eshte se artisti modern, duke qene shume abstrakt, nuk eshte ne gjendje te percjelle nje mesazh te qarte tek auditori (nje mesazh qe mbase as vete nuk e ka te qarte) dhe rrjedhimisht, eshte auditori ai qe ja jep kuptimin krijimit artistik. Do me thene, interpretimi i nje vepre arti varet me teper nga ai qe e analizon ate sesa ai qe e krijon. Pikerisht ketu mua me duket se vlerat e artit jane kolapsur.

Aty me lart eshte permendur se, me zhvillimin e teknollogjise, artistet e vertete u gjenden jashte loje. Kjo krize u pasqyrua ne krijimet e tyre nepermjet ngjyrave te ndezura, formave te papercaktuara, imazheve surreale, shtremberimeve, mungeses se fokusimit, kohezionit, harmonise etj. Nga njera ane, kjo perspektive e re ja arriti qellimit, pasi amplifikoi ate c'ka po perjetonte arti, por nga ana tjeter, 'high and low art' u shkrine ne nje te vetem, dhe vezhguesi, madje as kritiku nuk eshte ne gjendje te dalloje njerin nga tjetri. Nga ky kendveshtrim, do te dilnim ne konkluzionin se nuk ka asnje dallim ndermjet asaj zhgarravines se postuar aty me lart dhe prezantimeve dinjitoze te Picassos--qe te dyja jane art. :-*

Gjithsesi, arti i vertete i reziston testit te kohes (si vleresuesi me i mire), ndersa zhgarravinat humbasin ne rrjedhen e saj.

[Fiori]

...nese shoqeria njerezore eshte ne krize, arti eshte ne 'krize' gjithashtu...

Ndersa une do thoja arti asnjehere nuk eshte ne krize. Madje nje artist ne kohe "krizash njerzore" ka me shume frymezim dhe ka me shume per te thene nepermejt artit.

...po sakrifikon te gjitha vlerat e tij vetem e vetem qe te jete novator...

Per cilat vlera te artit behet fjale ???
Ka shume nga pikturat zhgarravina te Pikasos qe une nuk do i nderroja me asnje pikture tjeter te Mone psh dhe ka gjithashtu shume njerez qe mendojne krejtesisht ndryshe nga une. Po a nuk kemi ne si individe opinione te ndryshme edhe ne fusha te tjera diskutimi. Gjithashtu nuk besoj ne kohe kane jetuar artiste veprat e te cilit jane vleresuar te gjitha me te njejten vlere bagazhi dhe cilesie.

...lirine qe ju permendni, madje teper i ngjashem me rregullat e ngurta te klasicizmit.

Liria e njejte me ngurtesine ?! Liria ska fund, nuk thote asnjehere mjaft. Klasicismi ka rregulla si i tille ka limite te cilat nje mund ti kaperceje dhe si rrjedhoje te dale nga vete klasicismi (nje forme e vetme arti) ne te kundert liria ka brenda si klasicismin ashtu dhe hapesiren pas gardhit te tij.

Ajo qe mua me duket e 'rrezikshme' eshte se artisti modern, duke qene shume abstrakt, nuk eshte ne gjendje te percjelle nje mesazh te qarte tek auditori (nje mesazh qe mbase as vete nuk e ka te qarte) dhe rrjedhimisht, eshte auditori ai qe ja jep kuptimin krijimit artistik

Pse duket e rrezikshme kjo veti ?! A nuk eshte me mire per artistin te jete i lire te kuptoje veten e tij. Njeriut i duhet kohe (pjekuri) te njohi veten dhe mjedisin, nepermjet artit modern atij i jepet liria te provoje format me te lehta per tu shprehur dhe komunikuar me veten dhe kete mjedis. Ndersa dikur ai ishte i detyruar thjesht te kopjonte ate cfare shikonte, pra ishte i detyruar te imitonte.

Nq se personi para tij ishte duke qeshur, artisti do kopjonte kete buzeqeshje dhe kaq. Ndersa sot ai ka kohe te mendoje rrjedhojat e qeshjes, cfare do e bente ate te qeshte ne te njejten menyre, volumin e qeshjesh etj dhe ti shprehe te gjitha keto me menyren e cila atij i duket me e lehte dhe me e ngjashme me ate cfare ai kuptoi gjate kesaj eksperience.

Si dhe ty si auditor te jep lejen te futesh ne boten e tij, atje ku ai jeton dhe te le hapesire te shikosh dhe ti veten tende ne lidhje me kete reagim te tijen.

Pikerisht ketu mua me duket se vlerat e artit jane kolapsur.

(Perseri nuk e kuptoj per cilat vlera te artit diskutohet)
Perderisa artisti e shpreh ate qe ndjen dhe auditori ndjen dicka, perse duhet te jete kjo e njejta ndjenje?? Ne shikojme nje lule ne natyre dhe nuk ndihemi njesoj do te thote kjo qe lulja nuk ka vlere vetem sepse ty ste pelqen ajo lloj luleje.

...artistet e vertete u gjenden jashte loje..

Cilet jane artiste te vertete - ata qe kopjojne, ata qe thone ja Napoleoni kur ne Napoleonit i bejme nje foto dhe i themi artistit 'une' jo vetem qe e zgjidha problemin e bashkimit te ngjyrave qe tja nxirrja fytyren Napoleonit fare egzaktesisht si ai e ka, por e bera kete, ne pune sekondash ndersa ti ke gjithe diten qe po pikturon dicka dhe akoma nuk po shikojme as mjekren e Napoleonit.

Nga ky kendveshtrim, do te dilnim ne konkluzionin se nuk ka asnje dallim ndermjet asaj zhgarravines se postuar aty me lart dhe prezantimeve dinjitoze te Picassos--qe te dyja jane art.

Filem quhet nje "filem porn", filem quhet dhe "nje filem romantik" - vetem se porn per shume njerez eshte zhgarravine dmth ne nuk duhet ta quajme me filem?! Ti si individ ke ne dore zgjedhjen, ose shikon ate cfare ka shprehur Drini me lart nepermjet zhgarravines ose shikon nje pikture te Picassos, sido qe te jete ata te dy jane shprehur me format e tyre, me mentalitetin e tyre dhe me kapacitetin e trurit te tyre.

Nje njeri me zhvillim te ngadalshem mendor, nuk ndihet rehat te flase me njerzit qe e rrethojne por ai vazhdimisht zhgarravit me ngjyra te ndryshme sepse kjo eshte menyra e vetme si ai mund te shprehet pa e ndaluar njeri apo pa i vene njeri noten. Ai shprehet, krijon, eshte duke te folur ty ne nje fare menyre - kjo nuk do te thote qe ti medoemos te marresh ate cfare ai zhgarraviti me laps apo dhe shkroi me leter dhe te botosh nje liber apo te hapesh nje ekspozite, sepse ekspozitat hapen per njerez qe kane lidhje me "masen" qe ikin nga ikin tufat, sepse mua ne fund te fundit me intereson me shume dicka qe ka lidhje me shoqerine ne pergjithesi se sa mendimet e njeriut te ngadalshem pasi une nuk jam si ai.


Me keto dua te te them se vemendja qe ne i kushtojme nje forme te shprehur arti varet nga mentaliteti jone dhe atij qe prodhon kete art. Por eshte me mire qe arti te kete liri ne menyre qe te gjithe te kene mundesine te shprehen dhe te gjithe te tjeret te kene mundesine te degjojne/vleresojne ate forme qe ata pershtaten me shume dhe u duket e kuptueshme.

Gjithsesi, arti i vertete i reziston testit te kohes (si vleresuesi me i mire), ndersa zhgarravinat humbasin ne rrjedhen e saj.

Koha ne kete rast nuk na njeh me gjithesine e artit. Sa artiste te tjere mund te kene jetuar ne kohen e Mikelanxhelos. Do te thote se ai ishte me i miri prandaj i rezistoi kohes, apo do te thote se ai kishte me shume mundesi per tu lidhur me "masen" dhe me shume mundesi per te qene i njohur dhe emri i tij mbeti i gedhendur. ("Eshte Britney me e mire se nje kengetare bluz qe ka kenduar gjithe jeten ne nje bar nate?!! - nuk i dihet. Por Britney do te mbetet ne kohe sepse u regjistrua nga masat).

Marrim pikturen e Mona Lises...sa nga ne e kane pare Mona Lizen e vertete ? Asnje. Perse atehere ky portret shitet aq shtrenjte sot?! Eshte me te vertete portreti me perfekt i koherave perderisa vazhdon te jete nje nga portretet me te shitura - Kur sot nje piktor mund te pikturoje 100 Mona Lisa akoma me mire se Leonardo (pa futur ketu teknologjine, thjesht marrim doren e lire).


Ne mbyllje :


Njerzit shpenzojne shume pak kohe me artet figurative ne pergjithesi, kjo sjell dhe ate pengese qe ata hasin ne konceptimin e formave te reja te artit. Duhet mbajtur gjithmone ne mend gjithashtu se spekullimet egzistojne ne cdo fushe te jetes.

[Cupke_pe_Korce]

Fiori-
Megjithese une fare qarte e kam vendosur fjalen 'krize' ne thonjeza, ti perseri e ke marre ne menyre te drejtperdrejte. Vetem thonjezat te kane bere ta kthesh permbys gjithcka kam shkruar, mendo pastaj nese do te kisha qene abstrakte.
Ne kohe krizash, arti jo vetem qe ka qene teper i fuqishem dhe ekspresiv, por madje i ka ngritur popujt ne revolucion (spo me bie ndermend ndonje shembull konkret ketu). Sa per ate qe thua se arti asnjehere nuk eshte ne krize, kjo me duket paksa e ekzagjeruar...

Per sa u perket vlerave te artit dhe lirise, perseri nuk e ke te qarte ate qe te kam pyetur. Psh. ne themi se njerzit jane te lire per sa i perket vullnetit, deshirave etj. Nese une do ti prisja fytin nje femije duke thene se eshte liria ime si individ te bej c'fare te dua, a do te ishe dakort ti me kete koncept te lirise? Jam e sigurte se ti do ta quaje "god damn wrong" cilado qofte arsyeja qe une do te te paraqitja. E pra, e njejta gje ndodh nganjehere dhe me artin. Nese artisti mban kete 'lirine' si te vetmen vlere artistike, kaq superiore ndaj vlerave te tjera, ashtu si ne shembullin qe te permenda me lart, ajo e humbet kuptimin e saj. Arti ka kufijte e vet qe e percaktojne (te pakten keshtu me duket mua).

Perseri tek liria e abstraksionit: Megjithese nuk jam dakort me ty kur thua se me pare njerzit vetem kopjonin, dhe ky konsiderohej art, jam plotesisht e nje mendimi me ty kur thua se sot, artistet mundohen te shfaqin 'the psyche' dhe jo vetem aparencen. Nje gje e tille nuk eshte aspak e re. Leonardo Da Vinci ka bere me Mona Lisen te njejten gje--nje buzeqeshje misterioze, nje veshtrim hulumtues sa i larget po aq edhe i afert. Edhe pse duket si e gjalle, perseri ne e shofim permes nje veli duke pyetur veten: "C'fare po mendon? C'fare fshihet pas asaj qetesie elokuente?" Jam e sigurt se c'dokush do e kish gjetur nje pergjigje, edhe pse Leonardo do te kish pasur nje tjeter te veten. E pra, artistet gjate gjithe koherave e kane ftual auditorin te marre pjese ne ate c'ka ata kane perjetuar dhe shprehur, por nuk besoj se ndodh e njejta gje me artin abstrakt ku idea, tema dhe teknika e perdorur nuk lekunden ne te njejten rezonance.

Vlerat e artit: Nuk e kisha fjalen per ate qe ndien auditori me teper se per ate qe shpreh artisti. Megjithese artisti duhet ti lere hapesire vezhguesit, perseri, mesazhi qe percillet duhet te jete i qarte dhe kuptimplote. Nese nuk eshte i tille, auditori e interpreton ate si te doje, po ku shkoi arti atehere? Ai i perket artistit (megjithese ndahet me auditorin) dhe eshte vete artisti qe ja jep kuptimin, pasi ai e ka ndjere objektin apo realitetin qe ka perjetuar. Nese dicka lihet ne dore te auditorit, i cili nuk mund te kete fare prirje artistike, per mendimin tim, krijimi do e humbiste jo vetem vleren, por edhe kuptimin. Nese auditori 'identifies' me eksperiencen e artistit, vertet qe kemi te bejme me madheshtine e artit....dmth mesazhi eshte percjelle tek auditori i cili jo vetem e ka kuptuar c'fare ka dashur te shprehe artisti, por ka gjetur edhe veten e vet aty. (sigurisht qe njerzit kane shije te ndryshme por kjo nuk eshte ajo qe une dua te theksoj)

Sa per artistet e vertete qe flet aty me lart, jam ne nje mendje me ty, edhe pse ty te ish dukur sikur une kisha nje tjeter opinion. Isha e interesuar se si e kuptojme ne artin, si percillet mesazhi, dhe jo si riprodhohet apo kopjohet. C'fare 'defines art' dhe jo c'fare e dhunon ate.

Aftesia shprehese: Ketu mendoj se arti eshte dhunti, dhe jo c'do njeri mund te krijoje. Te gjithe shprehemi ne menyra te ndryshme, te gjithe 'krijojme,' por kjo nuk do te thote qe te gjithe jemi artiste apo jo. Jo pa qellim e kam permendur 'high and low art'. Ka njerez qe krijojne fare pa mundim pasi i shtyn talenti, ka te tjere qe u mungon kjo dhunti, qe edhe pse mundohen, nuk krijojne dot art te mirefillte. Pastaj ka te tjere qe jane vetem amatore. Arti mund tu perkase vetem disave si dhunti e natyres, por mund te behet i te gjitheve (ketu flas per ata qe nuk jane ne gjendje te krijojne por te shijojne)

Per punen e kohes dhe artit: Nese do ta merja argumentin tend ne menyre te drejtperdrejte, nuk do te kish kuptim fare te studjohej arti gjate koherave, pasi jo te gjithe artistet qenkan te lidhur me masen. Ne flasim per ate art qe njohim. Nuk ka se si te argumentojme ate qe nuk e njohim, pasi edhe ne qofte se do te tentonim, do te deshtonim. Une mendoj se eshte koha ajo qe i krijon vlerat, jo liria e pafundme qe ju nenkuptoni. Arti eshte me liberal se c'do fushe tjeter, por jane vlerat qe e percaktojne ate. Liria ne kuptimin qe e perdor ti nuk eshte vlere por veti...

PS. Keto me lart nuk jane te shkruara ne malin Sinai...dhe sic eshte permendur shpesh, gjithkush ka opinionin e vet.
Gjithe te mirat!