Rrëzimi i diktaturës komuniste sipas shtypit perëndimor

[RaPSouL]

“The New York Times”: “Ndryshimi i sistemit, në fillim të vitit 1990”

Gazetari amerikan analizon raportet dhe konfliktet e Shqipërisë me fqinjët. Roli i Zogut dhe Hoxhës. Identiteti kombëtar dhe shenjat e lirisë së madhe

David Binder


Duke u mbështetur nga informacionet e të arratisurve, minoriteti grek, veçanërisht, ka qenë i goditur rëndë nga politika laike. Por është Papa Gjon Pali II ai që ka mbajtur një qëndrim shumë të fortë rreth gjendjes së besimit në vitet e fundit. Duke folur më 26 shkurt në Bari të Italisë, pikërisht nga përtej Adriatikut, ai dha një mesazh të posaçëm në lidhje me liritë fetare në Shqipëri: “Lutjet e mia shkojnë te vëllezërit tanë në Shqipëri, të cilët nuk mund të tregojnë hapur besimin e tyre fetar”.
Në muajt e fundit, qeveria shqiptare ka ndërmarrë hapa për përmirësimin e marrëdhënieve me fqinjët e saj më të afërm; Greqinë dhe Jugosllavinë. Ajo ka qenë në një gjendje shumë të varfër për shkak të problemeve të minoriteteve në të dyja anët e kufijve.
Raportet Tiranë-Beograd
Që në vitin 1981, një numër i madh shqiptarësh në Jugosllavi, - janë rreth 1.7 milionë banorë, kanë kërkuar ndarjen e republikës. Pushteti i Hoxhës ka shprehur simpati të zjarrtë, duke shtuar shqetësimet për Beogradin. Ekziston një tjetër ngacmim në radhët e 20 mijë sllavëve maqedonas që banojnë në Shqipërinë Lindore, ku të drejtat e tyre si minoritet janë thuajse të mirënjohura. Jugosllavët janë akoma të interesuar rreth orientimit që mund të marrë Shqipëria kur të përfundojë periudha “Hoxha”, pasi kanë bindjen e tyre të investojnë që të mund të krijojnë një komunitet më të madh interesash midis dy vendeve. Ato përfshijnë hapjen e një lidhjeje hekurudhore. Jugosllavia mbetet partneri më i madh tregtar me shkëmbimin e dyanshëm, i cili parashikohet të jetë rreth 112 milionë dollarë në vitin 1984. Në kuadër të përmirësimit të klimës mes dy vendeve, një delegacion nga Tirana shkoi në Beograd në fund të muajit qershor për të hartuar një marrëveshje rreth bashkëpunimit në shkencë, edukim dhe teknologji. Komenti në të përditshmen jugosllave “Delo” theksonte se bisedimet kanë nisur në kohën kur “Shqipëria sërish është gjithnjë e më e vetëdijshme për izolimin e saj dhe është duke u përpjekur që të krijojë lidhje të sigurta, duke zgjidhur me kujdes partnerët tregtarë (për shembull Italinë). Megjithatë, muajin e kaluar, bisedimet e Beogradit u ndërprenë pjesërisht për shkak të mosmarrëveshjeve rreth statusit të minoritetit jugosllav në Kosovë.
Raportet Tiranë-Athinë
Në raport me Greqinë, gjithashtu ekzistojnë konflikte të vogla mes të dyja palëve. Athina shpreh keqardhje për persekutimin, veçanërisht, rreth të dhënave të grekëve etnikë, që numërohen së paku 40 mijë; por ka gjasa të jenë 2 apo tri herë më shumë se kaq. Nga ana tjetër, Shqipëria pohon se Greqia diskriminon qindra e mijëra shqiptarë etnikë që jetojnë në Veri të Greqisë. Të dyja vendet akoma mbajnë në fuqi ligjin e gjendjes së luftës, duke i shtuar konfliktet kufitare pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.
Kur kryeministri i Greqisë, Andreas Papandreu deklaroi në shkurt se grekët etnikë në Shqipëri ishin në një “gjendje të rëndë”. Shqipëria u përgjigj se kjo ishte “një ndërhyrje në punët e brendshme”.
Sërish, në javën e fundit të qershorit, një delegacion i nisur nga Tirana drejt Athinës, i kryesuar nga zëvendësministri i Jashtëm, Muhamed Kapllani, për bisedimet që përfunduan me inicimin e një marrëveshje për hapjen e dy pikave kufitare, vendosi krijimin e qendrës studimore greke në kolegjin e Gjirokastrës (vendlindja kala e zotit Hoxha) dhe rritjen e tregtisë. Zyrtarët grekë thanë se ekzistenca e ligjit të luftës midis dy vendeve mund të përcaktohet përfundimisht brenda pak muajve në vijim.
Përpjekja për liri
Ekziston një tjetër dimension në marrëdhëniet e Shqipërisë me fqinjët e saj, - lëvizja e refugjatëve. Në valën e protestave nga minoriteti shqiptar në provincën jugosllave të Kosovës, disa të rinj shqiptarë kaluan vjedhurazi përmes kufijve, duke kërkuar strehim në vendin e të parëve. Në shumë pak raste ata janë kthyer mbrapsht, duke iu treguar autoriteteve jugosllave për kthimin e tyre; se ata kishin qenë mbajtur të izoluar vetëm brenda Shqipërisë, për shkak se ata mund të “helmonin” popullin me idetë perëndimore. Sigurisht, standardet e jetesës në Kosovë, megjithëse me nivelin më të ulët në Jugosllavi, janë akoma më të larta sesa në Shqipëri, e cila ka të ardhura për frymë rreth 550 dollarë në vit. Gjithashtu, shqiptarët etnikë të Jugosllavisë i gëzohen shumë lëvizjes më të madhe sesa të afërmit e tyre shqiptarë.
Në muajt e fundit numri i të arratisurve shqiptarë drejt Jugosllavisë dhe Greqisë ka shënuar rritje të ndjeshme. Sipas të dhënave zyrtare të Beogradit, numri ka shkuar gjithnjë e në rritje. Që nga fillimi i këtij viti janë “me qindra veta”. Duke konsideruar sesa i egër është Sigurimi shqiptar, - policia sekrete, - ruajtja e kufijve dhe kontrolli i brendshëm bëhet nga një numër i lartë forcash. Gjithashtu, Greqia ka raportuar një rritje të numrit të të arratisurve nga Shqipëria, - sidomos së fundi, kur dy motra notuan gjashtë milje drejt ishullit të Korfuzit më 29 korrik. Disa prej të arratisurve janë grekë etnikë. Shumë të arratisur tregojnë se kanë punuar në Shqipëri në kushtet e burgosjes për shkak të akuzave politike. Profesor Stavrou, njëri prej të arratisurve që është një grek etnik, arrinte në përfundimin, në një ese të shkruar në vitin 1983, në një letër ngjyrë të kuqërremtë, se regjimi Hoxha është duke mbajtur në burgje një numër prej 40 mijë të burgosurish politikë, - ku 2500 prej tyre janë ish-anëtarë të regjimit, të dyshuar se si “pro-sovjetik”; apo një numër më i vogël, si “pro-kinezë”.
Në vitet e fundit, vetëm 35% e volumit vjetor të tregtisë së jashtme të Shqipërisë me vendet e bllokut sovjetik ka qenë më shumë se 600 milionë dollarë. Por Tirana ka kërkuar në mënyrë selektive të zgjedhojë shkëmbimet e saj me disa vende, duke përfshirë Rumaninë, e cila ka njëfarë politike të jashtme të pavarur, e cila ngjall simpati për Shqipërinë, dhe me Hungarinë. Niveli më i lartë i zyrtarëve europiano-lindorë që kanë vizituar Tiranën gjatë kohëve të fundit, ishte në nëntorin e kaluar me ministrin e Tregtisë së Jashtme të Rumanisë, Vasile Pungan.
Identiteti kombëtar
Studiues si doktor Alberti dhe Milutin Garasanin i Universitetit të Beogradit raportojnë një sens të fortë të identitetit kombëtar në Shqipëri. Gjermano-perëndimori e lidh këtë me një përpjekje të vetëdijshme për të mënjanuar dukshëm sundimin turk, duke përfshirë edhe zëvendësimin e fjalëve turke me fjalët puro shqipe. Dr. Garasanin, profesori i arkeologjisë në Universitetin e Beogradit, që është specializuar për periudhën para Kristiano-Ilirike, konstaton: “Çdo nacionalizëm ka fazën e tij romantike dhe fazën e agresivitetit dhe shpërthimit. Pikërisht tani, kjo fazë është tek shqiptarët”.
Vënia e theksit rreth temave nacionaliste është më e fortë tani. Vetëm në vitin 1968 ishte ngritur në Tiranë statuja në përkujtim të Skënderbeut, princit të shekullit të 15 që luftoi kundër turqve dhe pothuajse e çliroi vendin, duke u bërë heroi i padiskutueshëm i të gjithë shqiptarëve. Dhe vetëm vitin e kaluar ishte hapur Muzeu Historik Kombëtar. Kostumet kombëtare janë duke i venitur në mënyrë të shpejtë nga jeta e përditshme dhe ato mund t’i shikosh kryesisht nëpër aktivitetet e trupave folklorike apo në raste ceremoniale të tilla si funeralet. Në kontrast, shqiptarët në Jugosllavinë fqinje i përdorin kostumet kombëtare si veshje të zakonshme.
Vizitorët, përfshirë doktor Albertin, thonë se ata janë goditur nga shkalla e indokrinimit nën sistemin komunist në Shqipëri. Por fuqia e klanit, një zakon i dukshme tek pjesa më e madhe e shqiptarëve, sërish mbetet e fortë.
Zogu dhe Hoxha
Shtetet e Bashkuara, të cilat, së bashku me Britaninë, vetëm dikur bënë përpjekje për të rrëzuar regjimin e zotit Hoxha, - midis viteve 1947 dhe 1952, duke dërguar njësi me agjentë brenda në Shqipëri, që u përpoqën në mënyrë të pasuksesshme për të organizuar një kryengritje, - kanë mbetur të painformuar thelbësisht rreth çështjeve shqiptare. Për shembull, në prill të vitit 1973, zëvendës-sekretarja e Shtetit, Kenneth Rush, ishte e autorizuar të bënte bisedimet mes Uashingtonit dhe Tiranës, duke u shprehur se Shtetet e Bashkuara ishin të përgatitura për të negociuar në vendosjen e marrëdhënieve. Muaj më vonë, Uashingtoni mësoi se, në atë kohë, ishte urdhëruar nga zoti Hoxha një tjetër spastrim i elementeve pro-perëndimorë dhe pro-sovjetikë.
Në më shumë se 40 vëllime të publikuara me fjalime dhe kujtime, duket qartë se zoti Hoxha është i hidhëruar veçanërisht rreth mbështetjes amerikane dhe britanike për paraardhësin e tij mbretin Zogu I. I lindur në vitin 19895, Ahmet bej Zogu mori pushtetin si president në vitin 1925 dhe tre vjet më vonë ai kishte kurorëzuar veten e tij mbret dhe mbretëroi deri në kohën e pushtimit italian, në vitin 1939. Ai ishte deklaruar i rrëzuar nga froni prej komunistëve të udhëhequr nga zoti Hoxha në vitin 1946. Zogu vdiq në ekzil në Francë në vitin 1961.
Dy vjet më pas, zoti Hoxha shkroi: “Ekzistojnë disa imperialistë dhe lakenjtë e tyre që thonë se ne kemi izoluar veten tonë nga “bota e qytetëruar”. Këta xhentëlmenë gabojnë. Historia e hidhur e vendit tonë në të kaluarën dhe realiteti i botës që ata këshillojnë na bind se kjo, në të gjitha aspektet, nuk është “botë e civilizuar”; por një botë në të cilën më i madhi dhe më i forti e shtypin dhe e rrjepin më të voglin dhe më të dobëtin; në të cilën paraja dhe korrupsioni bëjnë ligjin dhe padrejtësia, poshtërsia dhe prapaskena triumfon”.
Megjithatë, është ironike që nën sundimin e Enver Hoxhës Shqipëria ka nisur përpjekjet për t’u hapur, duke dërguar studentë në Francë, Austri, Suedi dhe Itali dhe duke kërkuar partnerë të rinj tregtarë. Një lloj ndryshimi i Shqipërisë mund të ndodhë vetëm pas vdekjes së tij.
Paralajmërohet ndryshimi
Për së paku 1000 vjet apo ndoshta edhe 3000 vjet, ky popull i mrekullueshëm ka ditur të ruajë të rrënjosur identitetin përmes poezive epike dhe kostumeve popullore. Në shekullin e kaluar, ai nisi të fitojë admiruesit e tij, me ndihmën e të huajve, - gjermanëve për linguistikën, fuqive të mëdha në periudhën e krijimit të shtetit të tyre, por përfundimisht, kjo do të bëhej prej vetë shqiptarëve. Zoti Hoxha ka gozhduar tek shqiptarët idenë se izolimi i tyre nga bota dhe veçanërisht nga fuqitë e mëdha, është arma e tyre kryesore e sigurisë kombëtare. Fakti që udhëheqja e Tiranës ka nisur të hapet për një bashkëpunim më të madh me fqinjët dhe me fuqitë e tjera të huaja; madje kur zoti Hoxha ndodhet akoma në pushtet, duket se paralajmëron një Shqipëri ndryshe në dhjetëvjeçarin tjetër.

Shkrimi është publikuar më 11 nëntor 1984 në “The New York Times”

Titulli është redaksional. Titulli origjinal është “Albania opens its door a crack”.
Shkrimi i sotëm është pjesa e fundit e reportazhit të bërë për Shqipërinë

[RaPSouL]

Hapja me Perëndimin, ofrohet rikthimi i arit në Shqipëri


Henry Kamm


Vdekja e Enver Hoxhës ngriti një dimension të ri të misterit dhe ankthit që Shqipëria paraqet ndaj fqinjëve të saj, Perëndimit dhe vendeve të kampit komunist në përgjithësi që prej Luftës së Dytë Botërore. Megjithatë, Shqipëria ka mbajtur brutalisht pozicion armiqësor në drejtim të botës së jashtme në dekadat e fundit, ajo ka një qëndrim konsekuent. Shteti i vogël malor i Ballkanit ka qenë tmerrësisht i izoluar, duke mos hezituar të hapë zjarr që nga vendi i tij apo kufijtë detarë ndaj të gjithë atyre kundërshtarëve imagjinarë apo realë që tentonin të hynin në territorin e tyre. Shqipëria ka qenë e dyshimtë ndaj të huajve dhe ka dhunuar minoritetet etnike, veçanërisht atë grek.
Por, nën udhëheqjen e zotit Hoxha, fqinjët e Shqipërisë, sigurisht, janë përballur me një shtet që është pa aleatë dhe miq, i pafuqishëm dhe i vetëm, si një vend i egër. Zoti Hoxha e bëri vendin e tij armik të Bashkimit Sovjetik dhe të Perëndimit, dhe që nga mesi i viteve ‘70 ai u armiqësua gjithashtu edhe mikun e tij të vetëm, Kinën.
Sovjetikët, larg Adriatikut
Nën drejtimin e tij ishte e sigurt se Moska nuk do të mund të fuste këmbën në detin Adriatik, një frikë që nuk i ndahej Jugosllavisë dhe që shkaktonte shqetësim te vendet anëtare të Aleancës që preken nga Adriatiku, si Greqia dhe Italia.
Gradualisht, zoti Hoxha e reduktoi këtë frikë si dhe eliminoi, si zakonisht, përmes ekzekutimeve, çdo person realisht të dyshuar apo agjent potencial të ndonjë fuqie të huaj apo rival potencial. Viktima e fundit ishte kryeministri Mehmet Shehu, njeriu i dytë më i fuqishëm në vend deri atëherë kur e vranë, – apo kreu vetëvrasje, - në vitin 1981.
Spastrimet mund të jenë bërë tërësisht të qëllimshme, pasi duhet të mënjanonin çdo rrezik të vazhdimësisë së politikës së jashtme të zotit Hoxha. Vëzhgues të Shqipërisë në radhët e grupeve të pakta ndërkombëtare të pranishme në Tiranë analizojnë se kush do të ketë mbështetjen më të madhe. Duke u informuar prej pak ambasadave në Tiranë dhe nga shqyrtimet e hollësishme të shtypit shqiptar, - duhet të besojmë se ka gjasa më së shumti që të ketë vazhdimësi nën sundimin kolegjial.
Alia, pasardhësi i pritshëm
Ramiz Alia mendohet të drejtojë një grup të njohur për besnikëri ndaj Enver Hoxhës dhe politikave të tij. Në vitet e fundit të sundimit të tij zoti Hoxha nisi që të tregojë se është për një proces të ngadalshëm, duke hequr besimin e shkuar të tij rreth Kinës, me zgjerimin e lidhjeve me Perëndimin. Këto kontakte ishin kryesisht ekonomike dhe shoqëroheshin nga një furi prononcimesh jodiplomatike kundër Perëndimit.
Të tilla fitore ishin inkurajuar qetësisht nga Jugosllavia, Greqia, Italia, Gjermania Perëndimore dhe Franca për arsye politike dhe ekonomike. Shtetet e Bashkuara nuk ia dolën mbanë, madje as në mënyrë indirekte, për të gjetur rastin e tyre që të përmirësojnë marrëdhëniet me gjithë ofertat e rastit.
Greqia ka hapur dy rrugë kufitare, por vlera e tyre mbetet simbolike për shkak se Shqipëria nuk i mirëpret të gjithë vizitorët dhe rrallëherë lejon shtetasit e saj të udhëtojnë jashtë vendit. Gjithashtu, Shqipëria ka përfunduar një lidhje hekurudhore drejt kufirit jugosllav, ndërsa Jugosllavia është duke punuar për lidhjen e saj, e cila do të jetë gati nga fundi i këtij viti.
Italia ka firmosur një marrëveshje për zgjerimin e tregtisë; shpreson të vendosë lidhje kulturore dhe ka krijuar një lidhje për transportin detar, e cila mbetet pa efekt për shkak të mungesës së trafikut. Diplomatët gjermano – perëndimorë dhe personalitete politike si Franz Josef Strauss, kryeministri i Bavarisë, kanë zhvilluar bisedime me zyrtarët shqiptarë që prej verës së kaluar.
Boni, gati të ofrojë kredi
Megjithëse Gjermania Perëndimore refuzoi kërkesat shqiptare për dëmshpërblimin e luftës, ajo është e gatshme të ofrojë kredi. Analistët perëndimorë shpresojnë se këto mundësi dhe lidhje përfituese me Perëndimin mund të joshin udhëheqësit e ardhshëm të Shqipërisë të vazhdojnë në atë drejtim. Si karrem Perëndimi mund të vazhdojë negociatat gjithnjë e më aktivisht për kthimin e depozitave të arit të Shqipërisë, të cilat u morën nga Aleatët në Gjermani në vitin 1945. Vlera e tij arrin rreth 37 milionë dollarë. Ajo çfarë i frikëson analistët në këndvështrimin e tyre për periudhën post-Hoxha në Shqipëri është mundësia e zhvillimit të rivaliteteve të brendshme nën drejtimin e Ramiz Alisë dhe të tilla përplasje mund të rihapin një derë që Bashkimi Sovjetik do ta përdorë.
Historia e luftërave për pushtet e Shqipërisë e bën këtë një frikë reale.

Shkrimi është publikuar në “The New York Times” më 12 prill 1985
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është: "Albania; the future" Përgatiti: Albert Gjoka Në numrin e ardhshëm do të lexoni: Përplasja mes Papandreut dhe qeverisë komuniste shqiptare për minoritetin
Henry Kamm, fitues i çmimit “Pulitzer” në gazetari, rrëfen për raportet Athinë-Tiranë në vitin 1986

[RaPSouL]

Përse dështoi Athina për heqjen e ligjit të luftës me Shqipërinë në vitin 1986

Gazeta amerikane rrëfen për ekzistencën e ligjit që nga Lufta II Botërore. Propozimi i bërë nga Papuljas dhe reagimet e opozitës dhe të shoqatave greke

Henry Kamm

Greqia është duke u përgatitur t’i japë fund formalisht rudimentit ligjor të Luftës së Dytë Botërore përmes nxjerrjes jashtë ligjit të tij që të mos e konsiderojë më veten e saj në gjendje lufte me Shqipërinë. Veprimi i propozuar, i cili sipas ministrit të Jashtëm, Karolios Papulias, mund të paraqitet këtë muaj, është kundërshtuar fort nga organizatat këtu dhe nëpër botë, pasi thonë se një pjesë e Shqipërisë Jugore është territor grek. Një grup i tillë, i madhi, ndodhet në Shtetet e Bashkuara, i cili përbëhet nga refugjatë, pjesa më e madhe e të cilëve u larguan kur zona e Epirit ishte ndarë midis Greqisë dhe Shqipërisë, fill pas Luftës së Parë Botërore. Njoftimi informal i zotit Papuljas po varet nga zhvillimet e muajit të fundit, i cili, gjithashtu, është hedhur poshtë nga partia më e madhe opozitare, “Neo Demokracia”. Konservatorët akuzojnë qeverinë socialiste se po dështon në garantimin e të drejtave të minoritetit grek në Shqipëri përmes dhënies fund të gjendjes së luftës mes dy vendeve.
Shqipëria, një shtet satelit italian pas pushtimit të saj në vitin 1939, iu bashkua Italisë, në shpalljen e luftës në vitin 1940. Greqia iu përgjigj me një dekret të nxjerrë në mënyrë të guximshme nga shteti, përmes të cilit Athina zotohej se do të marrë në kujdestari ruajtjen e të gjitha pronave të shkatërruara të grekëve etnikë që jetojnë përtej kufirit.
Dekreti mbeti i vlefshëm dhe të afërmit e tyre në Greqi gëzojnë dhe përdorin pronat, - kryesisht në zonat e Athinës dhe Selanikut, pronarët e të cilëve mbeten në veri të kufijve.
Deklaratat e Shqipërisë pas Luftës
Shqipëria thotë se ajo nuk është përgjegjëse për atë që është bërë në emrin e saj nga Italia dhe se Athina pa dyshim i ka dhënë fund ligjit të luftës përmes firmosjes së marrëveshjeve të pasluftës për rivendosjen e paqes në Europë dhe nisjen e marrëdhënieve diplomatike me Shqipërinë në vitin 1971.
Për të shmangur ushtarakisht Shqipërinë komuniste, e cila ka shtetëzuar të gjithë pronën private, nga pretendimi i qëndrimeve armiqësore, Greqia mendohet të përfshijë në masat e saj ndërprerjen e ligjit të luftës, duke kërkuar që nga shtetëzimi nuk do t’u nënshtrohen pronat e grekëve etnikë.
Ata që e kundërshtuan këtë veprim janë duke i kërkuar qeverisë së kryeministrit Andreas Papandreu disa kushte për Shqipërinë, qeveria e së cilës është konsideruar më e egra në Europë; përmirësimin nga ana e saj e të drejtave njerëzore të minoritetit grek, sipas konventave paqësore. Nuk ekzistojnë më qëllimet e mëparshme për rimarrjen e Epirit të Veriut nga Greqia.
Shqipëria nuk i ka publikuar statistikat për etnitetet, por sipas disa përllogaritjeve të Greqisë, atje ka më shumë se 400 mijë grekë etnikë në popullsinë prej 2.7 milionë banorësh që ka patur Shqipëria në vitin 1981. Autoritetet shqiptare u kanë thënë zyrtarisht grekëve se numri i tyre është 50-60 mijë veta.
Qeveria “Papandreu”, sipas një zyrtari të Ministrisë së Jashtme, beson se numri është më i madh e kaq, megjithatë Greqia do të mbështesë përpjekjet e Shqipërisë në qëllimet për të përmirësuar lidhjet me disa vende perëndimore, duke i inkurajuar se mund të parashikohet dhënia fund e ligjit të mbetur për gjendjen e luftës.
Një zyrtar tha se progresi i bërë dhe hapat që mund të ndërmerren në realitet janë më tepër sesa marrëveshjet formale. Ai tha se në vitin 1984, një shtetas grek, roje pylli, teksa po gjuante përgjatë kufirit, ishte qëlluar për vdekje. Së fundi, një fshatar shqiptar bëri të njëjtin gabim teksa ishte xurxull, por ai u kthye në shtëpi.
Zyrtari thotë se vizitat e familjeve në zonat kufitare kishin shënuar rritje, por Vlassis Socratides, sekretari i Përgjithshëm i Shoqatës së Epirit të Veriut, e grupuar në Greqi, tha se vizitat mbeten të kufizuara në të dyja anët e kufirit për shkak të komunistëve dhe se ata që vinin nga Shqipëria u duhet të lënë “peng” për rikthimin e tyre të gjithë pjesëtarët e rrethit të afërm familjar. Numri i përgjithshëm i vizitorëve të tillë, i cili nuk është bërë publik, është përllogaritur në rreth 2000 - 3000 veta në vit nga të dyja palët.
Grekët, leksione në Shqipëri
Zyrtari thotë se dy grekë kanë mbajtur leksione vitin e kaluar në një kolegj shqiptar në Gjirokastër për mësimin e greqishtes. Mbajtja nën fre e aktiviteteve të kulturës kombëtare, duke përfshirë gjuhën, rreshtohen mes akuzave të përgjithshme se Shqipëria është duke dhunuar minoritetin.
Grekët etnikë, si të gjithë shqiptarët e tjerë, - ku ishin rreth 70 për qind myslimanë përpara Luftës së Dytë Botërore, janë prekur nga shpallja zyrtare e Shqipërisë në vitin 1967 shteti i parë ateist në botë. Të gjitha institucionet fetare, duke përfshirë kishat ortodokse, në një farë kuptimi, shërbyese të etnitetit grek, ishin mbyllur, dhe literatura dhe mësimi i fesë janë nxjerrë jashtë ligjit.
Në lidhje me këtë çështje, Papa Gjon Pali II bëri një thirrje për lirinë fetare. “Në Shqipëri kisha është zhdukur nga sipërfaqja e tokës, por ne e dimë se kisha nuk mund të zhduket nga zemrat e njerëzve”, - iu tha Papa një grupi refugjatësh shqiptarë në një kishë famullie në Romë.

Shkrimi është publikuar më 11 maj 1986 në “The New York Times”
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është “At last, for Greece and Albania, World War II is coming to a close”

[RaPSouL]

New York Times: Nexhmije Hoxha, “tutorja” Ramiz Alinë

Vështirësitë me të cilat u përball presidenti pas marrjes së detyrës. Gazeta e konsideron vejushën si agjentja shpirtërore të linjës së ashpër

David Binder

Në Bukuresht, Beograd dhe kryeqytete të tjera ballkanike është shtruar çështja nga një grup i vogël specialistësh, të cilët po mbajnë sytë hapur ndaj Shqipërisë se kur dhe nëse Ramiz Alia, udhëheqësi komunist në Tiranë, mund të zhvillojë stilin e tij të udhëheqjes, duke e dalluar veten e tij nga paraardhësi Enver Hoxha. Specialistët, zyrtarët e qeverisë, gazetarët dhe pedagogët, disa prej të cilëve që kanë punuar në Shqipëri, janë duke pritur zhvillimet që do të dalin nga Kongresi i Partisë Komuniste Shqiptare, i cili do të hapet në javën e parë të nëntorit të këtij viti në Tiranë.
Nga bisedimet me pesë nga këta ekspertë në Bukuresht dhe Beograd, po del sheshit se ka një konsensus se çështja kyç e standardit të lirisë së zotit Alia, sekretar i Përgjithshëm i Partisë, varet nga vejusha e zotit Hoxha, Nexhmija, e cila është 71 vjeçe.
Zoti Hoxha e sundoi Shqipërinë me një dorë të hekurt për 40 vjet, derisa vdiq në prill të vitit 1985. Në atë kohë zonja Hoxha ishte anëtare e Komitetit Qendror të Partisë dhe drejtoreshë e Institutit të Studimeve Marksiste-Leniniste.
Një nga postet për Nexhmijen
Në fillimet e këtij viti ajo ishte emëruar kryetare e Frontit Demokratik Shqiptar, një post që dikur mbahej nga bashkëshorti i saj. Fronti ka për detyrë mbledhjen e njerëzve që nuk janë anëtarë partie me të drejta të plota, që të mbështesin qëllimet e partisë.
“Fronti Demokratik, praktikisht nuk kishte ndikim”, - thotë një specialist jugosllav për Shqipërinë, - “por posti i titullarit është me influencë. Ajo është e vetmja detyrë që Ramiz Alia nuk e mori dot”.
“Tre vende në Byronë Politike janë bosh dhe pa dyshim do të plotësohen me enveristë”, - thotë ky ekspert. “Nëse Nexhmija do të zgjidhet anëtare e Byrosë, kjo të lë të kuptosh se ambicia e saj është më e madhe dhe kjo do të sjellë edhe forcimin e enverizmit.
“Nëse jo, - thotë ai, - Ramiz Alia do të jetë më i inkurajuar që të jetë vetvetja”.
“Unë jam i sigurt se Ramiz Alia është një enverist”, - shton eksperti. “Por, ai është më tepër pragmatik dhe më modern sesa Enver Hoxha”.
Shtypen kundërshtarët
Si specialistët jugosllavë, edhe të tjerët, e shohin se zoti Alia po përballet me një situatë të vështirë, pasi ndodhet nën presionin e hapjes së ekonomisë që po rritet, por kundërshtimi për të ndryshuar është shumë i fortë. Ajo është siç e formulon një specialist: “Situata nuk mund të vazhdojë më kështu, por ajo është thuajse e pamundur që të ndryshojë”.
Verën e kaluar specialistët vunë re se zoti Alia thirri një takim të Komitetit Qendror për problemet e bujqësisë, me qëllimin që të dekretojë rregullat e reja për lejimin e fermave private, pjesëtarët e të cilave do të mbajnë ngastrat e vogla, siç ka qenë praktikuar dikur në vendet e bllokut sovjetik. Komiteti Qendror urdhëroi që disa ngastra toke mund të kalojnë nga kooperativat shtetërore tek fermeri privat, por që ata duhet të ndajnë prodhimet që merren mes anëtarëve të brigadave fshatare, - me fjalë të tjera, - pronë e përbashkët. Diplomatët e huaj në Tiranë arrijnë në përfundimin se përmes këtij urdhri, zoti Alia nuk ka për t’u forcuar nga zbatimi praktik i tij.
Tentativa për t’i dhënë fund izolimit
Edhe për orientimin e politikës së jashtme specialistët theksojnë përpjekjet e bëra nga zoti Alia për të përmirësuar marrëdhëniet me Italinë, Greqinë, Gjermaninë Perëndimore dhe vendet e tjera perëndimore. Në të njëjtën kohë zoti Alia po vazhdon linjën sarkastike të sulmeve të zotit Hoxha kundër Jugosllavisë, duke akuzuar jugosllavët për dhunimin e rreth 2 milionë shqiptarëve etnikë me banim në Jugosllavi.
Për këtë, një specialist arrin në përfundimin se “mbase Alia do të tregojë se është një enverist”. Ai thotë se akoma “ne besojmë se Ramiz Alia është ndjekës i politikës revolucionare, - për zhvillimin e ngadaltë, por ai duhet të jetë në kohën e duhur”.
Ekspertët për çështjet e Shqipërisë në Jugosllavi dhe Rumani besojnë se Nexhmije Hoxha mbetet në radhën e atyre që kufizojnë zotin Alia në vazhdimin e politikave më novatore.
Në këtë vit, pak kohë më parë, një ekspert jugosllav shkroi në të përditshmen e Zagrebit, “Vjesnik” se megjithëse zonja Hoxha ndikoi tek bashkëshorti i saj për zgjedhjen e zotit Alia si pasardhës, që në vitin 1981, - ajo mbetet “agjentja shpirtërore e linjës së ashpër që Sekretari i Parë i Partisë së Shqipërisë shpalli dhe nënshkroi”.

Shkrimi është publikuar më 21 tetor 1986 në “The New York Times”
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është: “Party parley due, Albania clues are sought”

[RaPSouL]

“The New York Times”: “Politika që ndoqi Ramiz Alia president”

Gazeta amerikane tregon përpjekjet e pasuesit të Enver Hoxhës. Dilemat mes hapjes së vendit dhe besnikërisë ndaj komunizmit

David Binder

Kohët e fundit u njoftua se Presidenti i Shqipërisë shpërndau një fjalim rreth politikës së brendshme dhe të jashtme, jo aq për brenda sesa jashtë vendit. Me ndonjë përjashtim, kjo thuajse u ishte adresuar vëzhguesve të Shqipërisë, vendit të vogël, të izoluar nga bota. Lexuesit e saj theksojnë se fjalimi, i titulluar “Shqipëria do të përparojë gjithmonë në rrugën e socializmit”, ku përfshinte disa nuanca të lehta rreth përpjekjeve të shtetit të izoluar të Europës Lindore, tregonte autoritetin e rëndë të politikës së mbajtur në muajt e fundit. Materiali ishte shpërndarë e përkthyer nga misionet diplomatike shqiptare nëpër botë, i përgatitur me një mbulesë të lëmuar dhe një fotografi të zotit Ramiz Alia, 59 vjeç, teksa fliste para një mikrofoni. Botimi u sigurua kur ai u shpërnda nga misioni shqiptar në Kombet e Bashkuara në Nju Jork.
Ky është mesazhi i parë nga Ramiz Alia nxirrte si një dokument sanksionues, pasi ai është edhe sekretar i Parë i Partisë së Punës. Katër muaj e gjysmë pas vdekjes së Enver Hoxhës, udhëheqësit komunist më jetëgjatë, fjalimi ishte parë si një pohim i pranimit pa mëdyshje të Alisë si pasues. Më parë publikime të këtij lloji trajtoheshin vetëm te veprat voluminoze të zotit Hoxha.
Konsolidimi i pushtetit
Një tjetër shenjë e konsolidimit të pushtetit prej zotit Alia ishte treguar së fundi nga vejusha e zotit Hoxha, 64-vjeçarja Nexhmije Hoxha, anëtare e Komitetit Qendror të Partisë dhe në mënyrë të dukshme, akoma një figurë e fuqishme në politikën shqiptare.
Më 12 shtator, në një vizitë te hidrocentrali i sapondërtuar në Koman, të cilit i kanë vënë emrin e Enver Hoxhës, ajo foli në mënyrë glorifikuese për ish-bashkëshortin e saj, por gjithashtu, edhe për zotin Alia.
Mes elementeve të rinj që theksonte fjalimi i zotit Alia ishte; bërja e ditur e faktit se Shqipëria përfundimisht kishte nisur bisedimet e drejtpërdrejta me Britaninë për rikthimin e arit në vlerë 36 milionë dollarë, që dikur i përkiste familjes mbretërore të Zogut.
Ari ishte sekuestruar nga Italia në Luftën e Dytë Botërore, pastaj u dërgua në Wehrmacht dhe prej andej u transferua në një minierë kripe në Gjermani. Ai është mbajtur në Bankën e Anglisë dhe lëvizja e depozitës varej nga Britania, Shtetet e Bashkuara dhe Franca.
Për më tepër, presidenti Alia e donte se bisedimet përfshinin edhe pretendimet që nxirrte Britania për të ashtuquajturin incidenti i Korfuzit, i ndodhur më 22 tetor 1946, ku u goditën dy destrojerë britanikë në afërsi të bregdetit shqiptar, duke shkaktuar vdekjen e 38 marinarëve. Britania fitoi kompensim për incidentin me një vendim të Gjykatës Botërore. Zoti Alia tha se Shqipëria nuk ka përgjegjësi për minimin e kanalit, por çështja tani është sqaruar për herë të parë në tryezën e bisedimeve.
Një frankofon në Shqipëri
Zoti Alia nuk e përmendi Francën, me të cilën Shqipëria është duke parë mundësinë e përmirësimit të marrëdhënieve. Por, muajin e kaluar, një delegacion i nivelit të lartë, i kryesuar nga ministri i Shtetit për Marrëdhëniet me Jashtë, Jean-Michel Baylet, qëndroi 48 orë në Shqipëri, duke u takuar me kryeministrin Adil Çarçani, drejtues të tregtisë, arsimit dhe kulturës, ku u paraqitën me çdonjërin prej tyre ekspertë francezë; dhe me vetë presidentin Alia. Zoti Alia ka ndjekur Liceun francez në Tiranë në vitin 1940.
Por zoti Alia nuk e zuri në gojë dialogun e qeverisë së tij me Gjermaninë Perëndimore, i cili nisi më shumë se një vit më parë dhe është duke vazhduar në çështjet bazë, si marrëdhëniet diplomatike, por edhe për kërkesën e Shqipërisë që gjermanët iu detyrohen një farë kompensimi për shkatërrimet e ndodhura gjatë pushtimit të shkurtër nazist në Luftën e Dytë Botërore. Ai parashtroi më tepër disa nga prioritetet e menjëhershme të politikës së Shqipërisë dhe raportet me fqinjët e afërt.
“Dy popuj miq”
Për shembull, për Greqinë, me të cilën Shqipëria ka kultivuar lidhje më të ngushta, edhe kur zoti Hoxha ishte gjallë, zoti Alia foli rreth “progresit të dukshëm” në marrëdhëniet tregtare, kulturore, komunikacionet dhe turizmin. Gjithashtu ai foli për grekët në një kontekst të veçantë, duke aluduar për pretendimin se shqiptarët janë trashëgimtarë të popullit të lashtë të quajtur Ilir: “Ne kemi qenë dhe jemi dy popuj miq. Këta dy popuj, më të vjetrit në Ballkan, kanë ecur së bashku dhe u bënë miq prej fateve historike të përbashkëta”.
Disi më tërhequr ndaj Turqisë, pasardhëse e Perandorisë Otomane, e cila pushtoi vendet ballkanike për rreth 500 vjet dhe Shqipërinë deri në vitin 1912, zoti Alia, i lindur në një familje myslimane, tha: “Marrëdhëniet tona me Turqinë janë zhvilluar në mënyrë të harmonishme dhe në një atmosferë miqësore”. Ndërsa në drejtim të Italisë zoti Alia bëri një përkulje të sjellshme, duke theksuar “progresin e dukshëm” në shkëmbimet tregtare, kulturore dhe teknologjike. Në fakt, marrëdhëniet me Italinë, vend i cili e pushtoi Shqipërinë në vitin 1939 dhe për katër vjet mbajti një pushtet mbizotërues, mbase janë më të ngushta se me çdo vend tjetër të Perëndimit.
Ndërsa për Jugosllavinë, marrëdhëniet me të cilën kanë qenë thellësisht të trazuara përgjatë katër viteve të fundit për shkak të minoritetit etnik shqiptar, të rreth 2 milionë banorëve që ndodhen pikërisht përtej kufirit, në Republikën e Serbisë, zoti Alia u shpreh se ndien keqardhje.
Sulmon amerikanët dhe rusët
Të vetmin vend komunist që ai përmendi ishte Bashkimi Sovjetik, por ai e njehsoi atë bashkë me Shtetet e Bashkuara, duke thënë: “Vendi ynë kanë qenë dhe është kundërshtar i patundur i politikës agresive dhe ekspansioniste të imperializmit amerikan dhe social-imperializmit sovjetik”. “Qëndrimi ynë në drejtim të tyre do të mbetet i prerë dhe i qartë”, - tha ai. “Shqipëria nuk ka dhe nuk do të ketë marrëdhënie të çdo lloji me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimin Sovjetik. Ky qëndrim i yni nuk është konsekuencë e ndonjë teke apo frike. Ai është konsekuencë tërësisht e jona, e papajtueshmërisë me politikën imperialiste të cilën ata ndjekin”.
Për të shkurajuar ndonjë spekulim të tepërt, zoti Alia shtoi se në lidhje me zhvillimet pas vdekjes së zotit Hoxha, “ata që ëndërrojnë dhe presin ndryshime në linjën tonë, që interpretojnë veprimet e zakonshme politike dhe diplomatike të pavarësisë dhe sovranitetit të shtetit, si ‘hapja’ e Shqipërisë apo ‘prirjet’ që të lidhësh më ngushtë në njërën palë apo palën tjetër, - janë harxhim kohe”.
Në këtë mënyrë, këto të lënë të kuptosh se presidenti Alia do të ndjekë rrënjësisht politikën e adoptuar nga zoti Hoxha 10 vjet më parë, duke shmangur çdo marrëdhënie të varur në drejtim të fuqive të mëdha, siç kanë qenë praktikisht lidhjet e mëparshme të Shqipërisë me Italinë, Gjermaninë, Jugosllavinë, Bashkimin Sovjetik dhe Kinën.
Paralajmërime të skajshme
Pavarësisht izolimit të vendit, shijet e shoqërisë perëndimore të konsumit kanë hyrë në Shqipëri përmes televizionit, radios apo të gjurmëve që lënë çdo vit 4000 turistë të huaj.
Kjo shtytje paralajmërohej në mënyrë të skajshme në një nga numrat e organit periodik partiak, “Rruga e Partisë”, pikërisht në numrin e saj të korrikut. “Armiqtë tanë janë të panumërt. Ata bëjnë përpjekje vazhdimisht për diversione ideologjike përmes industrisë televizive, produkteve, reklamave dhe vizitorëve. Dhe ky është fakt; ata gjejnë mundësitë të shpërndajnë farën e djallit të tyre tek disa të rinj të papjekur. Dobësinë e fuqisë tonë goditëse ata e shfaqin me flokët e gjatë dhe pantallonat e ngushtë dhe nisin pastaj të kërkojnë të drejtat qytetare”.
Gjithashtu, besimi vazhdon të ngrejë kokën e tij në Shqipëri, ku ateizmi ka qenë politikë shtetërore, duke mos lejuar ceremonitë kishtare që nga viti 1967. E përmuajshme partiake shton në mënyrë të zymtë: “Ne po shohim një ringjallje të riteve të ndryshme fetare”.

Shkrimi është publikuar në “The New York Times” më 5 tetor 1985
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është: “Behind the albanian curtain, new chief settles in”

[RaPSouL]

Si u ngritën në kult diktatorët nga Stalini tek Enveri

“The New York Times” analizon modelet e kultit të individit. Skemat që përdorën të gjithë diktatorët në vendet e Lindjes

David Binder

Në Bashkimin Sovjetik, ku u krijua për herë të parë “kulti i individit” rreth 60 vjet më parë me Leninin, praktika e respektimit të ekzagjeruar është duke dalë jashtë në shkallë të gjerë. “Mikhail S. Gorbaçov, udhëheqësi i ri sovjetik, ka shkurajuar automatikisht frazat lavdëruese”, - thotë Paul K. Kuk, zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit për çështjet sovjetike. Zoti Gorbaçov ka dëbuar nga përdorimi fjalën “koka e Byrosë Politike”, - jo titullin e vlefshëm ligjor, por përdorimin e shpeshtë në të kaluarën, - vazhdon zoti Kuk, si një “koncept të hershëm të mënyrës së kultit”.
Por, lloji i kultit që Stalini ndërtoi për Leninin dhe më vonë për të sa ishte gjallë, ishte një epërsi që Stalini e përdori që të organizojë “kampin socialist”, duke përshpejtuar mishërimin e tij te personat më të vegjël; Fidel Kastro i Kubës, Kim II Sung i Koresë së Veriut, Todor Zhivkovi i Bullgarisë dhe Nikola Çaushesku i Rumanisë.
Secili paraqitej për veten e tij, më shumë apo më pak si një hyjni në lartësinë qiellore të kombit të tij; dhe zoti Kim dhe zoti Çaushesku duket se janë në pritje të idesë për ta trashëguar postin familjarisht. Presidenti Kim në mënyrë të dukshme është i prirë t’ia kalojë pishtarin djalit të tij, Kim Jong Il dhe presidenti Çaushesku, ngjashmërisht, po shfaqet i gatshëm t’ia japë pushtetin djalit të tij, Nikut.
Në Europën Lindore, që prej vitit 1956, kur Nikita Hrushovi zbuloi disa nga veprimet e këqija të Stalinit dhe kulti i tij i personalitetit ka nisur të degradohet zyrtarisht.
Në një fjalor gjermano-lindor të vitit 1967 ai përkufizohet si “një mbivlerësim i rolit të personalitetit në histori, i cili është i papajtueshëm te marksizëm-leninizmi, duke konsistuar në glorifikimin e disa personave dhe arritjeve të tyre dhe zhvlerësimin e rolit të masave popullore dhe partisë”.
Fytyra mbi monedhë
Por, në Korenë e Veriut, zoti Kim, 73 vjeç, në mënyrë të rëndomtë është përshkruar si “një udhëheqës i madh”. Vendlindja e tij, Mangyongdee, vendi i shenjtë i kombit dhe statujat gjigante të tij mbizotërojnë në të gjithë vendin. Ai është përshkruar në 25 volumet e koleksionit të veprave të tij si një “mendimtar dhe teoricien i hollë”, që frymëzoi arritjet intelektuale dhe materiale të vendit të tij për 40 vjet.
Biran, vendlindja e Fidel Kastros, 57 vjet më parë, nuk është vend i shenjtë pelegrinazhi, por ndalesa të marshit të tij revolucionar drejt Havanës janë të tilla si barrikadat e Moncada-s në Santiago.
Udhëheqësi i Madh shfaqet në prerjet e monedhave 1, 10 dhe 20 peso. Vetëm ai mban
5-7 orë fjalime, të cilat ditën tjetër janë subjekt i diskutimeve të detyrueshme në grupet e studiuesve nëpër fabrika.
Çaushsku, që është 67 vjeç, e ka vend të shenjtë vendlindjen e tij në qytetin e Scornicesti-t, i përuruar si i tillë qëkur ai erdhi në pushtet, 20 vjet më parë.
Kulti i tij po ngrihej ngadalë, duke zhvendosur kultin e paraardhësit të tij, Gheorghe Gheorghiu-Dej. Në vitin e parë të ardhjes në pushtet të zotit Çaushesku, shumë fshatarë rumunë nuk e dinin se zoti Gheorghiu-Dej kishte vdekur dhe shumë pak veta e dinin emrin e pasardhësit. Por brenda pak kohësh ai publikoi 25 libra (të titulluar “Rumania në rrugën e ndërtimit të shoqërisë socialiste të zhvillimit të shumanshëm”) dhe mundi të përfshijë propaganduesit partiakë që analizonin fjalimet e tij pasi ishin “kriposur me dashurinë e parullave: “Paqe-Çaushesku!”, “Rroftë Çaushesku!”, “Çaushesku dhe Populli!”, “Triumfet e Çausheskut!”. Duke e përshkruar veten e tij me të tilla honore, ai ishte përfshirë më 12 korrik në strukturën më prestigjioze të shkencës kombëtare, Akademinë e Republikës Socialiste të Rumanisë.
Në Bullgari, presidenti 73-vjeçar Zhivkov ka qeverisur për më shumë se 3 dekada, një nga udhëheqësit më jetëgjatë të historisë bullgare përgjatë 13 shekujve. Superstrada më e re e vendit lidhet nga kryeqyteti te qyteti i tij i lindjes, Pravets, në malet Ballkan, ku shtëpia e familjes së tij dhe një muze përshkruajnë skenat e jetës së tij. Thëniet e tij janë përmbledhur në serinë e koleksionit të librave që tani kanë shkuar në numrin 29. Krenaria e tij është nëpër këngë.
Kulti që nuk vdes
Të jeni të sigurt, në vendet komuniste kulti ka qenë më i theksuar se në asnjë vend tjetër: Maoja në Kinë me librin e vogël të tij, me ngjyrë të kuqe, Titoja në Jugosllavi dhe Enver Hoxha në Shqipëri, i cili kishte një koleksion veprash deri në ditën e vdekjes në prill, që numëronte 40 vepra. Walter Ulbricht i Gjermanisë Lindore bëri një orvatje përpara se ai të rrëzohej në vitin 1971, siç bënë Matyas Rakosi i Hungarisë, Klement Gottwald i Çekosllovakisë dhe Ho Chi Minh i Vietnamit. Por asnjëri prej këtyre kulteve të personaliteteve të gjalla nuk e kaloi modelin e mbajtur të Stalinit, i cili rishkroi historinë zyrtare sovjetike; kishte një qytet me emrin Stalingrad (tani Vollgograd) dhe qytete të tjera me emrin “Stalin” në Poloni, Gjermaninë Lindore, Hungari dhe Bullgari. Dhe kjo mund të dukej në shenjat heretike rreth personaliteteve të tanishme që sollën ndëshkimet e rrepta të përbashkët të kohës së Stalinit, - ekzekutimin, vdekjen e ngadaltë kolonitë ndëshkuese.
Akoma, personaliteti i kultit mund të komandojë druajtjen e pazakontë qëkur Todor Zhivkov vizitoi së fundi Pravets dhe tha para fshatarëve të një kooperative se ai ishte treguar neglizhent sepse nuk kishte mbjellë plantacione me qershi të athëta. Një plantacion i ri i qershive tani është duke u mbjellë në një rrafshnaltë, me pamje përballë pronës së Zhivkovit dhe presidenti i Bullgarisë shumë shpejt do t’u gëzohet kompostove dhe reçelit të tyre.
Në mënyrë të vazhdueshme është punuar për dhjetëra vjet në pushtet që të promovohet kulti i personalitetit. Leonid I. Berzhenjev e bëri një gjë të tillë për pak vjet deri kur vdiq në vitin 1982, por mbeten të pakta përpjekjet e tij. Pasardhësit e tij, Yuri Andropov dhe Konstantin Chernenko, vdiqën përpara se të nisnin për të bërë një gjë të tillë. Është ende e parakohshme të thuash nëse kulti i vetëdijshëm i personalitetit është një mendim i përhershëm i të shkuarës në Moskë dhe thjeshtë fenomen kalimtar i ekstremeve të parëndësishme të botës komuniste.

Shkrimi është publikuar në “The Neë York Times” më 21 korrik 1985
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është: “Even minor personalities can spawn major cultes”

[RaPSouL]

Përplasja e madhe mes jugosllavëve dhe Tiranës zyrtare për Kosovën

“The New York Times” analizon tensionet mes Tiranës dhe Beogradit. Partia Komuniste e Jugosllavisë miraton një rezolutë kundër Shqipërisë

Henry Kamm

Qeveria jugosllave është duke mbajtur në ruajtje serbët dhe malazezët në Provincën Autonome të Kosovës që t’i parandalojë ata nga marshimet protestuese në Beograd. Dy grupe akuzojnë se shumica e shqiptarëve etnikë në rajon është duke u përpjekur t’i nxjerrë forcërisht ata nga banesat e trashëguara prej të parëve të tyre. Serbët dhe malazezët e Kosovës nisën të ngrinin shqetësimin gjatë një konvente të Partisë Komuniste të zhvilluar në qershor. Policia bllokoi rrugët për të parandaluar marshimet e planifikuara, që mund të rëndonin situatën.
Konventa jugosllave
Madje, edhe pa pasur marshime, tensioni etnik në Kosovë ishte një debat kryesor në konventë. Folësit thanë se Shqipëria ishte duke nxitur propagandën në Provincën Autonome me synim shkëputjen e saj nga Jugosllavia. Gjithashtu, Konventa dëgjoi për një sulm të bërë nga Bullgaria dhe Greqia rreth çështjes së vjetër të nacionalitetit maqedonas. Maqedonasit, një grup sllav me lidhje historike si me Bullgarinë dhe me Greqinë, krijuan një nga republikat përbërëse të Jugosllavisë. Më tej, me persekutimin e minoritetit turk në Bullgari dhe fyerjet në radhët e hungarezëve etnikë në Rumani, çështjet etnike që kanë shoqëruar historinë e Ballkanit kanë dalë sërish në rend të ditës.
“Ne duhet të themi sa i rrezikshëm është problemi i Kosovës për integritetin e vendit tonë”, - thotë Ivan Stamboliç, Presidenti i Republikës serbe, e cila përfshin edhe Provincën Autonome të Kosovës. Popullsia e Kosovës prej 1.6 milionë banorësh përbëhet nga 78 për qind shqiptarë etnikë. “Ai është problemi kryesor më delikat që kemi pasur ndonjëherë”, - thotë zoti Stamboliç në një takim me gazetarët perëndimorë në hollin e ndërtesës ku po zhvillohet konventa. “Ai është një problem i shtrirë në kohë, që nuk mund të zgjidhet për një natë”.
Që në fillimet e këtij viti, qindra serbë që jetojnë në Kosovë kanë organizuar marshime në Beograd, duke protestuar për atë që ata e konsiderojnë dështim i qeverisë në mbrojtjen e tyre nga sulmet dhe kërcënimet e shqiptarëve kundër tyre dhe pronave të tyre.
Prirje të pavaforshme
Vidoje Zarkoviç, kryetar i Partisë së Presidencës Kolektive, foli në konventë rreth vazhdimit të tendencave të pafavorshme në Provincë dhe tha: “Ne nuk kemi arritur sukses në stabilizimin e marrëdhënieve të turbullta ndëretnike dhe në zhvillimin e besimit”. Përmes një rezolute, konventa e akuzoi Shqipërinë për nxitje të konfliktit etnik. “Shqipëria ka vazhduar në mënyrë të hapur dhe zhurmëmadhe të ndërhyjë në çështjet e brendshme të Jugosllavisë”, - deklaron rezoluta. “Qytetarët tanë, irredentistë dhe nacionalistë të indoktrinuar nga Shqipëria, përbëjnë një kërcënim serioz për paqen dhe sigurinë në Ballkan dhe më gjerë. Pavarësisht nga një shkrirje të pritshme e izolimit të Shqipërisë që pas vdekjes së Enver Hoxhës vitin e kaluar, udhëheqja shqiptare ka rritur armiqësinë e saj ndaj Shqipërisë.
“Shqipëria është duke intensifikuar fushatën anti-jugosllave”, - thotë Dobrivoje Vidiç, anëtar i Presidencës partiake jugosllave. “Në mënyrë të rreptë ajo sulmon të gjitha vlerat e shoqërisë tonë, shpreh aspirata të dukshme territoriale, duke ndërhyrë në mënyrë flagrante në çështjet e brendshme të popullit tonë dhe ofron mbështetje të hapur tek separatistët shqiptarë në Jugosllavi për qëllime kundërrevolucionare.

Shkrimi është publikuar në “The New York Times” më 27 korrik 1986
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është: “Minorities are uneasy in yugoslav province”

[RaPSouL]

Disa anëtarë më kanë kontaktuar edhe me anë të mesazheve private, dhe më kanë kërkuar që tu vendos datë këtyre artikujve, ndoshta se keni vërejtur por cdo artikull në fund ka edhe datën e tij kur është publikuar në NYT.

Si psh, artikulli i fundit:

Shkrimi është publikuar në “The New York Times” më 27 korrik 1986
Titulli është redaksional. Titulli origjinal është: “Minorities are uneasy in yugoslav province”

Këtu e keni datën pra ska nevoj që edhe njëher ti shkruaj, lexim të këndshëm në vazhdim.



Rapsoul

[RaPSouL]

Mihail Gorbaçovi: “Nga Revolucioni i Tetorit deri në fundin e Luftës së Ftohtë”

Fjalimi i presidentit të fundit komunist me rastin e 70-vjetorit të Revolucionit. “The New York Times” botoi të plotë materialin në vitin 1987

Sot mbushen 70 vjet nga ditët e paharrueshme të tetorit të vitit 1917, ato ditë legjendare që startuan në hyrjen e epokës së re të progresit socialist, të historisë reale të njerëzimit. Revolucioni i Tetorit është në të vërtetë çasti ndriçues i njerëzimit, agimi rrezatues i tij. Revolucioni i Tetorit është një revolucion i popullit dhe për popullin, për çdo individ, për emancipimin dhe zhvillimin e tij. 70 vjet nuk është një kohë e gjatë në zhvillimin e botës së civilizuar nëpër shekuj, por historia na bën të ditur se si asnjë periudhë tjetër, kjo lartësoi arritjet që vendi ynë ka korrur që nga fitorja e Revolucionit të Tetorit
Nuk ka nder më i madh sesa të jesh njëri prej udhëheqësve, të përkushtuar fuqimisht, me energji, dije dhe aftësi për të triumfuar idealet dhe qëllimet e Revolucionit të Tetorit.
Përvjetori është një moment krenarie, krenari për atë që është arritur. Gjyqet e rënda u rënduan tek shumica jonë dhe ne i përballuam ato në mënyrë të ndershme. Ne nuk i përballuar thjeshtë ato, por luftuan në çdo skaj kundër përmbysjes dhe prapambetjes së vendit dhe e bëmë atë një fuqi të madhe, transformuam jetën dhe ndryshuam botën e brendshme të njerëzve.
Rruga e Tetorit
E shkuara, - drama dhe heroizmi i saj, - nuk mund të ligështohen tek ngazëllimi i bashkëkohësve tanë. Historia jonë është një dhe ajo është e pakthyeshme. Me gjithë emocionet që mund të ngjallë, ajo është historia jonë dhe ne ushqehemi prej saj.
Sot ne kthehemi tek ato ditë Tetori që tronditën botën. Ne shikojnë dhe gjejmë në to një mbështetje shpirtërore të sigurt dhe marrim mësime prej saj. Ne shikojmë sërish dhe sërish se opsioni socialist i Revolucionit ka qenë korrekt. Viti 1917 thithi energjinë e luftës së popullit për zhvillim të vetëqëndrueshëm dhe pavarësi, lëvizjet progresive kombëtare dhe zgjimin e fshatarësisë; luftën për të larguar bujkrobërinë në historinë tonë.
Ajo u mishërua në gjurmën shpirtërore të njerëzve të ditur të shekullit të 18, heronjve dhe martirëve të lëvizjes së dhjetorit, në kampionët e shkëlqyer të revolucionit demokratik dhe përkushtimin moral të njerëzve të shquar të kulturës tonë.
Thelbësore për të ardhmen e vendit tonë ishte koha kur në fillim të shekullit të 20 Vladimir Iliç Lenin vendosi veten në krye të grupi të logjikshëm shokësh dhe i vunë vetes qëllimin të organizojnë një parti proletariati të tipit të ri në Rusi. Ajo ishte kjo partia e madhe e Leninit që zgjoi kombin, forca më e mira dhe më e devotshmja e tij për goditjen e botës së vjetër.
Gur i themelit në arritjen e suksesit të Revolucionit të Tetorit ishte ai që quhet revolucioni i parë rus i vitit 1905-1907. Kjo përfshiu leksionet e hidhura të 9 janarit, dëshpërimin e dëshmitarëve heroikë në barrikadat e Moskës në dhjetor, shpërthimin e mijëra luftëtarëve të lirisë, të njohur dhe të panjohur, dhe lindjen e të parës klasë punëtore sovjetike të prototipit të pushtetit sovjet.
Rënia e Carit
Fitorja e Revolucionit të Tetorit ishte i rrënjosur gjithashtu në fitoret e Revolucionit të 17 Shkurtit, fitorja e parë e revolucionit popullor në epokën imperialiste. Lenini theksonte se duke ndjekur fitoren në Shkurt revolucioni shkoi përpara me shpejtësi të pabesueshme.
Forcat drejtuese të tij ishin punëtorët dhe fshatarët, ushtarë të veshur me kapota.
Pranvera e vitit 1917 tregoi të gjithë muskujt e lëvizjes së popullit.
Gjithashtu, aty u shfaqen kufizimet e tij, kontradiktat në ndërgjegjen revolucionare të asaj kolone, të fuqisë së inercisë historike, me fundin që për një kohë klasa shfrytëzuese po largohej nga skena dhe do të merrnin epërsi frytet e fitores popullore.
Revolucioni i Shkurtit e pajisi Tetorin me armën e tij kryesore; - fuqinë organizuese në rigjallërimin e sovjetikëve. Revolucioni i Shkurtit ka qenë e para përvojë e demokracisë së prekshme, e edukimit politik të masave përmes praktikës, - një përvojë e siguruar në kushtet e ngatërruara të një dypushteti. Le të kujtojmë ditët e korrikut të vitit 1917. Ato ishin një moment i dhimbshëm, kur partia ishte detyruar të shpallte sloganin e “I gjithë pushteti tek sovjetët”. Por, aty nuk ishte zë tjetër, për shkak se sovjetët ranë në duart e revolucionarëve socialistë dhe menshevikë dhe ishin të pazotë në përballjen e kundërrevolucionit.
Dhe si, në mënyrë të ndjeshme, Lenini mbajti gishtin e tij në pulsin e revolucionit, si në mënyrë brilante, ai përcaktoi fillimin e ringjalljes së re të sovjetëve; ata ishin duke siguruar një esencë të vërtetë popullore në procesin e luftës, e cila i vuri në skenë ata që të bëhen pjesë e kryengritjes së armatosur fitimtare dhe pastaj të krijojnë politikisht pushtetin e punëtorëve dhe fshatarëve.


Materiali është shpërndarë nga agjencia ruse “TASS” në anglisht me rastin e përvjetorit të Revolucionit të Kuq
Shkrimi është botuar në “The New York Times” më 3 nëntor 1987

[RaPSouL]

Fjalimi historik i Gorbaçovit: Pse fitoi Revolucioni i Tetorit


Mihail Gorbaçov

Si Marksi dhe Engelsi, Lenini ishte i bindur se fuqia mbrojtëse e Revolucionit do të jetë ushtria popullore. Por kushtet konkrete nxitën një zgjidhje ndryshe. Lufta Civile dhe ndërhyrja nga jashtë, të detyruara nga populli, lëshuan thirrjen për një afrim të ri. Ushtria e Kuqe, përbërë nga fshatarë dhe punëtorë, u krijua përmes një dekreti të Leninit. Ajo ishte një ushtri e tipit të ri, e cila e përmbushi veten e saj me fitoren e përjetshme në Luftën Civile dhe zmbrapsjen e ndërhyrjes së huaj. Ato vite sollën gjyqe të rrepta për krijimin rishtas të Republikës Sovjetike. Ajo kishte shtruar për zgjidhje çështjen elementare dhe thelbësore nëse socializmi do të ekzistojë, apo jo.
Partia mobilizoi njerëz që të mbrojnë atdheun socialist, fitoret e Revolucionit të Tetorit. Të uritur, të sëmurë dhe të paveshur, Ushtrua e Kuqe, e armatosur keq, shpartalloi armiqtë e kundërrevolucionit të trajnuar mirë dhe të armatosur mirë, të cilët ishin mbështetur që në fillim nga imperialistët e Lindjes dhe Perëndimit.
Vija e papërmbajtur ndarëse e Luftës Civile ra drejt, në mes të vendit, në mes të çdo familje, duke bërë kërdinë me jetën e përditshme në psikologjinë dhe fatin e popullit.
Paracaktimi i kombit, luftimi i miliona vetave për një jetë të re, fituan në këtë përplasje vdekjeprurëse. Populli bëri çdo gjë për të që të mund të ndihmonte ushtrinë e sapokrijuar; ai jetoi dhe veproi sipas sloganit të Leninit: “Gjithçka për fitore”.
Ne nuk do ta harrojmë kurrë trimërinë e atyre heronjve legjendarë; marinarëve të guximshëm dhe kalorësve, burrave dhe komandantëve të rinj të Ushtrisë së Kuqe dhe të partizanëve të kuq. Ata ishin mburojë e revolucionit: “Fitorja e përjetshme është meritë e tyre”.
Çdo gjë nga fillimi
Vendimi për të lançuar një politikë të re ekonomike, e cila thelbësisht zgjeroi nocionin e socializmit dhe mënyrat e ndërtimit të tij, ishte ngjizur me dialektikat e thella revolucionare. Ajo ndërmori çështjen e mëposhtme: Siç e dini, Lenini kritikoi kufizimet e socializmit bashkëveprues. Në kushtet specifike të cilat u ngritën pas Revolucionit të Tetorit, kur pushteti ishte marrë nga populli, Lenini kishte mendime të tjera rreth kësaj pike. Në një artikull të tij “Rreth bashkëpunimit” ai gjeti përgjigjen e idesë për qenien e socializmit një shoqëri e “bashkëpunëtorëve të civilizuar”.
E tillë ishte fuqia guximtare e dialektikës marksiste, e cila shprehu thelbin e doktrinës revolucionare dhe të cilin Lenini e kishte përvetësuar në mënyrë brilante. Për ndërtimin e botës së re ai u ndikua nga kjo shprehje: “Sërish dhe sërish ne do të përmirësojmë punën, do ta bëjmë sërish atë, ta nisim që nga fillimi”. Në fillimet e shekullit XX ishte nënvizuar nga një valë e madhe spektakolare e nismës dhe kreativitetit popullor. Ata ishin laboratori i vërtetë revolucionar i novacionit social, kërkimi për mënyrat më të favorshme të Aleancës punëtore me fshatarësinë dhe modelimi i një mekanizmi për arritjen e një spektri tërësor të interesave të popullit punëtor.
Prej organizimit, prodhimit dhe konsumimit nga metodat e nevojshme të Luftës Komuniste, nga lufta dhe përmbysja, partia rishikoi në mënyrë gjithnjë e më fleksibile dhe justifikoi instrumentet e rregullta për të ndikuar në realitetin social.
Politika e Re Ekonomike
Masat e Politikës së Re Ekonomike ishin orientuar në ndërtimin e bazës materiale të socializmit. Këto ditë ne iu kthehemi gjithnjë e më shpesh veprave të fundit të Leninit, tek Politika e Re Ekonomike e Leninit, dhe orvatemi të nxjerrim thelbin prej saj, duke marrë të gjithë elementët e vlefshëm që ne na nevojiten sot.
Sigurisht, mund të jetë një gabim që të vësh shenjën e barazimit të Politikës së Re Ekonomike dhe asaj që ne jemi duke bërë tani në stadin më të ri themelor të zhvillimit.
Sot, nuk ka asnjë prej atyre individëve fshatarë në vend, me të cilin të farkëtosh një aleancë, e cila të përcaktojë qëllimet më jetësore të politikës ekonomike të shekullit të 20.
Por, Politika e Re Ekonomike ishte një objektiv gjithnjë e më i largët. Detyra ka qenë të ndërtojë një shoqëri të re “jo në mënyrë të drejtpërdrejtë, duke iu përgjigjur me entuziazëm”, - siç shkruante Lenini, por e ndihmuar nga entuziazmi, solli revolucionin e madh dhe mbi bazat e interesave personale, lehtësirave personale dhe parimet e së drejtës. Ky është kursi objektiv i zhvillimit të revolucionit sipas asaj që na ka mësuar përvoja.
Duke folur për potencialin krijues të Politikës së Re Ekonomike, ne do të referohemi qartësisht gjithnjë e më shumë te pasuria politike dhe ideologjike e ideve që ndodhen së brendshmi.
Të jeni të sigurt, ne jemi interesuar jo në format e tij të atyre ditëve që kanë pasur kuptimin për të siguruar një lidhje midis punëtorëve dhe fshatarësisë, por te potencialet e idesë për garantimin e ushqimit, në humbjen e energjisë krijuese të masave, nxitjen e iniciativës individuale dhe largimin e pengesave burokratike që kufizojnë veprimin e parimit bazë socialist. “Secilit sipas aftësive të tij, secili sipas punës së tij”.