Në gjurmë të gërmave dhe shkrimit Pellazgo-Yllir

[Baptist]

Personalisht ndarjen dialektore e vendos pas permbytjes (kulles dhe Babelit). Ajo para pembytjes duke qene njera, dhe ajo pas, nga dega pellazgjike nga familja Noes.

Mund ta zgjerosh pak kete piken se sinqerisht nuk mora vesh asgje.

Po te permendesh Babelin, baptisti te akuzon per copy-right infringement. .

Seriozisht, kam shkruar diku me pare se disa titane nga ata qe nuk moren pjese ne kullen e Babelit, nuk u permbyten dhe e ruajten gjuhen e tyre. Une mendoj se keta ishin Antitanet ne Dodone. Thuhet qe titanet qe moren pjese ne kullen e Babelit filluan te pellasin ne vende te fjaleve, pra nje lloj tjeter Zeri. Keta Titane u ndoqen nga perbuzja e pergjithshme dhe mendohet se migruan drejt Perendimit.

Nderkohe familjes se Noes (qe deshmon edhe Bibla) ju be nje ndarje e re e zoterimeve. Mendohet se Pellazgu qe pinjoll i nje dege te vetme pellazgjike qe u vendos ne tokat qe dijme dhe qe e ruajti gjuhen dhe zakonet origjinale. Ko familje si te thuash bartte frymen e re te nje sundimi te ri, por kishte dhe differencat me degen tjeter me te vjeter dhe te pabindur (ne princip).

Me tutje nuk kam arritur konkluzion te qarte ende.

[BARAT]

Po vazhdoj me disa pjese nga "Studime Shqiptare" te J.G.fon Hahn-it
Behet fjale per emrat e perendive te cilat kane kuptime te pastra ne pellazgjishten e re, sic e quan Hahn, ose shqipen aktuale.





postimet do te vijojne


dicka plus per GJUHEN e HYJNIVE, GJUHEN SHQIPE



Apostol Meksi, të pathënat e kolegut të Kristoforidhit



19/10/2007 - gazeta panorama


• Vite më parë të afërmit e mi më nxitën të studioja historikun e fisit tonë dhe veçanërisht figurat e shquara me aktivitet patriotik gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare.

fedhon meksi *

Kronologjikisht dhe jo vetëm, pas Dr. Vangjel Meksit (1770-1823) njërit prej mjekëve të Ali Pashë Tepelenës, përkthyesit të parë të “Dhiatës së Re” (1821), “shkrimtarit shqiptar më të rëndësishëm të fillimit të shekullit të XIX”, qëndron “…Apostol Meksi, edhe ky mjek, që së bashku me Konstandin Kristoforidhin i dha mësimet e para shqipe albanologut Johannes Georg von Hahn (1811-1869) dhe mblodhi një pjesë të folklorit tosk që u botua në “Albanesische Studien” (Studime Shqiptare) (Dh. Shuteriqi – Shkrimet shqipe në vitet 1832-1850, Tiranë 1965). Duke lexuar ato pak shkrime që ekzistonin për Dr. Apostol Meksin, krijova bindjen se ishte anashkaluar. Nga dokumentet që ekzistojnë prej kohësh në biblioteka, mund të vërtetohej lehtësisht që Dr. A. Meksi në fakt ishte një patriot i madh shqiptar, madje një nga të parët, në mos i pari folklorist shqiptar dhe meritonte të studiohej seriozisht.
Pasi mësoi shqipen, Hahni kuptoi që shqiptarët flisnin ilirisht
Apostol Meksi ishte vetëm student në gjimnazin “Zosimea” në Janinë kur i dha mësimet e para të shqipes zëvendëskonsullit të Austro-Hungarisë në atë qytet dhe më pas mjek i sapodiplomuar braktis përkohësisht profesionin dhe e shoqëron atë në ekspeditën shkencore në Shqipërinë e Jugut dhe të Mesme për të grumbulluar pasuritë e folklorit tonë. Vëzhgimet dhe përfundimet Hahni i botoi në veprën “Studime shqiptare”, Jena 1854 , I, II, III që njihet si një nga punimet shkencore më me vlerë për historinë, gjuhën dhe kulturën shqiptare. Vëllimi I trajton kulturën popullore shqiptare, ndërsa vëllimet II-III u kushtohen tërësisht çështjeve të gjuhës dhe veçanërisht prejardhjes së shqiptarëve dhe shqipes. Ai shpjegoi me anë të shqipes shumë toponime ilire dhe vërtetoi se mjaft emra vendesh të viseve shqiptare ishin vazhdim i drejtpërdrejtë i emërtimeve ilire. Hahni zbuloi gjithashtu disa mjete fjalëformuese ilire që jetonin në emrat shqiptarë. Duke arritur në përfundimin se shqipja është vazhduese e drejtpërdrejtë e njërit prej dialekteve të vjetra të ilirishtes, ai u bë në këtë mënyrë mbrojtës i vendosur i autoktonisë së shqiptarëve. Përfundimet e Hahnit u shërbyen rilindasve tanë për të mbështetur kërkesat e tyre për njohjen e popullit shqiptar si një popull më vete, me rrugë historike të veçantë.
Albanologu Hahn është kolos, po “mësuesi i tij”?
Në formulimin e këtyre konkluzioneve me vlera të paçmueshme për çështjen tonë kombëtare, Dr. Apostol Meksi ka dhënë kontributin e tij të rëndësishëm.
Apostol Meksi u lind në Labovë më 1825 dhe ashtu sikurse shkruan ai vetë në “Studime shqiptare” është i biri i Jorgjit, nipi i Panajotit nga dega Meksi (Meksataj) e fisit Doda. Pasi kreu shkollën fillore në Labovë, regjistrohet në gjimnazin “Zosimea” të Janinës. Së bashku me Konstandin Kristoforidhin, me të cilin kishte lidhur miqësi të ngushtë, i dha mësimet e para të shqipes albanologut të ardhshëm Hahnit. Në të vërtetë Hahni ndodhej në Greqi që vite më parë dhe ushtronte profesionin e gjykatësit. Gjatë kësaj kohe ai njihet me shumë arvanitas dhe lidhet ngushtësisht me ta. Pasi kreu gjimnazin, A. Meksi u regjistrua në fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Athinës. Nuk dihet nëse gjatë viteve të universitetit i vazhdoi marrëdhëniet me Hahnin, por dihet me siguri që fill pas diplomimit ata përgatitën së bashku ekspeditën e parë folklorike që do të fillonte nga Janina, Delvina, Gjirokastra, Vlora, Labova dhe do të vazhdonte në Kavajë, Peqin, Elbasan, Petrelë, Tiranë dhe në gjithë Shqipërinë Perëndimore deri në Shkodër.
Miqësia e tyre ishte e ngushtë, e sinqertë dhe e bazuar në respekt reciprok. Në vëllimin e parë të “Studime shqiptare” Hahni e quan Apostolin “mësuesi im” dhe tekstualisht: “mësuesi im Apostoli është këmbëngulës, me karakter të fortë dhe i sprovuar në jetë ashtu si gjithë banorët e Rrëzës”.
Apostol Meksi ishte ndër të parët intelektualë patriotë shqiptarë që u riciklua në folklorist për të mbledhur, përpunuar dhe paraqitur trashëgiminë folklorike shqiptare me qëllim që t’i tregonte botës se shqiptarët dallonin nga grekët dhe vllehët jo vetëm nga historia, gjuha etj., por edhe nga mënyra e jetesës, zakonet, këngët, vallet etj.
Në vëllimin e parë të “Studime shqiptare”, rreth 15% e materialit të shkruar i përket Dr. A.Meksit, domethënë janë të shkruara prej tij. Këta kapituj janë paraprirë nga një hyrje e shkruar nga Hahni që po e paraqesim tekstualisht:
“Mësuesi im Apostoli prej kohësh më kishte treguar ato që dinte lidhur me zakonet e krahinës së Rrëzës dhe veçanërisht të fshatit të tij Labovë. Megjithatë Apostoli pyeti edhe një herë më të moshuarit për çështje të veçanta, në mënyrë që të siguronte informata të sakta dhe që vinin nga disa burime. Me pas Apostoli më dorëzoi materialin të ndarë në disa kapituj që e kishte shkruar në gjuhën greke, të cilin, pasi e kontrolluam edhe një herë bashkërisht, e përktheva (gjermanisht) duke i bërë vetëm ndonjë korrigjim të rrallë.
Kjo metodë, vërtet e komplikuar, rezultoi e saktë veçanërisht për t’i dhënë përshkrimit një ngjyrë të vërtetë kombëtare”. (Albanesischen Studien, Vell.I, faqe 194-195)
Doktor Meksi nuk mblodhi përralla, por studioi shkencërisht kulturën e popullit tonë
Fillimisht përmenden fiset që banonin në Labovë, ku në atë kohë numëroheshin 100 shtëpi, nga të cilat 27 i përkisnin fisit Meksi (Meksataj), 20 shtëpi i kishte fisi i Kiliatarëve dhe 33 shtëpi fisi i Miçançuliateve të ardhur nga fshati Xuljat. Banorët e tjerë ishin me origjinë nga fshatrat përreth.
Një kapitull i veçantë i kushtohet mjeshtërive që ushtronin labovitet. “Një pjesë jo e vogël e burrave ndjekin kurbetin, si të gjithë nga Rrëza dhe Lunxhëria, të tjerë janë tregtarë të vegjël, zejtarë të ndryshëm dhe mjekë popullorë në shërbim të gjithë krahinës”.
“Kohë më parë labovitët endnin pëlhura në shtëpitë e tyre. Labovitët gjithashtu janë të aftë të projektojnë dhe të ndërtojnë kanale uji. Në kohëra të vjetra ata mbikëqyrnin dhe mirëmbanin kanalet e ujit në Stamboll. Për këto shërbime ata gëzojnë disa privilegje të siguruara në fermane të sulltanëve”.
Meksi vazhdon: “Laboviti në përgjithësi është i zoti i punës, kursimtar dhe në kurbet grumbullon shpejt pasuri të cilën e përdor për të mbajtur familjen në Labovë. Siç dihet, jeta në kurbet ia shton dhe më tepër dashurinë shqiptarit për vendin e vet. Në shumë katunde, madje në shumë krahina, nuk ka ngjarë ndonjëherë që shqiptari të martohet përjashta ose të tërheqë familjen atje ku punon”.
“Shtëpitë e Labovës janë të ndërtuara si ato të qytetit”.
“Banorët e Labovës vishen me stofa shumëngjyrëshe. Ata mbajnë gjithashtu edhe një veshje tjetër më të thjeshtë”.
“11 fshatrat e Rrëzës, ku bën pjesë edhe Labova formojnë një tërësi të bashkuar meqenëse banohen nga njerëz që kanë zakone të njëjta dhe ushtrojnë profesione të njëjta. Fshatarët e kësaj zone lidhen në mes tyre edhe nëpërmjet martesave, ndërkohë që me grekët nuk martohen”.
“Fuqia atërore është shumë e madhe. Fëmijët e nderojnë dhe e respektojnë babanë. Derisa është gjallë, ky është kryetari i familjes. Ky zakon ndryshon shumë prej atij që kanë grekët e rinj, te të cilët pleqëria përbuzet dhe vihet në lojë”.
“Në mes të fisit ndalohen martesat. Kush guxon të shkelë këtë zakon ka fyer fisin dhe urrehet nga të gjithë”.
Më pas Meksi përshkruan me të gjitha detajet zakonet gjatë ceremonive të fejesës, martesës, lindjeve dhe vdekjeve, organizimin e familjes, si dhe rregullat e bashkëjetesës të labovitëve dhe banorëve të tjerë të Rrëzës.
Gjithashtu bëhet e ditur se krahina e Rrëzës kishte kalendarin e përvitshëm, i cili përshkruhet me hollësi.
Dr. Meksi nga Labova, i pari folklorist shqiptar
Duke lexuar dhe rilexuar kapitujt që i takojnë Apostol Meksit të krijohet bindja që doktori ishte ricikluar plotësisht në folklorist të vërtetë. Ai nuk paraqitet si një mbledhës diletant dhe i rastësishëm i këngëve, përrallave ose gjëegjëzave popullore, por një gjurmues i përgatitur më së miri paraprakisht, i kulturës materiale dhe shpirtërore të popullit të tij, që i mbledh ato sipas një metodike të paracaktuar, i studion në mënyrë sistematike dhe paraqet materialin duke respektuar renditjen sipas logjikës shkencore. Nuk ka dyshim se materialet folklorike të shkruara nga Apostol Meksi së shpejti, me siguri që do të jenë objekt i analizës shkencore të studiuesve tanë në lëmin e kulturës popullore. Ata duke e vlerësuar materialin si nga këndvështrimi cilësor, ashtu edhe ai sasior dhe, sidomos, duke u bazuar në pohimin e vet Hahnit, një gjest ky i ndershmërisë intelektuale në shkallen më të lartë, do ta konsiderojnë kontributin e Dr. Apostol Meksit në librin e Hahnit “Studime shqiptare”, Vëllimi I, si bashkautorësi. 155 vjet nga botimi i “Studime shqiptare”, në shqiptarët e sotëm, të lirë nga meskinitetet, censurat dhe autocensurat i kemi mundësitë të rivlerësojmë objektivisht aktivitetin e Dr. Apostol Meksit në lëmin e studimit të kulturës popullore dhe ta konsiderojmë atë si të parin studiues shqiptar të folklorit të popullit tonë. Gjatë mesit të shekullit të XIX dhe më tej, shteti grek i formuar tashmë prej 20-30 vjetësh dhe në vazhdë të politikës së tij shoviniste, fabrikonte dhe shpërndante teori të ndryshme antishqiptare. Teoria që mbizotëronte në atë kohë ishte ajo e origjinës së përbashkët të gjuhës së popujve tanë si gjuhë motra, për shkak të gjoja prejardhjes së përbashkët të shqiptarëve dhe grekëve. Në atë kohë patriotët shqiptarë nuk mund të mbështeteshin në institucione të specializuara, shkolla etj., për t’iu kundërvënë fqinjëve shovinistë. Në mënyrë krejt vullnetare, nisur nga qëllime patriotike, shumë intelektualë shqiptarë u ricikluan në folkloristë dhe mblodhën letërsinë gojore të popullit tonë (në atë kohë mungonin shkrimet në shqip), për të demonstruar se shqiptaret përveç të tjerave edhe folklorin e kishin të ndryshëm nga popujt fqinj. Ndërmarrja më e suksesshme në këtë drejtim duhet konsideruar ajo që nisen dy gjimnazistët shqiptarë, Konstandin Kristoforidhi dhe Apostol Meksi, që përfshinë edhe austriakun Hahn në projektin e tyre, i cili pas tre ekspeditave folklorike në të gjithë trevat shqiptare, paraqiti trashëgiminë folklorike të popullit tonë në një plan gjithëkombëtar në librin e tij të famshëm. Veçse sa më shumë studiohet Hahni aq më tepër shkëlqen figura e Apostol Meksit, i cili, i brumosur me ndjenjat patriotike në familjen e tij, “ku prej kohesh lëvrohej gjuha shqipe”, vetëm gjimnazist, pasi kishte përcaktuar qëllimin e jetës së tij, hartoi edhe projektin paraprak, për realizimin e të cilit u lidh jo rastësisht me Hahnin dhe bashkëpunoi për një kohë të gjatë me të, ai si folklorist dhe Hahni si linguist, derisa shpallën nëpërmjet librit “Studime shqiptare” në gjuhën gjermane dhe në mes të Evropës se shqiptarët, përveçse kanë folklor të ndryshëm nga popujt e tjerë të Ballkanit, flasin një dialekt të vjetër të ilirishtes. Kush qe promotori i këtij bashkëpunimi? Kush e gjeti njëri-tjetrin? Doktori nga Labova apo gjykatësi nga Austria?
Përgjigjja ime do të ishte: Ata gjetën njëri-tjetrin. Apostol Meksi i shtyrë nga ideale të pastra kombëtare dhe Hahni i shtyrë nga interesa shtetërore dhe shkencore.
Apostol Meksin e njohin vetëm labovitët dhe të huajt
Pas leximit të këtij shkrimi, nxënësit dhe studentët shqiptarë si dhe gjithë bashkatdhetarët tanë kudo që ndodhen, me të drejtë do të pyesin: Vërtet, pse nuk na është bërë i njohur ky shqiptar i shquar? Pse aktiviteti i tij nuk është pasqyruar në programet mësimore dhe librat e historisë? Fatkeqësisht, aktiviteti i Dr. A. Meksit çuditërisht është krejtësisht i panjohur edhe pse mesazhi që ka dashur të përcjellë Hahni te shqiptaret është fare i qartë.
Veçse Grimi, biografi i Hahnit, përmend shpeshherë Apostol Panajot Meksin së bashku me bashkënxënësin e tij Konstandin Kristoforidhin: “Hahnit i rekomanduan 2 nxënës të dalluar nga “Zosimea”. I pari quhej Apostol Panajoti (Meksi) nga Labova e Madhe dhe tjetri Konstandin Kristoforidhi nga Elbasani. Ata ishin të fortë në gramatikën e greqishtes së vjetër. Toska (A Meksi) fliste gjithashtu frëngjisht dhe italisht, ndërsa Gega (K. Kristoforidhi) lexonte dhe shkruante diçka turqisht”.
“Të dy mësuesit e gjuhës shqipe e detyronin Hahnin të lakonte ose zgjedhonte me gojë ose me shkrim të gjithë emrat, mbiemrat, përemrat dhe foljet që kishin nxjerrë paraprakisht nga libri “Gjuha e shqiptarëve” botuar në 1835 nga Xylander. Nga ana tjetër, Hahni, në rolin e mësuesit, u mësonte shqiptarëve metodat e ndryshme për mbledhjen dhe analizën e materialit folklorik që janë të domosdoshme në procesin e hartimit të veprave shkencore”.
“Pjesën më të madhe të materialit të mbledhur Hahni ua detyron mësuesve të vet të gjuhës… Panajoti dhe Konstandini mblidhnin materialin folklorik dhe më pas e analizonin së bashku me Hahnin” (Studime filologjike 2001 nr.12) Ndërsa ballkanologu dhe albanologu francez Ogust Dozon (1822-1880), konsulli i Francës në Janinë pohon se një pjesë të materialit që kishte botuar në veprën “Libër i gjuhës shqipe” Paris 1879 dhe në vëllimin “Përralla shqiptare” 1881, ia kishte dhënë Dr. Apostol Meksi.
Pak histori: Janina, qendër e aktivitetit të patriotëve shqiptarë në mes
të shekullit XIX
Apostol Meksi së bashku me Konstandin Kristoforidhin, dhe më pas vetëm Apostol Meksi, duhet të kenë qenë maja e ajsbergut e lëvizjes patriotike që zhvillohej në Janinë dhe sidomos rreth saj.
Kryengritjet e shpeshta në Shqipërinë e Jugut, që kryesisht përfshinin Tepelenën dhe Çamërinë, derisa në vitin 1847 iu afruan edhe portave të Janinës, drejtoheshin dhe mbështeteshin nga brenda qytetit. (Historia e popullit shqiptar – II – 2002)
Në qoftë se me vrasjen e Ali Pashë Tepelenës kishin dështuar përpjekjet e shqiptarëve për një shtet feudal të lirë nga turqit, kurorëzimi me sukses i revolucionit grek ndezi shpresat e tyre për krijimin këtë radhë të një shteti të lirë demokratik, bazat e të cilit do të vendoseshin vetëm pas një pune paraprake këmbëngulëse për identifikimin e kulturës popullore, si dhe për mësimin dhe shkrimin e gjuhës amtare me një alfabet të përbashkët dhe sigurisht në shkollat shqipe. Patriotët shqiptarë zgjodhën Janinën si qytetin më të përshtatshëm për të përqendruar aktivitetin e tyre për tri arsye: Së pari, Janina ishte një qytet me tradita në drejtim të lëvrimit të gjuhës shqipe. Që në fillim të shekullit të XIX, Ali Pashë Tepelena nxiti studimet për shqipen, duke e kthyer Janinën sipas të shumëditurit Xhevat Lloshi, “në një kopsht pjellor të gramatikave të shqipes”.
Mjeku i Ali Pashë Tepelenës, Dr. Vangjel Meksi (1770-1823) përktheu për të parën herë Biblën në shqip ashtu siç flitej në Janinë me alfabet origjinal që përmbante edhe shumë germa latine. “Përkthimi u krye në një kohë kur nuk kishte as alfabet të caktuar, as drejtshkrim dhe as shkolla për të mësuar shqipen. Një punë të tillë që nuk u realizua gjithë shekujt mund ta bënte vetëm një mjek që kishte menduar me kohë për shkrimin e shqipes, ishte njohur me thërrimet e deriatëhershme nga tradita e mëparshme” (Prof.Dr. Xhevat Lloshi), dhe do të shtoja, kishte përvojen e duhur duke jetuar dhe punuar në një qytet si Janina, ku lëvrohej seriozisht gjuha shqipe.
Së dyti, në mes të shekullit XIX, Janina ishte një nga qytetet më të rëndësishme në trevën e 4 vilajeteve të banuara kryesisht nga shqiptarët. Pas manastirit me 35 mijë banorë, renditeshin Janina dhe Shkodra me nga 25 mijë banorë. Brenda këtyre 4 vilajeteve, ndodhej vetëm një shkollë e mesme e arsimit të përgjithshëm – Gjimnazi grek “Zosimea” që ndodhej në Janinë.
Së treti, 4 vilajetet kishin 1 milion e 700 mijë banorë, ndërkohë që në vilajetin e Janinës 60% ishin shqiptarë, 30% grekë dhe 10% vllehë. Meqenëse prania e grekëve në qytet dhe rrethinat e tij do të krijonte kushte të përshtatshme për përhapjen dhe mbështetjen e teorive shoviniste që kishin filluar të fabrikoheshin në Greqi, patriotët shqiptarë zgjodhën Janinën si fushë për betejat që sapo kishin filluar dhe me siguri do të vazhdonin. Bashkëpunimi me Hahnin ishte një zgjidhje mjaft e pëlqyeshme për palën shqiptare. Ai jo vetëm, i njohur prej kohësh me arvanitasit, kishte shprehur simpati për ta, si dhe për identifikimin e popullit shqiptar në përgjithësi, qëndrim ky që mbështetej nga shteti i tij, por ndërkohë dukej që kishte treguar seriozitet dhe profesionalizëm në aktivitetin e tij publik të deriatëhershëm si gjykatës në Greqinë e Veriut dhe më vonë zëvendëskonsull në Janinë. Nga ana tjetër, Dr. Meksi dhe ata që e mbështesnin, shpresonin që nëpërmjet Hahnit do të kapërceheshin pengesat që mund të sajonte administrata turke për shqiptarët që kërkonin të gjurmonin folklorin e popullit të tyre.
Së fundi, konkluzionet e studimeve në lëmin e gjuhësisë dhe folklorit shqiptar do të kishin një jehonë dhe efekt më të madh, veçanërisht në shtetet evropiane, të paraqitura nga një i huaj dhe sigurisht në gjuhën e tij.
Vetëm fakte!
Për Dr. A. Meksin është shkruar vetëm një herë dhe tekstualisht në këtë mënyrë: “Një Apostol Meksi, edhe ky mjek, i dha mësimet e para shqipe Hahnit, bashkë me Kristoforidhin dhe mblodhi një pjesë të folklorit tosk, që albanologu botoi në Albanesische Studien”. (Dh.Sh – Shkrime shqipe në vitet 1830-1850, Tiranë 1965).
Veçse të dhënat që paraqiten janë siguruar duke lexuar librin e Hahnit, ku gjithashtu shkruhet e zezë mbi të bardhë: “Ai (A.M.) më dorëzoi materialin që e kishte shkruar në gjuhën greke dhe unë (Hahni) e përktheva”. Në vitin 1980, në faqet e revistës “Kultura popullore” nr.2 botohen pjesë nga “Studime shqiptare” me titullin “Zakonet familjare në Rrëzë të Tepelenës” me autor Hahnin, edhe pse ai vetë, siç e kemi përsëritur disa herë që në krye ka pohuar se, pikërisht këta kapituj i ka përgatitur Dr. A Meksi. Në vitin 1985 botohet “Fjalori enciklopedik shqiptar”. Në 1208 faqet e tij nuk gjendet në asnjë cep emri i Dr. A. Meksit, ndërkohë që në zërin për Hahnin shkruhet tekstualisht: “Hahni punoi për shqipen me ndihmën e Kostandin Kristoforidhit”. Po Apostol Meksi? Nuk ekziston më. Pse?! Në këto kushte as që mund të mendohet që emri i tij të shfaqet te “Historia e popullit shqiptar”. Heshtja për aktivitetin e A. Meksit mund të jetë gatuar nisur nga meskiniteti njerëzor për të eliminuar hijen që mund të prekte, qoftë edhe pjesërisht, Kristoforidhin e madh, i cili pa dyshim ngelet po aq i madh edhe duke pasur Apostol Meksin përkrah. “Studime shqiptare” është një vepër e vërtetë shkencore. Hahni me Meksin nuk udhëtuan për vite të tera nëpër Shqipëri për të mbledhur vetëm përralla ose gjëegjëza, por të studionin kulturën materiale dhe shpirtërore të popullit shqiptar, duke respektuar metodikat përkatëse shkencore dhe duke përdorur të njëjtat parametra si në Janinë dhe Gjirokastër, ashtu edhe Tiranë, Shkodër dhe Elbasan. Për më tepër kapitulli për Elbasanin përshkohet tejpërtej nga një ndjenjë respekti, dashurie dhe simpatie për qytetin dhe banorët e tij. Çdo elbasanas që do të lexojë sot “Studime shqiptare” do të emocionohet pozitivisht dhe do t’i shtohet dashuria dhe respekti për të parët e tij. Mbase ndonjë elbasanas i djeshëm nuk ka menduar në këtë mënyrë. Çudia e fundit lidhet me (mos) botimin në shqip të “Studime shqiptare”. Përveç arsyeve të mësipërme vepra e Hahnit mund të jetë konsideruar si e vlefshme vetëm për një rreth fare të ngushtë studiuesish. Duke penguar botimin në shqip u përjashtua edhe Dr. A. Meksi, aktiviteti i të cilit pasqyrohet vetëm në fletët e “Studime shqiptare”.
Dispensa që lindi në burg
Në të vërtetë, “Studime shqiptare” ekziston në shqip në trajtë dispense dhe vetëm në 2-3 kopje. Libri është përkthyer rreth viteve 1946-1947 nga Veniamin Dashi, gjatë kohës kur ishte i burgosur politik në burgjet e regjimit komunist. Përkthimi, në një gegërishte elegante, konsiderohet edhe sot si fare i saktë, çka tregon se autori është një intelektual i nivelit të lartë, i shkolluar në universitetet gjermane dhe austriake. Ish-nxënësit e tij, normalistë të Elbasanit, më informuan se Veniamin Dashi ishte fitues i Globit të Artë si studenti më i mirë i Universitetit të Berlinit për 10-vjeçarin 1920-1930. Veniamin Dashi, që prej kohësh nuk jeton më, do të ketë mirënjohjen, dashurinë dhe falënderimin e gjithë shqiptarëve për veprën monumentale që ka kryer, duke ndihmuar në këtë mënyrë atdheun e tij edhe nga biruca, pas hekurave të burgut. Libri “Studime shqiptare” duhet të botohet sa më shpejt në shqip për vlerat e tij historike, gjeografike, kulturore që mbart, të cilat patjetër duhet t’u bëhen të ditura gjithë shqiptarëve. Një javë më parë, ministri i Kulturës më bëri të njohur se dikasteri i tij së shpejti do të mundësojë sponsorizimin e botimit në shqip të “Studime shqiptare”. Në këtë mënyrë, duke shfletuar veprën e Hahnit 60 vjet pas shqipërimit, shqiptarët, jo vetëm do të informohen hollësishëm dhe në mënyrë të saktë se si jetonin dhe punonin të parët e tyre afro dy shekuj më parë, por gjithashtu do të njohin mikun e tyre të madh, babanë e albanologjisë Dr. Jur. Johann Georg von Hahn, dhe më në fund edhe Dr. Apostol Meksin, studiuesin e parë shqiptar të kulturës së popullit tonë.
Një komb nuk ka të ardhme pa pasur rrënjë ose kur ia presin ato!

[Baptist]

Qenka ba lesh-e-lin!

Une pranoj qe shqipja(pellazgjisht a ilirisht nuk ka rendesi) eshte substrati i vetem i dialekteve por momenti i shkeputjes eshte aq antik sa edhe fjalet qe ne kete forum e pergjithesisht ne albanologjine jozyrtare shpjegohen duke marre per baze, fjale qe quhen te dialektik toske apo gege.
Pastaj ne gegerishtja eshte me besnike apo jo, kjo eshte ceshtje tjeter.

Tani provat jane disa dhjetra autore qe permendim cdo dite edhe ne, te cilet ne studimet e tyre permendin shpesh fjale dialektore per shpjegimin e fjaleve te qemotit. Biles nje nga kritikat e albanologjise zyrtare qe kam degjuar eshte pikerisht referimi i nje fjaleje dialektore si shpjeguese te nje fjale antike qe quhet greke apo latine.
Thone perderisa kjo eshte dialektore e dialektet jane krijuar vone, si mund ti referohemi nje fjale te tille te re (duke qene dialektore behet e re) per te shpjeguar nje fjale antike.
Ky lemsh duhet zgjidhur, se me duket do vazhdojme tek kjo teme te themi se Zeus shpjegohet me toskerishten Ze e nga ana tjeter do pranojme paradoksalisht se toskerishtja eshte e krijuar ne mesjeten e vonet.

Keta "autore" kane isuficience te materies se perhimte.

More XY, cila forme e shqipes ruan me teper arkaizma, arberishtja, arvanitishtja apo tironsja?

He more te dhjefsha teorite une ty.
Merre shkruaje (se kete doja te ta thoja aty ku te thash mos pordh), ose ia bej vetes 'tatoo', Dialektet nuk krijohen!

Qysh krijohen dialektet i njeri me logjike te invertuar? Qysh? Ndije cka flet "u krijuan dialektet" ne filan shekull hahahahaha.
Dhe sigurisht sipaslogjikes tende "u krijuan nga e para" e jo se "u konservuan sic ishin para ndarjes fizike dhe shtuan morfa te reja mbi ato ekzistueset", A?

He more djal...

Raca jonë asnjëherë nuk u formu si popull. Asnjëherë nuk kemi pas gjuhë të vetme. Pellazgët nuk kishin nevojë të shtriheshin, ata ishin të shtrirë, qysh kur jetonin në shpellën e Krapinës e shpella tjera në Ballkan.

Paj tash mvaret cka quan popull, Sipas kesaj qe thua i bie-ka se as kinezet nuk jane popull.
Qysh nuk kemi pas nje gjuhe te vetme? Kemi pase kemi pase, permes asja gjuhe te vetme ne arrijme te gjejme shprehjet arketipore ne gjuhet bija, se ndryshe jo.

Zeus mund të shpjegohet më mirë me ZOJS apo ZOT.

"Zëri" nuk më duket ndonjë gjë ma rëndësi që t'i jap emrin perëndisë. Në anën tjetër Zeusi me Zana nuk kanë lidhje etimologjike.

ZANA rrjedh nga THANA, perëndesha ilire. ZEUS nuk rrjedh nga THANA.

*Në anën tjetër, sot kur kemi dy dialekte kemi ZANA në veri dhe ZËRA në jug. Përse në kohën antike nuk kishim THANA dhe THËRA por vetëm THANA??

Zeus mund te spjegohet vetem me Zojs dhe asgje tjeter.
Zana nuk ka gjase te rrjedhe nga Thana.
Thana mes tjerash shoqerohet me Silvanin e jo me Zeusin me sa e kujtoj une. Thana eshte dru kalendarik.

*Po get nuk ka thana ne jug

Qenke ndikuar nga keqtrajtimi baptistor i fjaleve te mia. Asgjekundi nuk kam thene se toskerishtja eshte me e vjeter se gegerishtja apo anasjelltas, solla thjesht sa per ilustrim Zeusin apo ndryshe Zanusin per te thene qe kemi tek vete emri i Diellit te dyja format e sotme dialektore.

Oj shype mali, Zeusi nuk e ka as me te voglen lidhje me Diellin, stop! full stop!

Pastaj e kemi diskutuar me pare ceshtjen e Zeusit e kultin e tij . E vetmja pike ku kundershtoj bapon eshte se nuk mund te vije Zeus nga Dias nder te tjera edhe sepse Zeus ka rrenje Ze e prapashtese -us, ndersa Dias eshte Di+as (prapashtese)

Hiq nuk kane lidhje hiq, absolutisht! Hajt abshkoi pra Ze + Di mos po te del ZA pahiri hehe

Ze per mua nuk eshte e barabarte me Di edhe sikur 1 mije euro te me jepnin nuk do e pranoja.(mbase e ekzagjerova me leket)

Hihihihi

A eshte fjala Zeus ne origjine nje epitet/percaktim i Diellit ashtu si Dias apo jo? Kete do me pelqente nga ana jote te sqaroje perfundimisht.

P.s Alibaba behet fjale per Zeus Zanus, jo per zanat.

O ku ke pa ti Zanus oj shype?

D.m.th Zeus te kúka Zojs, gjermonisht.


Emni Zeus duhet me kan zotnues, mbret, sundues, prijs etj. n'gjuhen e sodit

Po por vetem ne periudhen e monoteizmit pluralist, e me vone kur u shnderrua ne zot ne periudhen e hershme te kristianizmit, fjala zot behet === Force potence zotesi, pra ajo qe eshte sot.

tosk do te thote toke,gjithashtu dhe/dheu......................etrusket ishin pellasge ishin dhe toske(toscana)..............qyteti CORTONA ...te korat tona...toskerisht

JO bre daj Tosket nuk kane ekzistuar para mesjetes se hereshme e as geget. Harronje kete budallizem.

Zeusi ka karakteristikat e sotme të Dragoit shqiptar:

1. Zeusi u shëndrrua në dem dhe kishte si simbol të vetin demin, dhe Dragoi përveç njeri mund të ishte edhe dem.

2. Zeusi kishte si armë rrufenë, edhe Dragoi kishte si armë rrufenë.

3. Dragoi ishte hyjni qiellore, sepse kishte krahët, edhe Zeusi sihte hyjni i Qiellit.

Zeusi s'ka të bëjë me kultin e Diellit.

Siç e ceka më lartë, Zeus ka të bëjë me Zojs, që dmth Zotnues, ose edhe thjesht Zot (perëndi).

Në çamërishte zotit i thonë ZOJS.

1. fshije krejt edhe harro qe e ke shkrua najhere
2. vec pjesen e dyte
3. pjesen e pare plotesisht, te dyten modifikoje ose precizoje cka quan qiellore, ose quaje me sakte meteorologjike. Hyjni qiellore/ astrale ishin Dielli, Hena, Merkuri, Venera, Marsi, [faetonti], Jupiteri, ... Zojsi origjinal nuk eshte.
Zeus Jupiter, mund te thuash por kjo prap eshte Jupiter, pra si te thuash Zoti Jupiter, sepse fjala Zeus me nuk ka me kuptim individual e te pervecem.

Shume te mira keto kuotimet, por nuk i pergjigjen pyetjes se sa tribu pellazge kishte, dhe pse fliteshin dy dhe jo me shume dialekte? Madje nuk thone as edhe ne se kishim dy dialekte para apo pas lindjes se Pellazgut.

Une di kete qe kur u lind pellazgu Zoti i kishte ri-ndare tokat- zoterimet. Vetem per disa gjigante (Antitatent) ndarja nuk ndryshoi, me pak fjale edhe pas permbytjes ata mbajten zoreimet qe i idhin dhene ne origjinen fillestare te njeriut.

Personalisht ndarjen dialektore e vendos pas permbytjes (kulles dhe Babelit). Ajo para pembytjes duke qene njera, dhe ajo pas, nga dega pellazgjike nga familja Noes.

Prap me bibla e kurane.
Ne periudhen e belbanit apo babelit
sic kam shkruar 1 a 2 vite me pare gjuhet vec ishin te ndara, miti se zoti ua ndryshoi gjuhet rrjedh nga prifterinjte emisare pellasg ne babel ne lidhje me problemin e ndertitmit te kulles.
Nje gabim tjeter qe po e ben e qe nuk mu dha rasti ta korrigjoj ne shkrimin ku e kishe bere ende eshte se ti ke kthyer permbys renditjen e ngjarjeve.

Nuk ishte ndermarrja nderkombtare pellasge e projektit te ndertimit te kulles ne babel shkaktare e permbysjes, por e kunderta, -permbysja ishte arsyeja si dhe motivi i ndertimit te kesaj kulle.

Ne cilin shekull permenden per here te pare Atintanet? Dhe cfare paske nuhatur rishtas ne lidhje me kete fis ilir?

Alibaba c'pune ka Zeusi me Panteonin e Olimpit? Zeusi eshte qartesisht i Dodones e aty i gjendet fillesa jo tek Olimpi. Olimpi e panteoni 12sh eshte shume i ri ne krahasim me Zeusin e kur ekzistonte Zeusi gjysma e hyjnive te Olimpit nuk dihet nga i kishin breket.

Une po pres postimin e Styx-it pasi besoj mund ta sqaroje me qarte kete gje.

Nime?!
Iliret e hershem i luteshin Zeusit apo Apollonit?

Olimpin e themloi MATA jone menjehere pasi kishte bere boten dhe kishte pajtuar forcat kunderthenese te natyres me harmoni balanse e drejtesi.
Zeusi nuk ishte as ne pelena kur Hermesi kryente punet e gjithe perendive tjere te mevonshem, as urani as kroni nuk qen te lindur para tij dhe Apolloni qe mbante per nje kohe dizginat e diellit eshte mija vjec me i vjeter Zeusi titan. Zeusi eshte perendia e fundit supreme qe eshte lindur, foshnje fare.

Bere gjene me te mire te mudshme, sepse kufizimi i Zeusit brenda Olimpit thesalian eshte veper Hesiodiste e hesiodistesh.

Lidhjen e gjen tek tema e Dodones e tek menyra si behej profecia. Ne dodone fliste Dielli e simbologjia perkatese e verteton.

Po cfare dielli fliste ne Dodone aman se na cave...?

Desha te shtoj ketu se, gjithmone pas mendimit tim, antitanet qe rronin perqark Dodones jane ata qe kane gjuhen me te vjeter, matriarkalizmin, dhe perendite me te lashta. Familja e Pellazgut solli nje sistem te ri, krijoi Zeusin dhe hodhi perendite e lashta ne ferr, per te perkujtuar arrogancen dhe mosbindjen e tyre ndaj Zotit. Jo me kot kemi birin qe busrgos te jatin, Pellasgun me te ri qe perbuz ate Pellazgun e vjeter arrogant. Ketu fillon patriarkalizmi dhe perbuzja ndaj qenjeve te tjera njerezore. kety fillon parimi se ndarja e re eshte me e mire se e vjetra, ndonese kufijte e saj respektohen teorikisht, ketu fillon historia e dyndjeve pushtuese.

Kam dyshimet e mija ne se jane chame(t)ret apo dardanet (per mungese te nocioneve me te sakta) keta antitanet e perbuzur zellene.

Kam dyshimin se nuk ke mbeshtetje ne asnjeren nga keto qe po thua fare.

[Hyj-Njeriu]

Qysh krijohen dialektet i njeri me logjike te invertuar? Qysh? Ndije cka flet "u krijuan dialektet" ne filan shekull hahahahaha.
Dhe sigurisht sipaslogjikes tende "u krijuan nga e para" e jo se "u konservuan sic ishin para ndarjes fizike dhe shtuan morfa te reja mbi ato ekzistueset", A?

He more djal...

Ti me gajas ndonjehere, kjo eshte edhe nje arsye pse me pelqen te lexoj shkrimet e tua.
Krijim(pervec atij origjinar) do te thote perpunim origjinal i gjerave qe ekzistojne keshtu qe 'u krijuan nga e para' eshte e pakuptimte. Ne kete kuptim perdoret shprehja u krijuan dialektet. Sidoqofte replika jote ishte krejt e pavend dhe nuk trajtoi per asnje moment thelbin e shkrimit tim.

Oj shype mali, Zeusi nuk e ka as me te voglen lidhje me Diellin, stop! full stop!

Epo une sdo zbraz timen te mbush tenden. Shko kalo nga dodona dhe beje lemsh temen se ajo eshte perkatesja.

O ku ke pa ti Zanus oj shype?

Anej ka boheshin lojnat olimpike , per me teper pyet styx-in.

Nime?!
Iliret e hershem i luteshin Zeusit apo Apollonit?

Pse mos po te duken 2 gjera te kunderta orakulli i dodones me ate te delfit, qe ma ben kete pyetje? Se ke vene ndonjehere re se Delfi eshte nje kopje e shemtuar e Dodones ne procesin e egjeizimit te qendres ?

Olimpin e themloi MATA jone menjehere pasi kishte bere boten dhe kishte pajtuar forcat kunderthenese te natyres me harmoni balanse e drejtesi.
Zeusi nuk ishte as ne pelena kur Hermesi kryente punet e gjithe perendive tjere te mevonshem, as urani as kroni nuk qen te lindur para tij dhe Apolloni qe mbante per nje kohe dizginat e diellit eshte mija vjec me i vjeter Zeusi titan. Zeusi eshte perendia e fundit supreme qe eshte lindur, foshnje fare.


Olimpin e krijoi Hesiodi. Nuk ka pasur pantheon olimpik para se te lindte deshira per krijimin e nje populli grek.

Apolloni para Zeusit ?!!! Apolloni eshte pas edhe vete Herkulit . Herkuli mundi Aresin imagjino cbente me Apollonin. Kjo tregon parbirnine e Herkulit.

Po cfare dielli fliste ne Dodone aman se na cave...?

Pse cfare fliste, rrufeja apo rakia?

[alibaba]

Ali, çka ta mer mendja ty si spjegohet prejardhja apo krijimi i fjales Zot ?

Paj duhet me pas paraysh që ekzistojnë fjalët themelore, të cilat nuk e kanë prejardhjen nga ndonjë fjalë tjetër, por janë origjinale.

Edhe fjala zot duhet me kanë origjinale. Origjinale nuk domethanë që s'ka ndryshu asnjë fjalë. Po origjinale domethanë që nuk është kriju, simbas ngjashmërisë me diçka tjetër.

Fjalët origjinale rrjedhin ose nga onomatopetë (zërat e natyrës), ose nga asociimi i disa tingujve me emocione të caktuara.

Zot duhet të jetë fjalë themelore. Por si është kriju nuk di.

[alibaba]

O shoq pelhura asht pelhure zhguni zhgun e lini lin ...

Baptist mos mu rrok palidhje.

Furka nuk përdoret për me ba zhgun edhe pikë.

Skythet se c'mi bane pellasg bree...

Epo dinarikë ishin, indexin cefalik e kishin sikur unë e ti, e shqiptarët tjerë. Ndërkohë që edhe mitolgjia i del në mbrojtje kësaj, se ata kishin prejardhjen nga Herakliu. Edhe kapelat që mbanin skythët ishin kapelat e Frigjisë.

[Baptist]

Prap me bibla e kurane.
Ne periudhen e belbanit apo babelit
sic kam shkruar 1 a 2 vite me pare gjuhet vec ishin te ndara, miti se zoti ua ndryshoi gjuhet rrjedh nga prifterinjte emisare pellasg ne babel ne lidhje me problemin e ndertitmit te kulles.
Nje gabim tjeter qe po e ben e qe nuk mu dha rasti ta korrigjoj ne shkrimin ku e kishe bere ende eshte se ti ke kthyer permbys renditjen e ngjarjeve.

Nuk ishte ndermarrja nderkombtare pellasge e projektit te ndertimit te kulles ne babel shkaktare e permbysjes, por e kunderta, -permbysja ishte arsyeja si dhe motivi i ndertimit te kesaj kulle.

Ne cilin shekull permenden per here te pare Atintanet? Dhe cfare paske nuhatur rishtas ne lidhje me kete fis ilir?
Kam dyshimin se nuk ke mbeshtetje ne asnjeren nga keto qe po thua fare.

Ti te ben per te qeshur kur nuk deshire. M ethau mua qe nuk kam mbehtetje? A mos po me ngaterron me veten, qe ke sjelle arumenta te shendosha nga moskund? Mbeshtetje kam fort besa po konkluzionet nuk daline me karroca nga forumi.

Po tundon ti besueshmerine e Kuranit dhe te Bibles? Bazuar ne cfare, ne njohurite e tua universale? Kane qene burra me te mire se ty e se une qe nuk ja kane dale mbane, Dekarti nje nga ata.

Babali mund te ishte parathene qe do ndodhte, por kjo nuk e ndryshon faktin qe permbytja ndodhi pas Noes, as ate qe nje doze e mire e historianeve te hershem mendojne se Deukalioni dhe Noe jane nje. Dhe askush nuk ka thene qe tere Babelianet ishin pellazge dhe as se ata udhehiqnin projektin.

Nje reference libri qe ka nje doze te mire te gjerave qe kam thene ne kete subjekt ta jap, por a e gjen dot? Kopjet e tij i jane dedikuar mbretit te Anglise dhe tirazhi eshte kufizuar vetem ne shtepite e Earleve dhe Lordeve si edhe Westminsterit. Mbase ke fat.

[alibaba]

Paj tash mvaret cka quan popull, Sipas kesaj qe thua i bie-ka se as kinezet nuk jane popull.
Qysh nuk kemi pas nje gjuhe te vetme? Kemi pase kemi pase, permes asja gjuhe te vetme ne arrijme te gjejme shprehjet arketipore ne gjuhet bija, se ndryshe jo.

Kam dasht me thanë dialekt të vetëm. Paska rrëshqit dora, apo tastatura

Zana nuk ka gjase te rrjedhe nga Thana.

Thana është vetë Zana me të gjitha karakteristikat dhe atrbutet e saj.

[alibaba]

1. fshije krejt edhe harro qe e ke shkrua najhere

Shko thuj Mark Tirtës për dragoin, dhe thuaj autorëve antikë për Zeusin. Unë nuk mbaj përgjegjësi për ato që kanë shkru këta.

Unë mbaj përgjegjësi për krahasimin që kam ba. Edhe është mjaft i saktë. Zeusi ka karakteristika të dragoit.

3. pjesen e pare plotesisht, te dyten modifikoje ose precizoje cka quan qiellore

S'ka të bëjë me planetët.

Është fjala për hyjnitë apo qeniet që veprojnë në tokë dhe pranë tokës. Disa janë nëntokësore e tokësore (Kulshedra, e hardhuca tjera), disa janë që fluturojnë, ca të tjera në lumej liqene dete etj.

[Baptist]

Furka nuk përdoret për me ba zhgun edhe pikë.

Alibaba, ne se zhgun eshte ajo kapota e trashe e leshte qe hedhin barinjte ne supe edhe nga anet tuaja, une e di qe me leshin qe tirrej prej furkave prodhohej zhguni.

Ajo paisja tjeter ne i themi vegje, ju i thonit dicka si vekia eshte tjeter lloj vegle, dhe kjo e fundit vetem sherben per te prodhuar pelhure. E njoh mire sepse ka pasur gjyshja ime. Kjo paisje eshte shume me e sofistikuar se furka dhe ka dale vone ne krahasim vetem me furken, ndonese eshte tejshmerisht e lashte edhe kjo.

Me nje fjale zhguni nuk del nga furka si pelhura nga vegja.