esharinjet

[gharib]

ESHARINJET


DEFINICIONI:

Esharinjet (al-asha,ira) jane pasuesit e shkolles ortodokse skolastike ne islam i cili themelues i kesaj shkolle eshte el hasan el-eshari ku i cili repsisht e ka kundershtuar mesimet e mu,tezilive . Esharinjet shfrytezojne argumentet racionale-intelektuale edhe kelamistike .

FUNDAMENTI DHE PERSONALITETET MA KRYESORE:

Ebu el-hasan el-eshari , i cili emer i plot eshte ebu el-hasan ali b. ismail . Pasardhes i ebu musaa el-eshariut r.a. eshte i lindur ne baser te vit. 270/883 . Ne jeten e vet ka kaluar nepermjet tre fazave te ndryshme .

-Ne fazen e pare ka kaluar nder krahet e ebu ali el xheba-ijes , i cili ka qene mu,tezili ne kohen e tij . Mbas kesaj , ebu el-hasani pa nderprer eshte mare me kete sekt 40 vite te plota .

-Ne fazen e dyte – mbasi qe eshte vetmuar ne shtepin e vet 15 dite te plota duke kujtuar ne ato pyetjet qe e kane munduar ate edhe duke e lutur zotin e tij qe ta udhezoj edhe qe ta qetsoj ate – ai eshte kthyer kunder shkolles se mu,tezilive ku se pari nje kohe te gjate ka luftuar per te . Ai duke i mohuar mu,tezilit , e ka perdorur nje metod te re ku e cila metodologji nuk ka qene e perputhur sipas ehli sunetit edhe xhematit .
Ne kete rast ai ka filluar me pasu metodologjin e abdullah b. seid b. kul-labit–me ane te logjikes ai i ka pohuar vetem shtate atribute te zotit : jeta , dituria , vullneti , fuqia , te ndegjuarit , te shiquarit , edhe te folurit . Sa i perket atributeve tjera sikurse jane: fytyra(al-vaxh-h) , duart(al-jadajn), kembet(al-kadam) etj. Keto i ka komentuar sipas mendjes edhe logjikes se tij , ate cka eshte perputhur me logjiken e tij ai ate e ka pranuar kurse ate cka nuk eshte perputhur ai ate e ka refuzuar edhe pse tekstet e kuranit edhe hadithit jane plotesisht te carta ne lidhje me emrat edhe cilsit e Allahut s.v.t. ai prap ate se ka pranuar vetem per shkak qe i ka dhene perparsi mendjes dhe logjikes para kuranit te madheruar edhe hadithit te resulallahut s.a.v.s. . Kete mendim pra esharinjet ende jane duke iu permbajtur .

-Ne fazen e tret el-eshariu te gjitha atributet apo cilsit e Allahut s.v.t i ka pranuar : pa ia ndryshuar kuptimin e tyre te vertet (min gajr takjif) , pa e pershkru me dikon (bila tasbih) , pa e perngjasu me dikon atributet e tij (bila ta,til) , edhe pa i shtrebruar (bila tahrif) , poashtu edhe pa e krahasuar ate me kend do qoft prej krijesave te tij (wala tamtil) . Ne kete faze el-eshariu e ka shkruar librin e tij te njohur me titull ,, scarimi i themeleve te fes ,, (al ibana an usul ad-dijana) ku ne te cilin liber shume cart ka treguar se besimi ma i sakte eshte besimi gjenerates se pare te ketij ummeti edhe metodologjia(menhexhi) i tyre eshte ma e mira prej te gjithave gjeneratave tjera qe kane ardhur pas tyre . Flamurin e mesimeve te tyre ne ate kohe e ka mbajtur imami i njohur i sunetit Ahmed ibn hanbeli . Imam el –eshariu ka vdekur ne vitin 324/936 ne bagdad . mbas el-eshariut imamet e ma vonshem te cilet e kane pasuar medh-hebin e tij jane ardhe deri te mospajtimet edhe percarjes te mendimeve ne mes tyre ne themelet e mesimeve te shkolles se tij . Kjo ka qene keshtu per shkak se shkolla e tij qe ne fillim nuk ka pasur program te fort e cila eshte dasht te bazohet ne fazen e tret te besimit te tij ne fund te jetes se tij , ku ai ka pranuar vet se deri ne ate kohe nuk ka qene ne besimin e gjenerates se pare . Pra imamet mbas tij nuk kane scaruar qart qendrimin edhe themelin e besimit te el-eshariut e as qe kane treguar menyren se se si ka besuar ai ne tekstet e kuranit edhe hadithit ne fund te jetes se tij por ata cdo here i kane mare ato qendrime edhe mendime te tij te meparshme te fazes se dyte qe kane qene kunder mu,tezilive per tu argumentuar edhe per ti sulmuar mu,tezilit duke i shfrytzuar argumentet e ilmul kelamit qe do te thot duke u argumentuar me ane te mendimeve edhe logjikes se tyre , edhe duke polimezuar me filozofi .
Ne fund el-eshariu sic treguam me pare ka cuar dore nga te gjitha mendimet e tij te meparshme te cilat kane qene te themeluara ne ilmul kelam ne mes tjerash ai thot : ,, Fjalet te cilat i themi edhe feja e cila po e praktikojm eshte te permbajturit e librit te Allahut kuranin edhe sunetin e resulallahut salallahu alejhi we selem , edhe gjithashtu i permbahemi asaj ne te cilet kane qene sahabet , tabiinet edhe imamet e haditheve te cilet jne te transmetuara ne menyren te sakte . Ne kesaj jemi te kapur shume fort .

NDER PERSONALITETET MA KRYESORE TE KESAJ SHKOLLE JANE:

-El kadi ebu bekr el balikani ka lindur 328 hixhrije dhe ka vdekur 403 hixhrije .

-ebu is-hak esh-shirazi ka lindur 393 ndersa ka vdekur 476 .

-imamul haramejn ebul meali el-xhuvejni ka lindur 419 ndersa ka vdekur 478 . Ky imam ne nesajbur e ka mbrojtur mesimet e esharijnjve edhe per kete shkak ai ka qene i popullarizuar .Mirpo , ne fund te jetes se tij eshte kthyer mesimeve te gjenerates se pare te muslimanve . Ne komentin e vet te sahihul muslimit el kurtubiu ne mes tjerash thot se si e ka pas tradit el-xhuvejni me iu thene shokve te vet cdo here : ,, o ju shoket e mi mos u merni me kelam (ilmul kelam) , sepse sikur ta kisha ditur deri ne cfar gjendje me ka dergu , kurr asnje here nuk do te kisha marur me to .

-El imam el fahr er-razi eshte lindur ne vitin 544 kurse ka vdekur ne vitin 606 . Ky imam para fundit te jetes se tij iu ka terehjekur verejtejen qe patjeter me pasu rrugen apo menhexhin e gjenerates se pare te muslimanve (selefeve) , duke paralajmru se kjo eshte rruga ma e sakte edhe ma e sigurt . Mbas gjitha polemikave te ilmul kelamit ne fund ka thene :,, kam kujtuar edhe menduar shume gjate , te gjitha rruget e ilmul kelamit edhe te gjitha shkollat filozofike , edhe ne perfundim kam ardhur deri te permbyllja e gjithe kesaj qe as te smurin kjo nuk e sheron e as qe ia largon etjen te eturit . Kam ardhe deri te permbyllja qe prap se prap , rruga ma e shkurt , qe mund ta kuptosh fene eshte rruga e kuranit .

IDEOLOGJIA EDHE BINDJA:

Burimet e mesimeve te esharinjve jane: kurani edhe suneti , por sipas principeve te mesimeve te ilmul kelamit , ne rast te fjalve jo te perputhshme njera me tjetren ata i japin perparsi logjikes para fjalve te Allahut edhe pejgamberit te tij .

Esharinjet si burim te besimit te tyre nuk i japin rendesi haditheve te cilat jane te transmetuara vetem nga nje person (ahadit al-ahad ) , sepse sipas mendimeve te tyre nuk jane ato hadithe te mjaftueshme per me njohur te verteten .

Esharinjet ne argumentet e sifateve (cilsive) te zotit per gjykim e marin logjiken e tyre , per tu argumentuar ne gjerat e meshefta qe jane te lidhura per ate bote i konsinderojn te padobishme . Esharinjet nuk pajtohen me pasuesit e ehli sunetit sidomos me pasuesit e gjenerates se pare te muslimanve ne menyren e te argumentuarit per ekzsitimin e Allahut s.v.t. . ne vend te kesaj , ata jan te pajtuar me filozofet edhe mutekeliminet (dijetaret e ilmul kelamit) edhe keshtu qe ata e kane pranuar menyren e tyre e te ragumentuarit per ekzistimin e Allahut .
Ata thejne:,,ky kozmos eshte i krijuar edhe duhet me pas krijuesin e tij , i cili eshte i perhershem . Ai qe eshte i perhershem duhet me qene ndryshe nga cka ka krijuar , kurse ai i cili eshte ndryshe nga cdo gje qe eshte e krijuar nuk mundet me qene as trup , e as qe duhet me pas ndonje ane apo vend . Ne baze te ketyre fjalve ata jane ardhe deri ne perfundim te shume gabimeve edhe mekateve te medha te cilat keto gabime ata i kane devijuar nga rruga e drejt e ehli sunetit edhe xhematit . Si pasoj e kesaj ata i kane mohuar disa cilsi te Allahut s.v.t sic jane:,, kenaqesia (ar-rida) , hidherimi(al-gadab) , te lartesuarit permbi arshe (al-istiva) etj etj. Per dallim nga gjenerata e pare e muslimanve te cilet ne argumentet e tyre per ekzsitimin e Allahut e kane perdorur metodologjin e kuranit edhe sunetit .

Besimi ne njeshmerin e Allahut (at-teuhid) sipas esharinjve d.m.th. te mohuarit dy apo ma shume zotra , ata thejne: Allahu sipas qenies se tij eshte nje edhe nuk ka pjes te tij , sipas cilsive eshte nje edhe askush nuk eshte i ngjajshem me te , sipas veprave ai eshte nje edhe nuk ka shok . I kane mohuar cilsit si: fytyra , duart , syri , sepse kjo sipas tyre te dergon ne pjeset perberse te tij , ku kjo metodologji e te argumentuarit nuk perputhet me pasuesit e ehli sunetit edhe xhematit ashtu si e kane kuptuar ata teuhidin . Esharinjet teuhidin e kane kuptuar ne ate menyr qe Allahu i lartesuar eshte zot i cdo gjeje qe ekziston (teuhidul ar-rububije) , por jo edhe adhurimin e tij (teuhidul al-uluhije) . Pra sipas kesaj esharinjet nuk e kane kuptuar teuhidin ashtu si e kane kuptuar ehli suneti edhe xhemati , pervec kesaj ata nuk jane te pajtuar me pasuesit e ehli sunetit . Pasuesit e ehli sunetit e konsinderojn qe teuhidi , si baze edhe obligim i pare per cdo besimtar , eshte besimi ne njeshmerin e Allahut , si ne rububijet edhe ne uluhijet poashtu edhe ne besimin e njeshmeris te emrave edhe sifateve te tij , edhe ato ashtu si ai vetveten qe e ka pershkru edhe ka pohu poashtu edhe pejgamberi i tij qe e ka pohu edhe e ka pranu , poashtu te mohuarit e asaj cka ka mohuar Allahu per veti edhe pejgamberi i tij ka mohuar ate , pa e perngjasu ate me dikon , pa e krahasu , edhe pa e shtrebru .

Esharinjet ne besimin e tyre jane ne mes murxhiave te cilet thejne per me pas besim te drejt e mjaftueshme eshte me thene vetem shehadetin pa vepra , d.m.th. pa e praktikuar kete besim me vepra edhe jane ne mes xhehmijve ku te cilet e konsinderojn qe per ta pasur besimin e drejt e mjaftueshme eshte vetem te vertetuarit e besimit me zemer . Bile bile njeri prej imamve te kohes se sotshme i cili quhet hasan ejjub ai thot qe ai i cili besimin e tij e verteton me zemer tek Allahu eshte i shpetuar , bile edhe ne rast se nuk e thot kete shehadet me fjal .(shiqoabsit al akaid al islamijja faqe 29-32) kete mendim e ka edhe ramadan el-buti (shiqo kubra al jakinijjat faqe 196) . Kjo eshte ne kundershtim me pasuesit e ehli sunetit edhe xhematit te cilet thejne se el-imani (besimi) eshte fjal , veper edhe bindje me zemer .

Pra sipas kesaj , sikur t,kish qene ashtu sic po mendojn ata , edhe vet iblisi do te kishte qene i shpetuar nga zjari i xhehnemit , sepse edhe ai ne veten e tij me zemren e tij ka besuar edhe ka vertetuar qe ka zot , ai nuk ka thene qe s,ka zot e as qe ka mohuar ekzistencen e zotit .

Esharinjet konsinderojn se Kurani nuk eshte fjal e Allahut me kuptim te plot por eshte fjal shprirtrore (kelamullah an-nafsihi) , edhe keshtu qe te gjitha librat qiellore duke mare parasysh edhe kuranin jane te krijuara .

Per dallim nga ata , pasuesit e ehli sunetit besojn qe fjala e Allahut nuk eshte e krijuar edhe Allahu i lartesuar fol me fjalet te cilet e ndegjojn meleket e tij edhe kjo eshte e sakte qe e ka ndegjuar xhibrili edhe musa fjalet e Allahut s.v.t. , poashtu edhe ne diten e gjykimit kane me ndegjuar te gjitha krijesat e tij .


Mar nga libri : AL-MAWSU AL-MUJASSARA
Fil al-adjan wa al –madahib wa al-ahzab al-mu,ashira
WAMY
Me disa shkurtime edhe ndryshime sipas nevojes nga Ebu Muhammed el garib

[rapsod]

O Garib!
"ente shej'un garijb w Allahi".
Kete punen e Medhahib te kesaj enciklopedie qe e ka botu WAMY e saudise, s'e kam marr vesh ndonjehere,perse nuk shkruan per Al-Wahhabiyah, Al-Salafiyah, Al-Hijrah wa Al-Takfeer, Al-Ka'idah, mez'hebe keto te formuluara ne Saudi atje ku pikerisht ka lindur WAMY, apo sepse nuk i interesojne keto mez'hebe, internacionalisht "MOST WANTED"?

Persa i perket Ash'arive, ka enciklopedi me te medha se ajo e WAMY-t pikerisht Imami Al-HAfiz Murteda Zubejdi ne Enciklopedine e tij per lenden "Ehli-Sunneh wa El-Xhema'ah" ka vendosur dy shkolla "Esh'arite dhe Maturidite", fetvaja e leshuar nga Az'hari Sherifi vendos per Esh'arite dhe Maturidite qe jane Ehli Sunneh we El-Xhema'ah.
Nga ana tjeter WAMY ka lene pa permendur edhe emra te tjere si komentuesi me i shkelqyer i "Sahih El-Bukhari" - Ibn Haxher El-Askalanij- te cilin selefistet e hodhen ne kufer.
ka harruar Imam Newewijun, qe wehabijnjte e quajne bidatxhi, sepse e ka definuar bidatin ne dy (te mire dhe te keq, shih parathenien e Rewudah).
Por si eshte e mundur te harohet Shejhu El-Islam Es-Subkiiju, Sujutiju, Khatib el-Bagdadij?
Ke lene pa permendur Isfrajinin etj etj personalitete!
pastaj kete punen e 3 fazave une asnjehere nuk e kam kuptuar,...a ka mundesi te na sjellesh se nga ka ardhur kjo ide e 3 fazorshit?
Dihet shume mire se Imam Esh'ariju kur kaloi nga faza e pare (mu'tezileh) ne fazen e dyte (ehli sunneh dhe xhema'ah) deklaroi hapur ne xhami per kete transferim duke argumentuar psene dhe perderisa nuk ka asgje te deklaruar nga ana e tij, perse me duhet te besoj se cthone te tjeret, perse me duhet te besoj nga njerez qe nuk jane esh'arinj por perkundrazi i pejne tekfir esh'arive qe jane shumica muslimane ketu e per shekuj me rradhe, e ndersa personalitetet e WAMY-t si Muhammed ibn Abdulehabi akoma nuk e kane kaluar numrin "muthenna" (dysine) ne shekuj.
Nga ana tjeter une deri me sot nuk njoh libra esh'arit deri me sot qe mohojne sifatet e Allahut, qofshin ato duart (nje, dy, shume, e djathta), kembet, syte (nje dy shume), veshin, fytyren, por jo pjese trupore, por sic e thote i mare ehli sunneti dhe xhemati "sifate".
Persa i perket interpretimit metaforik (te'wijl) te "muteshabihateve" si fytyra apo duart etj. si keto kemi shembullin e Imam Buharijut qe per ajetin "dhe mbetet fytyra e Zotit tend..." ka thene: "dhe mbetet sundimi i tij" (mulkuhu). perfundoi
Persa i perket mendjes, o mendjelehte, pra arsyes (el-akl):
Eshte detyre e muslimanit qe pasite kete njohur argumentet "skripturale" (nakl) prej Kur'anit dhe sunnetit, duhet te njohe edhe argumentet mendore (akli) ne permasa te mjaftueshme per te luftuar pabesimtaret [shih suretu teubeh: 122].
A nuk te vjen turp te permendesh Ramadan Butin te cilin e njohin te gjithe per esh'arizmin e tij?
Cfare budalliku eshte kur thuhet ne enciklopedine e WAMY-t se Esharinjet konsinderojn se Kurani nuk eshte fjale e Allahut me kuptim te plot por eshte fjal shprirtrore (kelamullah an-nafsihi) , edhe keshtu qe te gjitha librat qiellore duke mare parasysh edhe kuranin jane te krijuara .
Cjane keto shpifje per Ehs'arite?
ja mendimi esh'arit: Kur'ani eshte fjala e Allahut e pa krijuar, Allahu ka te foluren e tij hyjnore qe nuk i perngjet te folures tone (te krijesave), fjala e Allahut eshte e pakrijuar, kelamun dhatijun, fjale e Qenies (dhat) se Tij.
hajt shnet