Dije nga Kur'ani - LIBRAT

[no name]

Vullkanet

Njëjtë sikur dridhjet apo tundjet e tokës të shkaktuar nga lëvizja apo këputja papritmas e masave të mëdha të shkëmbinjve brenda korës së tokës apo shtresës së lartë, shpërthimet vullkanike janë një formë tjetër e mahnitshme e fatkeqësive natyrore. Ekzistojnë rreth 1,500 vullkane aktive në botë; 550 4 janë mbi sipërfaqen e tokës e tjerët janë nën oqeane. Këto vullkane mund të shpërthejnë në çdo çast në mënyra jashtëzakonisht shkatërruese ashtu që askush nuk mund ta parashikojë. Kur të shpërthejnë, vullkanet mund të mbysin banorë të qyteteve përreth si dhe të shkatërrojnë të mbjellat duke i mbuluar arat me hi.



Disa shpërthime katastrofike që ndodhën në këtë shekull sikurse edhe më parë në histori kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në mendjen e njerëzve. Këto shpërthime kanë zhdukur nga harta shumë qytete dhe ka zhdukur shumë bashkësi.

Sigurisht nga shpërthimet vullkanike gjatë historisë mund të nxirren mësime. Maja e Vezuvit në Itali, p.sh., e ka varrosur qytetin romak Pompei, në të cilin njerëzit jetonin një jetë të shthurur, nën valët e llavës së nxehtë. Është i habitshëm fakti se 20,000 banorë të këtij qyteti të përparuar ishin asfiksuar më së shumti nga rrjedhat piroklastike që e kishte pushtuar qytetin me 24 gusht të vitit 79.

Sot, sidoqoftë, pasiviteti i vullkaneve mundet shpesh që të ndërpritet dhe mund të zgjohen papritur duke hedhur avull dhe hi me qindra metra lart në ajër. Ndërkohë, rrjedhat piroklastike i vërshojnë regjionet duke shkaktuar dëme në çfarëdo që hasin. Një efekt tjetër i dëmshëm i shpërthimeve janë retë e gazrave të dëmshme dhe hirit që bartet nga era në regjionet e populluara. Këto erëra të tmerrshme, ndonjëherë edhe me shpejtësi prej 120 km/h, djegin çdo gjë dhe i mbulojnë qytetet sikurse një çadër kundër diellit.

Njëra ndër katastrofat më të mëdha ndodhi më 1833 kur Krakatau, në Indokinë, ka shpërthyer fuqishëm, duke prodhuar valë të zërit që është dëgjuar 4.000 km larg dhe duke krijuar cuname të larta deri 45 metra. Valët kanë bërë rrafsh me tokë 165 fshatra bregdetare dhe kanë mbytur 36,000 njerëz. 5



Vullkanet mbahen në mend jo vetëm për shkak të numrit të madh të të vdekurve por edhe për shkak se ata shpërthejnë në mënyrë shkatërruese saqë nuk mund të parashikohet. Erupsioni i Nevado Del Riuz është një shembull. Në fillim ishte një erupsion me intensitet të vogël. Sa për krahasim, ishte vetëm sa 3% i erupsionit të majës St. Helens. Pas pasivitetit prej 150 vjetësh, Nevado Del Riuz shpërtheu më 1985 duke e shkrirë borën dhe akullin në majën e tij. Shumë shkatërrues ishte lava apo lumi i baltës, që rrodhi poshtë majës së vullkanit në luginën e lumit Lagunille, ashtu që 20,000 banorë të Armeros në Kolumbi u zhdukën nga faqja e dheut, ashtu që u varrosën në baltën e nxehtë deri sa ishin duke fjetur. Kjo ngjarje ishte fatkeqësia më e madhe nga vullkanet që nga fatkeqësia në Mount Pelee më 1902, i cili mori 30, 000 jetë me llavën e vet rrjedhëse në qytetin St Pierre.6

Allahu demonstron se si njeriu papritmas mund të gjej vdekjen me anë të fatkeqësive të tilla dhe kështu e përkujton njeriun që të vras mendjen në lidhje me qëllimin e ekzistimit të tij në tokë. Këto incidente dërgojnë “paralajmërim”. Ajo që pritet si përgjigje nga njeriu, i cili mund të mendoj për Krijuesin e vet të Gjithëfuqishëm, nuk është që të kënaqet dhe të çmendet pas të mirave të kësaj bote për 50-60 vite dhe të neglizhoj jetën e përhershme, ahiretin. Duhet që ta kemi në mendje se vdekja patjetër do të vijë një ditë dhe çdokush do të gjykohet në prani të Allahut:

...(ndëshkon kundërshtarët) Ditën kur toka ndryshohet në tjetër tokë, e edhe qiejt (në tjerë qiej), e ata (njerëzit) të gjithë dalin sheshazi para All-llahut, Një, Mbizotërues. (Ibrahim: 48)

[no name]

Cunamet

Valët detare sizmike apo valët e baticës shkaktohen me ngritje apo rrëshqitje të papritur të fundit të detit apo gjatë erupsioneve vullkanike. Disa cuname mund të kenë efekte shkatërruese sikurse bombat atomike.



Vërshimet

Allahu sigurisht i krijon të gjitha këto fatkeqësi si “paralajmërime” për njerëzit. Ai është madhështor në fuqi dhe Ai ka fuqinë mbi të gjitha gjërat. Allahu e vërteton këtë në ajetin: “Thuaj: "Ai ka fuqi (t'ju shpëtojë, por edhe) t'ju sjellë dënim prej së larti ose prej së poshti nën këmbët tuaja". (En’am: 65). Ekzistimi i kaq shumë kërcënimeve fizike serioze nëpër botë padyshim nënvizon një realitet të rëndësishëm. Me fatkeqësi, për disa sekonda Allahu mund t’i merr çfarëdo që ia ka dhuruar njeriut. Katastrofat mund të godasin në çdo vend dhe në çdo kohë. Ky është një demonstrim i qartë se asnjë vend në botë nuk i ofron njeriut siguri të plotë. Allahu e cek këtë në ajetin në vazhdim:

A mos u siguruan banorët e fshatrave nga dënimi jonë kur ata ishin fjetur (natën)? A mos u siguruan banorët e fshatrave nga dënimi jonë para dite kur ata ishin duke luajtur? A mos u siguruan ata prej ndëshkimit të All-llahut? Nuk sigurohet kush prej frikës së ndëshkimit të All-llahut pos njerëzve të humbur. (A’raf: 97-99)

Uji, i dhënë njerëzve si dhuratë dhe lehtësim, ndonjëherë mundet që të shndërrohet në fatkeqësi me dëshirën e Allahut. Është e pakuptueshme që njeriu është dëshmitar i një apo dy vërshimeve në vit dhe ende nënvlerëson mundësinë që ai vetë të përjetoj të fatkeqësi të tillë.



Nga flaka e një zjarri të qëllimshëm në kanionin e shkrumbuar mbi Laguna Beach, Kalifornia përjetoi zjarrin më të rëndë në vitin 1993. Ky tmerr ka djegur 14,000 akër tokë dhe 441 shtëpi. Lagja “The Mystic Hills” është goditur më së rëndi, ku 286 shtëpi u bënë pluhur dhe hi.10

[no name]

Një mësimi nga historia: Titaniku

Historia përmban plot raste kur njerëzit janë mbështetur në zbulimet e mëdha teknologjike dhe duke nënvleftësuar krejtësisht fuqinë e Allahut. Kjo është pse shumë fatkeqësi janë shënuar në histori si mësime të hidhura për çdokënd. Secila nga këto ngjarje është e rëndësishme në aspektin e përkujtimit nga ana e njeriut që as pasuria e as fuqia, shkenca apo teknologjia nuk kanë forcë që t’i rezistojnë dëshirës së Allahut.

Shembujt të shumtë të incidenteve të tilla mund të jepen. Më i njohuri është i famshmi Titaniku, një anije e madhe udhëtarësh me lartësi prej 55 m e lartë dhe 275 metra i gjatë, i cili është fundosur para gati 90 vitesh. Titaniku, e synuar që të jetë “ofendim ndaj natyrës”, ishte një projekt i madh që ka angazhuar një ekip të inxhinierëve dhe nja 5.000 njerëz. Gati çdokush ishte i bindur plotësisht se kjo anije kurrë nuk do të mund të fundosej. Anija ishte kryevepër teknologjike me shumë risi inxhinierike që ishte përparimi i madh në kohën e vet. Prandaj ata që mbështeteshin në forcën teknologjike të anijes nuk e kanë marrë në konsideratë një fakt të rëndësishëm që është i cekur në ajetin: “...E urdhëri i All-llahut është vendim i kryer” (Ahzab: 38) dhe secili herët a vonë do të ndeshet me fatin e vet. Kështu, një gabim i vogël bëri që anija të fundosej dhe teknologjia e avancuar nuk mundi ta shpëtojë Titanikun nga fundi i hidhur.

Nga ajo që kanë rrëfyer mbijetuesit e Titanikut, shumica e udhëtarëve janë vendosur në kuvertën e anijes që të luten kur e kanë vërejtur se anija do të fundosej. Në shumë kaptina të Kur’anit, është përsëritur tendenca e tillë e sjelljes njerëzore. Në kohën e turbullirave dhe rrezikut, njeriu lutet sinqerisht dhe kërkon ndihmë nga Krijuesi i vet. Por, kur çlirohet nga rreziku, ata prapë kthehen në jo-falënderues:

Zoti juaj është Ai që për ju mundësoi lundrimin e anijeve në det në mënyrë që të kërkoni nga të mirat e Tij. Vërtet, Ai është shumë mëshirues ndaj jush. E kur ju kap juve paniku (frika) në det, i humbni (nga kujtesa) ata që i lutni, u mbetet vetëm Ai (All-llahu), mirëpo pasi që Ai t'ju shpëtojë e të arrini në tokë, ia ktheni shpinën. Ashtu, njeriu është përbuzës. A mos jeni të siguruar që nuk do t'u shafitë në tokë ose nuk do t'ju lëshojë ndonjë shtrëngatë e ju nuk do të keni mbrojtës. A mos jeni të sigurt se Ai nuk do t'ju kthejë njëherë tjetër në det, e t'ju lëshojë ndonjë furtunë të erës, e për shkak të mosbesimit tuaj t'ju fundosë, e pastaj nuk do të gjeni kush do të hakmerrej kundër Nesh për ju. (Isra: 66-69)

Dikush ndoshta kurrë nuk do të përjetojë fatkeqësi të tillë, por duhet mbajtur në mend, se në çdo kohë, dikush mund të sjellët deri në zero. Kështu, njeriu duhet çdoherë që të preokupojë veten me përkujtimin e Allahut meqë “ ...e tërë fuqia i takon Allahut...” (Bekare: 165) Nga ana tjetër, kur godet katastrofa, dikush nuk do të ketë rastin që të ndërrojë qëndrimin e vet jo-falënderues ndaj Allahut dhe të pendohet. Vdekja mund të jetë shumë e papritur:

A nuk vështruan ata me vëmendje pushtetin e madh në qiej e në tokë dhe çka krijoi All-llahu prej sendeve, e edhe në atë se ndoshta u është afruar afati i tyre i vdekjes. Atëherë, cilës bisedë pos kësaj (Kur'anit) do ti besojnë? (A’raf:185)

[no name]

Pranë mëshirës së Allahut

Secilin prej tyre e kemi dënuar për shkak të mëkatit të vet; disa prej tyre Ne i goditëm me furtunë plot rërë, disa i shkatërruam me krismë nga qielli, kurse disa të tjerë i sharruam në tokë dhe disa i përmbytëm në ujë. All-llahu nuk u bëri atyre ndonjë të padrejtë, por ata vetës së tyre i bënë padrejtë. (Ankebut: 40)

Për çfarë është folur deri më tani është synuar që të përkujtojmë ata që e harrojnë qëllimin e krijimit të tyre për një fakt të rëndësishëm: çdo gjë në botë ia ka borxh ekzistencën e vet Allahut, Krijuesit që ka krijuar tërë gjithësinë materiale. Me fjalë tjera, ekzistenca e çdo gjëje është si rezultat i aktivitetit të vullnetit të Allahut. Prandaj, asgjë nuk është ndaras dhe mënjanë Allahut. Kur’ani na tregon se asgjë nuk është larg kontrollit të Allahut: “...All-llahu është mbizotërues i punës së vet, por shumica e njerëzve nuk e dinë (fshehtësinë e çështjeve).” (Jusuf:21)

Megjithatë, siç e bën të qartë Allahu në pjesën e dytë të ajetit, shumica e njerëzve nuk janë të vetëdijshëm për këtë. Ata mendojnë, gjatë jetës së vet, se atyre nuk do t’iu bie çfarëdo fatkeqësie, kurrë nuk mendojnë se edhe ata janë shumë të dobët ndaj secilës nga këto fatkeqësi. Ne mendojmë se përjetimet e “të tjerëve” janë shumë të tmerrshme dhe se “ne” do të jetojmë gjithmonë të sigurt. Lajmet për fatkeqësitë, aksidentet apo epidemitë sigurisht që na bëjnë të ndiejmë keqardhje për të vuajturit. Ne me të vërtetë e ndajmë dhimbjen e tyre; por, me rastin kur fatkeqësitë largohen pak nga kujtesa, ne bëhemi më pak të koncentruar dhe qëndrimi i tillë tregon se ka qenë interes i përkohshëm për ne. Si të kyçemi në problemet ditore apo ballafaqohemi me probleme personale, ne shpejt zhvillojmë një ndjenjë apatie dhe mbetemi indiferent ndaj atyre që kanë përjetuar fatkeqësinë.

Sidoqoftë, mendimi se çdo ditë jeta e dikujt do të jetë e njëjtë është me të meta. Kjo është evidente nga paralajmërimet e Allahut. Sigurisht, ata njerëz që i janë ekspozuar fatkeqësive të ndryshme nuk e kanë ditur se një rrezik natyrore do të çrregullojë plotësisht jetën e tyre. Ata sigurisht e kanë filluar ditën si një ditë të zakonshme, duke menduar se do të jetë e ngjashme si ditët e përparshme. Mirëpo, doli të jetë një ditë plotësisht ndryshe. Me sa duket, kurrë nuk kanë menduar se, mu në atë ditë të caktuar do të bëhet ndryshim aq drastik në jetën e tyre, e që do t’ia u shndërrojë jetën e tyre në një luftë të rrezikshme. Në raste të tilla, jeta reduktohet në një thjeshtësi të dukshme. Sigurisht, kjo është mënyra se si Allahu i përkujton njerëzit se siguria në këtë botë është një mashtrim.

Mirëpo, shumica e njerëzve nuk e vrasin mendjen për këtë gjë. Ata harrojnë se jeta është e shkurtë dhe e përkohshme dhe nuk e përfillin faktin se ata do të jenë të gjykuar në prani të Allahut. Në këtë gjendje të pavëmendshmërisë, ata e kalojnë jetën pas dëshirave në vend që të jetojnë për kënaqësinë e Allahut.

Duke e shikuar nga ky pikëvështrim, telashet janë mëshirë e Allahut. Allahu demonstron natyrën e vërtetë të kësaj bote dhe e inkurajon njeriun që të përgatitet për jetën e ardhshme. Kjo është arsyeja pse thuhet se kur shkaktohet fatkeqësia në fakt është një rast i ofruar nga Allahu. Këto fatkeqësi i jepen njerëzve ashtu që ata ndoshta do të kërkojnë që të pendohen dhe të përmirësojnë sjelljet e tyre. Mësimet që duhet nxjerrë nga fatkeqësitë tregohen në ajetin e mëposhtëm:

A nuk e shohin ata se për çdo vit sprovohen një herë apo dy herë, e përsëri nuk pendohen e as nuk marrin mësim. (Teube: 126).

[no name]

CIVILIZIMET E KALUARA

Sa shumë brezni kemi shkatërruar para tyre. A po vëreni ndonjë prej tyre, ose a po dëgjon zërin e ulët të tyre (nuk u ndihet zëri)? (Merjem: 98)

Njeriu është në këtë botë ekziston që të sprovohet. Gjatë historisë, porosi dhe shpallje të qarta të Allahut u janë komunikuar njerëzve përmes të dërguarve të Tij duke siguruar kështu udhërrëfyes për njerëzinë. Këta profetë dhe libra gjithmonë kanë ftuar njeriun në rrugën e vërtetë, rrugën e Allahut. Sot është në dispozicion, libri i fundit i Allahut, shpallja e vetme e pandryshueshme e Tij për njerëzinë: Kur’ani.

Në Kur’an, Allahu na informon se Ai u tregoi rrugën e vërtetë të gjithë njerëzve gjatë historisë së botës dhe i ka paralajmëruar ata përmes profetëve të Tij për ditën e gjykimit dhe ferrin. Mirëpo, shumica e njerëzve nuk i kanë pranuar profetët që iu kanë dërguar dhe kanë shfaqur armiqësi ndaj tyre. Për shkak të arrogancës së tyre, ata u përballën me tërbimin e Allahut dhe papritmas u zhdukën nga faqja e dheut. Kështu tregon edhe ajeti në vazhdim:

Edhe Adin, Themudin, banorët e Res-it dhe shumë gjenerata ndërmjet tyre (i shkatërruam). E secilit prej tyre u patëm sjellë argumente, por të gjithë i rrënuam. Ata (kurejshitët) kaluan buzë fshatit, i cili ishte gurëzuar me atë shiun (gurëzim prej së larti) e shëmtuar, po a nuk janë ata, të cilët e panë atë? Jo, nuk e vështruan, sepse ata ishin të tillë, të cilët nuk shpresonin në ringjallje. (Furkan:38-40)

Lajmet e popujve të mëparshëm, që përbëjnë një pjesë të madhe të Kur’anit, sigurisht është njëra ndër çështjet e shpalljes për të cilën duhet vrarë mendjen. Mësimet që duhet nxjerrë nga përvoja e tyre jepet në ajetin në vazhdim:

A e vërejtën ata sa gjenerata para tyre i shkatërruam që Ne u patëm mundësuar atyre (komoditet) në tokë çfarë juve nuk ju mundësuam; u patëm lëshuar nga qielli shi me bollëk dhe u patëm bërë që të rrjedhin lumenj ndër ta, e për shkak të mëkateve të tyre i shkatërruam dhe pas tyre sollëm (breza) tjerë. (En’am: 6)

Ajeti tjetër i drejtohrt njeriut që vret mendjen, që kupton dhe që u vënë veshin paralajmërimeve është ky:

E sa e sa brezni para ty i kemi shkatërruar e që ishin më të fortë e më të shkathët se këta (idhujtarët kurejshitë). Ata brodhën andej e këndej nëpër tokë (për t'i ikur vdekjes). Por, a mos gjetën rrugëdalje? Në të gjitha këto, për atë që ka mendje të shëndoshë dhe që i ka vënë me vëmendje, ka argumente. (Kaf: 36-37)

Allahu në Kur’an tregon se të gjitha këto raste të shkatërrimit duhet të jenë vërejtje për gjeneratat e ardhshme. Gati të gjitha shkatërrimet e njerëzve të lashtë që tregohen në Kur’an janë të identifikuara, duke iu falënderuar studimeve dhe zbulimeve arkeologjike. Por do të ishte gabim i madh që të shtjellohen vetëm qasjet historike apo shkencore deri sa të shqyrtohen gjurmët e këtyre rasteve në Kur’an. Siç përmendet edhe në ajetin vijues, secili nga këto incidente është vërejtje nga të cilat duhet nxjerr mësime:

Atë (shndërrimin e tyre) e bëmë masë ndëshkuese për ata që e përjetuan (me sy) dhe për brezat e ardhshëm, por edhe si këshillë për të devotshmit. (Bekare: 66)

Sidoqoftë, ne duhet pasur parasysh një fakt të rëndësishëm: ato bashkësi që nuk kanë dashur t’iu binden urdhrave të Allahut, nuk janë përballur me tërbimin e Allahut papritmas. Allahu u ka dërguar atyre profetë që t’i paralajmërojë ashtu që ata të pendohen për sjelljet e tyre dhe t’i dorëzohen Atij. Në Kur’an thuhet se të gjitha fatkeqësitë që i ndodhin njeriut janë përkujtim për dënimin e hidhur në ahiret:

Ne do t'u shijojmë atyre dënimin më të shpejtë (në dynja) para dënimit të madh (në Ahiret), ndoshta do të tërhiqen (prej të këqijave). (Sexhde: 21)

Shkatërrimi shpesh pasohej kur këto paralajmërime nuk nxirrnin përgjigje në bashkësi dhe kur zvetënimi i tyre rritej. Të gjithë këta popuj ishin të dënuar nga zemërimi i Allahut. Ata u zhdukën nga faqet e historisë dhe ishin të zëvendësuar me gjenerata të reja. Këto bashkësi në të vërtetë kanë marrë përfitime nga mirësia e Allahut, kanë jetuar një jetë të përparuar, duke u kënaqur me të gjitha llojet e kënaqësive, por duke u kënaqur, kurrë nuk janë zënë me përkujtimin e Allahut. Ata kurrë nuk kanë menduar për faktin se çdo gjë në këtë botë është e dënuar që të zhduket. Ata e shijonin momentin dhe kurrë nuk mendonin për vdekjen dhe pas vdekjes. Për ata, diçka dhe gjithçka që kishte të bënte me jetën e kësaj bote dukej e përjetshme. Sidoqoftë, jeta e vërtetë e përhershme është pas vdekjes. Ata nuk kanë fituar asgjë nga ky perceptim i kësaj jete; mirëpo, historia përmban dëshmi të mjaftueshme të shkatërrimit të tyre të hidhur. Megjithëse kanë kaluar më shumë se një mijë vjet, kujtimet e tyre mbesin si vërejtje, duke i përkujtuar gjeneratat e tashme për fundin e atyre që janë larguar nga rruga e Krijuesit të tyre.

[no name]

Themudët

Themudët janë njëri ndër ata popuj që janë zhdukur për shkak të paturpësisë së shfaqur ndaj shpalljes hyjnore dhe mosvërejtjes së paralajmërimeve të Allahut. Siç thuhet në Kur’an, Themudët ishin të njohur për prosperitetin dhe fuqinë e tyre dhe ishte një popull që ishte i shkëlqyeshëm në art.

Përkujtoni All-llahun kur Ai ju bëri sundues pas Adit, ju vendosi në tokë e ju në rrafshin e saj ndërtoni pallate, kurse në kodrina ngritni shtëpia, përkujtoni të mirat e All-llahut e mos u bëni shkatërrues në tokë. (A’raf:74)

Në një ajet tjetër, atmosfera shoqërore e themudëve është i ilustruar si vijon:

A jeni të sigurt se do të mbeteni në këtë që jeni (përgjithmonë)? Në kopshte e në burime. Edhe në të mbjella, e me hurma me frutat e tyre të freskët. Dhe ju me mjeshtëri po ndërtoni shtëpi nëpër kodra shkëmbore. (Shu’ara:146-149)

Të ngazëllyer në bollëk, themudët jetonin një jetë ekstravagante. Në Kur’an, Allahu thotë se profeti Salih u ishte dërguar themudëve që t’i paralajmërojë. Profeti Salih ishte një person i njohur ndër themudët. Populli i tij, që nuk kishin pritur që ky të shpallte fenë e vërtetë, ishin të befasuar me thirrjen e tij që të lënë anash prapësinë në të cilën ishin. Një pjesë e vogël e popullit e përkrahën thirrjen e Salihut, por shumica nuk e pranuan çfarë ai thoshte. Në veçanti, udhëheqësit e popullit mohuan Salihun dhe ishin kundër tij. Ata u përpoqën që t’i lëndojnë dhe të bëjnë presion në ata që i besonin Salihut. Ata ishin zemëruar kundër Salihut pasi ai i thërriste ata që të adhurojnë Allahun. Ky zemërim nuk ishte veçori e themudëve: ata përsëritnin gabimin e bërë nga populli i Nuhit dhe Adit të bërë më përpara. Ja pse Kur’ani i referohet këtyre tre popujve si vijon:

A nuk jeni të njohur me lajmin (ndodhinë) e atyre që ishin para jush, si populli i Nuhut, i Adit, i Themudit e edhe i atyre që erdhën pas tyre, që nuk di kush për ta pos All-llahut. Atyre u patën ardhur të dërguarit e vet me argumente, ata i vënin duart e tyre (në shenjë talljeje) në gojët e veta dhe thonin: "Ne e mohojmë atë me çka jeni të dërguar dhe ne dyshojmë shumë në atë që ju na thërrisni". (Ibrahim: 9)

Themudët ishin të vendosur që të mbesin arrogantë dhe kurrë të mos e ndryshojnë qëndrimin ndaj profetit Salih, e bile kishin sajuar plane që ta mbysin atë. Salihu u tërhoqi vërejtjen duke iu thënë: “A jeni të sigurt se do të mbeteni në këtë që jeni (përgjithmonë)?” (Shu’ara: 146-149). Në të vërtetë, themudët vetëm sa e shtuan prapësinë e tyre duke mos qenë të vetëdijshëm për dënimin nga Allahu duke iu drejtuar profetit Salih me krenari dhe ngazëllim:

Ata e therrën devën dhe me kryelartësi shkelën dispozitën e Zotit të tyre dhe thanë: "O Salih, sillna atë me çka na u kërcënove, nëse je prej të dërguarve". (Araf: 77)

Profeti Salih u tha atyre, me shpalljen e Allahut, se ata do të zhdukeshin për tri ditë.

Tri ditë më vonë, paralajmërimi i profetit Salih u bë i njëmend dhe populli i Themudit u zhduk.

Ndërsa ata që bënë zullum, i kapi (në ditën e katërt) krisma dhe gdhinë kufoma (të ngrira) në vendin e tyre. (gdhinë) Sikur të mos kishin qenë fare në të. Kuptoni pra, (populli) Themud e mohoi Zotin e vet. Mallkimi qoftë kundër Themudit! (Hud: 67-68)

Populli i Themudit e pagoi shumë shtrenjtë, duke u shkatërruar, për shkak se nuk u janë bindur profetit të tyre. Ndërtesat që i patën ndërtuar dhe puna artistike e tyre nuk i mbrojti ata nga dënimi. Populli i Themudit ishte shkatërruar me një dënim të ashpër, njëjtë sikurse të gjithë popujt tjerë që mohuan fenë para dhe pas tyre. Shkurtimisht, fundi i tyre erdhi sipas qëndrimit të tyre. Ata që mohuan ishin të shkatërruar plotësisht ndërsa ata që ishin të bindur morën shpëtimin e përjetshëm.

[no name]

Populli i Sebës

Tregimi i popullit të Sebës (Shebës në Bibël) tregohet në Kur’an si vijon:

Populli Sebe pati një begati në vendbanimin e vet: kishin nga të dy anët kopshte, nga ana e djathtë (e luginës) dhe nga ana e majtë. Hani (u thamë) nga begatitë e Zotit tuaj dhe falënderonju Atij: një territor i bukur dhe i lumtur, dhe Zot mëkatfalës. Po ata i kthyen shpinën (Allahut), e Ne e lëshuam kundër tyre rrjedhën e pendës dhe dy kopshtet e tyre i shndërruam në dy kopshte me fruta të hidhët, drunj të thatë dhe diçka pak bari të egër. Atë dënim ua dhamë atyre për shkak se nuk besuan, e Ne nuk dënojmë, përveç mohuesit. (Se’ba: 15-17)

Siç tregohet në ajetet e mësipërme, populli i Sebës jetonte në një vend të shquar me kopshte dhe vreshta të bukura dhe të frytshme. Në një vend të tillë, ku standardet jetësore dhe rrethanat ishin aq të larta, krejt çfarë duhej të bënin ishte që të shprehnin falënderim Allahut. Por, siç thuhet në ajet, ata “i kthyen shpinën (Allahut)”. Pasi ata ishin të “kthyer“ plotësisht prosperitetit të tyre, ata i humbën të gjitha. Siç morëm vesh nga ajeti, vërshimi i Arimit shkatërroi tërë vendin.

Sumerët e lavdishëm

Sumeria ishte një bashkësi e qyteteve-shtete rreth lumenjve Tigër dhe Eufrat ku sot gjendet Iraku jugor. Sot, terreni që duhet përshkuar për në Irakun Jugor është kryesisht shkretinor. Shumica e tokës, përveç qyteteve, dhe regjionet që dikur kanë qenë të pyllëzuara, janë të mbuluara me rërë. Këto shkretëtira, dikur vendbanim i sumerëve, kanë qenë aty me mijëra vite. Vendi i tyre famshëm, që sot mund të hasim vetëm në libra, ishte aq vërtetë sa çdo civilizim bashkëkohor. Këta njerëz ishin të gjallë siç jemi ne sot, dhe kanë krijuar kryeveprat arkitekturale. Në këtë kuptim, qytetet madhështore të ngritura nga sumerët janë pjesë e trashëgimisë kulturore të ditës së sotme.

Në mesin e asaj çfarë ka mbijetuar nga kultura sumeriane, kemi informata vetëm për zhvillimin e një funerali të mbajtur për Puabin, njërën ndër mbretëreshat e tyre. Përshtypjet nga ky ceremonial madhështor mund të gjenden nga burimet e ndryshme dhe tregojnë se si trupi i vdekur i mbretëreshës ishte stolisur në mënyrë të jashtëzakonshme. Kufoma e saj ishte veshur me rroba të zbukuruara me rruaza të argjendit, arit dhe gurëve të çmuar si dhe me një xhufkë me margaritarë. Në kokën e saj ishte paruka e dekoruar me kurorë të praruar me fleta të arta. Gjithashtu, edhe një sasi e madhe ari ishte vendosur në varr.11



Shkurtimisht, mbretëresha Puabi, emër i shquar në historinë sumeriane, ishte varrosur me një thesar të mrekullueshëm. Sipas të dhënave, kjo pasuri e pazakonshme ishin bartur deri në varrezën e saj nga një kortezh rojesh dhe shërbyesish. Mbretëresha Puabi mund të jetë varrosur së bashku me thesar, por as kjo nuk e ka shpëtuar atë që të reduktohet deri në skelet.

Sikurse të gjithë njerëzit e mbretërisë së saj, prej të cilëve ajo ndoshta ka ndier neveri pasi kanë qenë të varfër, trupi i saj është kalbur nën dhé duke u shndërruar në një masë të prishur nga bakteret. Ky është sigurisht një shembull i rëndësishëm që tregon se edhe të pasurit dhe pasuria e kësaj bote nuk janë mjete që të shpëtojnë nga fundi shkatërrimtar.

[no name]

Minoanët

Toka dhe deti mund të qëndrojnë relativisht qetë me shekuj. Pastaj, trazohen papritmas duke shkaktuar kataklizëm. Ndoshta asnjë ngjarje nuk e përshkruan tmerrin aq qartë sa fatkeqësia e Therës së lashtë. Çfarë ka ndodhur atje mund të përshkruhet si shpërthimi më eksploziv i vullkanit në histori. Duke u ngritur nga deti Egjé para nja 3,500 vjetësh, vullkani i lartë prej një kilometri ka formuar ishullin prej 12 km të gjerë. Atje u ngrit një civilizim madhështor diku rreth 100 km në jug të ishullit të Kretës. Në kulmin e vet, ndoshta 30.000 njerëz banonin në Akrotiri, qyteti kryesor i Therës, në të cilin ishin ngritur pallate me vizatime në mur (freska) nga të cilat largoheshin dhe vinin anije të ngarkuara me mallra për tregti. Derisa studiuesit nuk janë të sigurt për datën e saktë – vlerësuar në diapazonin prej 1470-1628 PER – ata e kanë të njohur renditjen e ngjarjeve. Lëkundje të lehta të tokës të pasuara me tërmet të fort, dhe një eksplodim saqë zëri i është dëgjuar shumë larg, deri në Skandinavi, Gjirin Persik si dhe në shkëmbin e Gjibraltarit.12 Valë të mëdha janë ngritur dhe kanë goditur Amnisin, limanin e Knosit. Sot, vetëm gërmadhat kanë mbetur nga pallatet e famshëm.

Civilizimin i Minoanit, njëra ndër civilizimet më të rëndësishme të asaj kohe, sigurisht as që e kanë pritur një përfundim aq të ashpër. Ata njerëz që mburreshin me pasurinë dhe pronën e tyre humben të gjitha që i kishin. Allahu, në Kur’an, nënvizon se fundet e ashpra të civilizimeve të lashta mund të reflektohen tek shoqëritë bashkëkohore:

A nuk e kanë të qartë ata (mekasit) se sa nga popujt para tyre i shkatërruam, që nëpër ato vendbanime të tyre janë kah kalojnë? Është e vërtetë se në ato (vende të shkatërruara) ka fakte, se nuk janë duke dëgjuar me vëmendje? (Sexhde: 26)

[no name]

Shkatërrimi i Pompejit

Mbeturinat nga Pompeji, për historianët janë dëshmi të qarta për jetën e shthurur që kishte mbretëruar atje. Bile edhe rrugët e Pompejit, si simbol i degjenerimit të Perandorisë Romake, tregojnë për kënaqësitë dhe gëzimet që u bënin në këtë qytet: dikur rrugët e gjalla të vijëzuara me mejhane, klube të natës dhe bordele, ende mund të vërehen edhe pas shkatërrimit duke e paraqitur kështu jetën e tyre të përditshme.

Këtu, në dheun e pasuruar me hi vullkanik, dikur ishin fermat e begatshme, vreshtat e bollshme dhe vila luksoze. E ndërtuar mes shpateve të Vezuvit dhe detit, Pompei ishte pushimorja më e preferuar e romakëve të pasur që iknin nga zagushia e kryeqytetit. Sidoqoftë, Pompei ka qenë dëshmitar i njërit ndër shpërthimet më të tmerrshme vullkanike, duke e fshirë qytetin nga faqja e dheut. Sot, ajo çfarë ka mbetur nga banorët e qytetit- asfiksimi nga avujt helmues të Vezuvit derisa ata ishin duke bërë punët e përditshme si zakonisht – shumë qartë portretizon detajet që e karakterizonin mënyrën e jetës së romakëve. Fatkeqësia që goditi Pompejin, së bashku me Herkulanin, gjatë një dite vere, tamam në kohën kur regjioni ishte i mbushur përplot me romakë të pasur duke i kaluar pushimet në vilat e tyre të famshme.

Ishte data 24 gusht të vitit 79 të erës së re. Hulumtimet në vend zbulojnë se erupsioni është zhvilluar në disa etapa. Para erupsionit, vendi është dridhur disa herë. Gjëmime të forta dhe të tmerrshme nga larg, shoqëruan këto dridhma. Së pari, Vezuvi volli një rrëke të avullit dhe hirit. “Pastaj kjo re u ngjit mbi atmosferë duke bartur me vete shkëmbinjtë të copëtuar nga gryka e vullkanit dhe miliona tonelata, shtuf të ngrirë. Erërat i bartnin retë me hi drejt Pompejit, ku filluan të bien “gurë të vogël”. Derisa tymi mbulonte diellin në tërë qytetin, shtufa dhe hiri filluan që të rigojnë mbi Pompej, duke rënë nga 6 inça në orë”.13

Herkulani ishte më afër Vezuvit; shumica e banorëve ikën nga qyteti të tmerruar nga vala e madhe piroklastike që lëvizte me shpejtësi të madhe në drejtim të tyre. Ata të cilët nuk e lëshuan qytetin menjëherë, nuk jetuan aq gjatë sa që të pendohen për vonesën e tyre. Vala piroklastike me të arritur Herkulanin mbyti ata që ngurruan, derisa rrjedha piroklastike e ngadalshme gllabëronte qytetin, duke i varrosur. Gërmimet arkeologjike afër Pompejit, nga ana tjetër, tregojnë se shumica e banorëve kishin ngurruar që të lëshojnë qytetin. Ata mendonin se nuk do të jenë në rrezik pasi Pompeji nuk ishte afër kraterit të vullkanit. Për këtë arsye, shumica e banorëve të Pompejit nuk i lëshuan shtëpitë e tyre dhe përkundrazi ata ikën brenda nëpër shtëpitë dhe dyqanet e tyre, duke shpresuar se fatkeqësia së shpejti do të kalojë. Ata të gjithë u zhdukën para se të kuptojnë se ishte shumë vonë për ta. Për vetëm një ditë, Pompei dhe Herkulani së bashku me gjashtë fshatrat përreth, u fshinë nga harta. Kur’ani tregon për këtë ngjarje ashtu që të përkujtojë të gjithë:

Këto janë disa nga lajmet e vendeve që po t'i rrëfejmë ty; disa prej tyre ekzistojnë ende, e disa janë shkatërruar. (Hud: 100)




Zbulimi i fshehtësive të Pompejit nuk ishte i mundur deri pas shumë shekujve. Më shumë se vetëm informacion i thjeshtë, gërmimet arkeologjike të këtij qyteti antik tregojnë tregime të qarta për jetën e tyre të përditshme. Forma e shumë viktimave në agoni ishin të ruajtura dhe të padëmtuara. Ajeti në vijim tregon:

Ja, kështu është ndëshkimi i Zotit tënd, kur dënon vendet që janë zullumqare. Vërtet, ndëshkimi i Tij është i dhembshëm e i ashpër. (Hud:102)

Sot, mbeturinat e shumta janë fakte të thjeshta të qytetërimeve komplekse që njëherë ishin në lulëzim të vetin para qindra apo mijëra vjetësh. Shumë nga ndërtuesit e metropoleve të mëdha nga epokat e ndryshme të historisë janë të panjohur. Pasuria, teknologjia apo puna e tyre nuk i kishte mbrojtur nga fundi i hidhur. Nuk ishin ata por gjeneratat e ardhshme që kishin përfitime nga trashëgimia e tyre e pasur. Me disa informata të shkurtra për të na udhëzuar, origjina dhe fatet e këtyre qytetërimeve të lashta janë misterioze edhe sot. Sidoqoftë dy gjëra janë evidente: ata mendonin se kurrë nuk do të vdesin dhe ishin të dhënë pas kënaqësive të kësaj bote. Ata lënë prapa monumente madhështore duke besuar se ashtu do të arrihet përjetësia. Jo më pak se këto civilizime, shumë grupe njerëzish sot kanë të njëjtën mendësi. Duke pritur që të bëjnë emrat e tyre të përjetshëm, shumica e njerëzve të shoqërive moderne janë të përkushtuar ndaj asaj që të akumulojnë sa më shumë pasuri apo që të lënë vepra prapa sa më të mëdha. Bile, duket se ata më shumë bëjnë jetë ekstravagante sesa gjeneratat e mëhershme dhe mbesin të shkujdesur ndaj shpalljeve të Allahut. Ka shumë mësime që mund të nxirren nga qëndrimi social dhe përvojat e popujve të lashtë. Asnjëra nga këto bashkësi të hershme nuk kanë mbijetuar. Punimet artistike dhe monumentet që ata kanë lënë prapa mund tu kenë ndihmuar atyre që të përkujtohen nga gjeneratat e ardhshme, por nuk kanë mundur që t’i shpëtojnë nga dënimi hyjnor apo që të ndalojnë trupat e tyre të mos kalben. Mbetjet e tyre mbeten aty vetëm që të mbesin si përkujtues dhe vërejtje për zemërimin e Allahut ndaj atyre që ishin kryeneç dhe jofalënderues për pasuritë që u kishte dhuruar nga Ai.

Padyshim mësimet e nxjerra nga këto ngjarje historike duhet që të na japin mend. Vetëm atëherë dikush mund të kuptojë se çfarë u ka ndodhur shoqërive të hershme nuk ishte e paqëllimshme. Dikush mund të kuptojë më tutje se vetëm Allahu Fuqiplotë ka fuqi që të krijon fatkeqësi të çfarëdoshme në çdo çast. Bota është vend ku njerëzit janë vënë në sprovë. Ata që i binden Allahut do të fitojnë shpëtimin. Ata që janë të kënaqur me këtë botë, në anën tjetër, do të jenë të privuar nga amshimi i bekuar. Padyshim, fundi i tyre do të jetë sipas veprave të tyre dhe ata do të gjykohen sipas punëve të tyre të kryera. Sigurisht, Allahu është Gjyqtari më i Mirë.

[no name]

VENDBANIMI I VËRTETË I NJERIUT: AHIRETI

Shumë njerëz mendojnë se është e mundur që të jetohet një jetë e përsosur në këtë botë. Duke u bazuar në këtë pikëpamje, jeta e kënaqshme në këtë botë mund të arrihet përmes përparimit material, që së bashku me përmbushjet e obligimeve në shtëpi si dhe arritja e një statuti të lartë shoqëror në përgjithësi konsiderohen si gjërat fondamentale të një jete të përsosur.

Sidoqoftë sipas pikëpamjeve të Kur’anit, “jeta e përsosur” – dmth, jeta pa asnjë problem – nuk është e mundur në këtë botë. Kjo është ashtu sepse jeta në këtë botë është e dizajnuar në atë mënyrë që të jetë jo e përsosur.

Origjina e fjalës arabe për botën – dynja – ka kuptim të rëndësishëm. Etimiologjikisht, rrjedh nga rrënja e fjalës danji, që dmth. “i thjeshtë”, “inferior”, “i poshtëm” dhe “i pavlerë”. Prandaj, fjala “botë” në arabishte trashëgimish përmban këto cilësi.

Parëndësia e kësaj jete është theksuar shumë herë më herët në këtë libër. Në të vërtetë, të gjithë faktorët që besohet se e bëjnë jetën të mrekullueshme – pasuria, suksesi personal dhe afarist, martesa, fëmijët etj, – nuk janë gjë tjetër vetëm mashtrime të kota. Këtë e tregon edhe ajeti vijues:

Ju njerëz dinie se jeta e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se lojë, kalim kohe në argëtim, stoli, krenari mes jush dhe përpjekje në shtimin e pasurisë dhe të fëmijëve, e që është si shembull i një shiu prej të cilit bima i habit bujqit, e pastaj ajo thahet dhe e sheh atë të verdhë, mandej bëhet e thyer e llomitur, e në botën tjetër është dënimi i rëndë, por edhe falje mëkatesh dhe dhurim i kënaqësisë nga All-llahu; pra jeta e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se përjetim mashtrues. (Hadid: 20)

Në ajetin tjetër, Allahu jep shpjegim për animin e njeriut më shumë për këtë botë se sa për ahiret:

Po ju i jepni përparësi jetës së kësaj bote, e dihet se jeta e botës tjetër është më e dobishme dhe e përjetshme. (A’la: 16-17)

Problemet shfaqen vetëm për shkak se njerëzit e vlerësojnë shumë lartë këtë botë, në vend se të vlerësojnë ahiretin. Ata janë të kënaqur me atë se çfarë kanë në këtë botë. Qëndrim i tillë nuk do të thotë asgjë tjetër përpos largimit nga premtimi i Allahut dhe si rrjedhim nga e vërteta për ekzistimin e Tij. Allahu thotë se përfundim i hidhur do t’i pret ata:

Ata që nuk presin takimin Tonë, që janë të kënaqur me jetën e dynjasë dhe kanë gjetur prehje në të, dhe ata që janë indiferentë ndaj argumenteve tona. (Junus: 7)

Natyrisht, pa-përsosmëria e kësaj jete nuk do të thotë se nuk ka gjëra të bukura në tokë. Por këtu në tokë, çfarë mendohet të jetë e bukur, mahnitëse, e kënaqshme dhe tërheqëse qëndron shumë afër me imperfektin, të shëmtuarën dhe të çalën. Në këtë botë, e mira dhe e keqja janë të përziera. Kjo nuk është gjë tjetër vetëm sikur përkujtues për xhennetin dhe xhehennemin. Në të vërtetë, nëse vështrohet me një mendje të pastër dhe të arsyeshme, këto fakte mund të bëjnë që njeriu të kuptojë të vërtetën e ahiretit. Sipas Allahut, jeta e cila menduar si e mira dhe e dobishme në të vërtetë është jeta e ahiretit.

Allahu i urdhëron shërbëtorët e Tij besnikë që të bëjnë përpjekje serioze që të fitojnë xhennetin në ajetin e mëposhtëm:

Dhe ngutuni (me punë që meritoni) në falje mëkatesh nga Zoti juaj dhe për në një Xhennet, gjerësia e të cilit është si gjerësia e qiejve dhe e tokës, i përgatitur për të devotshmit. (Ali Imran: 133)