Debati mbi rishkrimin e historisë shqiptare

[TOKE GEGA]

Debati i historisë, kanë “humbur” 22 mijë dëshmorë


“Është një e drejtë e shqiptarëve për të mësuar të vërtetën. Nuk ekziston më asnjë justifikim për të mbajtur këto sajesa që janë bërë në kurriz të shqiptarëve dhe çështjes kombëtare”, - janë shprehur disa nga historianët, të cilët kanë mbështetur idenë për ta rishkruar historinë. Sipas mbështetësve të idesë së rishkrimit të historisë, mjafton të shihen librat e botuar gjatë viteve të fundit mbi historinë e shqiptarëve, qoftë kjo për kohën nën sundimin otoman, ashtu edhe për kohën e luftës, që të bindeshim për të rishikuar historinë. “Asnjë historiani nuk i falet më të gabojë, aq më tepër që arkiva të ndryshme ofrojnë dokumente serioze dhe të besueshme jo vetëm për numrin e dëshmorëve, por edhe për datën e çlirimit apo edhe shumë ngjarje të tjera”, - shprehen historiantët, të cilët e shikojnë këtë iniciativë si ndër më seriozet për të rindërtuar antologjinë e mendimit shqiptar.

Dëshmorët, “kanë humbur” 22 mijë

Disa historianë e më pas disa punonjës arkivash, pas ndryshimeve të vitit 1990, hodhën idenë “tabu” se nuk ishin 28 mijë dëshmorë. Myslym Islami, atëherë drejtor i Muzeut Historik, do ta vinte në dyshim këtë shifër, duke e ulur në mënyrë drastike, deri në diçka më shumë se 6 mijë. Kjo shifër u rideklarua edhe më vonë, ndërkohë që i të njëjtit qëndrim është edhe historiani, akademiku Kristo Frashëri, i cili disa kohë më parë ka pohuar për gazetën “TemA” “numrin e konsiderueshëm të dëshmorëve (mbi 6000 veta), të cilët dhanë jetën.” Ndërkaq, qëndrimit të Islamit dhe Frashërit i janë bashkuar edhe një pjesë e historianëve, por ata mendojnë, se ka ardhur koha që për këtë çështje të ngrihet një komitet me historianë profesionistë, që kjo çështje të mos mbetet “bisedë për këdo”.

Problemet pas kontestimit

Anëtarët e Komitetit të Veteranëve, por edhe historianët, kanë pohuar për gazetën “TemA”, se nuk ka funksionuar ndonjë rregull i posaçëm për shpalljen e dëshmorëve. Kështu, nëse kjo çështje do të rishihet, atëherë do të duhet që të ndryshojnë jo vetëm tekstet e shkollës, por edhe fondet sociale për këtë shtresë. Por, në të njëjtën kohë, ndryshimi “i mendimit historik” edhe për ata që gjatë diktaturës ishin mohuar si dëshmorë, e kanë kthyer çështjen e rishikimit të statusit të dëshmorit si një problem që duhet të marrë zgjidhje. “Kjo është një çështje delikate dhe kërkon shumë maturi”, - janë shprehur dje për gazetën “TemA” shumica e veteranëve, të cilët kërkojnë që të shihen me imtësi dokumentet. Në këtë komitet thonë, se shumë nga të djegurit e të pushkatuarit në kampet e përqendrimit, të masakruarit e Borovës, Mallakastrës, Pezës dhe të 4 shkurtit në Tiranë, as që janë futur në listat e dëshmorëve. Gjithashtu, ka dhe mangësi të tjera, të cilat ballafaqohen me historikun e çdo brigade”. Sipas drejtuesve të lartë të veteranëve, “edhe pse aktualisht nuk janë evidentuar 28 mijë dëshmorë, ata në të vërtetë janë, vetëm se kjo do kohë dhe përkushtim që të dalë në dritë”.

28 mijë dëshmorët “ranë” në Paris

Deklarata për “28 mijë dëshmorë” është thënë për herë të parë nga Enver Hoxha, në Konferencën e Paqes, në Paris, më 1946. Sipas dokumenteve të asaj kohe, që gjenden në Arkivën e Shtetit, por edhe në Institutin e Historisë, në atë Konferencë u vunë në diskutim edhe kufijtë e vitit 1913. Qeveria kolaboracioniste e Shefqet Vërlacit dhe e Mustafa Krujës e rreshtuan Shqipërinë në bllokun nazifashist. Kjo rrezikonte që Shqipëria të ndëshkohej, ashtu siç ndodhi me disa territore të Bullgarisë e Rumanisë, të cilat iu shkëputën këtyre vendeve për shkak të bashkëpunimit me nazifashistët. “Në Konferencën e Parisit Enver Hoxha është shoqëruar nga dy diplomatë të jashtëzakonshëm, si Bekim Budo dhe Mehmet Konica, të cilët arritën që me diplomaci t’iu imponoheshin fuqive që të respektonin popullin shqiptar që ishte rreshtuar në koalicionin e madh antifashist anglo-sovjeto-amerikan”, - shprehej disa kohë më parë ish-drejtori i Arkivave, Shaban Sinani, i cili e ka konsideruar qëndrimin e atëhershëm si zgjidhje optimale të delegacionit që merrte pjesë. Pas kësaj deklarate, institucionet përkatëse në Shqipëri kanë nisur përgatitjen e dokumenteve për 28 mijë dëshmorë. Këto dokumente janë propaganduar në mënyrën më të shpejtë dhe me të gjitha mjetet e mundshme, duke bërë që të mos kish ndonjë shqiptar që nuk e dinte shifrën. Deri në vitin 1990, askush nuk guxonte që ta vinte në diskutim, ndërkohë që pas këtij viti qarkullonte ideja e “fitores së luftës nga Kinostudio” për shkak të filmave të panumërt me këtë temë.

[shkodra13]

Ja nje shkrim i plot 15 viteve më parë (ndërkohë që historianët shqiptarë as që janë dëgjuar):
Genc K. Hoti, Sa partizanë dhe sa dëshmorë?

[Cimo]

Berisha: Rivlerësim figurës së Ahmet Zogut

Berisha ngul këmbë që historia e Shqipërisë të rishkruhet, jo nga ai vetë, apo nga njerëz të caktuar nga ai, por nga grupe historianësh, të cilët do të bëjnë vlerësimin e mirë të fakteve historike dhe të figurave të ndryshme që lanë gjurmë në historinë e vendit, por që nuk janë vlerësuar më parë nga kjo shkencë për arsye ideologjike. Sipas tij, deklarata e tij për rishikimin e historisë ka pasur për qëllim faktin që brezat e ardhshëm ta mësojnë historinë ashtu siç duhet, dhe jo e ideologjizuar me dogma të kohës së kaluar.
“Qeveria nuk do të vazhdojë të pranojë me tej mashtrimin e nxënësve shqiptarë me tekste surrogato, me të cilat ata nuk mësojnë historinë e vërtetë të kombit të tyre. Nëse i referohemi këtyre teksteve, nga vitet 380 deri në vitin 1912, Shqipëria dhe shqiptarët, duke përjashtuar periudhën e Skënderbeut, kanë ekzistuar vetëm me Hasan Zyko Kamberin dhe Rrapo Hekalin. Por këto nuk janë të vërteta”, - tha Kryeministri pasi zhvilloi një vizitë në kryesinë e Kuvendit, ku është hapur një ekspozitë me dokumente arkivore të hapura së fundmi për historinë e pluralizmit dhe shtetit shqiptar.
Sipas tij, në historinë që u mësohet brezave janë lënë jashtë mjaft ngjarje historike që datojnë që nga koha e lashtë ilire e deri në kohët tona. Ai vuri në dukje se periudha iliro-romake ka pasur mjaft zhvillime pozitive, të cilat kanë mbetur pa u pasqyruar, apo periudha të tëra historike. Berisha e quajti të pafalshëm faktin që në periudhën e pavarësisë së Shqipërisë nuk janë vlerësuar figura të tilla si Mithat Frashëri, e njëjta gjë ka ndodhur dhe me Ahmet Zogun, i cili në librat e historisë ka mbetur me po atë vlerësim si në kohën e regjimit. Për të gjitha këto dhe të tjera, sigurisht, Berisha theksoi se do të ngrihet Qendra Albanologjike, e cila do të fillojë punë së shpejti. “Ajo është një reformë historike për t’u shkëputur nga një doktrinë”, - tha Berisha duke shtuar se “e theksoj sërish se fëmijët e shqiptarëve nuk mund të lexojnë aktin e pavarësisë dhe të shohin të fshirë e të maskuar emrin e Mithat Frashërit. Ky falsifikim nuk i bën nder askujt. Themeluesit e pavarësisë me aktin e tyre i përkasin përjetësisë kombëtare. Mund të kenë bërë gabime dhe të kenë marrë vendime jo të drejta, pasi askush nuk del jashtë teorisë së gabimit, por është e pafalshme dhe shumë e rëndë të fshish emrin, sepse kështu bën vetëm pseudohistori”. Ai u bëri thirrje historianëve dhe studiuesve që ta shohin në prizmin e pasqyrimit të së vërtetës në histori, deklaratën e bërë para pak ditësh për rishikimin e historisë, dhe jo si një imponim i një pushteti për të shkruar historinë sipas dëshirës së drejtuesit të tij.

“Nuk i mohojmë veprat pozitive të Enverit”
Gjashtë javë pasi u themelua Partia Demokratike, kryetari i saj, Sali Berisha nuk kishte të njëjtin qëndrim për historinë nga ai që mbajti disa muaj më pas. Në një shkrim të botuar në gazetën “RD” të 6 shkurtit ’91, Berisha vlerëson se Enver Hoxha gjatë qeverisjes së tij ka pasur mjaft aspekte pozitive. Berisha shton se shqiptarët do të punojnë për idealet e të rënëve në Luftën Nacional-Çlirimtare.
Strategjia e tensionit – strategji staliniste
89-ta ishte viti i mrekullisë, vit ne të cilin mbretër të kuq dhe sundimtarë antipopullorë, që me dekrete ndryshuan kulturën, fenë, shtetësinë, kombësinë, dhe shfarosën jo individë, por popullata të tëra, dolën nga skena e historisë, ashtu siç duhet të dalin tiranët e çdo ngjyre. Revolucioni demokratik diku paqësor, diku me dhunë, solli transformime rrënjësore sociale, politike dhe ekonomike në vendet e Evropës juglindore. Këto ndryshime si dhe shumë faktorë të tjerë, rrezatuan fuqishëm edhe në Shqipëri. Pakënaqësia gjithnjë në rritje e masave punonjëse ndaj sistemit totalitar socialist dhe politikës së dështuar të PPSH-së, shpërtheu vitin e kaluar me demonstratat e fuqishme në qytetin e Shkodrës, Kavajës, Tiranës, Fierit dhe i dha “leksionet” e para partisë në pushtet dhe burokracisë shqiptare. Ishin ato demonstrata, rezistenca pasive e gjithanshme popullore dhe veçanërisht lëvizja studentore e dhjetorit, që përcaktuan vendosjen e pluralizmit shumëpartiak dhe themelimin e Partisë Demokratike në Shqipëri... Këtë provon analiza retrospektive e zhvillimeve të shkuara... Por këtë e provon shumë qartë edhe qëndrimi i tanishëm i udhëheqjes së PPSH-së ndaj zhvillimeve demokratike në Shqipëri. Natyrisht, duhet thënë se këto qëndrime nuk janë të papritura dhe nuk habisin njeri. Udhëheqja e PPSH-së, në luftën me kundërshtarët e vet, ka një trashëgimi tepër të rënduar. Kështu, ndaj opozitës brenda vendit ajo ka njohur vetëm një qëndrim, etiketimin armik, agjent, tradhtar dhe më pas arrestimin, burgosjen, internimin apo zhdukjen fizike dhe krahas kësaj pastrimin e “vatrës” duke goditur familjarët, farefisin, krushqinë, miqtë dhe shokët e tyre. Kanuni i Lekës, në nenet e tij të marrjes së gjakut nuk shkonte kurrë kaq larg. Po kështu, edhe ndaj kundërshtarëve të jashtëm ajo njohu gjithnjë “fitore” ngadhënjyese dhe historike. Pra, kjo parti, në marrëdhënie me opozitën e brendshme njeh vetëm shtypjen e egër të saj, kurse ndaj kundërshtarëve të jashtëm ajo njeh vetëm “shpartallimin” e tyre. Prandaj, ashtu siç pritej, menjëherë pas themelimit të Partisë Demokratike, udhëheqja e PPSH-së në të gjitha nivelet, mbështetur në platformat e trashëguara, filloi sulmin frontal kundra PD-së, i cili me çdo kusht duhet të kufizonte veprimin, ndikimin, reputacionin e PD-së dhe të siguronte shpartallimin e saj. Për këtë qëllim, sot nëpër Evropë shëtisin emisarë që para emigracionit kosovar dhe atij shqiptar në tërësi, PD-në e paraqesin një parti të lidhur me të huajt. Ndërsa para opinionit demokratik evropian, atë e paraqesin si një krijesë të PPSH-së për të mashtruar botën. Një lajm të tillë për çudi, të parat që e transmetuan ishin mjetet e Beogradit. Synimi është i qartë, ta izolojë PD-në nga forcat demokratike shqiptare dhe botërore dhe pastaj ta likuidojë atë. Mirëpo sot kohërat nuk janë më të parat, perdja e hekurt është shembur. Evropa është e neveritur nga këto praktika bizantine, lindore. Prandaj kësaj radhe “fitorja” historike do të mungojë. Ndërsa në rrafshin e brendshëm, partia shtet, që në ditët e para të ekzistencës të PD-së, veprimin e vet kundër PD-së e përqendroi në dy drejtime: së pari u përpoq ta përçajë atë. Për këtë qëllim ajo mobilizoi dhe dërgoi në Qytetin e Studentit, përbërësit e një shkolle speciale, instruktorë civilë, të cilët u bënin thirrje studentëve që të largoheshin nga PD-ja. Këtë mision i vunë vetes edhe ekstremistët liberalë, pseudodemokratët, siç i quan Kadareja, që nga njëra anë hiqen si miq të PD-së, nga ana tjetër u bëjmë thirrje studentëve të mos aderojnë në këtë parti. Por të gjitha këto përpjekje dështuan, studentët ndjehen krenarë me partinë e tyre. Dega e PD-së e rinisë studentore është një degë që me përpjekjet dhe këmbënguljen e saj realizoi përmirësimin e kushteve ekonomike të studentëve dhe heqjen e historisë së PPSH-së nga programet mësimore, depolitizimet e mjedisit universitar. Së dyti, PPSH-ja që në fillim në luftën kundër PD-së, montoi strategjinë e tensionit dhe të dhunës, strategji kjo që synon goditjen e PD-së dhe demokracisë, duke ushtruar dhe terror psikologjik e madje edhe fizik, ndaj forcave demokratike në mënyrë që ato të mos bashkohen me PD-në. Antimitingjet janë shndërruar në elementë madhorë të strategjisë së tensionit. Ato të rikujtojnë diçka nga disa diktatura të Amerikës Latine, nga filmi “Koncert ne vitin 36” dhe përfaqësojnë manipulime masash me pasoja tepër të rrezikshme që po trumbetohen me të madhe dhe me urgjencë, jo vetëm nga “zëri i popullit” që i takon ta bëjë këtë, por ndonjëherë edhe nga TV shqiptar (ndoshta me imponim). Në të vërtetë nuk disponojmë projektet e këtyre antimitingjeve të organizuar në të njëjtën orë dhe në të njëjtin shesh ku zhvillohen mitingjet e PD-së të miratuara nga organet e ruajtjes së rendit. Mirëpo po të kihet parasysh këtu besnikëria e palëkundur e PPSH-së ndaj centralizimit demokratik, kemi plotësisht të drejtë të besojmë se “spontaniteti i tyre” është i miratuar nga udhëheqja më e lartë e PPSH-së. Është fakt i pamohueshëm, se të gjitha ato u prinë nga liderët lokalë të partisë në fuqi. Kështu, në antimitingun e Tropojës, sekretari i parë nga ballkoni, kurse dy të tjerë, njëri në një makinë qendër-zëri, kurse tjetri nga supet e një shoku të vet, drejtonin masën. Madje, ky i fundit për gjestin e tij, u shpërblye me postin e sekretarit të parë. Ndërsa në Peshkopi mitingun e drejtoi vetë sekretari i parë, hipur mbi shpinën e një sportisti dhe me një plis të bardhë në kokë. Me të njëjtin skenar u zhvilluan ato edhe në Sarandë, Tepelenë, Gjirokastër, Zharrëz, Kukës, Burrel etj. Në kryqëzatën kundër PD-së prin edhe “Zëri i Popullit”, gojë kjo e regjur në polemika të mëdha e historike. Me fjalën e saj të sulmit, ajo jo rrallë po i kushton rreth 2 faqe replikë RD dhe PD. Por të gjithë po e shohin se në mungesë të argumenteve dhe duke mos u futur dot në thelbin e çështjeve, ndërmerr sulme fyese ndaj këtij apo atij autori, apo aktivisti të PD-së. Për të gjitha këto veprime dhe këtë strategji, është paraqitur si pretekst se demokratët mohojnë çdo gjë, se ata mohojnë Luftën Nacional-Çlirimtare, se ata hedhin baltë mbi veprën e PPSH-së dhe figurën e Enver Hoxhës. E vërteta është tjetër. Partia demokratike nuk mohon asgjë pozitive që ka arritur populli shqiptar 50 apo 500 vjetët e fundit. Për të, ashtu, siç thotë Demokriti më mirë një të vërtetë se froni i shahut të Persisë. Kështu, është plotësisht e vërtetë se kur erdhi në pushtet PPSH-ja, Shqipëria ishte vendi më i prapambetur në Evropë. Për gjysmë shekulli ajo pa dyshim ka pasur arritje në shumë fusha. Por është e vërtetë se në raport me vendet e tjera, ajo mbetet përsëri në të njëjtin pozicion. Për sa i përket luftës, ne nderojmë dhe do të nderojmë gjithnjë luftën dhe të gjithë ata që luftuan dhe ranë për nderin e trojeve shqiptare. Por theksojmë gjithashtu, se asnjëri prej tyre nuk u vra për diktaturë, por për liri dhe demokraci dhe askush nuk besoj se mendonte që një ditë në liri do burgosej, internohej vetëm se kritikonte këtë apo atë ofiqar, apo se i shprehte lirisht mendimin shokut, mikut të tij. Në këtë drejtim, qëllimi i PD-së është realizmi i idealeve të tyre demokratike. Po kështu, nuk mohojmë që E. Hoxha udhëhoqi Luftën Nacional-Çlirimtare, si dhe asnjë prej arritjeve të këtyre 50 vjetëve të fundit. Por për ne, Enver Hoxha ishte një diktator i tipit stalinist. Ai ngriti në Shqipëri një diktaturë, e cila si çdo diktaturë tjetër, sipas një ligji të pandryshueshëm të historisë, e çoi në varfëri, shterpësi ekonomike, shpirtërore, social-kulturore, intelektuale. Për mendimin tonë, trajtimi i gabuar që në fillim nga E. Hoxha i çështjes kombëtare (lënia e Kosovës nën varësinë e PK jugosllave dhe ndihma në kuadro që iu dha PKJ për të ushtruar këtë kontroll), kulti i individit që ngriti, lufta e egër e klasave dhe konsiderimi i saj si forcë lëvizëse kryesore e shoqërisë (pasojat e saj tragjike mbi lirinë e ndërgjegjes dhe besimin fetar), lufta që ai zhvilloi ndaj kundërshtarëve politikë dhe mënyra dhe mjetet që përdori, aleancat fatkeqe që zgjodhi, izolimi i thellë i vendit, janë ndër faktorët kryesorë të krizës së rëndë politike, ekonomike dhe sociale që përjeton Shqipëria sot. Theksojmë gjithashtu, se në analizën e së kaluarës, kritikat tona nuk synojnë aspak shkatërrimin, por zbulimin e të vërtetës dhe kjo është e domosdoshme për të pasur një të ardhme të sigurt. Trashëgimia e gabimeve në jetën shoqërore, politike dhe ekonomike, njëlloj si në biologji, të çon në monstruozitete. Por të themi të vërtetën, strategjia e tensionit nuk e ka hallin tek sulmet ndaj E. Hoxhës dhe koha së shpejti do ta provojë këtë. Strategjia e tensionit është një strategji staliniste e antikombëtare, që ka për qëllim kryesor ruajtjen me çdo kusht të pushtetit partiak gjysmëshekullor, ruajtjen e privilegjeve, nepotizmit, tarafeve, dhe më keq. Antimitingjet tuaja dëshmojnë qartë se dikush dëshiron të provokojë kacafytjet dhe gjakderdhjen, të krijojë pretekstet për përdorim masiv të dhunës dhe krijimin e një diktature të re. PD-ja brenda 6 javëve është shndërruar në një ndër forcat politike kryesore në Shqipëri. Ajo numëron sot rreth 52 mijë anëtarë. Kurrë ndonjëherë në historinë e tij, në ëndërr, as në legjendë ky popull nuk rriti kaq shpejt një bijë të shpirtit dhe të idealeve të tij. Kështu që sot askush nuk do mund të mposhtë idealet demokratike të kombit shqiptar. Është i mjerë ai që mendon se mund t’i marrë ato nëpër këmbë. Sot është tjetër kohë.
SALI BERISHA
“RD”, 6 shkurt 1991

balkanweb

[Korcar-L1]

Ai (enver hoxha)ngriti në Shqipëri një diktaturë, e cila si çdo diktaturë tjetër, sipas një ligji të pandryshueshëm të historisë, e çoi në varfëri, shterpësi ekonomike, shpirtërore, social-kulturore, intelektuale

Keto vlejne me shume per ditet e sotshme.

[TOKE GEGA]

Rishikimi i historisë, që të zbulojmë njëmendësinë e një kombi të lavdishëm

Kryeministri Sali Berisha ka kërkuar rishikimin e historisë së Shqipërisë, pikërisht për këtë çështje, Këshilli i Ministrave ka miratuar krijimin e Qendrës së Studimeve Albanologjike, kjo e fundit do të synojë hartimin e historisë së vërtetë. Kështuqë, kryeministri shprehet se është e turpshme që Shqiptarët ende nuk e njohin historinë e tyre të mirëfilltë. Për të cilën gjë është mëse e vërtetë; që edhe në ditët tona nuk e njohim historinë. Për t’u njohë shqiptari me historinë e tij, duhet dikush që ta shkruaj atë; për fat të keq historiku i popullit shqiptarë ende rri i zvarritur; nuk janë bërë gjurmime; analiza të mirëfillta; hulumtime shkencore, që do të dëshmonin së paku një cipë historie. Historinë e Shqiptarit duhet ta kërkojmë gjetkë; gjuhën e shqipeve duhet ta kërkojmë jo vetëm në një qark të ngushtë; të një pjese të truallit të sotëm shqiptar, por gjetkë, që kështu të përmbushet një zbrazëtirë e madhe në historinë e saj të lavdishme. Shqiptari, së pari duhet gjurmuar dhe gjetur jo vetëm në një këndëz të Shqipërisë, por më gjerë. Dhe kur të studiohen materialet, njëmend do të qartësohej njëmendësia shqiptare si racë trimnore, një komb i zgjedhur e i rrallë. Për ta njohur shqiptarin nëpër epokat e lavdishme, duhet kërkuar e gjurmuar në kohët parahistorike; atë botë do t’i njihnim madhshtitë e tij; dhe kur të përshkruhet në stërhollime jeta dhe jetësimi në çdo aspekt të historisë, do të mirëkuptohej qenia shqiptare dhe madhështia e tij; që do t’ua shtonim zilinë fqinjve tanë, që edhe ata do të dëshironin t’i takonin trungut dhe shpirtit shqiptar, dhe jo për ta përbuzë; ndonëse shqiptari ndërkohë e përbuz veten, duke lexuar e dëgjuar përralla lajkatarësh, që i kanë thurur me pa të drejtë kojshitë.
Me punën 40-vjeçare të historianëve dhe gjuhëtarëve tanë gjatë regjimit, edhe pas një morie veprash shkencore nga fusha të ndryshme nuk arritëm dot që të zbërthejnë të paktën një çerek të etimologjisë së fjalës shqipe, duke e kërkuar ndër gjuhët e tjera të reja. Dhe duke kërkuar fjalën shqipe tek latinët, sllavët, grekët e gjetkë, kjo është vetëm një humbje kohe. Sa kam mund të lexoj rreth etimologjisë së shqipes, në Shqipërinë Politike, gati nuk është zbërthyer asnjë emër gjeografik, qoftë emra të rinj apo antik. Dihet, se fjalët gjatë historisë së gjatë shqiptare, disi janë korruptuar, dhe ato qytete, fusha e male, kanë mbetur me emra që sot nuk kuptohen - nga e patën origjinën. Dhe më keq nuk është bërë asnjë përmirësim; ndreqje. Para ca vjetësh pata lexuar në disa faqe të 55-s, që ishin përpiluar nga gjuhëtarë të panjohur në regjimin e Ahmet Zogut për Rrethinat e Korçës, ishin me vend të zbërthyera tamam shqip; në kohë të regjimit enverist, ato as që u vuan në përdorim.
Këtu flitet për rishikimin e historisë së Shqipërisë; jo rishikimi i historisë shqiptare, mos jem në gabim. Propozimet apo vendimet që merrë qeveria, ndaj shkrirjes së Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Shqipërisë, ndoshta është me vend; me një fjalë kërkohet njëfarë reformimi; dhe me çfarë mënyre do t’a organizojnë, ndoshta do të mbetet enigmatike. Është mëse e vërtetë se historia e Shqipërisë është kryekëput ideologjike, që me të drejtë nuk kuptohet se është me thelb (brumë) kombëtar. Kjo histori patjetër që të rishikohet, patjetër që të rishkruhet. Ajo duhet ndryshuar nga njerëz kompetentë, të aftë, që do të mbrojnë çështjen shqiptare në çdo pikëpamje. Historia e re e Shqipërisë, mund të qëndiset disi, sepse kemi fakte, por lashtësia e Shqiptarit do të mbetet përsëri në terrin e padëshiruar; larg syrit të ndjeshëm të qytetarit të rëndomtë. Me disa punime konkrete shkencore që janë bërë deri më tani, që ende nuk shihen në skenën shqiptare; janë shfaqur vëllime të posaçme, për tu realizuar historia e mundshme kombëtare: gjuhëtarët, antropologët, historianët, që të bëjnë punë më të mirë me plot vlerë për gjeneratat e reja të racës sonë të lavdishme, duhet analizuar në përpikmëri të gjithë lëndën e shtruar, që lexuesit tonë brenda një kohe të caktuar; sihariqi do të shfaqet bujshëm nëpër vitrinat e librarive tona kombëtare!

[Hyj-Njeriu]

Qe shifra eshte ekzagjeruar kete e dime te gjithe,se normale fryhen shifrat per te treguar demet qe ka shkaktuar armiku e te merret demshperblimi..psh per Rusine mendohet se ishin rreth 17 milion e jo 27 milion si pretendonte Stalini..shifra 1 600 000 jugosllave vleresohet si shume e ekzagjeruar...

Tek 28 000 jane futur te gjithe te vraret,me balliste e partizane,me fshatrat e djegur
apo me fshataret qe vdiqen urie e ftohtit gjate operacionit gjerman te dimrit 1943-44...

Nese do kerkojme vetem partizanet 6 000 me duket shifer e arsyeshme po nese duam te gjithe ata qe vdiqen si pasoje e luftes atehere edhe mund te kapet shifra 28 000 ...per mendimin tim gjysma e 28 mije jane te vdekur nga uria e te ftohtit,burra gra e femije gjate luftes....ata nuk jane deshmore ,jane viktima....

[Borix]

Per mendimin tim, duhet rishqyrtuar ajo pjese e historise e prekur nga ideologjia politike e castit. Pergjithesisht, politika eshte nje burim i fuqishem ndikimi mbi shkrimin e historise. Ketu humbet objektiviteti. Per rastin e historise sone, me vjen keq qe stimuli per rishqyrtim vjen nga fusha politike dhe jo nga arena akademike. Kjo do te thote se politikes dhe ideologjise politike te castit (kesaj aktuale) nuk i pelqen ose i duket jo-objektive historia e Shqiperise (meqenese thone 'te rishqyrtohet e tera'), prandaj ata (politikanet) nxisin akademiket (ekspertet) per ta rishqyrtuar.

Cilet eksperte? Paskal Milo, politikani? "Te vjetrit"? Apo te huajt?

[drenicaku]

Apsolutikish qe duhet rishkruhet historia komplet shqiptare sepse akoma nuk kemi nje histori te qart,dhe nese i hyhet kesaj do ishte shume ne interes te shkruhetedhe periudha okupimit otoman 500vjeqar sidomos konvertimi me dhune ne fen islame kjo do ishte nje kontribut i madh i shtetit shqiptar nese arrin qe te na sjell fakte qe nuk kekojn shum mundime.Ne pergjithesi ka shume shtrembime te historis dhe per fat te eq akoma nuk kemi identitet kombtar unik.Eshte mir qe kete iniciativ po e sjell berisha,por politika duhet te rrij anesh kurse ekspertet ta thon fjalen e vet.

[beatles]

borix- i ke rene pikes. ketu nuk behet fjale per rishikimin e historise por shkruajtjen e historise sipas oreksit te politikes. ne shqiperi historine nuk e kane shkruar asnjehere historianet por ata qe kane qene ne fuqi.keshtu ne historine e shqiperise ka patur "tradhetare" qe ne rregjimin tjeter jane bere "heronj". berisha nuk ka pse ben perjashtim.ka ardhur koha qe edhe ai te diktoje historine sipas oreksit te vet.Ne tirane ka qene nje bejtexhi qe pastronte banjot publike. ate here pas here e zhvendosnin nga nje banjo ne tjetren.kur e pyesnin perse e kishin zhvendosur , ai thoshte- kjo osht qeveri e modhe .tjep ndore i cop leter ene tco ka i hale ke i hale tjeter.(filozofike)

[TOKE GEGA]

Shoku Sali e mbante Teseren e Partise fort ne gji, mirpo tani na shfaqet si engjelli mbrojtes i Shqiptareve nga komunizmi.
E cuditshme......!

Rishkrimi i historisë mbi baza shkencore është domosdoshmëri e shtruar që pas përmbysjes së diktaturës komuniste


Liri Belishova: Historia u shkrua mbi bazat e enverizmit


Znj. Liri Belishova, ju dhe miqtë tuaj veteranë të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare, nuk jeni historianë profesionistë, por ju jeni dëshmitarë të grupit kryesor, protagonistë të periudhës të luftës dhe të pasluftës; keni vuajtur kalvarin e ndëshkimeve të diktaturës dhe keni dëshmuar këto vite se patriotizmi e gjithë formimi juaj u kanë ndihmuar të shkoni përpara dhe të mbështesni zhvillimin e Shqipërisë në rrugën e drejtë të demokracisë dhe të integrimit euroatlantik. Cili është mendimi juaj për propozimin e kryeministrit të vendit për rishkruarjen e historisë?

Rishkrimi i historisë është një domosdoshmëri sepse gjatë diktaturës komuniste historia nuk u shkrua mbi baza shkencore, por mbi bazat e marksizëm-leninizmit ose më saktë, mbi bazat e variantit më të keq të stalinizmit, enverizmit. Sidomos historia e periudhës së pavarësisë, dhe aq më tepër ajo e Luftës Antifashiste dhe e diktaturës komuniste, kërkojnë një analizim të thellë objektiv, në bazë të dokumentave, të fakteve dhe duke bërë vlerësimin e duhur.

Kjo është dhe një detyrë që u ka propozuar Asamblea e Parlamentit Europian të gjitha vendeve ish komuniste, detyrë që paqyrohet edhe në Rezolutën që aprovoi Kuvendi i Shqipërisë në tetorin e kaluar, për masat që duhen marrë për dekomunistizimin.

Menjëherë pas përmbysjes së diktaturës u shtrua nevoja e rishkruarjes së historisë, në media etj. Shkruan dhe folën për këtë disa historianë, madje akademiku Kristo Frashëri dhe historiani Paskal Milo kanë mbajtur më 1992 nga një leksion për këtë çështje. Jo të gjithë studjuesit dhe historianët janë në një nivel të emancipimit të mendimit, madje ka disa që realisht kanë mbetur prapa.

Dihet se shkruarja e historisë është një proces i vazhdueshëm sepse dalin fakte, dokumenta të panjohura më parë, por edhe sepse vetë zhvillimi i mendimit kërkon rivlerësim të ngjarjeve historike. Për vendin tonë kjo nuk është vetëm një nevojë normale. Është më tepër ajo që thamë më lart, nevoja për të zhveshur historinë nga manipulimet e ideologjizimet komuniste, të shkruhet historia në bazën e parametrave të përparuara të botës së sotme.

Gjatë diktaturës janë shtrembëruar edhe faktet, janë fshehur dokumentat, janë gjymtuar këto dokumenta. Po ju bie vetëm një shembull që nuk është më i rëndësishmi: Është shkruar dhe propoganduar që Enver Hoxha ka lozur rolin kryesor në zhvillimin dhe përgatitjen e Konferencës së Pezës. Kurse ato dokumenta origjinale që janë ruajtur në Arkivën e Shtetit tregojnë të kundërtën. Vetë Enver Hoxha ka deklaruar në Pleniumin e Komitetit Qendror në nëntor të vitit 1944 (siç dëshmohet nga proces verbali) se atë e lajmëruan të vejë në Pezë në vigjilje të hapjes së Konferencës së Pezës. I gjeti atje të tëra gati, madje edhe referatin mbi Këshillat Nacionalçlirimtare që lexoi në atë konferencë.

Rishkruarja e historisë mbi baza shkencore në bazë të eksperiencës të vendeve demokratike të përparuara ka rëndësi shumë të madhe për formimin e ndërgjegjes kombëtare, për edukimin e brezave të rinj që nga shkollat fillore e deri tek shkollat e larta, për njohjen e vendit tonë në botë.

Do të jetë një ndihmë edhe për mediat të cilat kanë shumë pasaktësira, shumë gjynahe në ato që botojnë për çështjet historike sidomos për Luftën Antifashiste dhe periudhën e pasluftës.

Më ka ardhur keq duke dëgjuar se Kryeministri duke folur për nevojën e rishkruarjes së historisë paska bërë një "vepër antikombëtare", kërkoka të heqë vëmendjen nga mungesat e energjisë elektrike dhe e furnizimit me ujë etj. Këto janë çështje të ndara.

Nuk e shkruajnë historinë inxhinierët, me të merren historianët. Për çështje të tilla siç është rishkrimi i historisë duhet një qëndrim më i përgjegjshëm. Për të tilla çështje duhet të mos krijohen artificialisht mosmarrëveshje.


-A eksziston rreziku i politizimit të kësaj ndërmarrjeje të inicuar prej kryeministrit?

Rishkrimi i historisë është natyrisht një çështje shumë e vështirë. Por Shqipwria ka potenciale shkencore, ka punonjës shkencorë të aftë, të cilët gjatë këtyre viteve, pas përmbysjes së diktaturës kanë pasur mundësinë të përfitojnë nga eksperienca e vendeve demokratike perëndimore. Kurse më përpara kanë qënë krejt të izoluar. Unë mendoj që nuk ka rrezik të përdoret për qëllime politike rishkruarja e historisë. Historianët kanë dhe do të kenë liri të plotë për studimet e tyre.

Natyrisht pikëpamjet do të jenë të ndryshme në vlerësimin e ngjarjeve historike dhe në vlerësimin e personaliteteve hstorike. Por do të ishte shumë e dobishme që të organizoheshin sa më shumë konsulta dhe debate publike, sepse e vërteta siç dihet, del nga ballafaqimi i dokumentave, i argumentave, i mendimeve të ndryshme. Ka dhe do ketë botime me paraqitje të ndryshme. Këto vite, pas përmbysjes së diktaturës komuniste, shihen tendenca të njëanshmërisë: disa vazhdojnë t'u referohen vetëm dokumentave dhe argumentave që mbrojnë komunizmin dhe E.Hoxhën, ose i minizojnë përgjegjësitë e tyre, kurse disa botojnë vetëm dokumente dhe argumente që janë në favor të Ballit Kombëtar, përpiqen të ulin rëndësinë e Luftës Antifashiste, të mbrojnë okupatorët fashistë e nazistë dhe bashkëpunëtorët e tyre; disa elementë madje thonë se në Shqipëri s'ka pasur fare bashkëpunëtorë të okupatorëve! Diktatura komuniste duhet të kritikohet nga pozitat e demokracisë liberale, që në botën e sotme është alternativa më progresiste, dhe jo nga pozitat e fashizmit e nazizmit të dënuar nga historia, dhe as nga pozitat e feudalizmit. Historia e Luftës Antifashiste, natyrisht do të shkruhet realisht, jo ashtu siç u shkrua nën urdhërat e E.Hoxhës, me glorifikimet e tepruara, etj. Ajo ka rëndësi të madhe se siguroi rivendosjen e pamvarësisë në kufijtë e 1913-tës (duke evituar copëtimin e ri, siç dëshmohet nga dokumentat) dhe ishte kontribut shumë i denjë i kombit shqiptar (në bazë të madhësisë të popullatës) në Luftën e madhe të gjithë popujve kundër fashizmit, nazizmit dhe militarizmit japonez. Por fitorja e saj rezultoi e hidhur, se në vend të demokracisë u vendos diktatura. Çlirimi i plotë erdhi kur u përmbys diktatura komuniste.

Historiani nuk duhet të jetë i njëanshëm. Ai duhet të bëjë betimin që i kërkohet dëshmitarit në gjyq të thotë të vërtetën, gjithë të vërtetën (sepse e vërteta jo e plotë s'është më e vërtetë) dhe asgjë më shumë se e vërteta ( se shtesat janë shpifje).

Vlerësimet është vështirë të mos kenë subjektivizëm. Por botimi i faktit e dokumentit duhet të jetë i saktë.

Mendimet të ndryshme ka dhe do të ketë. Por për disa çështje historianët duhet të jenë dakord, sepse fizikanët nuk diskutojnë, për shembull, a është planeti ynë rruzull apo i sheshtë! Diktaturat naziste dhe fashiste si edhe ato komuniste ishin fatkeqësitë e shekullit Njëzetë.

Siç thashë, ka dhe do të ketë botime me pikëpamje të ndryshme. Por rëndësi ka shumë përgatitja në nivel të lartë shkencor, sa më afër të vërtetës e teksteve të historisë që do të përdoren në shkolla dhe universitete. Kjo është një punë me shumë përgjegjësi.

Për shkruarjen e historisë rëndësi duhet t'u jepen dokumentave, jo vetëm ato që kanë mundur të kenë arkivat shqiptare. Duhen caktuar fonde dhe njerëz të aftë që të dërgohen për të marrë dokumenta në arkivat e shteteve të tjerë si në Gjermani, Itali, SHBA, Rusi etj. Duhen marrëveshje me këto shtete. Historia dhe përgjithësisht shkencat e quajtura albanalogjike, kërkojnë një vëmendje shumë të madhe nga shteti ynë, për të ndihmuar me fonde dhe përkrahje të tjera. Si vend i vogël ne e kemi të vështirë, që të themi diçka të re në shkencat ekzakte. Por ne jemi dhe duhet të jemi, qendra kryesore e studimeve Albanologjike kryesore, ku duhet të gjejnë ndihmë studiuesit dhe shkencëtarët e Kosovës, të shqiptarëve të Maqedonisë, të Malit të Zi dhe kudo ku jetojnë si edhe studjuesit albanologë të shumë vendeve të botës. E kuptoj që kemi shumë probleme dhe fondet janë të pakta, por për shkencat albanologjike për institutin e historisë duhet të jetë "xhyrmertë", sepse mungesat na dëmtojnë sot dhe aq më tepër e kanë faturën të rëndë për të ardhmen.