Mbipesha e lartë dhe nënpesha, shkaktarë vdekjesh

[miushi]

Mjekja Katherin Flegal pranë qëndrës amerikane për kontrollin dhe parandalimin e sëmundjeve dhe kolegët e saj, analizuan të dhënat e grumbulluara nëpërmjet një ankete me pjesmarrjen e 30 mijë amerikanëve në mbarë vendin.

Ata krahasuan numrin e vdekjeve mes personave nënpeshë, mbipeshë, tejet mbipeshë, e me peshë normale dhe arritën në përfundimin se në vitin 2000, krahasuar me peshën normale trupore, mbipesha e tepruar ishte bërë shkak për rreth 112 mijë vekje më shumë, ndërsa në krahasim me peshën normale, nënpesha trupore ishte bërë shkak për vdekjen e rreth 34 mijë personave më shumë.

Ekspertët u befasuan nga një numër çështjesh. Një prej këtyre ishte se nënpesha trupore ishte bërë shkak për një numër relativisht të lartë vdekjesh, veçanërisht mes njerëzve të moshuar. Ekspertët gjithashtu u befasuan nga fakti se mbipesha trupore nuk ishte bërë shkak për shtimin e numrit të vdekjeve. Por nuk mund të thuhet kështu për mbipeshën e tepruar. Në fakt studimi tregoi se mbipesha, në krahasim me peshën normale, pati një farë ndikimi në uljen e numrit të vdekjeve. Por ekspertja Katherin Flegal pohon se duhet patur kujdes kur thuhet se mbipesha është mbrojtëse nga çfardo këndvështrimi. Kjo është një çështje përtej kufijve të këtij studimi, thotë mjekja Flegal. Ajo shton se për të kuptuar ndikimin e mbipeshës mbi vdekjen, nevojiten kërkime të tjera.
Ndërkohë, nuk është keq që çdo njeri të interesohet për të njohur se cila është pesha e tij normale. Për të përcaktuar kategoritë e peshës; nënpeshën, mbipeshën, peshën e tepruar dhe peshën normale te trupit, ekspertët morën peshën trupore e shrehur në kilogram dhe pjestuan atë me gjatësinë trupore në katrorë, e shprehur në metra.

Zonja Flegal thotë se një person mund të hyjë në kategorinë e nënpeshës trupore kur treguesi i masës së trupit është më pak se 18. 5; në kategorinë e mbipeshës atëherë kur ky tregues është më i lartë se 25 por më i ulët se 30; me peshë të tepruar kur treguesi i masës trupore është mbi 30

[miushi]

Dukuria e mbipeshës tek njeriu


Njerëzit sot trashëgojnë aftësinë për të ruajtur kaloritë edhe në se ato nuk u nevojiten. "Kur njerëzit jetojnë në një vend ku ushqimi është i pamjaftueshëm, mbijetues të evolucionit do të jenë ata që janë të aftë për grumbullimin dhe konsumimin e ushqimeve e të kalorive dhe depozitimin apo ruajtjen e tyre nga frika se javën tjetër nuk do të jenë në gjendje të sigurojnë ushqim", thotë doktor Arthur Frank pranë universitetit Xhorxh Uashington duke fajësuar kështu midis të tjerash të parët tanë mbi dukurinë e mbipeshës.

"Kur njerëzit jetojnë në një vend ku ushqimi është mëse i mjaftueshëm, kjo gjendje krijon lehtësira dhe në këtë rast shtohet prirja që njerëzit të hanë më shumë dhe të pakësojnë veprimatrinë fizike, kështu që ata shtojnë në peshë".
Vihet re se si në vendet e zhvilluara edhe në ato në zhvillim njerëzit me mbipeshë trupore gjënden si mes të varfërve edhe të pasurve. "Ndonjëherë është më i kushtueshëm përdorimi i frutave dhe sendeve të tjera ushqimore të mira për shëndetin. Ndërkohë që ushqime me shumë yndyrna dhe sheqerna janë më praktike për t’u përdorur nga fëmijët e të rinjtë", thotë doktor Hoksiel Garcia, nëndrejtor i organizatës shëndetësore mbarë amerikane, pranë organizatës botërore të shëndetësisë.

Ai thotë se sipas studimeve, prirja drejt shtimit të mbipeshës në Shtetet e Bashkuara është diçka që zyrtarët e shëndetësisë tani e shohin të shfaqet edhe në Amerikën Latine, Karaibe, si dhe në Evropë e Afrikë.


Shkaqe të tjera që çojnë në mbipeshë

Vërtet që kafeja mund të ketë pak, ose aspak kalori, por qumështi, kremi, apo sheqeri që ne hedhim në të kanë shumë kalori. Një kafe e zakonshme, pa krem ka rreth 10 kalori. Po t’i shtosh asaj pak krem, i ke shtuar edhe 130 kalori të tjera. Një kafe Mocha me qumësht, ka 400 kalori, kurse një gotë e madhe me Java Chip Frapuchino me akull ka 650 kalori.

Çrregullimet hormonale që kanë të bëjnë me stresin mund të çojnë gjithashtu në mbipeshë.


E keqe për shëndetin

Mbipesha trupore apo dhjamosja e trupit shkakton e ndërlikon shumë sëmundje serioze, por bëhet shkak edhe për vdekje. Ajo është shkaktarja numër një e sëmundjeve të zemrës dhe diabetit dhe vlerësohet se shkakton gati 70 mijë raste të reja me kancer që zbulohen çdo vit në Evropë. Në Shtetet e Bashkuara, mbi 400 mijë veta vdesin çdo vit për shkak të mbipeshës.

Mbipesha ndikon negativisht duke ulur edhe pasqyrën e testosteronit në trup.

Humbja qoftë edhe fare pak në peshë ka një efekt pozitiv të jashtëzakonshëm mbi shëndetin e njeriut.


Mbipesha tek fëmijët

Mbipesha trupore tani quhet një sëmundje që prek jo vetëm vendet e pasura, ashtu siç mund të thuhet se prej saj preken jo vetëm të rriturit por edhe fëmijët.
Reklamat ndikojnë mbi sjelljen e fëmijëve ndaj ushqimit, duke i drejtuar nga fastfood-et (ushqimet e gatuara shpejt) apo atyre të paketuara, të mbushura me yndyrna dhe sheqerna të tepërta për dietën e fëmijëve.

Mbipesha e individit rëndon mbi shoqërinë

Lufta kundër kileve të tepërta nuk është vetëm një problem individual, ai tani është kthyer në problem të qeverive, pasi shërbimet shëndetësore falas paguajnë koston e mjekimeve për ata pacientë që vuajnë nga sëmundjet që lidhen me mbipeshën.
Në mbarë botën si pasojë e mbipeshës në fushën e prodhimit regjistrohen humbje prej një trilion dollarësh.

Luftimi i mbipeshës

Kjo arrihet duke kombinuar të ushqyerit korrekt, - një dietë e pasur me perime e fruta, - me një rutinë ushtrimesh fizike. Doktor Frank thotë se marrja më pak e ushimeve nuk është çështje alternative. "Tani e dimë se gjatë dekadës së fundit, për marrjen e ushqimit njeriu kontrollohet apo nxitet nga sinjalet e trurit dhe vetëm në disa raste, marrja e ushqimit kontrollohet nga dëshira e personit."

Ndërsa doktor Gracia thotë se për parandalimimin e mbipeshës trupore nevojitet një rol më i gjërë i edukatës ushqimore, industrisë ushqimore, qeverive, shkollave, sistemeve të transportit në mënyrë që çdo njeri të jetë në gjendje të marrë ushqim të mjaftueshëm dhe të kryejë veprimtari të mjaftueshme fizike. Në rast të kundërt, thotë doktor Garcia, sëmundja e peshës trupore do t’ia kalojë kancerit si shkaktar kryesor i vdekjeve. "Gjëja më e rëndësishme është që njerëzit të bëhen më të vetëdijshëm, pasi mbipesha është një problem nga i cili në një mënyrë apo një tjetër, preken të gjithë".

Përfshirja e familjeve në luftën kundër mbipeshës është diçka që legjislatura e shtetit Teksas ka në plan të bëjë. Ligjvënësit teksan kanë miratuar një ligj që do t’u kërkonte të gjitha shkollave publike t’i peshojnë nxënësit dhe përmasat t’ua dërgojnë prindërve si bashku me kartelën e notave. Senatorja e Teksasit, Letricia Van de Putte thotë se ajo e propozoi këtë ligj pasi prindërit duhet të vihen në dijeni rreth problemeve të fëmijëve të tyre me mbipeshën. "Ne po përpiqemi t’u shpëtojmë jetën fëmijëve. Të dhënat tregojnë se brezi i tanishëm i fëmijëve do të vdesë para prindërve për shkak të gjendjes së tyre shëndetësore".

[Artson]

Ka dy menyra tejet klasike per te vdekur : nga uria dhe nga mostretja.

[miushi]

Pajisje që ul dëshirën për të ngrënë shumë


Njerëzit në përgjithësi kanë një zakon të keq; hanë shumë dhe shumë shpejt.Shkencëtarët thonë se kanë gjetur një mënyrë që njeriu të hajë më pak pa patur nevojë t’i nënshtrohet dietës. Kjo është një paisje e vogël që mbahet në gojë me rekomandim të mjekut stomatolog. Paisja e re premton bllokimin e reagimeve të organizmit ndaj urisë dhe që ndërpret dëshirën për të ngrënë më shumë se ç’duhet.

Por kjo paisje e vogël mund të ndihmojë për të ngrënë më pak dhe për të rënë nga pesha ndërkohë që personi mund të vazhdojë të hajë ushqimet që i pëlqejnë. Paisja jepet nga dentisti. Ajo vendoset në qiellzën e gojës. Ata që e kanë provuar thonë se paisja ndihmon për të ngadalësuar shpejtësinë e procesit të ngrënies. Dentistët thonë se paisja është e efektëshme vetëm nëse përdoret vazhdimisht. Paisja kushton 500 dollarë dhe tani për tani vetëm pak mjekë stomatologë në Kaliforni kanë të drejtë ta rekomandojnë.

Kur arrin njeriu mbipeshën ?


Mbipesha thuhet të ndikojë negativisht në mbrojtjen imunitare.
Mbipesha arrihet kur kapërcehet shifra 25 e Treguesit të Masës Trupore që zakonisht shkruhet BMI (Body Mass Index).

Ky tregues llogaritet duke pjesëtuar peshën (m) të shprehur në kilogram me gjatësinë (l) në katror të shprehur në metër.

BMI = m/l²

Madhësia e stomakut ndikon mbi oreksin

Megjithëse njerëzit më të shëndoshë priren të kenë oreks më të madh, madhësia e stomakut (dhe jo madhësia e trupit) duket se ndikon ndjenjën e ngopjes gjatë dhe pas ngrënies.

Ky përfundim shkencor zbulon se faktorët që kontrollojnë vëllimin e stomakut, pavarësisht nga madhësia e trupit, janë mjete të fuqishme për të luftuar mbipeshën. Shkencëtarët amerikanë zbuluan që mbipesha tek të rriturit e vonon ndjenjën e ngopjes gjatë vakteve të ngrënies tej kohës që vërehet tek ato me peshë normale. Sipas revistës shkencore Gastroenterology, ato me stomak bosh dhe me madhësi më të madhe kishin më shumë nevojë për kalori që të ndjeheshin të ngopur.

[miushi]

''Edhe dhjami është organ''

Shkencëtarët besojnë se dhjami luan një rol të rëndësishëm në ndihmimin e trupit për të punuar si duhet.

Kaq shumë përshtypje u kanë bërë atyre aftësitë e dhjamit saqë mendojnë se ai nuk duhet parë më si teshë e tepërt e trupit.

Studiuesit kanë zbuluar se dhjami luan një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e kockave dhe organeve, në rregullimin e hormoneve dhe sistemit të mbrojtjes së trupit po ashtu edhe në lëvrimin e sistemit të shumimit tek gruaja.

Studimet kanë treguar se dhjami prodhon një hormon të rëndësishëm të quajtur leptinë i cili merr e jep me trurin duke i bërë të ditur se në çfarë gjendje ndodhen nivelet e energjisë trupore.

Ky hormon e njofton trurin kur trupi ka nevojë për ushqim dhe kur është ngrënë më tepër se ç´duhet.
Gjithashtu hormoni në fjalë luan një rol të rëndësishëm në proçesin e shumimit.
Grave që kanë një sasi tepër të vogël dhjami në trup nuk u vijnë zakonet.

Simon Coppack - studiues në Shkollën Mjekësore të Londrës - thotë se dhjami mund të ndihmojë në mbarëvajtjen e shtatzanisë.
Ai thotë se është e nevojshme që trupi i nënës të jetë tërë kohës në dijeni mbi nëse ka sasinë e duhur të energjisë që i nevojitet apo jo.

Hormoni leptinë luan një rol të rëndësishëm edhe në luftën kundër infeksioneve pasi i përket një familje hormonesh të quajtur cytokine të cilat luajnë rolin e sinjaleve duke rregulluar sistemin e mbrojtjes trupore.

Coppack është i mendimi se edhe dhjami është organ.

dhjami:

Lëndë e butë e lyrshme, e patretshme në ujë që ndodhet në organizmin e frymorëve. Disa shkencëtarë janë të mendimit se dhjami është organ.

Dhjami ka aftësi të izolojë trupin për të mos humbur nxehtësinë.

Gratë kanë 25 përqind inde dhjami në trup ndërsa burrat kanë 15 përqind.

Dhjami në vendin e duhur në trup tregon se gruaja zotëron energjinë dhe qumështin e nënës të nevojshme për të lindur pasardhës të suksesshëm.

Dhjami luan një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e kockave dhe organeve, në rregullimin e hormoneve dhe sistemit të mbrojtjes së trupit po ashtu edhe në lëvrimin e sistemit të shumimit tek gruaja.

Dhjami prodhon një hormon të rëndësishëm të quajtur leptinë i cili merr e jep me trurin duke i bërë të ditur se në çfarë gjendje ndodhen nivelet e energjisë trupore.

Dhjami mund të ndihmojë në mbarëvajtjen e shtatzanisë pasi është e nevojshme që trupi i nënës të jetë tërë kohës në dijeni mbi nëse ka sasinë e duhur të energjisë që i nevojitet apo jo.

Grave që kanë një sasi tepër të vogël dhjami në trup nuk u vijnë zakonet.

Hormoni leptinë luan një rol të rëndësishëm edhe në luftën kundër infeksioneve pasi i përket një familje hormonesh të quajtur cytokine të cilat luajnë rolin e sinjaleve duke rregulluar sistemin e mbrojtjes trupore.

Dhjami që vinte njeriu i shpellave ushqente trupin gjatë periudhave kur ishte e vështirë të gjeje ushqim. Ndoshta Neandertalët mundnin të llogaritnin kaloritë por kjo i bëri ato të shfaroseshin përgjatë periudhave të urisë, pasi nuk arrinin të vinin dhjamin e nevojshëm për të përballuar këto periudha.

Mbushja e barkut plot me ushqim pasi ke ushtruar ndonjë sport zvogëlon mundësinë për të shtuar dhjam.
Ushtrimi i sportit bën dhjamin të shkrihet. Kjo ndodh pasi aktivizohen hormonet të quajtura Adrenalinë të cilat i thonë qelizave të dhjamit të çlirojnë dhjamin. Por ka edhe hormone të tjera si Adenozina, që bëjnë të kundërtën, duke u thënë qelizave të dhjamit të mbajnë dhjamin.
Marrja me sport i bën qelizat e dhjamit të mos dëgjojnë urdhërin e hormoneve Adenozinë. Qelizat e dhjamit në trupin e njerëzve që janë marrë me sport ua vënë veshin shumë pak këtij lloj hormoni.
Një jetë e pasur me seks të vrullshëm çon gjithashtu në pakësimin e dhjamit në trupin e njeriut.

Gjumi dimëror është ai në të cilin bien disa kafshë me fillimin e dimrit për tu zgjuar përsëri në pranverë. Gjatë këtij gjumi proçesi i metabolizmit në trup që normalisht kryen djegien e karbohidrateve, ndërron gjendjen e tij duke u kthyer kështu të djegë dhjamin dhe yndyrnat.

[miushi]

Më pak dhjamë kur hahet mirë pas sportit


Mbushja e barkut plot me ushqim pasi ke ushtruar ndonjë sport zvogëlon mundësinë për të shtuar dhjamë. Kjo sipas biokimikut Gale B. Carey i Universitetit te New Hampshire.

Që në vitin 1994 dihej që ushtrimi i sportit bën dhjamin të shkrihet. Kjo ndodh pasi aktivizohen hormonet të quajtura Adrenalinë të cilat i thonë qelizave të dhjamit të çlirojnë dhjamin. Por ka edhe hormone të tjera si Adenozina, që bëjnë të kundërtën, duke u thënë qelizave të dhjamit të mbajnë dhjamin.
Marrja me sport i bën qelizat e dhjamit të mos dëgjojnë urdhërin e hormoneve Adenozinë. Qelizat e dhjamit në trupin e njerëzve që janë marrë me sport ua vënë veshin shumë pak këtij lloj hormoni.

Në një eksperimt që Carey bëri me derrat, doli që trupi i atyre derrave që kryenin lëvizje të shpeshtë trupore por që hanin më tepër (duke marrë më tepër kalori) se derrat e tjerë ishte më i padëgjueshëm ndaj urdhërave të hormoneve të llojit të Adenozinës. Kështu aftësia e trupit të tyre për të krijuar dhjam zvogëlohej në mënyrë të dukshme në krahasim me derrat që gjithashtu kryenin lëvizje të shpeshtë trupore por që hanin me masë.


Hormone:


Lëndë që prodhohet nga gjendrat me sekrecion të brendshëm dhe që ushtron një ndikim të rëndësishëm në proceset e ndryshme të organizmit.

Prodhohet jo vetëm në trupin e njeriut por edhe tek kafshët duke bërë larvat të kthehen në flutura apo tek bimët, duke bërë gonxhet të çelin.

Që të ketë balancë në trup duhet që hormonet të prodhohen me masë.

Hormonet janë çelësi drejt një jete më të gjatë dhe seksualisht të begatshme.

Një burrë që peshon rreth 75 kilogram ka më pak se një gram hormone në trupin e tij.

Hormonet luajnë një rol të rëndësishëm kur është fjala për t'u ndjerë i lumtur ose edhe i rraskapitur, agresiv, nervoz, i çoroditur. Ato u japin krahë përfytyrimeve seksuale dhe të çojnë në mbretërinë e dëshirave dhe dashurisë.

Hormonet janë dirigjentët e jetës dhe gjinden kështu në shërbim të evolucionit dhe janë të drejtuara prej këtij të fundit, duke shndërruar gratë dhe burrat në qenie seksualisht aktive dhe tërheqëse, hormonet shfrytëzojnë kështu zellin për të kryer detyrën e tyre.

Jo vetëm pasqyra hormonale e grave por edhe e ajo e burrave me kalimin e 35 vjetëve merr të tatëpjetën.

Sot njihen rreth 30 homone të ndryshme, të cilat ndahen sipas një kriteri të caktuar. Hormonet më të rëndësishme janë: testosteroni (hormoni i burrërisë), ostrogjeni (hormoni i pjellshmërisë).

Një jetë e pasur me seks ndikon pozitivisht në pasqyrën e hormoneve. Fakt është që edhe 48 orë pas një akti të mirë seksual pasqyra e hormoneve është ngritur me 50 përqind.

Dhjami luan gjithashtu një rol të rëndësishëm në rregullimin e hormoneve.

Adrenaline:

Hormon stresi.

Adrenalina prodhohet në gjëndrat adrenale mbi veshka.

Kur truri bën të ditur rrezikun, zemra nis të rrahë më shpejtë, muskujt tkurren dhe në gjak lëshohet adrenalinë për të çliruar shtytje në mënyrë që trupi të kundërvepronte më me të shpejtë dhe të duronte më tepër.

Adrenalina u thotë qelizave të dhjamit të çlirojnë dhjamin.


Adenozina:

Hormon i cili midis të tjerave i thotë qelizave të dhjamit të mbajnë dhjamin.
Qelizat e dhjamit në trupin e njerëzve që janë marrë me sport ua vënë veshin shumë pak këtij lloj hormoni.