Përse nuk e kanë seriozisht historianët politikë

[TOKE GEGA]

Përse nuk e kanë seriozisht historianët politikë
Nga Mero Baze
Disa vite më parë, kam takuar në Nju-Jork një historian të ri kanadez, i cili ka shkruar një libër të mrekullueshëm mbi Fan Nolin. Nuk dua t’ia përmend emrin, se libri është botuar në Tiranë edhe në shqip. Historiani i ri kanadez, i cili e kishte marrë me pasion jetën e Fan Nolit dhe gjërat e pathëna për të, kishte mbetur i tronditur nga një kolegu i tij shqiptar në Tiranë, për të cilin kishte një mirënjohje të veçantë, se e kishte ndihmuar gjatë kohës që i ishte dashur të rrinte në Tiranë për të bërë kërkime për Nolin. Kur kishte marrë librin e përfunduar në Tiranë, “fannolologu” i njohur shqiptar kishte shpërthyer nga zemërimi dhe gati e kishte kërcënuar historianin kanadez në telefon. Shkaku ishte se historiani kanadez me rregullat profesionale të historianit nuk e kishte cilësuar 24 qershorin e 1924, revolucion demokratik, por përmbysje me dhunë të pushtetit. Problemi ishte, se historiani kanadez nuk ishte tronditur nga kërcënimet e ish-kolegut të tij nga Shqipëria, që ia kishte kushtuar gjithë jetën e tij “mërgatës së qyqeve”, por ishte shqetësuar, përse ky njeri në liri duhet ta quante ende revolucion demokratik një revolucion normal që përmbys me dhunë një pushtet. Pak a shumë me të njëjtën egërsi që ishte ndeshur historiani kanadez para 6 vitesh, po ndeshet sot opinioni publik pas deklarimit të një nisme qeveritare për t`i hapur rrugë rishkruajtjes së të vërtetave në histori. Historianët e vjetër shqiptarë, që janë përpjekur të gdhendin historinë tonë në funksion të ideologjisë së tyre, tani nuk janë të shqetësuar për historinë, por për rënien e tabuve të tyre, mbi të cilat kanë ngritur simbolet e ideologjisë së tyre. Mizore është se në këtë debat, i cili nuk duhet të ishte politik, ka një angazhim zyrtar politik për të mos prekur asgjë nga historia e shkruar gjithë gënjeshtra. Qeveria nuk ka dhënë ndonjë direktivë sesi duhet të shkruhet historia, kurse e majta po jep direktivë të prerë të mos preken gënjeshtrat tabu që mbajnë në këmbë ideologjinë e saj. Ky është një ndryshim i madh që shpjegon qartë, ku qëndron kriza e historiografisë shqiptare.

[TOKE GEGA]

Nga Mero Baze

Përse janë false tonet e historianëve politikë

Për të kuptuar sa fals është debati i tyre, krahasoni dy njerëz, Edi Ramën si publicist dhe Edi Ramën si kryetar i Partisë Socialiste. I pari ka shkrime brilante realiste për Luftën Nacionalçlirimtare, për vëllavrasjen, për përdorimin e luftës si trampolinë për pushtet dhe për kinezëritë e veteranëve të luftës që u përdorën si surrogate të komunizmit. I dyti, Edi Rama, kryetar i PS, është një politikan që ngul këmbë tek e kundërta. Ai vesh kostum serioz çdo 5 maj, çdo 29 nëntor shkon te busti i Qemalit dhe Vojos dhe adhuron Myslym Pezën.

Për ta kuptuar sa fals është ky debat tek e majta, shikoni dy njerëz të tjerë, Paskal Milon historian dhe Paskal Milon politikan. I pari ka tentuar të jetë historian komunist dhe ka bërë disa libra plot propagandë kundër Bashkimit Evropian dhe OKB, ka botuar trakte ideologjike në revistat e kulturës masovike popullore dhe e ka shpallur si heroizëm minimin e Kanalit të Korfuzit. Paskal Milo i dytë, politikan, pas komunzimit është një njeri normal. Ka shkuar në biblioteka perëndimore, ka studiuar arkiva, ka bërë shkrime serioze, bilé dhe ka tentuar të tallet me ata që shkojnë pas Enver Hoxhës në Pezë.

Por, më interesant nga njerëzit e dyshuar politikisht që çirren për historinë mbetet Pëllumb Xhufi. Ky është një historian normal i Mesjetës në Shqipëri dhe si historian është përpjekur të bëjë aq sa lejohej për historinë e Shqipërisë, megjithëse, duke tentuar ta ndajë historinë e këtij vendi nga Perandoria Osmane, na ka paraqitur historinë e Shqipërisë, si histori të rezistencës fiskale ndaj perëndorisë turke. Në të vërtetë, historia jonë reale janë vlerat që kemi prodhuar brenda Perëndorisë Otomane dhe jo malësorët që nuk kanë dashur të paguajnë taksa apo të ikin ushtarë. Sidoqoftë, Pëllumb Xhufi i dytë, ky politikani, nuk është i shqetësuar për këtë histori, por për historinë që lidhet me komunizmin, të cilin ai nuk ka patur guxim dhe sot e kësaj dite ta shkruajë si duhet. Nuk ka patur guximin dhe kurajën të shkruajë historinë e stërgjyshit të vajzës së tij, të cilin e vrau Enver Hoxha për t`u ngjitur në pushtet dhe si shpërblim mbajti pas vetes nipin jetim, Luan Omari, vjehrrin e Pëllumb Xhufit. Një politikan që nuk shkruan dot historinë e gjysmës së familjes së tij, nuk mund të hapë as gojën e jo të ngrejë zërin për ata që duan të shkruajnë të vërtetat e historisë.

Për politikanët e tjerë që kanë folur për këtë çështje nga e majta, s’dua të flas, se janë të pafajshëm dhe nuk kanë lexuar ndonjë libër.