Filloi procesi kundër Bilana Pllavshiq

[Eni]

"Pranimi i fajit për krimet e bëra në Bosnje-Hercegovinë ka një rëndësi të vecantë, por gjykatësit duhet të kenë parasyshë peshën e këtyre krimeve". Kështu u shpreh sot në fjalën hyrëse të procesit kundër Bilana Pllavshiq, kryeprokurorja e Tribunalit të Hagës, Karla Del Ponte. Eshtë kjo hera e parë që ndonjë prej të akuzuarve për krime lufte pranon se mbanë përgjegjësinë për krimet e tmerrshme gjatë luftës në ish-Jugosllavi. Del Ponte saktësoi se Pllavshiq akuzohet për dëbime dhe pastrime etnike, si dhe krime të cilat kanë shkaktuar vuajtje të papërshkrueshme të mijëra civilëve të pafajëshëm.

Sjellja e 72 vjecares është në kundërshtim me ato të liderëve tjerë. Përderisa nuk pranohet krimet e bëra i pamundur është edhe procesi i pajtimit në Ballkan.

"Pranimi i fajit duhet të jetë një hap i rëndësishëm drejt pajtimit mes popujve. Kjo duhet t'i kontribuoi heshtjes së gënjeshtarëve për krimet e bëra. Dhe unë shpresoj se edhe të tjerët do të kuptojnë realitetin dhe të shikojnë të vërtetën në sy", theksoi Del Ponte. Mbrojtësi i Bilana Pllavshiq, Juxhin O'Saliven vlerësoi të një rëndësie të vecantë faktin që ajo është dorëzuar vetë dhe se ka pranuar fajin për krimet e bëra sistematike. Në procesin kundër Pllavshiq pritet të dëshmojnë Medllin Ollbrajt, Karll Billt, Robert Frovik, Eli Vizel, Millorad Dodik e tjerë. Gjatë procesit gjykatës do t'i drejtohet edhe vet Bilana Pllavshiq, e cila me dy tetor të këtij viti ka pranuar përgjegjësinë për krime.

Pas këtij pranimi, prokuroria ka hequr dorë nga shtatë pika të tjera të aktakuzës, ku Pllavshiq fajësohej edhe për gjenocid kundër popullit boshnjak.

Dëshmitari i parë në procesin kundër Pllavshiq ishte Mirsad Tokaca, sekretar i Komisionit shtetëror për mbledhnjen e fakteve për krimet në Bosnje. Ai tha se në vitin 1992 janë zhvilluar deportime brutale, por nënvizoi se pranimi i fajit prej Bilana Pllavshiq mund ti kontribuojë rivendosjes së mirëbesimit mes popujve të atjeshëm. Metodat e deportimeve ishin gjithnjë të njëjta: sulme të shpejta, bombardime, kallje, futje e njësiteve të mekanizuara dhe tokësore nëfshatra, vrasje të njerëzve, transoportime në llogore, burgje edhe vende të tjera. Tokaca tha se kulmi i deportimeve ishte në vitin 1992 kur janë djegur dhe shkatërruar 850 fshatra, ku sot nuk ekziston asnjë njeri. "Gjatë këtij viti janë vrarë të paktën 50.000 njerëz, pothuajse të gjithë myslimanë dhe kroatë", theksoi ai. Dëshmitari tjetër ishte Adil Draganoviq i cili tha se në 37 komuna të Bosnje-Hercegovinës kanë ekzistuar 408 llogore përqendrimi. Ai supozon se përmes tyre kanë kaluar deri në 100.000 njerëz. Draganoviq tha se edhe vet ka kaluar përmes burgjeve ku mbretëronin kushte jonjerëzore.

"Në llogore kishte mundime shumë të rënda që shpesh për pasojë kishin vdekjet. Disa prej këtyre vrasjeve i kam parë edhe vet", tha ai. Prokuroria nxori sot edhe dëshmitarin e tretë, Tefik Ibrahimefendiq, i cili foli për traumat e grave dhe fëmijëve të refugjatëve. Ibrahimefendiq tha se "edhe dhjetë vjet pas përfundimit të luftës, Bosnje-Hercegovina po jeton në trauma që s'mund të harrohen kurrë".

DW 2002

[Ushtari i mire]

Llogore = kampe perqendrimi, se mos i ngaterroje njeri me llogoret tona.

[Eni]

18.12.2002


Falja nuk mund të bëhet pa pranimin e fajit
Fabian Schmidt


Pas tre seancave gjyqësore, procesi kundër ish- presidentes së Bosnjes, Biljana Pllavshiq në Hagë përfundoi. Gjatë procesit gjyqësor 72 vjeçarja deklaroi se ndihej fajtore për krime kundër njerëzimit dhe përndjekje të joserbëve në Bosnjë gjatë vitetve të luftës. Por, shpallja e dënimit nuk do të bëhet para janarit të vitit 2003.

Pranimi i fajit nga Biljana Plavshiq, ishte një hap i guximshëm, që mund të sjellë deri te pajtimi midis komuniteteve në Bosnjë dhe Hercegovinë. Falja është e mundur vetëm përmes zbardhje së të vërtetës. E kjo do të thotë që kryesi i një vepre kriminale të pranojë fajin dhe përgjegtësinë për krimin. Plavshiq, pa u hamendur deklaroi se ajo ishte përgjegjëse për pastrimin etinik në vitet 1992 1995 gjatë luftës në Bosnjë e Hercegovinë.

Deklarimi ishte i guximshëm gjithashtu për shkak se shumë kriminelë të tjerë ngjashëm me Pllavshiqin, si Karaxhiq, jane ende të lirë. Karaxhiq për shembull po krijon një mit dhe po prezantohet si hero përpara fuqive të huaja.

Shtëpi botuese, po botojnë poezitë e Karaxhiqin dhe është një e fshehtë e ditur se fitimi i shkon atij. Të tjerë e simpatizojnë dhe e mbrojnë, qoftë hapur apo fshehtas. Të gjithë këta përkrahës të Karxhiqit dëshirojnë t´i ikin të kaluarës së tyre dhe të mos ballafaqohen me të. Për çdo rast ata po pengojnë faljen dhe pajtimin, sepse ata po kundërshtojnë të vërtetën.

Traumat e viktimave nuk mund të shërohen kështu ndërsa një kthim i normalitetit në këtë mënyrë nuk është i mundur në Bosnjë.

Por, deklaratat e Plavshiqit dhe të akuzuarve tjerë si dhe dëshmitarëve, i ndihmojnë Tribunalit për të gjetur përgjegjësit dhe për t´i sjellur para drejtësisë. Pranimi i fajit të disa politikanëve mund t´ua hapë sytë të gjithëve, që në emër të tyre kanë kryer krime.

Nga e tërë kjo, mësime duhet të nxierrin të gjithë politikanët, profesorët, mësuesit, juristët dhe qytetarët e Republikës serbe të Bosnjës. Pa një debat kontraverz dhe reflektues të këtyre njerëzve për rolin e tyre në luftë, falja dhe pajtimi nuk do të bëhet kurrë.

DW 2002