Kapitulli i premtuar - 'Deti pa dallgë'

[RSHP]

Me poshte nje pjese e kapitullit te premtuar,

pjese nga kapitulli i shtate, faqe 174-180

Lexim te kendshem, ky roman nuk permban vetem brenga emigrimi, por
edhe gezim, dite te lumtura te jetes time dhe shoqerive shqiptaro-greke

autori


Rrugën e gjatë të cakullit, përbri autostradës që lidh qytetin e Verias me Seleanikun po e përshkoja për të shtatën herë. Në këtë rrugë cakulli kam qeshur gjithmonë. Ishte pjesa e fundit e udhëtimit shtatëditor. Ai i ngjante finishit të një maratone vrapimi. Por buzëqeshja derdhej si dielli mbi një pemë të vyshkur, sepse pasi kisha kapërxyer dhjetëra male të thepisur, lumej të thellë e përrenj zemërakë, më kishin mbetur dy grimca fuqije sa për të përshëndetur fshatin me një buzëqeshje të kapitur.
Ishte dhjetor. Bënte acar. Ndërsa i ktheva kurrizin rrugës së cakullit dhe shkela mbi xhade në qoshe të fshatit pashë bahcetë midis shtëpive të mbuluara me një petë bryme të trashë: curgu i cesmeve kishte ngrirë si thikë akulli,
dhe toka e zhveshur e oborrit të shtëpive ishte krisur si kore buke e pjekur keq..
“Bën ftohtë” mërmërita butë, duke lëshuar avull nga goja për të ngrohur duart e përskuqura. Atëherë lëshoi trupi një të rrëqethur që kutërbonte era zift, apo byk i lagur. Hodha tutje thesin ngjyrë kaf prej lini, rregullova pak balluket me llum të thara dhe u përpoqa të harroja peripecitë e udhëtimit. Fillova të thur ëndrrat e reja. Nuk doja të mendoja se pas pesë minutash do të gjendesha përballë një magazine të vjetër drithi, me portë të shaktërruar, të shkurtër, nën fundin e së cilës fishkëllinte era magjistare. Pranë krevatit tim shkrutabiq, ndodhej kafazi i dalë jashtë mode i lepurave, dhe mbrapa tij ndodhej carku i ngrehur i mijve që shpesh më prishnin ëndrrat ose më trembnin gjumin kur përpiqesha të fleja në krevat i lodhur. Nuk doja të mendoja se papritur, në kthesën pranë fshatit, mund të dëgjoja ulërimën e sirenës të furgonit famëkeq të policisë dhe pas timonit të shihja shoferin ti rrotullonte sytë si urith etë me cirrej: “Ndalo! Policia!”.Kur ta degjonin banorët e fshatit do të nxjirrnin kokën të frikësuardo , të tërhiqnin perdet e bardha dhe do të gëlltisin aspirina pa ujë. Ishin castet e pakta kur njeriu arrin të përqëndrojë veten për pak minuta, të peshojë me vetëdije hapin mbi tokë, të ndiejë gishtat e këmbëve kur lënë gjurmë mbi tokë, të ndiejë akrepat e kohës së jetës që troket si një orë me dinamit, dhe pre vetë castin kur të vijë vdekja, që ti heqeë siguresën e të shpërthejë. Kur me vështirësi ngrita kokën dhe pashë diellin të varej në mes të qiellit dhe veten në mes të fshatit, pyeta për herë vetveten: “Për jetoja? Cili ishte qëllimi që kërkoja të realizoja në jetë? Të jetoj i lire” U përgjegja po vetë.”A jam i lirë këtu? Jo, përgënjeshtrova veten. Të punoj këtu një kohë të shkurtër e ta ndërtoj jetën në Shqipëri... Po po, a nuk të duket kjo një ëndërr logjike shpirti im?”
Por mesa duket shpirti im fluturoi sëbashku me kujtesën në Elbasan, kur pas dyjavësh kthimi nga Greqia, i kisha pëshpëritur me një zë të nëmur: “Tani për tani këtu nuk jetohet shpirti im...” Ti u rrëqethe kur fillova të mendoj me skepticizëm sesi do t’i kapërxejmë malet e larta greke, si mali i bukur i Gjinarit, të cilin e vizitoje i veshur me këmishën e bukur të mëndafshtë të fëmijërise. Atëherë me gufonte gjoksi nga pastëtia dhe lëkura e sapunisur me sapun “Nish Vaji”, ndërsa tani ti kollitesh, të vjen për të vjellë, dhe po të kishe gojë do të më cirreshe në vesh: “Më more frymën katil! Lëkura të kutërbon erë llumi e lluce kurse djersa aromë margarine e djathi të kripur”.
Por pas dy javësh qëndrimi në Elbasan më boshatisej xhepi, ata pak miq të rremë largoheshin, bënin sikur nuk më shihnin në rrugë, atëherë ndjehesha si një djalosh që shoqëria kur ia thithi edhe pikën e fundit të gjakun me pëshpëriste në vesh: “C’bën ti këtu?” Zhduku! Nuk ke vend këtu... Paratë t’u mbaruan. Vetëm Sheshi i Kambistëve prodhon lumturinë dhe krenarinë tënde».
–Erdhe, o i mjerë?—më pyeti Anesti nga karroceria e lartë me pambuk.
—Sic e sheh…—iu përgjigja i mekur.
–Cdo bësh këtu në pisk të dimrit? Punë nuk ka, do thashë dhëmbët në haurin tim, budalla— ai qeshi me majë të gjuhës dhe u ngjit pak më lart të kapë xhuflat e fundit të pambukut, që varenin në kuadratet katrore të hekurt të karrocerisë së zetorit.
—Ke ndonjë kuvertë leshi?—e pyeta ndërsa hapa derën e haurit me zhurmë.
–Dicka do të bëhet, por po ta them prapë : je i marrë që erdhe në këtë kohë.
–Do të sëmureni, o fatkeqë—tha ai dhe rrudhi buzët me keqardhje, zbriti nga karroceria, më përqafoi ngrohtë pa e carë kokën se kërrmoja erë xhungle, ngjiti shkallët e gjata me kthesë që të conin në katin e dytë, dhe pas pak minutash zbriti i ngarkuar me një turrë teshash, i dukenin vetëm flokët e bardha kur u fut në haur dhe i la të bien mbi krevatin tim që kërmonte era kakardhishë lepujsh.
—Mbrëmjet mund ti kalosh në kafenenë time, është ngrohtë atje, përndryshe do ngrishë nga të ftohtit këtu—më tha dhe u largua.
–Mirë më pyeti kur nuk iu përgjigja? –Po, po, ashtu do bëj—i thashë teksa po vishja trikën e devesë ngjyrë bezhë të djalit të tij të shëndoshë, supet e saj u varën si mëngët e trikos të varura në telë. U vura ti jap formë jetesë dhomës. Zhvendova kafazin e lepurave në cep të dhomës, thasët e plehut kimik në cepin e djathtë, vaditësen prej llamarine, kazmat e pambukut, sfurqet i vendosa mbrapa derës. Frezën ngjyrëverdhë që ndodhej mbrapa kokës së krevatit, nuk arrita ta lëviz dot, ishte tepër e rëndë. Siranë e lartë me thasë misri në krah të majtë të krevatit nuk e luajta gjithashtu. Gjysma e haurit sikur fillojë të ngjajë me një dhomë fjetje, sidomos krevati kur shtrova cercafët që më solli Anesti. Më pas flaka pagurën e shërbetit që pata marrë me vete dhe qesen me kotheret e fundit të bukës.
Kur tërhoqa derën dhe i vura cengelin mendja më shkoi kur më përqafoi Anesti, ndjeva një dashuri prindërore, sikur më përqafoi babai. I shëmtuar hauri, por e ngrohtë mirëpritja—pëshpërita me vete.
Gjatë dimrit të vitit 1995 përjetova mjaft netë monotone. Sidomos zhaurima e zarëve të tavllit, në kafenenë e Anestit, e cila frekuentohej nga burra të moshës së thyer. Burrat bënin mjaft potere kur loznin tavëll, apo letra bixhozi.
–Qup, Derr, Mbretëreshë, ulërinin ata duke përplasur majat e gishtave fort mbi tavolinë. Mos e dridh bishtin, loz ndershëm—qortoi Anesti kundërshtarin e tij, kur e pa n »përmjet cepit të syzeve të trasha t’i tregojë letrën ortakut të tij. Anesti më propozoi ta ndihmoja gjatë orëve të mbrëmjes në kafene. Nuk kundërshtova. Kaloriferët e ngrohtë, aroma e birrës Amstel dhe era e qofteve me rigon që vinte nga guzhina e vogël, më bënin të ndjehem si në shtëpinë time. Kur Anesti bënte kryqin i kënaqur me xhiron e ditës, fikte neonet stërgjatës dhe më uronte gjumë të ëmbël, vrapoja si rrufe për në krevat, që të mos më ftohej trupi që avullonte nga kaloriferët dhe qoftet e ngrohta që kishin rënë si thëngjillë në stomak. Për fat të mirë hauri ku prehej krevati ndodhej vetëm tridhjete metra larg. Zhytesha poshtë kuvertave që kishin filluar të kërmonin era qofte dhe birrë, shtryqesha si iriq dhe flija, vetëm, përballë
frezës ngjyrëverdhë që kur hëna ishte e plotë, shërbente si neon prej hekuri. Minjtë e mallkuar, që bënin garë vrapi mbi thasët e misrit më kishin lënë shpesh pa frymë, në mes të natës, kur tek merrnin vrull si ai atleti që hidhet mbi rërë, shkelnin mbi trupin ose kokën time, si të ishte trampolinë. Një natë u tremba aq shumë saqë i ndoqa në mes të territ dhe i qëllova qorrthi me këpucë, në drejtim që më dukej se vinin. Po të mos kisha problem me minjtë dhe haurin, mund të them se atë dimër përjetova më shumë ditë të lumtura, në krahasim me vitet e kaluara
—Po të punosh një vit rresht këtu, do bëhesh me bark. Yndyra do të ta lajë fytyrën, dhe do të ngjash si grek. Atëherë nuk do të të dalloje policia për shqiptar—më tha Anesti një natë kur më pa tek kollofisja copat e mishit si i babëzitur.
–Nuk do të shëndoshëm kurrë, kam krimba në bark—i thashë.
–A të pyes për dicka?
–Cfarë?
–Përse nuk e dëboni atë Belishën, si i thonë…
—Berisha e korrigjova? -Nuk e di. Pastaj cfarë të bën të mendosh një gjë të tillë?—e pyeta.
–Është agresiv me Greqinë—më sqaroi ai.
-Nuk marr vesh nga politika—i thashë.
—As unë, por gazetarët nuk ia filmojnë fytyrën me gëzim—u përgjigj ai. Nxorri tufën e celësave të kycte derën dhe më uroi si gjithnjë gjumë të ëmbël.
Mendja me shkoi të Shpëtimi, i cili e braktisi Shqipërinë dy javë pas zhvillimit të zgjedhjeve lokale të 1992. “A thua të ketë ndodhur ndonjë prapaskenë e tmerrshme në ato zgjedhje, sa që Shpëtimin ta kenë dekurajuar plotësisht që të braktisë vëndin?”
Para derës të haurit pashë një mace të zezë me pulla të bardha. Luante bishtin miqësisht. Nuk u tremb kur iu afrova pranë dhe shtyva derën e haurit fort, ngaqë cepi i djathtë zvarritej në dysheme si një kompas. Macja më ndoqi nga mbrapa, bëri durim derisa u zhvesha dhe kërceu si capckëne mbi kuvertat. Asaj i vinte era parfum La Coste. Menjëhere e mora mend se pak minuta më parë atë e kishte përqafuar i zoti ose zonja e saj. Nuk po ngopesha me aromën e vanilës që kundërmonte nga qimet e buta të maces. Ajo e teproi aq shumë sa guxoi ta mbështesë kokën mbi jastëkun tim, pranë veshit të majtë. «Është mace apo ndonjë hije shejtani »thashë me vete, pa nxjerrë zë se mos trembja macen dhe të më gërvishte veshin. Pas pak më hipi mbi bark dhe fillojë të gërhasë lehtë. I rehatuar nga terapia e maces sa nuk m’u mbyllën kapakët e syve, kur minjtë mistrecë nisën garën e tyre të vrapimit. Macja nuk bëri asnjë cap. Madje, nga të gërthiturat që u shtuan të tendosura ndjeva se macja iu tremb minjve.
« Sa qullace këto macet e aristokratëve » mendova. Kështu do të strukesha edhe unë nga zhurmat e natës nëse do të kisha lindur në djep të qendisur me fije ari dhe mëngjesin të ma sillte shërbëtori pranë krevatit plot salltanete,kurse unë t’ia bëja me shenjë si padishah :ik tani... . Gjumi si muzë e dhimbshme po ngurronte të afrohet e të më mbyllë kapakët e syve me nostalgji, të më stakonte kujtesën si një llampë e tejngarkuar nga rryma e lartë. Kur macja lëshojë mjaullimë përkëdhelëse dhe hapi gojën tërë ojna mendja me fluturoi tek dacoku zevzek. Teze Marika, shtatëdhjetëvjecare, e dëbonte kur e shihte qe ndiqte zogjtë krahëngjyrosur që kërcenin si gjethe pemësh mbi buzët e pusit të vjetër, kur ata shkonin atje të freskoheshin me lagështinë që avullonte nga brendësia e pusit, gjatë ditëve gjaknxehta të gushtit. I kundroja zogjtë me shpirt të vrarë, tek hapnin sqepin e vogël e të mprehtë për të thithur flluckat e avullit që shpërthenin nga pusi shtatëmetërsh kur dielli kishte derdhur rrezet shtizë brënda tij. Por teze Marika pretendonte se ato zogjtë përfaqësonin shpritin e të ndjerit Jorgo, të shoqit të saj, të cilin, sipas Marikës, e varën prej kërcijve të këmbëve të holla partizanët e kuq dhe e lëshuan të binte në pus si një gur mermeri. Sapo m’u kujtua se, një ditë para se të bëhenin zgjedhjet e parakohshme në vjeshtën e vitit 1993, teze Marika shkoi, si zakonisht, të votojë në pus. Herët, në mëngjesin me re ngjyrë kafe, hodhi një copë letre të zhubravitur në pus e cila ra me finte si një gjethe e vyshkur vjeshte, ku kishte shkruar:

« Asnjëherë nuk kam arritur të dalloj partizanët nga ballistët më kthjellët sesa gjakun tëndtëi kuq që të kulloi atë natë fytyrëzezë nga hunda e bërë petullickë, dhe gjuha që t’u var si corapet e sapolara mbi tel.
Përse, xhanëm, zgjodhën komunistët ngjyrën e kuqe të gjakut? Gjaku i tyre është i zi. Nuk jam martuar qysh atëherë.
Të kam qëndruar besnike sado që burra me barretë të kuqe më kanë kërkuar ta puthin dorën një herë në katër vjet. Këtë herë, ky Samara-Maskarai, që hodhi vallen e fqinjësisë së mirë me shqiptarët në Konispol, na hëngri në besë...
E di që më do...Shpirtin tënd e kundroj te zogjtë krahëbukur, teksa cicërojne kaq ëmbël rreth pusit. U hedh bajame dhe biskota me qumësht dhe e dëboj me bishtin e fshesës macokun qimekuq zevzek, i cili i zgurdullon sytë si urith dhe ëndërron t’i kullufisë në barkun e tij. Nuk më bëhet vonë nëse zonja e dacokut, Sofika, ulërin këtu e dyzet vjet si rrospije nga superlucja e banjos:
“Edhe dacokët e zinj, edhe dacokët e kuq edhe dacokët blu si dhe ata pa ngjyrë, janë të gjithë dacokë grekë...

Të dua derisa shpirti të më arratiset nga trupi im i rrëgjuar...

Marika...


Dy ditë para se të hapeshin dyert e shkollës fillore të fshatit, e cila do shërbente si salle votimi, i biri i Marikës doli nga dhoma e gjumit me pizhame të përkthyera deri tek kupat e gjurit, rrëmbeu kutinë trelitërshe me bojë blu, më të errët se qielli dimëror, dhe vizatoi mbi asfaltin ngjyrë gri parrulla gjaknxehta si: “Demokracia e Re—Jeta e Re.” Pastaj u bëri pritë makinave të rastit derisa grimacat e granitit të asfaltit e pinë bojën blu plotësisht dhe atij i ngriu ***** nga të ftohtit sikur ta kishte zënë gjumi mbi kapakun e një frigoriferi. Ardiani, i cili punonte në furrën e xhaxhait të tij, më tha një ditë kur e takova te pronari i tij , se Kosta i kishte dhuruar dy milion dhrahmi zyrës elektorale të Partisë Demokracia e Re,kur ata i premtuan se do ta publikonin në gazetën lokale, fotografinë e

gjyshit të tij, që e hodhën në pus, pasi ky pati ky vetë më parë pati hedhur atje tre djelmosha gjakngrohtë, me lëkurën e fytyrës më të butë se niseshteja, dhe me barretë të kuqe.
Po në atë rrugë të gjatë, që e ndante fshatin mes për mes si lumi Aliakmona myzeqenë e Verias, nja dyqind metra më tutje, pashë të vizatuara me bojë jeshile të celët, katër shkronja : P A S O K të cilat ishin të lidhura me një kënd në pjesën e sipërme. Dukej sikur këndi shërbente si një kapele e shkronjave. Ndërsa në rrugicën tjetër, në krahun lindor të fshatit, pashë të vizatuar me linja të trasha në ngjyrë të kuqe, si vezët e Krishtit, tri shkronja të mëdha: K K E të rrethuara nga një drapër me një cekan të ngjyrosur me pika të kuqe.
Anesti tre muaj para dhe mbrapa zgjedhjeve e frenonte me kujdes pasionin e tij politik; ishte i kujdesshëm si ajo nusja bythëluajtur, e cila e mban kokën ulur muajt e pare, kur ecën në rrugët e fshatit të panjohur.
–Le të fitojë më i miri—u përgjigjej ai me dinakëri klienteve të tij kur ata përpiqeshin me pyetje acaruese të zbulonin ngjyrën e pasionit të tij politik.
Ai nuk donte të zemëronte klientët e tij që, ose zihenin të inatosur me njëri -tjetrin ose uleshin të ndarë në kafene: majtas gjethejeshilët, djathtas qiellkaltrit dhe diku në mesin e kafenesë, në krye pranë banakut të lartë, mollëkuqtë. Anesti, kur u shpinte mezetë oreksndjellëse në tavolinë, ecte në vijën neutrale,sic e quante ai, ekuatori i kafenesë dhe zgjaste tabakanë prej druri verdhëkafe, duke e përkulur bythën mbrapsht, që të mos i shmangej vijës neutrale.
–Ti nuk ke përse ankohesh...”Pasoku” ta punësojë vajzën menjëherë—i tha Petraqi, kur Anesti vazhdojë ta mbajë gjuhën të lidhur si me pinca.
–E mori lumin vajzën time nëse Demokracia e Re fiton përsëri dhe e shkarkon nga puna—shtoi ai duke u ankuar me zë të lartë.
–Njerëzit e aftë nuk duhen zhveshur nga detyra për preferenca ngjyrash politike—i tha ai Petraqit kur ai u afrua në banakun e lartë prej plepi për të paguar mezenë dhe uzon.
–Hë, më të lumtë goja!—u përgjigj ai dhe e përshëndeti përzëmërisht Anestin.
Dacoku dënglaxhi u mbodh papritur si iriq. Ndjeva putrat e tij kur i palosi përbrënda dhe veshët që i lëvizi disa herë mbi kërthizën time.
Anesti nuk i kishte shumë për zemër pulat dhe gjelat. Ai Ishte tepër i zënë me përkujdjesjen ndaj arave që për të kishin domethënien e një kalendari jetik. Kështu, atë dimër në mëngjes esëll nuk zgjohesha nga kënga e gjelave, por nga uturima e traktorit plak Fiat që kur...

[Fiori]

Me pelqeu rrjedha e tregimit - nga Shqiperia, tek paraqitja tende shpirterore dhe fizike, ne magazina, fshati, politika, njerzit e thjeshte etj.

Nuk e di nese e ke edituar para se ta shtypje si liber sepse vura re disa gabime ne menyren si ishin ndertuar fjalite. Ne pergjithsi do te sugjeroja, jo profesionalisht, ti mbaje fjalite e shkurtra. Edhe krahasimet ku perdoret fjala 'si' ti perdorje me rralle sepse perseritja e ben disi monoton tregimin. Me pelqyen krahasimet thjesht nuk e di pse me vriste veshin ajo 'si'...


Suksese