Ata qe kryen terrorin komunist.

[Morning star]

a shkak nga ky postim qe lexova ne nje faqe webi shqiptare, per te kujtuar te gjith ata qe kan kryer masakra ne kohen e komunizmit, emrat e tyre jan bere te ditur me kohe, por doja tju rifreskoja memorjen se njerez te tille akoma i kemi ne lagjen tone, verdalle neper qytet, edhe sot ata pijne kafe neper lokale te shtrenjta, edhe bijte e te cileve bredhin me makina lluksoze, te blera me gjakun e shqiptareve.

Lexim te mbare...






Ata qe kryen terrorin komunist

“U trondita kur zbrita ne Shqiperi.
Pashe nje vend ku pasojat e diktatures
mund te krahasohen vetem me Kamboxhian”
Jevtushenko

Ne mars 1993 gazeta “Ringjallja”, organi i shoqates se ish te persekutuarve dhe te denuarve politike te Tiranes, ka botuar nje liste me 185 emra, te cilet i akuzon se kane ushtruar terror, dhune dhe kane denuar per motive politike, gjate viteve 1945-1990, rreth 10.000 familje. Personat qe permban lista e botuar ne gazeten “Ringjallja” mund t’i ndajme, sipas mendimit tone ne disa kategori:

1. Funksionare te larte te Ministrise se Puneve te Brendshme si: Koçi Xoxe, Nesti Kerenxhi, Mehmet Shehu, Kadri Hasbiu, Feqor Shehu, Hekuran Isai, Simon Stefani, Vaskë Koleci, Mihallaq Ziçishti etj.

2. Prokurore dhe gjykates, qe kane gjykuar per motive politike si: Bedri Spahiu, Aranit Çela, Faik Minarolli, Ago Çela, Mithat Goskova, Llazi Polena, Dhori Panariti, Sotir Qirjaqi etj.

3. Hetues per çeshtje politike, qe kane ushtruar torturen gjate proçesit hetimor si: Nevzat Haznedari, Avram Koja, Myftar Tare, Dilaver Bregasi, Muço Saliu etj.

4. Shefa Sigurimi ne qender dhe ne rrethe, qe kane ushtruar dhune e tortura si: Banush Goxhaj, Besim Selita, Dhosi Progri, Petrit Hakani, Lilo Zeneli, Qatip Dervishi, Kopi Niko, Zoi Themeli, Halim Xhelo, Hilmi Seiti, Gjolek Aliu, Nuri Çakerri, Mehdi Bushati.

5. Komandante burgjesh dhe kampesh me pune te detyruar me te burgosur politike, qe kane ushtruar dhune dhe tortura, gjate ushtrimit te detyres si: Tasi Marko, Besnik Çomo, Beqir Baja, Çelo Arrza, Bajram Korvafaj, Janaq Karapataqi, Vangjel Rrëmbeci, Niko Kolitari, Qamil Mane, Haxhi Pela, Haxhi Gora, Beqir Liço, Hazbi Lamçe, Burhan Beqari, etj.


Ne vijim po japim listen e emrave, te botuar ne gazeten “Ringjallja” te muajit mars 1993, organ i Shoqates se ish te perndjekurve politike te Tiranes, qe jane nxjerre nga kallezimet e ish te perndjekurve politike prane Shoqates Kombetare dhe ne ate te Tiranes. I bashkangjisim kesaj liste edhe emra te tjere, te denoncuar ne gazeten “Liria” dhe ne shtypin demokratik te kohes.




Lista e personave qe jane denoncuar se kane ushtruar terror, dhune, tortura dhe kane dhene denime oplitike ne kohen e Diktatures Komuniste ne Shqiperi


1. Aranit Çela,
2. Arzem Leskoviku,
3. Avram Koja,
4. Azbi Lamçe,
5. Ali Kubati,
6. Angji Faberi,
7. Angji Lubonja,
8. Anastas Dushku,
9. Ali Korbi,
10. Ago Çela,
11. Abedin Topi,
12. Agim Shkupi,
13. Ali Shtino,
14. Arben Meço,
15. Agron Tafa,
16. Aleksander Nakolli,
17. Adil Prishtina,
18. Agim Alimeta,
19. Ali Xhunga
20. Asllan Liçi,
21. Anastas Koroveshi,
22. Aleksander Shundi,
23. Asaf Kondi,
24. Arqile Lole,



25. Besnik Çomo,
26. Bexhet Mema,
27. Beqir Baja,
28. Banush Goxho,
29. Bujar Jazexhiu,
30. Behar Xheka,
31. Besim Selita,
32. Bajram Tresova,
33. Bedri Spahiu,
34. Bajram Korvafa,
35. Bejtash Kore,
36. Burhan Beqari,
37. Bilo Bregu,


38. Çelo Arrëza,
39. Çome Simaqi,
40. Çome Vodica,



41. Delo Balili,
42. Dilaver Bregasi,
43. Demir Prodani,
44. Dusho Dushaj,
45. Dulaq Lekiqi,
46. Dyl Rrjolli,


47. Dhosi Mborja,
48. Dhosi Progri,
49. Dhimiter Bonata,
50. Dhori Panariti,
51. Dhimiter Shahini,
52. Dhimiter Shkodrani,
53. Dhimiter Berati,
54. Dhimo Sinani,


55. Enrike Bilbili,
56. Engjëll Backa,
57. Edmond Caja,
58. Qerem Anxhaku,
59. Eleni Hado,
60. Edmond Vodica,
61. Qerem Xhafa,
62. Esad Mane,


63. Faik Minarolli,
64. Florian Kolaneci,
65. Ferhat Matohiti,
66. Fadil Pineti,
67. Fadil Kapisyzi,
68. Flamur xhemali,
69. Fuat Brinja,
70. Fatos Trebeshina,
71. Fejzo aloci,
72. Frederik Nosi,
73. Farudin Poçari,
74. Faredin Jaho,
75. Feçor Shehu,
76. Feti Smokthina,
77. Filat Muço,



78. Gole Boshari,
79. Gani Vajza,
80. Gaqo Meçi,
81. Galip Sojli,
82. Gaqo Progri,
83. Gani Kodra



84. Gjolek Gërbi,
85. Gjolek aliu,
86. Gjon Banushi,
87. Gjeli Argjiri,
88. Gjysh Tafili,
89. Gjovalin Ndoi,



90. Halim Xhelo,
91. Hasaf Kondi,
92. Hilmi Seiti,
93. Hajdar Aranitasi,
94. Hysen Hoxhati,
95. Haki Dule,
96. Hava Bekteshi,
97. Haki Keta,
98. Haki Vinçani,
99. Hilmi Telegrafi,
100. Hadër Isaj,
101. Hamdi Meta,
102. Hasan Ulqinaku,
103. Harun Ismaili,
104. Him Kolli,
105. Haxhi Pela,
106. Haxhi Gora,
107. Hodo Habibi (toger Baba),
108. Hazbi Lamçe,
109. Hysni Ndoja,
110. Hekuran Pobrati,



111. Irakli Kocani,
112. Irakli Bozo,
113. Isuf Keçi,
114. Ilo Vera,
115. Ismail Qineti,
116. Irfan Devolli,
117. Ilo Qafa,
118. Irfan Shaqiri,
119. Isuf Çobani,
120. Ilia Gaqo,
121. Ilo Bodeci,
122. Ilo Pano,
123. Isamedin Resmja,
124. Isa Halili,
125. Idris Çoba,



126. Janq Karapataqi,
127. Jani Naska,
128. Josif Gjika,
129. Josif Gjipali,
130. Josif Gegprifti,
131. Jorgo Sulioti,
132. Jaho Gjoliku,
133. Janaq Syko,



134. Koçi Xoxe,
135. Kadri Hasbiu,
136. Kadri Ismailati,
137. Ksenofon Nushi,
138. Koli Rrëmbeci,
139. Koço Josifi,
140. Kristo Mushi,
141. Koço Konstandini,
142. Kasem Kaçi,
143. Kristofor Mërtiri,
144. Kadri Bojaxhi,
145. Kiço Caja,
146. Kosta Prela,
147. Kiço Gjonçi,
148. Kapllan Sako,
149. Kapo Kapaj,
150. Kiço Proko,
151. Kasem Troshani,
152. Kamber Lipeshani,
153. Kopi Niko,



154. Lefter Lakrori,
155. Lake Devolli,
156. Luki Misha,
157. Lola Mano,
158. Lilo Zeneli,
159. Laudin Bardhi,
160. Lefter Kasneci,
161. Luan Avdia,
162. Lufter Hoxha,
163. Leo Baba,
164. Loni Dimoshi,



165. Llambi Peçini,
166. Llazi Stratobërdha,
167. Llazi Polena,
168. Llambi Titani,
169. Llazi Petro,



170. Mehmet Shehu,
171. Mihallaq Ziçishti,
172. Manush Myftiu,
173. Muço Saliu,
174. Myftar Tare,
175. Memisha Stepa,
176. Mustafa Iljazi,
177. Manol Milo,
178. Maqo Pecani,
179. Mexhit Metohu,
180. Mane Sevrani,
181. Muharrem Shehu,
182. Mynyr Tirana,
183. Muharrem Vasjari,
184. Mine Bejko,
185. Mehdi Bushati,
186. Meço Ahmeti,
187. Mustafa Rrapushi,
188. Mustafa Beqo,
189. Mëhill Doçi,
190. Mark Dodani,
191. Mehmet Jaho,
192. Mustafa Qilimi,



193. Nevzat Hazdenari,
194. Nesti Kerenxhi,
195. Niko Ceta,
196. Nexhat Hyseni,
197. Naum Bezhani,
198. Niko Paskali,
199. Nysret Dautaj,
200. Nuri Çakerri,
201. Nasi Poloska,
202. Niko Popllo,
203. Nesti Saraçi,
204. Ndreçi Plasari,
205. Niko Kolitari,
206. Nazmi Brinja,
207. Nuçi Tira,
208. Njazi Zjarri,
209. Namik Cakrani,
210. Namik Veizi,
211. Nuredin Dobrusha,
212. Nuri Luçi,
213. Nazmi Biçoku,
214. Namik Qemali,
215. Nuçi Tira,



216. Petrit Hakani,
217. Pilo Shanto,
218. Paskal Andoni,
219. Petrit Arbana,
220. Peçi Kalluci,
221. Petrit Çakerri,
222. Piro Laska,
223. Petrika Mushi,
224. Pelivan Luci,
225. Pëllumb Kokona,
226. Pëllumb Karkanaqe,
227. Pandi Prifti,



228. Qemal Bulluku,
229. Qamil Mane,
230. Qazim Myftiu,
231. Qamil Gavoçi,
232. Qemal Nallbani,
233. Qatip Dervishi,
234. Qazim Kondi,
235. Qamil Lamaj,
236. Qamil Meçe,
237. Qazim Mysliu,



238. Rexhep Kolli,
239. Rasim Deda,
240. Riza Lubonja,
241. Raqi Iftica,
242. Raqi Zavalani,
243. Rexho Hyseni,
244. Rustem Çipi,
245. Ramazan Hoxha,



246. Rrapi Dhima,
247. Rrapi Mino,


248. Stavri Xhara,
249. Stefo Grabocka,
250. Skënder Konica,
251. Skënder Kosova,
252. Sali Hoxha,
253. Stavri Madhi,
254. Sabri Bebeti,
255. Skënder Backa,
256. Skënder Baftjari,
257. Sabri Hoti,
258. Sylejman Maloku,
259. Serafin Meçe,
260. Sotir Vullkani,
261. Stavri Naçi,
262. Selman Vishocica,
263. Stefi Trebicka,
264. Siri Çarçani,
265. Sotir Xheka,
266. Spiro Xhai,
267. Subi Bakiri,
268. Sotir Mero,
269. Salo Petroshati,
270. Sotir Spiro,
271. Selim Alimerko,
272. Sami abazi,
273. Spiro Lame,
274. Sali Bundo,
275. Skënder Myftari,
276. simon Stefani,
277. Sulo Gradeci,
278. Skënder Tashollari,
279. Skënder Breca,



280. Shefqet Peçi,
281. Shemsi Totozani,
282. Shim Kolli,
283. Shuap Panariti,
284. Shyqyri Kusi,
285. Shkëlzen Bajraktari,
286. Shkëlqim Zaloshnja,



287. Tasi Marko,
288. Tamaz Beqari,
289. Tamaz Nepravishta,



290. Thoma Karamelo,
291. Thoma Fisniku,
292. Thoma Nako,
293. Thoma Napo,
294. Thanas Caku,



295. Vaske Koleci,
296. Veli Hoxha,
297. Vasil Milo,
298. Vaskë Afezolli,
299. Vangjo Mitrojorgji,
300. Vangjel Pecani,
301. Vilson Pecani,
302. Vaniamin Martini,
303. Veli Bakiri,
304. Vaskë Dimoshi,



305. Xhule Ciraku,
306. Xhevdet Gavoci,
307. Xhavit Struga,
308. Xahvit Miloti,
309. Xhafer Ramadani,
310. Xhemal Selimi,
311. Xhafer Pogaçe,
312. Xhako Bubësi,



313. Zoi Themeli,
314. Zylfi Saliu,
315. Zyhdi Aga,
316. Zajë Hysa,
317. Zihni Muço,
318. Zef Lokja,
319. Zoi Shkurti


Shenim:
Keta emra u moren nga “arkivat e gjalla”, nga kujtesa e disa ish te burgosurve politike. Ata qe kane qene ne “ferrin komunist” dhe kane mbijetuar, le t’i bejne te njohur emrat e xhelateve, te torturuesve dhe te shkaktareve te vuajtjeve fizike e shpirterore te ytre dhe te shokeve qe nuk jetojne me.
Ne kete liste, nuk jane pasqyruar te gjithe personat qe kane punuar ne organet e diktatures, qe kane marre pjese ne perndjekje, hetime, gjykime, ekzekutime per motive politike dhe qe gjate detyres se tyre, kane ushtruar dhune dhe tortura. Sigurisht, numri i tyre, gjate diktatures komuniste 45-vejçare, ka qene disa mijra dhe jo sa botohen ne kete liber. Koha e vdekja e nje pjese temadhe te te persekutuarve politike, ka bere qe shume emra persekutoresh, t’i mbuloje pluhuri i harreses.

Marre nga “Gjemat e komunizmit ne Shqiperi” i Agim Musta



Nese dikush deshiron ta dije nga ku e kam marre kete postim, mundet thjeshte te me pyese.

[Morning star]

Terror dhe Torture

nga Agim Musta



“Lejen per terrorin komunist
e ka firmosur Lenini”
Gorbaçov



Terrori komunist eshte unikal ne historine e njerezimit. Ai filloi ne Rusi, me Revolucionin bolshevik te Tetorit dhe gjate shek.XX, u perhap ne Europe, Azi, Afrike dhe Ameriken Latine. Rusia dhe kombet e tjera nen sundimin e ish perandorise cariste, iu nenshtrua nje terrori me permasa biblike, qe vazhdoi per trecerek shekulli. Pergjegjesine e drejtperdrejt per terror, e mban tartaro-çifuti, Vladimir Iliç Iljanov (Lenin). Lenini u zgjodh nga historia, qe mesimin tragjik ta çonte deri ne absurditet duke nenshkruar lejen per terror. Si gjeni i se keqes, Lenini sifilitik, perpunoi komunizmin praktik, si nje perzierje te tiranise se lashte greke, me despotizmin oriental, duke huazuar shume gjera nga inkuzicioni mesjetar dhe bizantinizmi greko-sllav. Lenini kishte si idhull, Fransua Babëfin, i quajtur “popullvrases”, gjate Revolucionit Francez. Lenini, mjeshter i terrorit shpalli boterisht se: “Himni i klases punetore le te jete kenga e urrejtjes dhe e hakmarrjes. Pas çdo rezistence, qofte dhe te vogel, te kalohet ne ekzekutime masive...”.
Komunistet shqiptare kete porosi te Leninit, e zbatuan me zell ne shume krahina te Shqiperise, si ne Libohove, Gjirokaster, Kurvelesh, Pogradec (Dunicë), Martanesh, Lushnje, Kukes, Mirdite, Tirane, Postribe, Malesi e Madhe, etj. Koçi Xoxe, zv.Kryeminister dhe Minister i Puneve te Brendshme gjate periudhes 1945-1948, urdheronte shefat e sigurimit dhe repartet e M.P. te Brendshme, qe vepronin ne Veri te Shqiperise: “Vrisni, prisni, dhe beni çfare te doni, vetem zhdukni reaksionaret”. Terrorin masiv, te ushtruar nga komunistet shqiptare, e pohon edhe vete Enver Hoxha ne mbledhjen e K.Q. PPSH date 17.12.1981. kur i drejtohet anetareve te pleniumit me keto fjale: “Shoket e rinj duhet te dine, se gjate kohes se luftes Mehmeti, ka kryer veprime te denueshme anarkiste dhe terroriste. Ai ka vrare ne mase fshatare te pafajshem...”.
Persa i perket moralit dhe etikes komuniste, shefi boteror i tyre, Lenini, pyetjes se dy gazetareve angleze, ne vitin 1918, i pergjigjet keshtu: “Kush u ka treguar te tilla perralla? Une nuk njoh as moral dhe as etike. Morali dhe etika ime eshte revolucioni dhe per te, une perdor çdo mjet” (Libri i zi i komunizmit).
Terrori i kuq ne Rusi ka ekzekutuar brenda nje muaji aq njerez, sa regjimi carist ekzekutoi per nje shekull. Asnje krahasim nuk mund te behet mes terrorit komunist dhe çdo diktature tjeter ne bote. Holokausti nazist u mori jeten 6 milione njerezve, kurse terrori komunist, gjate shek.XX, asgjesoi 100 milion njerez. Rudolf Hess, krahu i djathte i Adolf Hitlerit, ne kujtimet e tij pohon, se Gestapo naziste mesoi shume nga pervoja e G.P.U.-se sovjetike. Edhe kampet e shfarrosjes ne mase, te ndertuara ne Gjermani, u projektuan simbas modeleve te kampeve ruse te Siberise.
Ne mars te vitit 1919, ne Moske, u themelua Komiteri (Internacionalja Komuniste), nen drejtimin e Leninit, qe kishte per qellim, nderhyrjen nderkombetare per vendosjen e pushtetit komunist, ne vende te ndryshme te botes. Mjetet kryesore te Komiternit ishin terrori dhe propaganda komuniste. Me nderhyrjen e drejteperdrejte te Komiternit, u organizua ne vitin 1919, kryengritja e Bela Kumit ne Hungari, ajo e Hamburgut ne Gjermani (23 dhjetor, 1919) e shume levizje e kryengritje te tjera, ne Europe e ne vende te ndryshme te botes. Komiterni, grumbulloi ne Moske disa qindra terroriste profesioniste nga shume vende te botes, qe i perdorte per qellimet e tij te mbrapshta. Ai krijoi lidhje dhe i financonte me para, flori, shume organizata te majta ne Europe dhe ne Azi. Midis te cileve edhe organizaten e emigranteve fanoliste shqiptare, me emrin KONARE (Komiteti Nacional Revolucionar).
Moska u be qendra e terrorizmit boteror. Prej andej dergoheshin direktiva dhe niseshin agjentet e Komiternit, neper vende te ndryshme te botes. Midis ketyre agjenteve ka pasur e shqiptare, qe Moska niste me sherbime speciale si: Ali Kelmendi, Riza Cerova, etj., qe jane derguar si korriere deri ne Kine dhe Indi. Nje tjeter shqiptar, qe ka punuar per disa vite prane Sekretariatit e Komiternit ne Moske, ishte Zai Fundo, duke punuar ne “folene e grerezave” ne poste te rendesishme, e njohu mire komunizmin dhe u nda perfundimishte prej tij, duke u arratisur ne France, ne vitin 1937. Midis te tjerash, Zai Fundo ka pohuar: “Komunizmi qe ne e idealizuam si Krishti, ia kaloi edhe Satanait nga ligesite”. Gjate Luftes se Dyte Boterore, Zai Fundo, u strehua ne Kosove te vellezrit Kryeziu. Me urdher te Enver Hoxhes, ai u arrestua ne shtator te 1944 dhe mbasi e torturuan mizorisht, u ekzekutua nga forcat e Brigades 18 S., me komandant Petrit Dumen, ne rrethin e Kukesit.
Vendin e Zai Fundos ne Komitern, e zuri pasaniku korçar, Koço Tashko, i cili u caktua ne vitin 1937, perfaqesues i Komiternit per Shqiperine. Me vone, Koço Tashko do te shlyeje nje pjese te gynaheve ndaj popullit, duke vuajtur shume vite ne kampet dhe burgjet e diktatures enveriste.
Ne dhjetor, 1917, Lenini urdheroi polakun Feliks Edmundoviç Xherxhinskin, per te themeluar ÇEKA (Policia Politike Ruse), me qellim per t’i dhene fund iniciatives se masave per terror. Terrorin tash e tutje, do ta kryente ÇEKA. Nga nje efektiv prej 100 vetash, qe kishte ne çastin e themelimit, ne janar 1921, d.m.th. pas 3 vjetesh, ÇEKA do te kishte nje efektiv prej 280.000 vetesh. Siç shihet, efektivi i policise politike ruse, brenda 3 vjetesh, u rrit 280 here.
Nje gje e tille ndodhi edhe ne Shqiperine e Vogel, me nje popullsi rreth 1 milion banore. Ne vitin 1945, efektivat e M.P.Brendshme nuk i kalonin 4.000 vetet, kurse ne vitin 1950, efektivat e atij dikasteri, numeronin rreth 20.000 vete. Ne kete drejtim Shqiperia komuniste, ia kishte kaluar shume me teper Rusise bolshevike, po te krahasohet me numrin e popullsise dhe te siperfaqes tokesore.
Xherxhinksi, ne 1921, porosiste kryetaret e ÇEKA-s qe te merrnin ne efektivat e tyre, njerez te vendosur, qe te futnin plumbin pa hezitim, per te bere te heshte nje njeri.
Edhe Partia-Shtet ne Shqiperi, fliste me superlativa per Sigurimin e Shtetit, duke e quajtur ate “Maja e mprehte e shpates se diktatures se proletariatit”. Sigurimi shqiptar, ashtu si edhe çekistet ruse, te dehur nga dhuna e gjaku, ishin te pakontrolluar dhe te padenuar nga askush.
Gazeta e ÇEKA-s “Krasni Metç” (Shpata e Kuqe), botonte me mburrje ne faqet e saj masakrat qe ÇEKA kryente ne Ukrahine gjate viteve 1920-1930. Ne Shqiperi, kete pune e kryente gazeta e Partise-Shtet, “Zeri i Popullit”
Komisari i Drejtesise sovjetike, gjate viteve 1918-1928, Kurshev, u thoshte gjyqtareve: “Gjykatat e diktatures te proletariatit jane me te predispozuara per te eleminuar, sesa per te gjykuar”. Shteti komunist shqiptar shkoi edhe me larg se Rusia bolshevike. Ai, ne vitn 1966, suprimoi Ministrine e Drejtesise dhe hoqi te drejten e ushtrimit te avokatures. Famekeqi, Aranit Çela, ish kryetar i Gjykates se Larte dhe Prokuror i Pergjithshem per shume vite ne kohen e diktatures komuniste, urdheronte gjykatesit shqiptare: “Kodet ne sirtare, veprat e Enverit mbi tavoline!”. Historiani rus, Melgunov, autor i librit “Terror i kuq ne Rusi”, botuar ne Berlin 1924, citon Latcin, nenpresidentin e ÇEKA-s qe porosit kryetaret e ÇEKA-s neper Republikat Sovjetike: Mos kerkoni gjate hetimeve dokumente dhe prova per te akuzuarit. Pyetni vetem ciles klase i perkasin, cila eshte origjina e tyre, shkolla qe kane mbaruar, etj. Nuk bejme lufte kunder nje njeriu, por do te zhdukim borgjezine si klase. Kjo duhet t’iu udheheqe ne punen tuaj”.
Te njejtat porosi merrnin edhe sigurimsat, hetuesit, prokuroret e gjyqtaret shqiptare nga shefat e tyre: Koçi Xoxe, Mehmet Shehu, Kadri Hazbiu, Feçor Shehu, Simon Stefani, Hekuran Isai, Aranit Çela e te tjere, simbas direktivave te Partise-shtet.
Klima e terrorit ne Shqiperi u kultivua qysh me krijimin e PKSH, me 8 nentor 1941. Ne ceremonine e inagurimit te Brigades I. Sulmuese, me 17 gusht 1943 ne Vithkuq te Korçes, emisari jugosllav Dushan Mugosha, qe fshihej mbas emrit Sali Murati ne fjalen e tij nder te tjera tha: “Edhe nje dyfek te shtihet kunder Brigades se I-re do te zhdukim jo vetem burrat dhe grate e atij fshati, por edhe femijet...” (Gazeta Shqiptare dt. 29/06/2001. Intervista e Idriz Selitit).
Ne fillim te vitit 1922, presidenti i G.P.U.se (ne 6 shkurt 1922 ÇEKA ishte shnderruar ne G.P.U.), Xherxhinski, urdheron ndimesin e tij, Unshlihtin, qe te hape nje dosje per te gjithe intelektualet e B.S.
Shqiperia komuniste, ishte me e avancuar ne kete drejtim. Dosjet ne Shqiperi, u hapen ne fillim te 1945 dhe nga mesi i viteve ‘60-te, simbas thenieve te gjeneralit te Sigurimit, Halim Xhelo, ne raftet e zyrave te dikasterit kobzi, kishte 400.000 dosje ne perpunim. Duke llogaritur se popullsia shqiptare ne ate kohe ishte rreth 1,6 milione banore, i bie qe ne çdo 4 shqiptare, duke perfshire edhe femijet e porsalindur, njeri te kishte dosje tehapur. Asnje nga vendet komuniste te Europes Lindore, nuk kishte nje survejim dhe pergjim aq te persosur sa Shqiperia komuniste.
Ne vitin 1926, Xherxhinski vdiq dhe u zevendesua nga Menxhski, i cili u perdor si mashe nga Stalini, per eleminimin ne mase brenda radheve te Partise Bolshevike, te elementeve kundershtare te Stalini.
Keshtu u veprua edhe ne Shqiperi. Enver hoxha, mbas eleminimit te Koçi Xoxes, vendosi Minister te P.B., xhelatin Mehmet Shehu, i mirenjohur per masakrat e tij ne kohen e luftes. Perveç pastrimit brenda radheve te Partise, te elementeve “koçiste”, Mehmet Shehu, projektoi dhe zbatoi Masakren e Mirdites (Gusht 1949) dhe te Tiranes (Shkurt 1951), me rastin e “incidentit” ne ambasaden sovjetike ne Tirane.
Me urdher te Xherxhinskit ne 1922 u krijuan gjykatat levizese te ÇEKA-s qe benin kerdine me denime kapitale, duke shkuar nga nje krahine ne tjetren.
Ne Shqiperi, me urdher te Partise-Shtet, ne 1946, u krijua ne fshehtei, gjykata e Sigurimit, qe ka dhene qindra denime me vdekje dhe burgime te renda. Vendimet e gjykates se Sigurimit ishin te paapelueshme dhe jepeshin ne qelite e burgjeve, ne fshehtesine me te madhe. Keto gjykata vazhduan te vepronin deri ne 1956.
Çdo vit nga Shqiperia dhe nga te ashtequajturat Republika Demokratike te Europes Lindore, udheheqes te partive komuniste te ketyre vendeve, vizitonin Mosken, per te marre pervojen bolshevike ne fushe e terrorit. Jas se ç’thote udheheqesi komunist çekosllovak, Klement Godvald ne parlament ne vitin 1947, duke iu drejtuar grupt te opozites: Ne shkojme ne Moske per te mesuar nga bolsheviket, se si t’ua perdredhim qafen juve. Ju e dini mire, se bolsheviket ruse, jane mjeshter ne kete pune”.
Ish B.S. kishte prane M.P. Brendshme shqiptare, 40 “keshilltare”, specialiste te terrorit dhe te torturave. Ata ishin te plotfuqishem dhe benin ligjin ne Sigurimin e Shtetit shqiptar dhe ne te gjitha efektivat e M.P.B.
Pas shembjes se komunizmit ne Europen Lindore kane dale ne driten e diellit, mijra fakte e argumenta,qe vertetojne se Komunizmi eshte nje univers me dhune ekstreme, deri ne eleminimin fizik te njeriut gje qe tregon se ai eshte i paafte per t’i zgjidhur ndryshe konfliktet e shoqerise njerezore. Komunizmi ka kryer krime te renda te panumerta kunder njerezimit, kultures universale dhe kultures kombetare te popujve, qe paten fatin tragjik te provonin ne vendet e tyre regjimet komuniste. Nje nga popujt me te goditur nga sistemi komunist ne Ballkan eshte kombi shqiptar. Populli shqiptar, i varfer, u genjye lehte nga ideologjia demagogjike komuniste. Ata besuan se do te beheshin te gjithe te pasur dhe do te hanin me luge te florinjte, por komunizmi i beri shume me te varfer se ç’ishin dhe i ktheu ne skllever, per nje krodhe buke. Ata qe s’bene pushtuesit e huaj e bene tradhetaret tane. Shqiperia u shnderrua ne trishtim te botes, nga diktatori Hoxha.
Komunistet jane terroriste te terrorizuar thote Francesko Niti, ne librin e tij “Shperberja dhe rindertimi i Europes”. Ky postulat i Nitit, u vertetua katerciperisht ne Shqiperi, ku shumica e komunisteve terroriste u asgjesua nga vete shoket e tyre komuniste. Me shume komniste shqiptare jane vrare nga shoket e tyre komuniste mbrapa kraheve, ose te denoncuar te pushtuesit, sesa ne te ashtequajturen “Lufte Nacionalçlirimtare”.
Po permendim disa prej tyre: Qemal Stafa, Mustafa Gjinishi, Ramize Gjebrea, Anastas Lula, Neki Ymeri, Mynir Xhindi, Tomor Sinani, vellezerit Bajraktari e shume te tjere.
Pas vendosjes se diktatures komuniste, lufta brenda llojit u ashpersua akoma me teper. U ekzekutuan 4 ministra te brendshem: Koçi Xoxe, Mehmet Shehu, Kadri Hazbiu dhe Feçor Shehu. Me dhjetra ministra, gjenerale dhe deputete u ekzekutuan ose vdiqen neper burgje si: Tuk Jakova, Bedri Spahiu, Liri Gega, Dali Ndreu, Beqir Balluku, Koço Theodhosi, Abdyl Këllezi, Petrit Dume, Hito Çako, Abaz Fejzo, Vaskë Gjini, Halim Xhelo, Teme Sejko, Hilmi Seiti, Sipro Shalësi e te tjere. Shume prej tyre kane ushtruar terror dhe u asgjesuan nga diktatura, jo per krimet qe kishin bere, por per te terrorizuar shoket e tyre, qe kishin mbetur jashte hekurave te burgjeve. Vete Enver Hoxha, perdorte shpesh shprehjen e preferuar te Mao Ce Dunit se: "ushteti buron nga gryka e pushkes"” E thene ndryshe, kjo shprehje do te thote, se pushteti mbahet me pushke, duke vrare kundershtaret e diktatures komuniste.
Ne fakt, shumica e atyre qe asgjesoheshin nga diktatori Hoxha, nuk ishin aspak kundershtare, por i kishin sherbyer me devotshmeri diktatures komuniste dhe as qe u kish shkuar kurre ndermend, te kryenin ndonje “veprimtari armiqesore”. Ky eshte nje nga paradokset me te çuditshme te diktatures komuniste.
Per here te pare, krimet e komunizmit ne ish B.S. i denoncoi me 24 shkurt 1956, Sekretari i Pare i PKBS, Nikita Sergejeviç Hrushovi. Krimet iu faturuan Stalinit, megjithese edhe vete Hrushovi, kishte qene autor i shume krimeve mostruoze, te bera ne Ukrahine ne vitin 1927
E njejta gje ndodhi edhe ne Shqiperi, ku Enver Hoxha, ia ngarkoi ne shpine Koçi Xoxes te gjitha krimet qe kishte bere PKSH deri ne qershor te 1948.
Ne Shqiperi deri me sot, megjithese kane kaluar 11 vjet pluralizem, nuk eshte bere asnje analize dhe denoncim zyrtar per krimet e kryera nga PKSH, qysh nga formimi i saj. “Harresa” ka per qellim shkuljen nga kujtesa e popullit shqiptar, te krimeve te diktatures komuniste, qe u kryen ne Shqiperi per gjysme shekulli. Per krime te tilla, duhet te alarmohet jo vetem kombi shqiptar, por e gjithe bota. Te mos harrojme kurren e kurres, se vendosja e komunizmit ne Shqiperi, derisa ndodhi nje here, mund te ndodhe perseri, jo ne te njejten forme dhe nga te njejtet njerez, por nga persona te tjere dhe me forma te tjera, me te sterholluara dhe me te rafinuara. Kete s’duhet ta harroje asnje shqiptar. Eshte per te vene kujen dhe te vendosim duart ne koke, se nga gjithe ajo likuni kriminelesh, qe i kane lare duart deri ne supe me gjak shqipari, nuk doli nje njeri te pendohej dhe te kerkonte falje per krimet e kryera. Vetem njeri prej tyre zstref Mustafaraj, nga Vlora, ka pasur burrerine e ndershme te denoncoje krimet e PKSH, anetar i se ciles ai ka qene qe nga viti 1943. Z. Mustafaraj, i renduar ne ndergjegje qe i ka sherbyer verberisht qelllimeve djallezore te PKSH, duke u njohur me realitetin historik, gjate kohes se pluralizmit, kerkon falje per vrasjet e bera nga njesiti gueril i Vlores, pjesetar i te cilit ka qene e ai vete. Ai ka botuar nje deklarate ne gazeten “Balli Kombetar”, date 05.11.1992, me titull “Kerkoj falje” ku midis te tjerash shkruan: “PKSH dhe Enver Hoxha” e organizuan dhe e zhvilluan me paramendim luften vellavrasese, duke na perdorur ne, si ushtare te verber. Ne vrame pafajesine, mireqenien, besen, virtytet e popullit tone martir, duke i zevendesuar ato me pushtetin e krimit, te vesit, te mjerimit material, per krijimin e njeriut te ri enverian. Ne jemi plotesisht pergjegjes per gjithcka qe ndodhi ne Atdheun tone fatkeq. Ne jemi fajtore, prandaj te ulim koken para se vertetes dhe te mos bejme deklarata mashtruese...”.
Sa lehtesime do te sillte ne ndergjegjen e popullit shqiptar dhe sa shume do te ndihmonte ne pajtimin kombetar, po te ndiqej shembulli i Z. Mustafaraj nga 100 dhe 1000 pergjegjes, per ate det me krime qe i kryen ne vendin tone. Pendimi do t’ua lehtesonte shpirtin.

Si perfundim mund te themi, se terrori komunist e ka zanafillen e tij, bashke me formimin e PKSH. Gjate kohes se luftes se Dyte Boterore, ai u ushtrua nga formacione partizane, dhe njesitet guerile dhe skuadrat e vdekjes. Mbas vendosjes se diktatures komuniste, terrori e dhuna fizike ne Shqiperi u ushtruan nga Sigurimi i Shtetit, “Divizioni i Mbrojtjes se Popullit” (D.M.B.) Policia Popullore, repartet e ndjekjes, repartet e kufirit, repartet qe kishin ne varesi burgjet, kampet me pune te detyruar dhe kampet e internimit. Terror e dhune kane ushtruar hetuesit, prokuroret dhe gjyqtaret, qe kane dhene denime politike.

Marre nga libri “Gjemat e Komunizmit ne Shqiperi” i Agim Musta
Tirane, 2001.

[Morning star]

Ish-anëtari i grupit Socialdemokrat të krijuar në kohën e rregjimit komunist, Agim Musta tregon tmerret e Burrelit e Spaçit dhe, ecejaket e familjarëve që kërkojnë ende eshtrat

Si u shkrinë me gëlqere të pashuar eshtrat e 400 ish-të burgosurve politikë
"Ne në vitin 2001 ishim në Spaç dhe, sipas dëshmitarëve që ne takuam, këto varreza janë prishur nga komanda e Spaçit më 1989-n dhe vërshimet e përroit kanë zhdukur gjithçka. Nga viti 1968 deri në 1990 vetëm në kampin e Spaçit kanë vdekur 40 veta
Një gropë gjigante pas burgut shërbeu si varr masiv. Në anë të gropës nuk kishte asnjë lloj bimësie, përveç një qershie që u bë simboli i vdekjes. Pikërisht kjo qershi e frymëzoi një regjisor hungarez që banonte në Gjermaninë Perëndimore, për të realizuar filmin e titulluar "Qershia"

--------------------------------------------------------------------------------

Rezarta Delisula

E kanë zhdukur një pjesë të historisë së tyre, edhe pse ecejaket për t'i gjetur nuk kanë shterrur. Eshtra... eshtra... Mes kujtimeve që i mundojnë dhe shpresës së largët, qindra familjarë duhet të përballen me godinat e vuajtjes-vdekje: Spaç, Burrel. Dikush kërkon vëllain, bashkëshortin, babain... Pjesa më e madhe e jetës së tyre ka kaluar në kampet e internimit apo të punës së detyruar. Mjaftonte një akuzë për agjitacion e propagandë, tentativë arratisjeje apo grup armiqësor dhe mijra familje hipnin në Ziz-at e tmerrit, ndërsa të akuzuarit degdiseshin në burgje. Familje të tjera që kishin lidhje gjaku më të largëta me "tradhtarin", nuk internoheshin, por edhe nuk shpëtonin lehtë nga kthetrat e terrorit.

Jeta e tyre endej me vështirësinë e një peri të trashë, që vegjët me zorr e kalonin. Viti '90. Familjet e internuara nisën të ktheheshin. Disa gjetën shtëpitë dhe i rimorën, disa të tjerë banonin me qira, pasi nuk quheshin më pronarë. Kur busti i diktatorit Enver Hoxha u tërhoq zvarrë në rrugët e kryeqytetit dhe fjalorit të përditshëm iu shtua termi "pluralizëm", të lodhur nga punët e vështira dhe dhuna psikologjike, shumë familje nisën të kërkonin pjesët e humbura të vetes, eshtrat e të afërmve të shuar në akullsinë e burgjeve. Në Spaç dhe në Burrel familjarët e ish-të burgosurve politikë përpiqen ende që, nëpërmjet njerëzve që banojnë rrotull apo ndonjë roje të vjetër, të gjejnë pas shumë vitesh eshtrat. Agim Musta, i dënuar me 13 vjet burg për anëtarësi në Partinë Socialdemokrate të krijuar nga Pjetër Arbnori e Petrit Kalakula, tregon tmerret e burgjeve të komunizmit dhe zhdukjen e "gjurmëve të vdekjes" - eshtrat e rreth 400 të burgosurve politikë.

Burreli

Burgu i Burrelit nisi të ndërtohet në vitin 1938 dhe përfundoi më 1940. Për një kohë të shkurtër u përdor si burg, por, me ardhjen e italianëve, u kthye në kazermë e një batalioni kavalerie. Pas vendosjes së diktaturës më 1944-n, godina nisi të riparohej dhe vetëm pas dy vjetësh u hap si burg i sigurisë së lartë. Aty u dërguan intelektualët dhe antikomunistët nga të gjithë burgjet e vendit. Me flokët e bardhë e sytë që i lotojnë, revolta brenda 70- vjeçarit bërtet. Ka qenë viti 1962, kur Gjykata Ushtarake e Tiranës me në krye Llazi Polenën dënon me vdekje Pjetër Arbnorin e Petrit Kalakulën, ndërsa Agim Musta degdiset në Burrel. Burg shfarosës. Kështu e emërton ish-i burgosuri politik godinën e tmerrit, ku, sipas tij, nga viti 1946 deri më 1948 kanë vdekur mbi 200 intelektualë, mes tyre ish-kryeministri Koço Kote; ish-ministri i Arsimit, Xhevat Korça; ish-shefi i Shtabit të Ushtrisë, Gjergj Kokoshi; Xhavit Leskoviku, drejtor i Bibliotekës Kombëtare; Arqile Tase, që kishte kryer studimet në Harvard... "Merrnim në ditë 500 gramë bukë misri të thatë; s'kishim trajtim mjekësor, s'lejohej takimi e marrja e pakove nga familjarët. Në vitin 1949 Partia Komuniste Shqiptare, duke ia faturuar të gjitha krimet Koçi Xoxes, në burgun e Burrelit u bënë disa lehtësira, duke u dhënë të dënuarve 600 gramë bukë gruri, supë në drekë dhe çaj pa sheqer në darkë. Po kështu, u lejua dërgimi i pakove dhe takimi me familjarët", thotë Agim Musta.

Kaushët

Kështu i quanin të burgosurit politikë në Burrel qelitë e vogla, të cilat kishin vetëm një dritare të vogël nga ku dielli e kishte të vështirë të hynte. Në banjë të burgosurit shkonin dy herë në ditë dhe thuajse çdo kaush qelbej nga era e rëndë e amonjakut. Në librin "Dosjet e Gjalla", i shkruar nga Agim Musta, kemi shkëputur një pjesë të vizitës së Aranit Çelës në Burrel. Të veshur me rroba doku e kapele sipas modës kineze, prokurori i përgjithshëm, Aranit Çela, dhe sekretari i parë i partisë për rrethin, Mustafa Pajenga, kishin arritur në Burrel. Sipas kujtimeve të Mustës, Araniti ishte prezantuar me shprehjen arabe "Alekum Selam", ndërsa u drejtonin pyetje të burgosurve, të cilët nuk guxonin t'u kthenin përgjigje. "Porosia e atij varrmihësi të drejtësisë shqiptare, sa herë që takonte vartësit e tij, ishte: Kodet në sirtar, veprat e Enver Hoxhës mbi tryeza", shkruan Agim Musta.

"Qershia" dhe gëlqerja

Një gropë gjigante pas burgut shërbeu si varr masiv. Në anë të gropës nuk kishte asnjë lloj bimësie, përveç një qershie që u bë simboli i vdekjes. Pikërisht kjo qershi e frymëzoi një regjisor hungarez që banonte në Gjermaninë Perëndimore, për të realizuar filmin e titulluar "Qershia". Sipas llogaritjeve aproksimative, në Burgun e Burrelit që nga 1946-a deri në 1990-n kanë vdekur rreth 400 të burgosur. Një metodë e lashtë u përdor për të zhdukur gjurmët e krimit - gëlqerja. "Për të zhdukur kufomat, punonjësit e burgut të Burreli hidhnin mbi kufoma gëlqere, nga e cila kufamat shkriheshin. Rreth viteve '80 sërish, me qëllimin për të humbur gjurmët, me preteksin se u krijua ferma e Burrelit, një buldozer i shtypi kufomat, ndërsa bashkë me thërmimin e tyre u zhduk edhe shpresa e familjarëve", vijon rrëfimin e tij 70-vjeçari. Në Tiranë, ata që dënoheshin me vdekje, pushkatoheshin te bregu i Lumit, pranë ish-frigoriferit, në Sharkë pranë Vorës, si dhe Farkë. Edhe në kryeqytet shumë familje nuk kanë mundur të gjejnë eshtrat e njërëzve të afërm, të pushkatuar me akuza të ndryshme. Burgu i Burrelit u mbyll në vitin 1990 gjatë kohës së vizitës së sekretarit të përgjithshëm të OKB-së, Havier Perez de Kuelar, (Javier Perez de Cuelar), ndërsa aktualisht shërben si burg i sigurisë së lartë, ku vuajnë dënimin shumë kriminelë.

Revolta e Spaçit

Spaçi ishte burgu me punë të detyruar, i ndërtuar më 1968-n. Ndërtimin e tij Ministria e Punëve të Brendshme e bëri me të burgosur ordinerë, ku u rrethua një sipërfaqe prej dhjetëra hektarësh dhe u hapën galeritë e bakrit dhe piritit (rërë e trashë nga ku del acidi sulfurik). Me përfundimin e burgut, 600 të burgosur politikë i shpërndulën nga kampi me punë të detyruar i Elbasanit për në Spaç. "Në Fushë-Krujë na takuan qëllimisht me të burgosurit ordinerë që ndërtuan Spaçin, të cilët nisën të bërtisnin: Jua bëmë varrin", thotë Agim Musta, duke rikthyer edhe një herë ndër mend pamjen e kampit të tmerrshëm. Sipas tij, kampi përbëhej nga disa barraka të vogla të ndërtuara nga drejtoria gjologjike në 1956-n, ndërsa qielli pa kufij nga Spaçi dukej sa një tepsi. Puna në galeri bëhej me tre turne dhe pa asnjë lloj sigurimi teknik. Norma e punës ishte 4 vagonë për dy të burgosur e, ai që s'e realizonte, e lidhnin me kavo të zhveshur në pemët jashtë galerive. Nga trajtimi mizor më 21 maj të vitit 1973 të burgosurit u hodhën në revoltë, e cila më pas u cilësua si revolta e parë me karakter politik në Shqipëri gjatë viteve të diktaturës. "Ngritëm në kamp flamurin e kuq me shqiponjë, por pa yll, që u përgatit nga piktori Mërsin Vlashi dhe po kështu hodhëm parulla kundër diktaturës. Kishim shtënë kështu në dorë kampin e brendshëm", vijon ish-i burgosuri politik. Agim Musta na shpjegon se alarmi dhe paniku i qeverisë ishte mjaft i madh dhe si pasojë ata urdhëruan korpusin e Burrelit për rrethimin e kampit të Spaçit me forca të shumta e tanke. Operacioni drejtohej nga drejtori i Sigurimit të Shtetit, Feçor Shehu. Pas tri ditësh revolta u mposht mes përdorimit të shufrave të hekurit e zjarrit. 200 veta u arrestuan, ndërsa 100 prej tyre u dënuan me 1700 vjet burg.

Zhdukja e eshtrave

Pal Zefi, Skënder Daja, Dervish Bejko dhe Hajri Pasha u dënuan nga gjykata speciale me vdekje dhe vetëm pas disa ditësh u ekzekutuan po në Spaç. Të katër të dënuarit ishin nën moshën 30 vjeç. "Sipas hulumtimeve të mia, revolta e Spaçit është më e madhja në të gjitha kampet e vendeve të Lindjes, me përjashtim të revoltës së vitit 1957 në Karaganda", thotë Agim Musta. Varrezat e Spaçit ishin përtej përroit. "Ne në vitin 2001 ishim në Spaç dhe, sipas dëshmitarëve që ne takuam, këto varreza janë prishur nga komanda e Spaçit më 1989-n dhe vërshimet e përroit kanë zhdukur gjithçka. Nga viti 1968 deri në 1990 në kampin e Spaçit kanë vdekur 40 veta. Kur takuam rojet e Spaçit që është shkatërruar tërësisht, ata na thanë se shpesh aty mbërrijnë familjarë për të kërkuar varret apo eshtrat e të afërmve, por pa mundur të gjejnë gjë", vijon 70-vjeçari Agim Musta. Burgu-minierë u mbyll më 1990-n, ndërsa të burgosurit u shpërngulën në burgun e Përparimit, që ndodhet në katundin e Shën Vasit në Sarandë. Aktualisht kampi i Spaçit është shkatërruar krejtësisht.

Liria e frikshme

Në fletën e hollë të letrës të burgosurit politik mbanin në dorë lirinë. Dikush kishte vuajtur 5 vjet, një tjetër 10 e disa të tjerë më shumë. Çfarë i priste pas izolimit? Kjo ishte pyetja që e tmerronte cilindo të burgosur që lirohej. Shumë prej tyre ndiheshin të braktisur. Nën presionin e madh të partisë, gratë ndanë burrat, për të mos u internuar, vëllai mohoi vëllanë. Shyqo Zagomerau, pasi u lirua nga burgu, vrau veten; Met Mezini u var në një hotel të Durrësit, pasi nuk u pranua nga familja; Balil Hadëri u mbyt në Vjosë, sepse nuk kishte me se të jetonte. Shumë të tjerë ishin vrarë gjatë tentativave për arratisje, ndërsa të tjerë binin përsëri në burg. Më 19 nëntor të vitit 1972 Agim Musta lirohet nga kampi i ferrit. Nën presionin se ç'do të ndodhte me të, tmerri nuk e linte ta shijonte lirinë e fituar. "Kur e kujtoj atë ditë, edhe sot ndihem keq. Nuk e dija se ç'më priste, a do të më pranonte familja apo jo, si do të reagonit të afërmit. Megjithatë, kur takova motrat dhe nënën, u lehtësova. Isha mbi 40 vjeç, por flokët i kisha më të bardhë se të nënës sime", kujton teksa i dridhen ritmikisht duart ish-i burgosuri politik. Edhe pse kanë kaluar shumë vjet, këta njerëz e kanë të vështirë t'i largojnë nga kujtesa e tyre vuajtjet në burgjet e vdekjes.

30 vjet nga revolta

Më 21 maj të këtij viti ish-të burgosurit politikë do të përkujtojnë 30-vjetorin e revoltës së Spaçit, që u zhvillua më 1973-in. Me organizimin do të merret fondacioni kulturor i të përndjekurve politikë "Musine Kokalari", kryetar i së cilit është Agim Musta. Shqipëria, në krahasim me popullatën, duke përjashtuar republikat Balltike dhe Bashkimin Sovjetik, zë vendin e parë për sa u përket të dënuarve politikë. Ky konstatim ka dalë nga kongresi i Vilniusit në Lituani, kongres i cili u zhvillua në vitin 2001, ku pjesëmarrës ishin edhe të burgosur politikë shqiptarë. Në këtë kongres personazhi ynë mbajti referatin "Burgjet e shtetit-burg", duke u paraqitur të pranishmëve edhe hartën e burgjeve në vendin tonë. Mes këtyre rreshtave jemi përpjekur të japim një informacion të përmbledhur të dy burgjeve më të tmerrshme gjatë rregjimit komunist dhe njeriu që rrëfen për "Gazetën" është pjesë e historive të Burrelit e të Spaçit.

Edhe pse kanë kaluar thuajse 13 vjet nga lirimi i të burgosurve politikë, shumë prej tyre vuajnë ende pasojat e burgjeve të vdekjes. E, krahas tyre, qëndrojnë qindra familje të cilat vazhdojnë të kërkojnë eshtrat e të afërmve në Spaç e Burrel, ndërsa mundohen të rrëmojnë mes së shkuarës kujtimet që i kanë zhdukur me kohë.

[Morning star]

Torturat ne qelite dhe ne burgjet shqiptare gjate periudhes se diktatures komuniste (1945-1990)

“ne gjak kane per te perfunduar ata,
qe gjithe jeten e kaluan ne gjaksira”
Bajron


Tortura eshte perdorur qysh ne fillimet e shoqerise njerezore. Ne Evrope, ajo arriti kulmin, ne periudhen e inkuizicionit. Tortura u perdor si mjet kryesor terrori ne Bashkimin Sovjetik dhe ne vende te tjera komuniste te Evropes Lindore. Sipas konventes se OKB-se, date 26 Qershor 1987, tortura percaktohet: “Torture quhet çdo veprim, me anen e te cilit nje personi i jane shkaktuar me dashje dhimbje ose vuatje te renda fizike ose mendore, me synimin per te marre informata ose pohime, per ta ndeshkuar per nje veprim qe ai ka kryer ose dyshohet e e ka kryer, per te frikesuar ose per te bere presion, ose per çdo motiv tjeter”. Ne ish BS, torturat ishin bere te zakonshme dhe masive, gje qe e detyroi shkrimtarin e madhe rus, Mihail Shollohov, t’i drejtohej Stalinit. Me 1 prill te 1933, me nje leter, ku midis te tjerash i shkruan: “Policet ne Kaukazin Verior i zhveshin fshataret lakuriq dhe i lene per ore te tera midis nje te ftohti te padurueshem” (“Libri i zi i komunizmit”).
Diktaturat komuniste perdoren tortura nga me te llahtarshmet, te nxjerra nga arkivat e inkuzicionit, te vendeve te lashta aziatike dhe bizantit grek.
Ne Shqiperine “socialiste”, per demagogji thuhej, qe ushtrimi i tortures ne hetusi dhe ne burg ndalohej me ligj. Kjo ishte nje hipokrizi cinike, qe perdorej per konsum propagandistik. Ne realitet, tortura perdorej kudo, ne qelite e hetusise dhe ne vendet e vuajtjes se denimit. Qysh ne momentin e arrestimit, i ndaluari i nenshtrohej tortures. Ne shumicen e rasteve, te arrestuarit i vendosej nje thes i zi ne koke dhe duart i lidheshin nga mbrapa, te shtrenguara ne maksimum. Torturat ishin te shumellojshme, qe nga me primitivet, deri te me modernet. Aty ndryshonin sipas personit ku perdoreshin dhe vendit ku ushtroheshin. Nga deshmitare okulare, eshte deklaruar se qysh ne kohen e Luftes Antifashiste, misionaret jugosllave prane njesive ushtarake partizane shqiptare perdornin torturen ndaj “armiqve” te kauzes komuniste. Ne shtator 1943, ne katundin Surel te Tiranes, Dushan Mugosha rropi nje njeri te gjalle dhe gjakun e thikes e fshinte ne buzen e tij. Ai u bente thirrje kuadrove partizane te pranishem, qe te vepronin si ai kundrejt çdo “armiku” te komunizmit. Ne Devoll te Korçes, nje partizani 15-vjeçar, qe ishte larguar pa leje per disa dite nga njesiti luftarak, Dushan Mugosha urdheroi qe t’i lidhnin kembe e duar dhe ta shtrinin pertoke. Me nje shufer hekuri filloi ta godiste me gjithe fuqine e tij, duke i thyer gjymtyret. Partizani 15-vjeçar dha shpirt nen dhimbjet e tmerrshme, te shkaktuara nga goditjet. Ne katundin Shipcke te Korçes, jane gjetur kufoma te shumta njerezish te torturuar nga forcat komuniste, duke patur patkonj te gozhduar ne kembet e ne duart e tyre.
Ne Muzeun Historik Kombetar ne Tirane, ne pavionin e gjenocidit komunist, ne nje tabele numerohen 20 lloje torturash fizike, qe perdoreshin ne burgjet e diktatures enveriane. Ato ishin:

1. Jeleku i tortures.
2. Demtimi i organeve gjenitale.
3. Kamxhiku e druri.
4. Lenia pa buke, pa uje, pa gjume ne kembe per dite te tera.
5. Perdorimi i korrentit elektrik, deri ne humbjen e ndjenjave.
6. Varje ne qafe te zinxhireve me peshe te rende.
7. Varje prej krahesh, te lidhur mbrapa ne nje dritare ose ne çengel ne lartesi te tilla qe vetem gishterinjte e kembeve te preknin token.
8. Mbushja e gojes me kripe.
9. Dergimi gjoja per pushkatim, zbrazje armesh dhe ngritja ne trekembeshin e varjes.
10. Futje me koke poshte ne fuçi me uje.
11. Djegje e mishit me cigare, ose me hekur te skuqur.
12. Hedhja e alkoholit ne duar apo ne floke dhe ndezja e tij.
13. Thyerje kockash dhe shkulje e mishit me dare.
14. Dhenie gjelle te kripur dhe me pas lenia pa uje.
15. Futje ne uje te ftohte e te denuarit dhe lenia lagur e tij ne dimer.
16. Pakesim graual i ushqimit, per te shkaktar vdekjen pas njekohe te caktuar.
17. Perdorimi i lendeve kimike per ngacmim, apo demtimin e sistemit nervor.
18. Helmeta te posaçme ne koke, qe i burgosuri te mos vetvritej.
19. Lidhja me pranga duar e kembe, per nje kohe te pacaktuar.
20. Perdorimi i zgjojve te bletes ndaj te burgosurve te zhveshur.

Ne kete tabele jane “harruar” te renditen edhe torturat e poshteshenuara:

- Tortura e izolimit pa afat. Ajo ka shkaktuar shkaterrimin fizik te ndaluarit, qorrimin, deri ne humbjen e te folurit.
- Dollapi dhe arkivoli i hekurt.
- Futja deri ne fyt ne gropen e fekaleve (kjo torture eshte perdorur ne kampet e bonifikimit).
- Lidhja ne shtylla betoni ne vende te ekspozuara ne diell, deri ne vdekje.
- Tortura me shtrengimin e prangave gjermane, qe ka shkaktuar paralizen e duarve.
- Perdhunimi i pjesetareve te familjes ne syte e te ndaluarit.
- Kafshimi me qen kufiri ndaj atyre qe tentonin te arratiseshin (kjo torture behej ne postat kufitare)
- Krevati i hekurt (te burgosurin e shtrinin lakuriq mbi krevatin e hekurt, qe e nxehnin gradualisht)
- Futja e maces ne tumanet e grave dhe ngacmimi me shkop per t’i demtuar organet gjenitale dhe pjset e tjera te trupit.
- Fryerja me pompe nepermjet anusit.
- Tortura dentale (thyerje dhe heqje dhembesh e dhemballash pa mpirje).
- Hedhja ne trupin e zhveshur te vajit te djegur.
- Vendosja e vezeve te zjerra nen sqetulla.
- Heqja e thonjve me pinca.
- Thyerje arrash, ne koken e viktimes.
- Çarje e mishit me thike dhe mbushje me kripe.
- Ecja zbathur mbi prushin e ndezur.
- Futje neper vena me anen e injeksionit, e cila shkaktonte tek viktima semundjen e hembolise, qe i shkaktonte te arrestuarit dhimbje te padurueshme derine vdekje.
- Ngacmimi i plageve te shkaktuara nga plumbat, me shufren e hekurt te pushkes (perdorej nga forcat e ndjekjes ndaj te arratisurve te plagosur ne perpjekje).


Perveç torturave fizike, ndaj te burgosurve perdoreshin edhe torturat psikologjike, per te shkaterruar personalitetin e viktimes.
Po permendim disa nga torturat psikologjike qe perdoreshin rendome ne qelite dhe burgjet e diktatures.

1. Privimi. Kjo torture konsistonte ne privimin e viktimes ndaj ndijimeve shqisore: nga gjumi, kontakti me njerezit, drita natyrale dhe artificiale. Privohej nga larja (dushi) si dhe per kryerjen e nevojave fiziologjike. Tortura e privimit i shkaktonte viktimes depresione nervore dhe haluçinacione.
2. Kercenimi. Viktima kercenohej vazhdimisht me tortura, vrasje dhe asgjesim te familjareve dhe te miqve te tij.
3. Poshterimi. Viktima poshterohej nga hetuesi duke e tallur, share me fjale me te renda, jo vetem ate, por edhe te afermit e viktimes. Ata detyroheshin te pinin urinen dhe te hanin fekalet e tyre. Torturat psikologjike ishin te shumellojshme dhe te panumerta.

Torturat fizike dhe psikologjike te permendura me lart, jane vetem nje pjese e torturave qe jane perdorur ndaj viktimave gjate 45-vjeteve te diktatures komuniste. Gjate hetuesise viktimat i torturonin jo vetem per te marre informacionin e duhur prej tyre, por dhe per t’i shkaterruar fizikisht dhe menderisht. Me mijra te ndaluar, per t’i shpetuar tortures pranonin “faje”, qe s’i kishin bere kurre. Me dhjetra te tjere, kur kishin mundesi, benin vetevrasje per t’u shpetuar torturave. Me qindra te ndalaur, kane dhene shpirt gjate torturave, ose kane humbur aftesine mendore per gjithe jeten. Po permendim dias prej tyre: Taho Sejko, Hajri Mane, Sule Domi, Mitat Ciu, etj, kane bere vetevrasje, per t’ju shpetuar torturave. Myzafer Pipa, Pal Zefi, Hiqmet Roshi, Arif Kazazi, Dede Pjetri, etj, kane gjetur vdekjen gjate torturave. Ali Goxhaj, Qemal Gega, Petro Rondo, Kujtim Çuni, Fadil Kokomani, Hajri Pasha, e te tjere, mbeten te çmendur perjete. Duhet theksuar se Fadil Kokomanin dhe Hajri Pashen i pushkatuan mbas disa vjeteve, duke qene te çmendur.
Tortura kishte per qellim jo vetem te shkaterronte viktimen fizikisht dhe shpirterisht, por t’i perdorte viktimat per te terrorizuar pjesen tjeter te shoqerise shqiptare, qe jetonte jashte hekurave te burgut, pasi veprime te tilla ushtroheshin ne 26 rrethe administrative te Shqiperise, ku kishte 26 dege te Puneve te Brendshme. Ne Tirane, Korçe dhe Shkoder, ato ishin ne nje rang me te larte dhe quheshin Drejtori te Puneve te Brendshme. Ne çdo dege te çdo rrethi, kishte nje sasi qelish me dimensione 2m x 1,20m. Po krahas ketyre, kishte dhe qeli “speciale” me dimensione 1m x 0,5m x 1m, ku i arrestuari, as mund te shtrihej, as mund te rrinte me kembe, por vetem ulur, kembekryq. Numri i qelive ishte nga 30 deri ne 100 per çdo dege, ndersa ne ato te Shkodres dhe Korçes, kishte mbi 100 qeli., Tirana perveç qelive qe kishte prane Drejtorise ne “Rrugen e Dibres”, “Te Selvia” kishte qeli dhe ne kater rajonet e policise, ne katin perdhes te Ministrise se Puneve te Brendshme, ne bodrumet e Pallatit te Brigadave; ne Burgun e ri dhe te vjeter dhe te ashtequajturat “Qelite e Koçi Xoxes”. Po keshtu, ne Tirane dhe ne shume qytete te Shqiperise, kishte shtepi “sekrete” me qeli, qe perdoreshin per punet misterioze te Sigurimit te Shtetit. Sipas thenieve te ish-gjenralit te organeve te Sigurimit te shtetit, Halim Xhelos qe vdiq ne menyre misterioze ne burg, vetem ne Tirane ishin mbi 500 qeli, ku jane torturuar me mijra te arrestuar. Si kryemjeshter i tortures permendet gjenerali Nevzat Haznedari, drejtor i deges se hetusise prane Min. P. Brendshme, per nje periudhe 20 vjeçare.

Marre nga libri “Gjemat e Komunizmit ne Shqiperi” - Agim Musta



Do sjell edhe disa postime te tjera ne lidhje me te shkuaren tone ne kohen e komunizmit, qe tashme duket e larget, por ne fakt nuk eshte larg, terrorizon akoma mendjen e mijra shqiptareve te cilet u vrane, u torturuan u masakruan ne ate kohe.

[Morning star]

Masakra e 18 Gushtit 1949 ne Mirdite

Nga Agim Musta

Mirdita, me nje terren te thyer malor, pa rruge komunikacioni, plot me pyje, perrenj dhe shkembinj, u be qendra e rezistences me e spikatur antikomuniste ne Shqiperi, ne vitet e para, mbas vendosjes se diktatures komuniste. E ndare ne 12 bajraqe, te lidhur ngushte me familjen e Kapedanit Markagjoni, mirditasit nuk iu nenshtruan ne heshtje dhunes komuniste. Gjer ne fund te vitit 1949, Mirdita gumezhinte nga grupet e te arratisurve, qe u kallnin daten qeveritareve te kuq. Ajo ishte shpallur nje krahine rebele, qe duhej te nenshtrohej me plumb dhe me zjarr.
Nje batalion special i M.P.B. me nje efektiv prej 500 vetash, komanduar nga sadisti Hodo Habibi, qe njihej ne popull me nofken "Toger Baba”, i binte Mirdites kryq e terthor duke mbjellur zi dhe tmerr. Çfare nuk beri Toger Baba! Arrestoi, torturoi, perdhunoi, pushkatoi pa i dhene llogari askujt. Qe nga femijet e djepit gjer te pleqte me nje kembe ne varr, dridheshin si purteka kur degjonin fjalet: “Ja mberrini Toger Baba!” Thika u kishte shkuar mirditoreve ne asht dhe ishin bere gati te ngriheshin me cfurqe dhe sopata per t’u vrare duke luftuar, sesa te prosvaleshin nga sadisti Toger Baba. Fjala shkoi ne vesh te udheheqesve te partise-shtet dhe ata vendosen te “sakrifikonin” Toger Baben, per te mashtruar popullin e Mirdites. Per hir te se vertetes, vlen te theksohet, roli pozitiv i Tuk Jakoves, anetar i Byrose Politike ne ate kohe qe kembenguli ne asgjesimin e perbindeshit, Hodo Habibi. Ne fillim te vitit 1947, komunistet mblodhen popullin e Mirdites e te Zadrimes ne katundin Hejmel dhe mbas nje gjykimi teatral, Toger Baba u denua me vdekje ne litar.
Simbas deshmitarit okular, Ndue Gjoni, Toger Baba para se ta varnin deklaroi: “Çdo gje qe kam bere ne Mirdite e kam bere me urdherin e Partise dhe te Komandantit te Pergjithshem”. Mashtrimi doli ne driten e diellit, kur femiljes se Toger Babes i lidhen pensionin e Heroit te Popullit.


Te arrestuarit e Mirdites, mbasi kishin pesuar shume humbje dhe familjet e tyre ishin internuar ne kampin famekeq te Tepelenes, vendosen te arrastiseshin jashte Shqiperise, duke lene ne Mirdite disa grupe te vogla, te pazbuluara nga Sigurimi i Shtetit shqiptar. Me 6 gusht 1949, me urdher te Komitetit Kombetar te Maleve, u mblodhen 53 luftetare ne vendin e quajtur Shqopa e Munegjës, ku percaktuan rrugen qe do te ndiqnin per te dale ne Jugosllavi, e cila kishte nje vit qe ishte shkeputur nga i ashtequajturi, Kampi Socialist. Atje u erdhi lajmi se Bardhok Biba, sekretari i pare i Komitetit te Partise Komuniste per Mirditen dhe deputet i Kuvendit Popullor, kishte dale per propagande neper fshatrat e Mirdites dhe te nesermen do te kalonte, nga katundi Simon, per ne Shënpal. Ne çast u vendos, qe Bardhok Biba, te vritej si shpagim per te gjitha gjemat, qe komunistet kishin bere ne Mirdite. Prita u ngrit ne perroin e Valmirit dhe Bardhok Bibes se vrare iu vendos mbi trup, vendimi per vrasjen e tij, nga Komiteti i Maleve te Mirdites. Lajmi mori dhène dhe udheheqja e partise-shtet, vendosi njezeri, fillimin e nje operacioni ndeshkimor, qe Mirdita s’e kish perjetuar asnjehere ne historine e saj qindravjeçare. Operacionin e drejtonte ministri i Puneve te Brendshme, xhelati, Mehmet Shehu, se bashu me gjeneralin mirditas, Gjin Marku. Si keshilltare ishin kolonelet ruse: Sokolov dhe Baloskin.
Me 18 gusht 1949, mbi 2000 mirditore, burra e gra, u derguan me perdhune ne vendin ku u vra Bardho Biba 11 dite me pare. Para turmes sollen 14 burra mirditore, qe do t’i benin kurban, pa i pyetur dhe pa i gjykuar.
Mbas fjales se Mehmet Shehut, nen kercenimin se do t’i nxirrte uje te zi Mirdites dhe lumi Fan do te behej i kuq nga gjaku i mirditoreve, u ekzekuatuan: Llesh Mëlyshi, Nikollë Bajraktari, Bardhok Lleshaj, Gjergj Beleshi, Dod Biba, Ded Gjonmarkaj, Nikollë Nikolli, Preng Shkurti, Gjin Kaçi, Ndoc Palaj, Frrok Mataj, Mark Marku, Dod Paloka, Zef Vila.
“Kufomat e viktimave, -sipas studiuesit Mërgim Korça, -u qelluan me nga nje plumb ne balle nga komunisti mirditor Mëhill Doçi. Pastaj u hodhen ne nje grope te perbashket, ku u leshuan per t’i ngrene nje tufe derrash te uritur”. (Gazeta “Shkodra”, 20.01.2001)
Edhe mbas ketij ekzekutimi masiv, operacioni vazhdoi me terbim. Simbas autorit, Nikollë Mëlyshit, ne librin e tij “Ngjarje historike”, botuar ne Detroit ne SHBA me 1976, te pushkatuarit pa gjyq gjate ketij operacioni, numerohen ne 37 veta. U denuan me burgime te renda 80 persona dhe u internuan ne kampin e Tepelenes, 100 familje. Operacioni do te vazhdonte gjate, por desh i madhi Zot, qe ushtria greke sulmoi ato dite disa pika furnizimi te komunisteve greke, qe ndodheshin ne token shqiptare dhe qeveria komuniste e Enver Hoxhes, e kapur nga paniku prej nderhyrjes greke, urdheroi, nderprerjen e operacionit dhe nisjen menjehere te trupave ushtarake nga Mirdita, per ne zonen e Korçes.


Marre nga libri “Gjemat e Komunizmit ne Shqiperi” i Agim Musta-s
Tirane, 2001.

[Dita]

nga Morning Star

Nese dikush deshiron ta dije nga ku e kam marre kete postim, mundet thjeshte te me pyese.

Po, mire eshte te dihet ku eshte marre ky postim Morning Star.

[Morning star]

Po, mire eshte te dihet ku eshte marre ky postim Morning Star.

http://www.edsh.org/kush.htm

Ketu mund te lexosh kush jan keta qe kan kete website.

Edhe shum informacione te tjera rreth ketyre gjerave.

[mondishall]

Pa dashur te ndal rradhen e mesiperme te shkrimeve, me lejoni te perseris ketu vargjet e meposhtme. Po qe se jane jashte vendit te duhur, mund te hiqen nga moderatoret, pa kurfare pakenaqesie nga mua. Ja qe mua keshtu me erdhi te veproj kete cast pas leximit te disa shkrimeve rrenqethese te mesiperme.

Ai!

Nga mali zbriti
Zyres ju ngjit
Dhe kultin ngriti
Cuditerisht!

Ne rradhe te globit
I pesti marksist
Ne emer te popullit
Vec firma e tij.

Ata qe me te
Malit zbriten
Sa ngriten pak ze
Ju nguli thiken.

Me damke i beri
Spiune, tradhtare
Nje nga nje i hengri
Porsi kanibal.

As gek, as mek
S'guxonte njeri
Se te kapte fet
Tentakula e tij.

Dhe me barkun bosh
Te qeshej duhej
T'i thuhej, "Rrofsh!
"Gjeni!", t'i thuhej,

Zotin e uli
Nga qielli ne tok'
Veten e vuri
Me lart se Zot.

Keshtu njerezia
Mashtrimin e hengri
Cdo fjale e tija
Shpetim per vendin.

Mitingje, kongrese
Parada, vizita
Me e mira meze
Ku fshihej uria.

Koncerte, elozhe
Romane, poema
Pak te devijoje
Te pinte e zeza.

Dhe cante karvani
Me shpate ne dore
Ushqim mbeti bari
Per njerez dhe lope.

Pe gjoje paguhej
Pe gjoje punohej
Sa bukur thuhej
Sa keq veprohej!

Sa endra u vrane
Sa endra nuk linden
Me draper e cekan
Sa jet' u kositen.

Ne emer te mases
Ne emer te lirise
Me luften e klases
U shpiken armiqte.

Armiq te jashtem
Te brendshem armiq
Te gjithe te llahtarshem
Te tmerrshem te gjith'.

Keshtu luhej pjesa
Me duartrokitje
Ai prape me teza
Nga ferri ku rrinte.

Aty firmen hidhte
Ne emer te kombit
Nje popull ta vdiste
Me bllok te tallonit.

Nuk pa ne te gjalle
Ne ferr e provoi
C'domethene lengate
Qe vete e krijoi.

Lengate per nje popull
Qe besen i dha
Ai e perdhunoi
Si nje maskara.

Hengri, c'gatoi
Nje jete te tere
Lavdia mbaroi
Se ishte mbi rere.....

Sot vetem nenqesh
Me reren e mbetur
Dikush prape ngre
Lavdine e vdekur.
* * *
--------------------------------------------------------------------------------------------------
S'KA MEKAT ME TE RENDE SE ZBUKURIMI I TE SHEMTUARES DHE SHEMTIMI I TE BUKURES

[Morning star]

Sa endra u vrane
Sa endra nuk linden
Me draper e cekan
Sa jet' u kositen.

bahhh sa shprehje e tmerrshme kjo.



Poezia shume e bukur, me rrenqethi mishin. :s

[Morning star]

Bëra 22 vite burg se adhuroja sportistin e deklasuar

“Bëra 22 vite burg se adhuroja sportistin e deklasuar”

DHIMITER RRERA

BERAT

Nuk të lë përshtypjen se është plot 50 vjeç dhe gjysmën e jetësm 22 vjet, i ka kaluar në burgjet e regjimit komunist.

Çdo mëngjes paraqitet para dyqaneve të shumicës ku punon si shpërndarës malli, herë me karrocë dore dhe herë me qeska, sipas mallit të porositur, duke nxjerrë ato pak lekë që të ushqejë gruan dhe dy fëmijët e tij të vegjël.

Brahim Rezvani është një prej viktimave të luftës së klasave të regjimit të diktaturës. Ai lindi në një fshat të Sarandës, Sasaj, diku pranë Borshit dhe pas 22 vjetëve burg politik nga Burreli në Spaç tashmë ka rreth 12 vjet që është vendosur në Berat. “Ishim tetë fëmijë, 3 djem dhe 5 vajza. Jetonim për bukuri në Tiranë, pasi babai im, Abedin Rezvani ishte oficer. Të gjithë fëmijët ishim nëpër shkolla dhe po dilnim në jetë pak nga pak, por pikërisht atëherë kur gjithçka dukej se shkonte për bukuri të gjitha ëndërrat tona u prenë në mes dhe gjithçka filloi të shpërbëhej”. Sipas Brahimit, shkaku ishte i tij, pasi midis shokëve të vitit të parë të gjimnazit ka njohur dhe Beb Shametën, ish-sportist. “Bebin e adhuroja për trupin prej sportisti, por edhe me kuriozitetin e një adoleshenti për t´iu afruar pasi kishte bërë dhe 12 vjet burg për politikë, pa ditur se kjo do të më kushtonte dhe mua një jetë të tërë nëpër burgje”. Tashmë, Brahimi nuk e di ende se ku i ndodhen vëllezërit dhe motrat e tij, madje nuk ka arritur as të ketë korrespodencë me ta. “Kjo është drama e familjes sime me fëmijë plot dhe ëndrra të shuara në mes prej regjimit të asaj kohe”, pohon 50-vjeçari në një intervistë të tij për gazetën.

Çfarë mbani mend nga ajo kohë?
Ka qënë viti 1969. Unë kam qenë në vitin e parë të shkollës së mesme “Sami Frashëri”. Sa kisha njohur dashurinë, isha nxënës i mirë dhe kisha ëndrrat e mia për jetën. Duke mësuar dëshiroja të bëhesha dikush. Midis shoqërisë të moshës, kisha njohur edhe vajzën që më pëlqente dhe ndërkohë kishim nisur të thurnim dhe ëndrra për jetën, kur papritmas gjithçka u përmbys. Si pasojë e shoqërimit të herëpashershëm me Bebin, (i cili më pas tentoi të arratisej dhe u vra nga ushtarët në kufi), sigurimsat e asaj kohe më kishin futur në listën e kurbanëve, se kështu e donte partia. Një ditë të bukur, kur unë dhe shokët po dëgjonim shpjegimin e mësueses, në klasë hyjnë brenda pa trokitur dy persona, oficerë sigurimi, të cilët pasi biseduan vesh më vesh me mësuesen, m´u drejtuan mua duke u afruar pranë bankës. Pasi më pyetën sesi quhesha më vunë prangat direkt, duke më thënë se, “në emër të popullit je i arrestuar”. Kujtova se po bënin shaka, pasi dhe babai im ishte oficer në Degën e Brendshme. Por, unë me pranga në duar përfundova siç thuhej atëherë në gazin e Degës e më pas në birucat e hetuesisë. Si “kundërshtar dhe komplotist për agjitacion dhe propogandë” unë, 15-vjeçari, duhej të tregoja se me kë kisha lidhje për përmbysjen e pushtetit të popullit. Absurditet. Nuk e kuptoja se çfarë kërkonin prej meje, por tani ishte shumë vonë, pasi masat po mereshin për të gjithë pjesëtarët e familjes, duke nisur që nga shkarkimi i babait nga puna si oficer dhe futja në listë e vëllezërve të mi. Ndërkohë, unë vetë nuk merrja vesh asnjë gjë prej asaj që po ndodhte sepse nuk kisha asnjë mundësi komunikimi me familjarët. Hetuesit më kërkonin me doemos të flisja ose më mirë të pranoja dhe të firmosja gjithçka që kishin përpiluar ata për tradhti ndaj atdheut. Kështu, dy vitet e tjera të shkollës së mesme i mbarova në birucë, duke marë mësime nga hetuesit dhe duke provuar torturat më çnjerëzore të asaj kohe.

Kur dolët në gjyq dhe sa u dënuat?
Pas dy vjetësh, hetuesi më nxorën në gjyq ku nuk kishte asnjë nga familja. Të paktën t´i shikoja, pasi nuk dija asgjë se çfarë kishte ndodhur me ta. Gjithsesi, me akuzën absurde se gjoja kisha bërë agjitacion e propogandë kundër pushtetit komunist, kur unë isha vetëm 15 vjeç dhe nuk e dija akoma se ç´ishte politika, u dënova nga gjyqtarë të asaj kohe me 15 vjet burg. Mesa duket, derisa të mbushja moshën 17 vjeç u mbajta dhe dy vjet në hetuesi. U arrestova në 12 a 13 shkurt të vitit ´69 dhe në gjyq më nxorën pas dy vjetësh në ´71. Kisha filluar të kuptoja se meqënëse padrejtësia mbizotëronte, për mua ishte vendosur gjithçka, duhej të kaloja moshën më të bukur të jetës në burg.

Më pas ku ju çuan për të kryer dënimin?
Në burgun e Ballshit, ku po ndërtohej dhe rafineria e naftës, por atje nuk shkova gjatë, pasi jo më shumë se 6 muaj më pas kundërshtova të dëgjoja informacionin politik, kur na lexonin veprat e Enver Hoxhës. Atëherë kam thënë se konkretisht se, ato janë për në banjo, pasi më kishte humbur durimi nga trajtimet çnjerëzore që u bëheshin të burgosurve. Kështu që përfundova përsëri në bankën e të akuzuarve brenda burgut, duke m´u dhënë dënimi kapital prej 25 vjetësh. Menjëherë u transferova në burgun famëkeq të Burrelit. Aty qëndrova 6 vjet dhe më pas u transferova në qafën e Barit. Pas një grindjeje me një prej oficerëve, më transferuan sërish, por kësaj radhe në Spaç, ku kalova rreth 11 vjte të tjera. Pak para se të vinte demokracioa, na hoqën nga Spaçi dhe përfunduam në Saran, të Borshit, diku pranë fshatit tim të lindjes. Aty kam qarë shumë se kthehesha pas 27 vjetëve, por tashmë i lidhur këmbë e duar dhe pa liri shikoja detin dhe nuk ngopesha me të. Pikërisht në këtë vend më zuri viti 1991, kur arrita të rifitoja përsëri lirinë, pasi kisha humbur shpresat përgjithmonë. Shpesh nuk e besoj se si kaluan vitet.

Pas daljes nga burgu ku shkuat?
Pas daljes nga burgu s´kisha ku shkoja, pasi nuk dija asgjë për njerëzit e mi, por me rrobat e burgut ika në Greqi ku punova për një vit. Më pas u njoha me një shok të mirë, i cili u bë edhe shkaktar që unë u martova, duke krijuar dhe familjen time të re në moshën 42 vjeçe dhe tashmë kam dy djem dhe jetoj këtu në Berat. Punoj kur gjej punë dhe ushqehemi.

Çfarë përfituat nga koha e burgut?
Mora ca letra me vlerë, të cilat po të shiteshin qind për qind bënin rreth 15 milionë lekë të vjetra. Ato u shitën me 50 përqind dhe kështu mora vetëm gjysmat dhe bëra këtë shtëpi me blloqe ku jetoj sot me gjithë fëmijët. Por këto shenja që kam, (ai tregon kërcinjtë e këmbëve ku dallohen shenjat e plagëve të lëna prej zinxhirëve), nuk kanë për të m´u hequr më derisa të vdes.

Datat

6 prill 1954
Brahim Rezvani lindi në fshatin Sasaj të Sarandës

12-13 shkurt 1969
Arrestohet në bankat e shkollës për agjitacion dhe propogandë ndaj pushtetit popullor dhe dënohet dy herë me nga 25 vjet burg

Prill 1991
Rezvani lirohet nga burgu, pas ndryshimit të sistemeve politike në Shqipëri

22 vjet burg
Ka kryer gjithsej Rezvani, duke hyrë në moshën 15-vjeçare dhe duke dalë pasi kishte mbushur 37 vjeç në qelitë e burgjeve të ndryshme


Rezvani nuk di asgjë për prindërit
“Gjatë burgut humba motrat dhe vëllezërit”

Ajo që i ka mbetur peng për gjithë jetën 50-vjeçarit Brahim Rezvani është humbja e familjes së tij pas arrestimit në vitin 1969. Ai tregon se nuk di asgjë, as për vëllezërit, as motrat dhe as për babanë e tij. Kur ka dalë nga burgu pas 22 vitesh, ai nuk ka gjetur askënd që ta priste. “Shkaktari i shpërbërjes së familjes time të madhe më duket se kam qenë unë, pasi pas arrestimit tim gjithçka shkoi ters për ta”, thotë Brahimi. Gjatë viteve të burgut nuk ka mësuar asgjë për ta, madje dhe në ditët e gjykimit nuk ka qenë i pranishëm në sallë askush nga të afërmit e tij. “Nuk e di, por më vonë kam marrë vesh se familja ime u internua në një fshat që nuk ia mbaj mend emrin, por që ndodhet diku mbrapa malit të Dajtit. Dy prej vëllezërve u burgosën. Shkëlqimi, i cili u dënua 12 vjet burg dhe bëri 19 vjet, pas daljes nga burgu nuk e di ku përfundoi, por më ka mbetur fotografia e tij”. Po të njëjtin fat ka mësuar se kishte pësuar dhe vëllai tjetër, Astriti, i cili ishte dënuar 10 vjet burg, por më pas ka vdekur nga një arsye që Brahimi nuk e ka marrë vesh kurrë. Dhe për fatin e motrave të tij, gjithçka ka mbetur mister. “Ato kanë krijuar jetën e tyre dhe nuk kam ndonjë korrespondencë me to, ndërsa nëna më vdiq në internim”. Babai i tij oficer, është arratisur rreth viteve ´74-´75 bashkë me sportistin Beb Shameta, i cili mbeti i vrarë gjatë kësaj tentative. Nga të dhënat që ka marrë vesh Brahimi mendon se i ati ndodhet në Boston të Amerikës, por megjithatë nuk ka pasur asnjë kontakt me të gjatë 14 viteve të lirië së të birit. Vetë Brahimi thotë se i ati nuk ka tentuar që të lidhet me të dhe megjithatë thotë se është i zemëruar disi me të, pasi u arratis, ndërsa e ëma vdiq në skamje.



Shok me Arbnorin e Merdanin

BURREL - Në burgun e Burrelit, Brahimi tregon se ka pasur shokë dhome disa personazhe të njohur, të dënuar nga sistemi i atëhershëm për çështje politike. “Për 5 vjet kam ndenjur në një dhomë me Daut Gumenin, Sherif Merdanin, Pjetër Arbnorin, Kurt Kolën dhe Adem Allçin. Duke qëndruar me ta fillova të kuptoja se çfarë ishte politika, pasi ata ishin më të rritur se unë dhe dinin diçka më shumë”. Pas viteve të para të dënimit, në këtë burg ndodhi një revoltë në Burrel. Pasojat e tij kanë rënë mbi Brahimin dhe disa të dënuar të tjerë, të cilët u gjendën dhe një herë në bankën e të akuzuarve, Këtë herë për kryerjen e tentativës për shpërthim burgu ai u dënua përsëri nga e para me 25 vjet burg. “U vendos përfundimisht se unë nuk kisha për të dalë i gjallë nga burgu. Madje mendova se ndonjë ditë do të përfundoja si shokët bashkëvuajtës që vdiqën apo u pushakatuan siç thoshim ne, në kamp te Qershiza, në rrënjët e së cilës mora vesh më vonë se kur u gërmua, u gjendën shumë eshtra të të dënuarve që vdisnin nga torturat, puna e rëndë ose nga pushkatimi”.