Si do të ishte Toka pa ne?

[Davius]

Si do ishte bota nëse qeniet njerëzore do të zhdukeshin? Natyra do të pushtonte planetin.

Padyshim që qeniet njerëzore janë më të zhvilluarat që kanë jetuar ndonjëherë në tokë. Në pak miliona vjet kemi përshtatur sipas nevojave tona më shumë se një të tretën e sipërfaqes së tokës në të gjithë planetin. Madje, sipas disa vlerësimeve, tashmë kontrollojmë më shumë se 40 për qind të kapacitetit prodhues të planetit. Por duke lënë pas jo pak dëmtime: pyje të shkatërruara, ndotje kimike, specie në zhdukje e shumë të tjera, pa harruar këtu se tashmë e kemi marrë edhe kurorën për ndihmën që po japim në ndryshimet klimatike dhe ngrohjen globale. Nëse do të mundnin, pa dyshim që speciet e tjera, me të cilat "ndajmë" tokën, do të na dëbonin pa hezituar aspak. Por nëse dëshira e tyre të realizohej? Çfarë do të ndodhte nëse të gjitha qeniet njerëzore që jetojnë në tokë- të paktën 6,5 miliardë -do të depërtoheshin në një kamp riedukimi në një tjetër galaktikë. Atëherë duke qenë pa ne, shkatërruesit më të mëdhenj, sigurisht që natyra do të fillojë të mendojë seriozisht për veten. Fushat dhe kullotat do të mbuloheshin nga bari dhe pyjet, ajri she uji do të pastroheshin nga ndotjet dhe rrugët dhe qytetet do të mbuloheshin nga gjelbërimi. "E vërteta e hidhur është se peizazhi do të përmirësohej dukshëm sapo qeniet njerëzore të dilnin nga skena", mbështet John Orrock, një biolog i qendrës kombëtare për analizat ekologjike në Santa Barbara në Kaliforni. Po lind pyetja a do të zhdukeshin plotësisht shenjat e njerëzimit, apo ne e kemi modifikuar planetin tokë në atë mënyrë sa edhe pas miliona vitesh gjurmët tona do dukeshin sërish?

Ndotja nga ndriçimi

Nëse një ditë nuk do të ekzistonin qeniet njerëzore, ndryshimi do të dukej menjëherë, madje edhe nga orbita e tokës: vezullimi i dritave artificiale që ndriçojnë netët tona do të fillonin të shuheshin ngadalë. Vërtet duke parë shpërndarjen e dritave artificiale mund ta kuptojmë lehtësisht se sa shumë e dominojmë Tokën. Sipas disa vlerësimeve të bëra rreth 85 për qind e qiellit evropian është i ndotur nga dritat: SHBA rreth 62 për qind dhe Japonia rreth 98,5 për qind. Ndërsa në vende si Gjermania, Austria, Belgjika dhe Vendet e Ulëta, nuk ka më asnjë pjesë qielli që të mos jetë e ndotur nga dritat. "Brenda një kohe të shkurtër, maksimumi brenda një ose dy ditësh, do të filloni blackout-ët e parë, pasi askush nuk do të kujdesej më për centralet", shpjegon Gordon Masterton, president i Institutit të Inxhinierisë Civile në Londër. Burimet e energjisë së rinovueshme, si turbinat me erë apo panelet diellore, do të mbanin të ndezura automatikisht pak drita, por pa mirëmbajtjen e rrjetit të shpërndarjes edha ato do të dilnin jashtë përdorimit brenda pak javëve. Pa elektricitetin do të ndalonin pompat elektrike, impiantet për funksionimin e kanalizimeve për ujërat e zeza dhe të gjitha aparaturat e tjera të shoqërisë moderne. Mungesa e mirëmbajtjes do të çonte drejt shkatërrimit ndërtesa, rrugë, ura dhe struktura të tjera. Konstruksionet moderne janë projektuar për të duruar mesatarisht 70 vjet, urat deri në 120 dhe digat deri në 250, por kjo parashikon edhe mundësinë që dikush t‘i mbajë të pastra dhe të zgjidhë problemet e herëpashershme që mund të shfaqin. Dhe pa njerëzit që mund t‘i kryejnë këto detyra, që në pamje të parë duken të parëndësishme, gjërat do të shkonin shumë shpejt drejt shkatërrimit. Një shembull i mirë është edhe qyteti i Pripjat-it. Kjo qendër, afër Çernobilit në Ukrainë, u braktis pas katastrofës nukleare të 20 viteve më parë dhe ngeli si shkretëtirë. "Nga larg ka akoma përshtypjen e një qyteti të gjallë, por ndërtesat janë duke u shkatërruara", thotë Ronald Cheeser, biolog ambienti në Politeknikun e Lubbock-ut në Teksas, që ka punuar për një kohë të gjatë në zonën e shpërthimit përreth Çernobilit. "Elementi më i përhapur janë bimët. Rrënjët e tyre janë futur thellë në çimento pas tullave, duke shkatërruar me shpejtësi këto struktura. Nuk e kuptojmë se sa e rëndësishme është që të ndërhyjmë në shtëpitë tona për të ndaluar fenomene të këtij lloji. Është e pabesueshme se si bimët arrijnë të "pushtojnë" edhe çdo cep, sado i vogël qoftë ai". Nëse askush nuk do të kujdesesh më për riparimet, çdo stuhi, shi apo ngricë do të merrte pjesët e ndërtesave të braktisura dhe brenda pak dhjetëvjeçarësh ato do të zhdukeshin plotësisht. Në Pripjat kjo është duke ndodhur. Shtëpitë prej druri dhe struktura të tjera të përmasave të vogla, të ndërtuara ndoshta me më pak siguri, do të ishin të parat që do të binin. Sigurisht pas tyre do t‘u takonte ndërtesave prej xhami, që sot i vlerësojmë shumë. Por edhe nëse ndërtesat do të prisheshin, mbeturinat e tyre, sidomos ato prej guri dhe çimentoje, me siguri do të ngeleshin aty për miliona vjet. "Gjejmë akoma mbetjet e qytetërimeve që kanë jetuar tre mijë vjet më parë, ndaj kam frikë se shenjat e saj që kemi krijuar do të ngeleshin për shumë mijëvjeçarë", nënvizon Masterton. Mungesa e kujdesit do të kishte gjithashtu pasoja dramatike edhe për 430 centralet bërthamore aktualisht në punë në të gjithë botën. Çlirimi i sasive të mëdha të radioaktivitetit do të kishte efekt më shkatërrues se sa mendohet, megjithatë zona përreth Çernobilit e tregon qartë se sa shpejt natyra është në gjendje të krijojë hapësirat e saj. "Prisja të gjeja një shkretëtirë bërthamore, por në të vërtetë ngela i çuditur. Në zonën e ekosistemit është zhvilluar një ekosistem shumë i pasur". Në vitet e para pas evakuimit minjtë ishin shumëfishuar, po ashtu edhe qentë e egër, pavarësisht përpjekjeve për t‘i zhdukur. Por koha e këtyre kafshëve nuk zgjati shumë dhe fauna lokale filloi të zërë vendin e saj. Derrat janë 10 deri 15 për qind më shumë në brendësi të zonës së shpërthimit, sesa jashtë territorit të saj. "Nuk kisha parë kurrë një ujk në Ukrainë. Në fakt, aty brenda gjen vërtet shumë", shpjegon Chesser.

Të dënuarat

Por largimi ynë nuk do të thotë shpëtim për të gjitha speciet që rrezikojnë zhdukjen. Biologët kanë llogaritur se në 85 për qind të rasteve problemi kryesor i këtyre specieve është humbja e habitatit. Nëse për disa mund të jetë avantazh kthimi në origjinë, për disa të tjerë kjo mund të jetë fatale. "Specie të dënuara me vdekje", i quajnë biologët. Megjithatë, disa specie në zhdukje, sidomos ato që kanë tërhequr vëmendjen e ambientalistëve, nuk do të mund të jetonin pa ndihmën e qenieve njerëzore. Dendroika e Kirlandit, një nga zogjtë më të rrallë të Amerikës së Veriut, që tashmë është reduktuar në disa ekzemplarë, do të vuajë jo vetëm për humbjen e habitatit, por edhe për humbjen e kujdesit, sepse lloje të tilla e kanë të domosdoshme kujdesin e dorës së njeriut për të mos rrezikuar zhdukjen.

Grabitqarët e mëdhenj

Në oqeane popullsia hidrike do ta merrte veten gradualisht nga sasia e tepërt e peshkut. Herën e fundit që qeniet njerëzore ndaluan së peshkuari, ka qenë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në atë kohë sasia e merlucit në Detin e Veriut u rrit shumë. Ndërsa sot numri i merlucit dhe peshqve të tjerë të rëndësishëm për ushqyerjen është poshtë niveleve të viteve ‘30 dhe që të shkojë në të tilla nivele duhen të paktën pesë vjet. Problemi është se tashmë merlucët dhe grabitqarët e tjerë janë shumë të paktë në numër. Në vitet e para pas përfundimit të peshkut, situata vetëm do të përkeqësohej, sepse popullsia e peshqve më të vegjël që hanë më shpejt do të rritej si bari në një fushë të braktisur. Nga ana tjetër edhe grabitqarët do të arrinin ekuilibrin normal me shumë vështirësi. "Një gjë e tillë mund të kërkojë disa vjet në disa dhjetëvjeçarë, tregon Daniel Pauly, një biolog i universitetit të "British Columbia" në Vankuver. Në të vërtetë, pas zhdukjes së qenieve njerëzore nga toka, substancat që ndikojnë në ndotje do të ndalonin së dali nga tubat e daljes së gazrave të makinës. Pasojat e kësaj dukurie do të ishin të ndryshme dhe do të vareshin nga karakteristikat kimike të çdo substance. Disa, si oksidi i azotit, i squfurit, do të zhdukeshin nga atmosfera brenda pak javësh. Disa të tjera, si klouroflourokarburet, do të kërkonin më shumë kohë. Ndërsa disa të tjera do të ngeleshin akoma për shumë dhjetëvjeçarë. Anhidridi karbonik, që sot po shqetëson botën për shkak të rolit të tij në ngrohjen globale, do të kishte një fat ndryshe. Një pjesë e mirë e anhidridit karbonik, i çliruar nga karburantet, herët ose vonë do të thithej nga oqeanet. Ujërave në sipërfaqe do t‘u duheshin vetëm pak dhjetëvjeçarë, ndërsa në thellësi të oqeanit do të duhej rreth një mijëvjeçar për të marrë pjesën e tyre. Edhe pas arritjes së këtij ekuilibri, rreth 15 për qind e anhidridit karbonik prodhuar nga lëndët e djegshme do të ngelej në atmosferë. "Nëse qeniet njerëzore do të ndalonin së prodhuar, anhidridi karbonik do të ngelej në atmosferë dhe do të vazhdonte të influenconte mbi klimën për më shumë se njëmijë vjet", thotë Susan Solomon, kimiste në NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) në Kolorado. Por edhe nëse lëshimi në atmosferë i anhidridit karbonik do të ndalonte që nesër, ngrohja globale do të përparonte edhe për një shekull tjetër dhe temperaturat mesatare do të rriteshin akoma edhe me disa gradë. Shkencëtarët e atmosferës flasin për "committed warming". Ky fenomen verifikon se përse oqeanet kërkojnë më shumë kohë për t‘u ngrohur në krahasim me atmosferën. Në praktikë veprojnë si kondicionerë gjigandë, duke e mbajtur atmosferën më të ftohtë se sa duhet të ishte me nivelin aktual të anhidridit karbonik. "Por shumë njerëz, përfshi këtu edhe ata që merren me politikë, nuk e marrin fare parasysh një ngrohje të tillë", shpjegon Gerald Meehl, drejtor i qendrës kombëtare për ndryshimet atmosferike në Los Angelos. "Mendojnë se kur gjërat të shkojnë keq, do të jenë në gjendje t‘i ndalojnë. Por nuk mund të rrimë dhe të mendojmë se gjithçka do të rregullohet nga një moment në tjetrin, sepse kjo lloj ngrohjeje tashmë ka përparuar dukshëm". Kjo ngrohje "extra" bën të pasigurt edhe fatin e një tjetër gazi serrë të rëndësishëm, metanit, që shkakton rreth 20 për qind të ngrohjes aktuale globale. Metani qëndron në atmosferë vetëm disa dhjetëra vjet ndaj përqendrimi mund të kthehet shumë shpejt në nivelet paraindustriale nëse do të ndalonin emetimet. "Ne edhe mund të ndalojmë së emetuari metan, por ndoshta ndryshimi klimatik ka arritur në atë pikë sa emetimi i tij varet nga procese që nuk mund t‘i kontrollojë", tregon Pieter Tans, një shkencëtar atmosfere në NOAA, Kolorado.

Një qytetërim i përparuar

Duke përmbledhur gjithçka, mund të themi se do të na duheshin dhjetëra mijëra vjet për të zhdukur përgjithmonë çdo gjurmë të ekzistencës sonë. Nëse ndonjë alien do ta vizitonte tokën 100 mijë vjet më pas, nuk do të gjente shenja të dukshme të një qytetërimi të përparuar, por nëse ata alienë do të ishin shumë të sofistikuar shkencërisht, ndoshta do të gjenin akoma ndonjë shenjë të ekzistencë sonë. Para së gjithash, analizat e fosileve do të tregonin se ka pasur një zhdukje në masë në epokën tonë, e njëjtë me zhdukjen e papritur të gjitarëve në Amerikën e Veriut në fund të epokës së akullnajave. Ndoshta duke gërmuar më shumë edhe mund të gjenin gjurmët e një qytetërimi antik inteligjent. "Jam i sigurt që edhe pas dhjetëra mijëra vjetësh do të gjendeshin gjurmët e ekzistencës sonë", thotë Willian Rathje, një arkeolog i universitetit kalifornian të Stanfordit. Në të vërtetë, pas zhdukjes sonë atmosfera do të përmbante gjurmët e disa gazrave që nuk ekzistojnë në natyrë, sidomos perfluorokarbure si cf4. Po ashtu, një seri valësh radioje do të vazhdonin të shpërndaheshin në galaktikë duke treguar që një herë e një kohë kishim diçka për të thënë dhe një mënyrë për ta thënë: por do të ishin kujtime të brishta, patetike të një qytetërimi që dikur mendonte se ishte në kulmin e evolucionit. Brenda disa miliona vjetësh erozioni dhe fenomene të tjera atmosferike do të fshihnin të gjitha ato gjurmë dhe kujtime. Dhe një tjetër specie inteligjente që do të evoluonte mbi Tokë mund të mos e ketë idenë e ekzistencës sonë, nëse nuk do të shohë ndonjë fosil të çuditshëm. Një fakt që duhet të na "ngushëllojë" është se toka do të na harronte shumë shpejt.

Specie në rrezik

Impakti i qenieve njerëzore mbi ekosistemet shpesh është i dëmshëm. Një shembull janë edhe speciet që rrezikojnë zhdukjen. Kështu, sot në botë rrezikojnë të zhduken 794 specie gjitarësh, zvarranikësh, zogjsh, amfibësh dhe halorësh.

Shifrat

18,7 është përqindja e sipërfaqes së tokës e "goditur" nga ndotja prej dritës

3,3 miliardë popullsia globale e kafshëve, dhive dhe deleve

15,589 numri i specieve në rrezik zhdukjeje

784 numri i specieve që janë zhdukur që nga viti 1500 e deri më sot

Shumë pak kohë për të shpëtuar Tokën

Rreth vitit 2025 bota dhe njerëzit do të kenë ndryshuar mënyrën e tyre të jetesës, ndërsa rreth 12 mijë specie të gjalla do të jenë zhdukur. Megjithatë, jo të gjithë i kanë marrë seriozisht parashikimet e James Lovelock, një shkencëtar anglez, i cili është bërë i famshëm për zbulimin e dëmeve në shtresat e ozonit. Shumë nga kolegët e tij, me të cilët punon prej vitesh, mendojnë se ato të James-it janë profeci të ekzagjeruara apokaliptike. Por bestselleri i fundit i publikuar nga Lovelock arrin në përfundime thuajse të ngjashme me ato që janë nxjerrë këto ditë nga shoqata e shkencëtarëve britanikë me rastin e edicionit që çdo vit i kushtohet shkencës. Kështu, ndryshimi klimaterik i Tokës, mbinxehja, e quajtur ndryshe "efekti serrë", do të arrijë në një pikë të pariparueshme brenda 20 vitesh dhe neve që jetojmë në Tokë na ngelen vetëm pak vjet për të marrë masa drastike për ta parandaluar gjithë këtë, para se të jetë vonë. Në një raport të prezantuar në kongres, për shembull, studiuesit e "British Antartic Survey" të Universitetit të Kembrixhit analizuan me imtësi shtresën e akullt dhe kërkuan me kujdes flluska ajri, nga të cilat u munduan të mblidhnin informacion për ndryshimin e përgjithshëm të atmosferës. Nga analiza e tyre u zbulua që niveli i anhidridit karbonik dhe metanit në atmosferë nuk kanë qenë kurrë në nivele kaq të larta që prej 800 mijë vjetësh dhe këto nivele tani po rriten me një shpejtësi marramendëse. Opinioni mbizotërues, të paktën në atë çka u tha në Festivalin e Shkencës, ishte se kemi arritur në pragun e ndryshimeve klimaterike katastrofike. Ashtu siç shkruan në librin e tij profesor Lovelock: "Brenda një dhjetëvjeçari ose maksimumi dy, Toka do të jetë më e nxehtë nga sa ka qenë në 5 milionë vitet e fundit, në epokën kur në Oqeanin Atlantik notonin krokodilët. Rreth 200 milionë persona do të migrojnë në Veri, afër Polit të Veriut, për të mbijetuar, sepse nuk do të kenë rrugëzgjidhje tjetër. Edhe nëse mund të marrim menjëherë masa të jashtëzakonshme për ta frenuar këtë ndryshim, botës do t‘i nevojiteshin mijëra vite për ta marrë sërish veten". Gjithashtu, konkluzione thuajse të ngjashme vijnë edhe nga shoqata e shkencëtarëve britanikë që theksojnë se njeriu duhet të marrë masa të jashtëzakonshme për të ulur efektin serrë, të paktën derisa të mos ndodhë ndonjë katastrofë e denjë për filma fantastiko-shkencorë, si përmbytjet e mëdha ose ngrirjet. Edhe profesori Peter Smith i Universitetit të Nottingham-it tregon: "Apatia e qeverisë do të ndryshojë vetëm kur të ndodhë një ngjarje e madhe, siç mund të ishte vërshimi i lumit Tamixhi dhe përmbytja e pashmangshme e Londrës, që mund të ndodhë në çdo moment, duke provokuar 300 miliardë euro dëme. Vetëm atëherë politika do të lëvizte dhe është një tragjedi e dyfishtë të presësh një katastrofë, për të shpëtuar nga ajo që po ndodh.

IliriaPlus

[INSTINKT]

Bot GJith Ka Qen E Rezikuar Po Njerzimi Nu Ka Qen i Vetdishum Per Ta Kuptuar Q'po Ndodh.......

[Morning star]

Njeriu eshte specie qe mesohet shpejt, specie qe mund te mbijetoje me aq sa ke mundesi, specie qe pershtatet ne cdo klime apo terren.

Ndaj nese do kete permbytje, do krijohen varka, nese do kete akullnaja do vishen trashe edhe do ndezin zjarre, dicka do behet.. Njeriu Do te Mbijetoje.

Mos u shqetesoni se cfar thone kta neper libra, fundja nje liber i shitur eshte pasuri per ate qe e ka shkruar.. Ju lexojeni, Por mos u trembni

[Artson]

Jemi padyshim faktor ne kete planet dhe rrjedhimisht jo vetem negative.

[adem_ramadani]

mir ketu ishte tema si do te ishte bota pa njerezit ktu nuk u tha si do te ishte vetem disa fjal ne fillim ma shum dulen te ngrohja globale edhe pse esht dikund tjeter ngrohja gl0obale ne do te kishim deshir masi ke tema si do te ishte bota pa njerez edhe ne ta dinim me te vertet si do te dukej nese din dikush

[Endless]

Njeriu eshte specie qe mesohet shpejt, specie qe mund te mbijetoje me aq sa ke mundesi, specie qe pershtatet ne cdo klime apo terren.

Ndaj nese do kete permbytje, do krijohen varka, nese do kete akullnaja do vishen trashe edhe do ndezin zjarre, dicka do behet.. Njeriu Do te Mbijetoje.

Mos u shqetesoni se cfar thone kta neper libra, fundja nje liber i shitur eshte pasuri per ate qe e ka shkruar.. Ju lexojeni, Por mos u trembni

Po te jap te drejte aty,po vetem do shtoja se Shqiptari esht shume i afte ne pershtatjen e nje ambienti te ri,kudo qe te vej,dhe nuk po e them kete se ne jemi Shqiptar,po thjesht nje dukuri e vene re nga ana ime,flas per te gjitha aspektet e jetes.

[brooklyn2007]

Nuk mendoj se qeniet njerezore e mbajne gjalle token. Nese flasim nga pikpamja shkencore do dalim ne perfundimin se nuk ishin qeniet njerezore krijesat e para mbi toke por qelizat primitive dhe me pas kafshet primitive. E njejta gje do te ndodhte sikur njerezit te zhdukeshin. Kafshet dhe gjithe gjallesat e tjera do te mbipopullonin serisht token dhe specia me e evoluar do te dilte nje dite qe do te drejtonte kete bote. Gjithmone kjo sipas pikpamjes shkencore

[Zemrushja]

Njeriu eshte specie qe mesohet shpejt, specie qe mund te mbijetoje me aq sa ke mundesi, specie qe pershtatet ne cdo klime apo terren.

Do kisha deshire te dija si do ambientoheshe ti ne nje terren ku ka vec akullnaja dhe aspak ngrohtesi..

[fisniku-student]

Me siguri do ndjehej më e lehtesuar...

[Flori]

Profesor Alan Weisman nga Universiteti i Arizones, beri kerkime se si do te ishte nje bote pa njerez. Ne librin e tij "Bota pa ne" njerezit zhduken pernjehere. Prof Weisman, ka pershkruajtur ne menyre te shkelqyeshme evolucionin e botes pas momentit te zhdukjes se njeriut.

Shikoni videot ne anglisht ku i behet nje pershkrim i shkurte ketij procesi: