Vështirësitë në përshtatjen e fjalëve me emrat mashkullorë të dygjinishëm

[andrida]

Le të flasim në këtë temë për problemin e përshtatjes së fjalëve përcaktuese (kryesisht mbiemrat dhe llojet e ndryshme të përemrave) me emrat jofrymorë që në numrin njëjës paraqiten si mashkullorë, por që në shumës kalojnë në gjininë femërore.
Vihet re se për disa prej këtyre emrave mashkullorë përshtatja e fjalëve përcaktuese bëhet natyrshëm edhe nga përdorues të zakonshëm të shqipes: ky veprim i arsyeshëm / këto veprime të arsyeshme; ai mendim i ri / ato mendime të reja.
Por për disa emra të tjerë kjo përshtatje është më e vështirë jo vetëm për përdoruesin e zakonshëm, por dhe për ata që kanë një formim gjuhësor të niveleve të ndryshme.
A hasni juve vështirësi dhe ne cilat raste me konkretisht?

[andrida]

Ja disa raste te përdorimeve të gabuara:
Gabim Saktë
1. këta afishime këto afishime
2. biznese te rendesishem biznese të rëndësishme
3. Biznese ambulantë biznese ambulante
4. këta afishime këto afishime
5. ekrane të vegjël ekrane të vogla
6. këta personazhe publike këto personazhe publike
7. burimeve të rinovueshëm burimeve të rinovueshme
8. distribucionet më të hershëm distribucionet më të hershme
9. Dëfrimet e zakonshëm dëfrimet e zakonshme

Jepni sa më shumë raste të tilla edhe ne fjali.
Si mendoni a është e nevojshme kjo përshtatje dhe pse?

[Baptist]

A hasni ju ne vështirësi dhe ne cilat raste me konkretisht?

Absolutisht jo! E kam te pjekur ne refleksin gjuhesor kete mekanizem dhe nuk kam nevoje as ta mendoj menyren e perdorimit te drejte te tyre.

[andrida]

Ja disa raste te përdorimeve të gabuara:
Gabim - Saktë
1. këta afishime / këto afishime
2. biznese te rendesishem / biznese të rëndësishme
3. Biznese ambulantë / biznese ambulante
4. këta afishime / këto afishime
5. ekrane të vegjël / ekrane të vogla
6. këta personazhe publike / këto personazhe publike
7. burimeve të rinovueshëm / burimeve të rinovueshme
8. distribucionet më të hershëm / distribucionet më të hershme
9. Dëfrimet e zakonshëm / dëfrimet e zakonshme

Jepni sa më shumë raste të tilla edhe ne fjali.
Si mendoni a është e nevojshme kjo përshtatje dhe pse?

[Baptist]

Ja po te jap nje:
[gabim fundamental] hapa te ngadalshme; hapat e ngadalshme.
[e drejte] hapa te ngadalshem; hapat e ngadalshem.

Si mendoni ju, perse duhet bere nje pyetje e tille si: "a eshte e nevojshme"?

[andrida]

Ja po te jap nje:
[gabim fundamental] hapa te ngadalshme; hapat e ngadalshme.
[e drejte] hapa te ngadalshem; hapat e ngadalshem.

Si mendoni ju, perse duhet bere nje pyetje e tille si: "a eshte e nevojshme"?

Pyetja: "a eshte e nevojshme?", është bërë për të dhënë një mendim. Sepse ka zëra që kjo përshtatje është e tepërt (unë nuk e mendoj kurrsesi një gje të tillë), disa nuk e bëjnë një përshtatje të tillë, ose pjesërisht.
Ka fjalë për të cilat përshtatja vjen natyrshëm, pa e vrarë shume mendjen, por ka raste te tjera ku duhet te mendohesh me teper.
Cilat janë rastet? (Edhe kjo pyetje nga shumica do te ishte shkruara "Cilët janë rastet?)

[andrida]

Këtu bëhet fjalë për emrat mashkullorë që shumësin e bëjnë me "-e" ose "-ra", pra ndryshojnë dhe gjininë.

[Baptist]

Realisht emrat kurre nuk e ndryshojne gjinine!

Cilat janë rastet? (Edhe kjo pyetje nga shumica do te ishte shkruara "Cilët janë rastet?)

Kjo eshte paradoksale, andrida. Kur thua shumice mendoj se e ke fjalen per tosket turkofon te cilet gjuhen shqipe (sepaku prindja e tyre ose gjysherit) e kan pasur gjuhe te dyte. Asnje njeri i edukuar ne gjuhen shqipe qe prej femijerise nuk ben gabime te tilla "fundamentale" gjuhesore. Dhe ky eshte ligj. Une kurre nuk kam degjuar gabime te tilla ne te folur nga shqiptaret, pavaresisht nivelit te tyre te edukates. Keso gabimesh qesharake per here te pare kam degjuar ne TV-te Shqiptare te tranzicionin, jo me heret!
*
Aftesia e te logjikuarit sakte, shendosh, qarte dhe harmonishem eshte ne varshmeri te plote nga aftesia e zoterimit te gjuhes, e tek pastaj ne varshmeri te llojit te gjuhes.
*
E them edhe nje here, keto gabime jane te pafalshme, sepse e thejne logjiken e gjuhes shqipe ne fundament.

Gjuha shqipe respekton parimin e deduksionit induktiv. Figurativisht:
e ke arren, ajo ka kllapinen, atehere e ke kalaveshin, dhe si deduksion te anasjellten e saj.

Eshte kllapina ajo qe e vesh nje arre ne kete apo ate gjini kur eshte pjese e kalaveshit.

Shumesi apo ndoshta me saktesisht sasiori i emrave gjithmone e veshe ate me gjinine femerore. Sepse kjo gjini eshte e vetmja qe ben "shtimin" ne aspektin logjik te nocioneve te pervecme, por kjo nuk ia mohon as nderron asnjehre gjinine atij.

Pastaj per cfare pershtatje e keni fjalen sepse une nuk shoh as nevoje per pershtatje, e as pershtatje ndaj ndonje kushti te vecante ne rastin qe e ceka dhe ne disa shembuj tjere qe sollet ju?

Hap; hapi; eshte i gjinise mashkullore
hap; hapat; ngelen te gjinise mashkullore.

Ku e merr shqipfolesi shpotine per te gabuar dhe per te thene "ngadalshme" ne vend te "ngadalshem"? Kjo eshte e pamundur te huqet. Shprehja "ngadal" ose burimisht "ka(h)-dal" nuk ka gjini dhe gjinine e fiton ne baze te kryefjales. Atehere si mund te gabohesh dhe t'i japesh gjini femerore "hapave"?!!

E morra kete shembull sepse ky eshte gabimi i pare i kesaj natyre qe e kam degjuar ne jete dhe nuk e harroj prej atehere sepse me kishte traumatizuar me plotekuptimin e fjales.

1. Afish-i/et; ne realitet eshte asnjanes. njejsi fiton gjinine mahkullore sipas logjikes eksplicite te natyres se gjerave; shumesi fiton gjinine femerore me po te njejten logjike -atehere si mund te thuhet "keta" per afishet?
2. Biznes-i/et posashti asnjanes ne shumes veshet me kllapinen femerore per te formuar kalaveshin andaj "bizneset" taksohen si gjini femerore per te formuar shumesin logjik.
etj...

Por turkofonit keto nuk mund t'i hyjne ne koke kurre nese nuk e ka mesuar gjuhen shqipe para moshes 5 vjecare ashtu qe kurre nuk do te arrije ta flase drejte pa e menduar dy here fjaleformimin e mendimit te vet.

[DAJO]

Ja disa raste te përdorimeve të gabuara:
Gabim Saktë
1. këta afishimekëto afishime
2. biznese te rendesishem biznese të rëndësishme
3. Biznese ambulantë biznese ambulante
4. këta afishime këto afishime
5. ekrane të vegjël ekrane të vogla
6. këta personazhe publike këto personazhe publike
7. burimeve të rinovueshëm burimeve të rinovueshme
8. distribucionet më të hershëm distribucionet më të hershme
9. Dëfrimet e zakonshëm dëfrimet e zakonshme

Jepni sa më shumë raste të tilla edhe ne fjali.
Si mendoni a është e nevojshme kjo përshtatje dhe pse?

Keto gabime mund t'i besh vetem me dashje.
Harroje kete teme ose sill ndonje shembull qe ke ndeshur qe te diskutojme .
Respektet e mia per shqetesimin e mireshkrimit te gjuhes shqipe.

[Baptist]

Fatkeqsisht DAJO keto gabime behen per cdo dite ne media publike dhe ne gazeta te redaktuara te stypit ditor, javor, etj.

Shqetesimi eshte me vend!

Keto coroditje jane ne rritje dhe infektive, sepse leshohen ne media zyrtare ku veshi i pambrojtur dhe i papergatitur mjaftueshem kap infeksionin dhe fillon t'i reprodukoj. Dhe ate, me krenari te shtuar bile...