Poetic cinema lovers!

[Cupke_pe_Korce]

hmmm, kjo puna e "te dukurit" ("ajo qe eshte duket !" - thua ti) eshte pak me e ngaterruar se sa kujton ti dhe une bashke !

Pikerisht, ti duhet te loxosh mesazhin tim te mesiperm (damn ! harxhova nje ore per ta shkruajtur !! ) dhe do ta kuptosh qe, siç thoshte Tarkovsky, ne kinematografi, shume gjera te mira nuk duken ... ( e kam "hallin" qe te afrosh sa me shpejt diten qe, kur ta rishikosh "Shanghai flowers", te me thuash: master-piece !!

E keqja eshte se une te gjithe filmat i shoh nga dy here, pervec atyre te merzitshmeve. Nuk eshte puna tek marramendja (kjo mund te jete shume e vertete); puna eshte tek repetition, repetition, repetition. Nuk ka nevoje te ngujohesh dy ore per te mesuar dicka qe ishte me se e qarte qe ne dhjete minutat e para (e ta pyesesh me pas veten: Ok, e morra vesh, e pastaj cfare?)

Prape po pres per ato gjerat e vogla une, te dukshme e te padukshme. Leri metaforat e mi shpjego me fjale te shjeshta, perndryshe do te mendoj se nuk ekzistojne Ti me the te pyes Korcarin por ai nuk e flet gjuhen time; i duket poetry.

Per ta mbyllur, nese kinematografia ka te beje me nje art tjeter, deri diku do te ishte piktura (meqe behet fjale per imazh). Por jo letersia, apo teatri (kete te fundit e urrej cerebralisht : nje here te vetme qe vura kembet ne teater, dola ne krye ne 30 minutave !! - te betohem !

ah i gjori ti! kjo sentenca me duket kaq e lezecme se eshte kaq naive. my friend, man PERFORMED before he started to write, madje do te thosha edhe para se ti jepte trajta te qarte gjuhes (si mjet nderlidhes komunikimi). Ta thashe ne anglisht se s'po i gjeja dot fjalet ne shqip. Ka qene si te thuash nje nevoje jetesore, por me e bukura eshte se teatri, ne cdo moment te kujton se (sado i domosdoshem) arti eshte nje mashtrim!
Mire qe e urren teatrin, por si ja ben per filmat e Bergmanit qe s'bejne gje tjeter vecse aludojne mbi teatrin? Kurosawa too, me gjithe dashurine e tij per "silent era."? (ka shume por s'me vijne nder mend tani). Ti duhet ta kesh pare Autumn Sonata; eshte kaq tipik sa pa frike do te thosha se bie ne klasifikimin aristotelian (koha, vendi, rrjedha e ngjarjeve etj). Tani te kujtohet skena kur dy grate (nene e bije) luajne ne piano nje nga preludet e Chopin? Ne fillim e bija, pastaj e ema? Ajo skene eshte KREJT PA FJALE, mirepo eshte filmuar me aq intensitet sa te thote gjithcka. Jam e sigurt se, edhe sikur te mos e kishe pare filmin qe nga fillimi, vetem nga kjo skene do te ishte ne gjendje te beje nje interpretim te sakte. Pra, sigurisht qe "kinemaja eshte me teper se kaq" are you kidding?

Ne te dyja rastet, pergjigja ime: po ç'te presesh tjeter nga kinemtografia ? Imazh dhe zë. Gjithe puna eshte se si i perdor ! Mjere ata qe mendojne se mrekullia qendron tek kamerat e shpejta, montazhi marramendes e i shpejte, efektet speciale apo historite qe te lene pa mend !

Imazh dhe ze? Tani, pothuajse te gjithe bien dakort qe ndoshta i vetmi revolucion qe na ndodhur ne artet vizuale ka qene fotografia. Madje thone qe filmat duhet te kishin filluar me ze, dhe perfundonin pa ze (ne kohet moderne kjo po ngjet me duket).
Ndersa une them: "Mjerre ata qe s'e kane pare diellin nga ylli Sirius, se gjithmone kane per te besuar se ai vertitet rreth tokes.(lol)

Sigurisht qe eshte "great movie" , se eshte shume here me i thjeshte per t'u "gelltitur" (Hollywood kinez eshte aman, ose siç thua ti, "S'besoj se do ta klasifikoja "poetik" ). Edhe une gomari, e kam pelqyer qe ç'ke me të dikur, kur doli ne kinema (ne '93-shin, sa kisha mberritur ne vendin ku jetoj tani). Nejse, aq merrja vesh asokohe, aq e kisha dozen e ç'infektimit, ndaj dhe filmi më zuri. por te siguroj se film hollywoodjan kinez eshte, as me shume as me pak !

Medemek, ti po thua qe, po adhurove madonat e Rafaelos, e ke te pamundur te adhurosh prostitutat e Pikasos. Ose, sa gomar qe paskam qene kur mendova se madonat e Rafaelos ishin pikture e mirefillte! vetem kur pashe demoiselle-t e Pikasos e mora vesh qe nje pikture e mirefillte nuk eshte realiste por avantgardiste! te siguroj se ne pikture, hunda e ka vendin prapa veshit, ndersa syte prapa cackes se kokes. (lol)
Me kete nuk dua te them qe s'me pelqen arti avant-garde apo Pikaso (I very much like them!) por pergjithesime te tilla nuk me duken te sakta. Per me teper, ne shumicen e rasteve njerezia shkojne me ate qe eshte ne "mode" per kohen qe jetojne. Meqe turmat pelqejne filmat me aksion, une duhet te pelqej ata pa aksion, ti bashkohem "elites" medemek. Aj aj aj! kam frike se, artistic genius (i cfaredo fushe qofte) ka qene me teper popullor sesa elitist. Ne fakt, gjenite gjithmone kane shkuar kunder elites, pasi jane konvencionet e saj qe ata kane mundur te thyejne (ose munduar te thyejne). Kjo nuk do te thote qe gjithcka qe pelqen turma eshte veper gjeniale. Eshte koha ajo qe zgjedh turmen.

E zgjata ca si shume por, nga sa kam mundur te shoh me syte e mi, me eshte mbushur mendja qe arti origjinal (apo i mirefillte, quaje si te duash) nuk eshte rreth te pathenave, por te sterthenave te thena ndryshe.

ps. ta ktheva oren borxh. se mos ma masesh me kursin e kembimit te dollarit ore, se do me duhet te paguaj interes per reston :P

[peoples]

Sa per Tarkovski-n,e njoh pak,kam lexuar pak dhe mundohem ta kuptoj sadopak.Nga ai fillova te bindesha se kinemaja edhe pse mbledh te gjitha artet ne brendesi nga te cilet prodhon gjendje emocionale,eshte art me vete,pra art i pamvarur dhe jo me autonomi nga nje tjeter art.Elementet qe bejne nje film te marra veçmas nuk perbejne asgje,por te marre ne bashkesi formojne nje film.Tarkovski thoshte qe imazhi kinematografik lind gjate xhirimit dhe qendron vetem brenda nje plani.Edhe per kohen ka folur mjaft Tarkovski,dhe ketu eshte nje teoricien po aq i vemendshem kur kritikon metodat e m ontazhit te S.M.Eisenstien.Ai e quante kinemane artin e kohes,dhe e ndan ate ne tre nivele te ndryshme: 1Koha empirike,eksperienca kohore e spektatorit,2 Koha e kopjimit,natyra e nje plani filmik dhe 3 Koha e skalitur (Le temps sculpté,ku qendron dora e regjizorit.

Baptist,ketu nuk jepen leksione,nese ke paqartesi eshte e veshtire te arrish nivelin e autori-t,por duhet te perpiqesh me mjete te tjera.Ketu shkruhet nganjehere vetem per respektin e filmave dhe te koheve te kaluara.

[autori]

E keqja eshte se une te gjithe filmat i shoh nga dy here, pervec atyre te merzitshmeve. Nuk eshte puna tek marramendja (kjo mund te jete shume e vertete); puna eshte tek repetition, repetition, repetition. Nuk ka nevoje te ngujohesh dy ore per te mesuar dicka qe ishte me se e qarte qe ne dhjete minutat e para (e ta pyesesh me pas veten: Ok, e morra vesh, e pastaj cfare?)

Prape po pres per ato gjerat e vogla une, te dukshme e te padukshme. Leri metaforat e mi shpjego me fjale te shjeshta, perndryshe do te mendoj se nuk ekzistojne

Ok, pra te mesazhi i melartem thashe se mund te flasim per "kinema klasike" dhe "kinema moderne". Kjo e dyta eshte me e veshtire per tu kuptuar (thithur), sepse nganjehere, pikerisht perbehet nga "repetition, repetition, repetition", siç e quan ti. Pikerisht, aty eshte "e padukshmja". Mos ki merak, une nuk jam rrotë qe te pranoj çdo lloj repeticioni (ai quhet manierizëm, dmth, pa-aftesi profesionale), por pikerisht, per te treguar kohen qe rrjedh, kinematografia moderne rrevolucionarizoi imazhin-levizje, duke i dhene prioritet imazhit-kohë.

Nje gje "e vogel" (e padukshme) psh, eshte shtrirja ne kohe e nje plani (imazhi). Ne filmat klasike, nje plan nuk e ka më të gjate jeten se 5-6 sekonda, nga frika se mos merzitet spektatori (ashtu eshte edukuar spektatori, ka 100 vjet qe vazhdon ai muhabet, shumica e filmave jane spektakel ), keshtu qe O Burra, futi ca montazh, ca levizje kamerash, dhe ai, spektatori, nuk merzitet.

Por une e pranoj qe kinemaja moderne eshte disi më e veshtire, më ekzigjente (kerkuese), kerkon nje publik më te mire-informuar se ç'fare po sheh. Por e perseris: ka dhe plot filma modernë qe nuk ja rrijne fare qellimit, sepse bien ne ate qe ti me plot te drejte e quan repetition. Por ka repetition dhe repetition !

Tjeter gje e vogel, per shembull, eshte perdorimi i muzikes. Eshte kollaj t'ja fusesh me muzike, vend e pavend, siç ndodh shpesh ne filmat klasike (shumica e filmave te sotem jane muzike e gjallë !). Tarkovsky thoshte qe, ne vlere absolute, enderronte te bente nje film pa muzike fare, ku te degjohej vetem filmi, zhurmat e tij, jeta e tij. Por ai asnjehere nuk beri nje te tille, sepse si duket, ishte koshient se nuk ja arrinte dot. Ka plot te tjere qe e kane bere (gati 1/10 e filmave te rinj qe komentoj tek kinoditari, per çdo vit, nuk kane muzike), por kjo nuk do te thote se te gjithe ja kane arritur te percjellin emocine pa asnje notë muzike ! Disa ja arrisin, disa nuk ja arrisin, por ja qe ka regjizore ekzigjentë e provojne (dua te them qe, JAM KUNDER MODES qe "mos vej muzike ne film, se eshte modern, eshte film cilesor".

Mu kujtua edhe nje tjeter gje "e vogel", " e padukshme" : numri i plan-sekuencave (plan = plan fiks ose travelling (ne frengjisht) - qe quhet carrelio ne italisht, pra kur kamera ecën, leviz, por plani nuk ka nderprerje): Bergmani thoshte qe enderronte te bente nje film me 1 plan te vetem, pa asnje montazh ! Por asnjehere nuk e beri.
Une vjet kam pare nje film te perbere nga GJITHESEJ 4 plane ! VETEM 4 plane fikse ne 90 minuta film!! Dhe ishte kryeveper (filmi im i preferuar per 2006): Hamaca paraguaya. Per mendimin tim, regjizorja (ishte femer), ja kish arritur qellimit, dhe nuk kish rene ne repeticion. Une u mahnita, edhe pse nje e treta e publikut te salles se vogel 50 vendeshe (e mbushur pergjysem) doli nga salla. Ok ! Por une nuk dola ! Une u kenaqa ! Dhe ja qe per mua ishte kryeveper (dhe ndofta jo vetem per mua, I HOPE !!). Ketu futet ajo puna e stomakut qe me te drejte ke permend ti njehere...

Por e perseris: numri i reduktuar i plan-sekuencave, mos perdorimi i muzikes, perdrorimi ne minimum i montazhit, kohe-zgjatja sa me e madhe e nje plani etj etj, pra keto gjerat e "vogla" dhe te "padukshme", NUK JANE QELLIM NE VETVETE, kurrsesi ! Personalisht kam pelqy dhe do pelqej plot filma klasike, plot montazh, plot muzike etj etj (lista ime ne nje mesazh te mesiperm e konfirmon me se miri), por ja qe me duket se eshte kurajo artistike per ata regjizore qe perpiqen (dhe akoma me mire per ata qe ja arrijne !!) te jene rigorozë, ekzigjente artistikisht ne vepren e tyre.

ah i gjori ti! kjo sentenca me duket kaq e lezecme se eshte kaq naive. my friend, man PERFORMED before he started to write, madje do te thosha edhe para se ti jepte trajta te qarte gjuhes (si mjet nderlidhes komunikimi). Ta thashe ne anglisht se s'po i gjeja dot fjalet ne shqip. Ka qene si te thuash nje nevoje jetesore, por me e bukura eshte se teatri, ne cdo moment te kujton se (sado i domosdoshem) arti eshte nje mashtrim!
Mire qe e urren teatrin...,

Po s'ka ndonje "drame" (no drama !! ) qe nuk e kam qejf damën (teatrin). Pune e madhe ! Ka fort mundesi qe nuk i kam perkushtuar kohe dhe kaq. Letersine e kam shume qejf, por ja qe ne teater nuk shkoj...

por si ja ben per filmat e Bergmanit qe s'bejne gje tjeter vecse aludojne mbi teatrin? Kurosawa too, me gjithe dashurine e tij per "silent era."? (ka shume por s'me vijne nder mend tani). Ti duhet ta kesh pare Autumn Sonata; eshte kaq tipik sa pa frike do te thosha se bie ne klasifikimin aristotelian (koha, vendi, rrjedha e ngjarjeve etj). Tani te kujtohet skena kur dy grate (nene e bije) luajne ne piano nje nga preludet e Chopin? Ne fillim e bija, pastaj e ema? Ajo skene eshte KREJT PA FJALE, mirepo eshte filmuar me aq intensitet sa te thote gjithcka. Jam e sigurt se, edhe sikur te mos e kishe pare filmin qe nga fillimi, vetem nga kjo skene do te ishte ne gjendje te beje nje interpretim te sakte.

Ashtu eshte, filmat e Bergmanit alodojne shume mbi teatrin, por NUK jane kurre pjese teatrale te filmara ( do ishte nje tmerr !!). Por mos harro se vete Bergmani ka pas thene, ne intervistat e tij, qe ai beri filma më pak te veshtire sesa beri Antonioni, Ozu, Bresson-i apo Tarkovsky. Dhe pikerisht, ndofta ka pas parasysh kete fakt.

Imazh dhe ze? Tani, pothuajse te gjithe bien dakort qe ndoshta i vetmi revolucion qe ka ndodhur ne artet vizuale ka qene fotografia. Madje thone qe filmat duhet te kishin filluar me ze, dhe perfundonin pa ze (ne kohet moderne kjo po ngjet me duket).

Shprehje shume e bukur ! Ashtu eshte: Gus Van Saint-i (po marr nje shembull amerikan) ka bere keto 5 vitet e fundit tre filma te mahnitshem qe jane pothuaj pa zë ("Gerry", "Elephant", "Last days"). Dhe per mua eshte nje nga regjizoret me te medhenj aktuale amerikane dhe boterorë.

Medemek, ti po thua qe, po adhurove madonat e Rafaelos, e ke te pamundur te adhurosh prostitutat e Pikasos. Ose, sa gomar qe paskam qene kur mendova se madonat e Rafaelos ishin pikture e mirefillte! vetem kur pashe demoiselle-t e Pikasos e mora vesh qe nje pikture e mirefillte nuk eshte realiste por avantgardiste! te siguroj se ne pikture, hunda e ka vendin prapa veshit, ndersa syte prapa cackes se kokes. (lol)

Jemi plotesisht dakort ! Po bejme nje rrelacion te thjeshtezuar : Madona e Rafaelos = kinematografi klasike; Prostitutat e Pikasos = kinematografi moderne (avangardiste). Por une, ti besoj e ke pare, ne listen time te filmave 2007, vendosa filma te mire (e qe me kane pelqyer) edhe filma klasike, edhe filma moderne ! NUk them kurrsesi qe po pelqeve Rafaelon nuk pelqen dot Pikason ! Edhe une i pelqej te dy !!



[QUOTE=Cupke_pe_Korce]Per me teper, ne shumicen e rasteve njerezia shkojne me ate qe eshte ne "mode" per kohen qe jetojne. Meqe turmat pelqejne filmat me aksion, une duhet te pelqej ata pa aksion, ti bashkohem "elites" medemek. Aj aj aj! kam frike se, artistic genius (i cfaredo fushe qofte) ka qene me teper popullor sesa elitist.

Kurre nuk e kam permendur ne mesazhet e mija termin "elitist" dhe do ta urreja nje kinematografi qe do ta konsideronte veten elitiste. Ne jo pak filma te rinj qe kam komentu ne keto 2-3 vjetet e fundit, kam perdorur temrin "film pretencioz" (pretecious), per kesi lloj filmash. Dalim tek filmat manieriste (qe permenda me lart). Po te marr biles nje shembull: rralle me pelqejne filmat e Sundances (festivali indipendent i filmit ne USA, ti e di). Me jane dukur shpesh manieriste (jo te gjithe, por nje pjese e mire !!), filma sa per tu dukur, imitues te filmave europiane ose aziatike. Duhet te gërrmoj ne forum, dhe mund ta gjej postimin ku kam folur ekzaktesisht per kete fenomen (fenomeni Sundance).

arti origjinal (apo i mirefillte, quaje si te duash) nuk eshte rreth te pathenave, por te sterthenave te thena ndryshe.

Super dakort !! Ate qe ti e quan "te sterthena te thena ndryshe", une i quajta "gjera te vogla", "gjera te padukshme" (jemi dakort, besoj, se nuk behet fjale per historite qe trajton filmi, por per gjuhen qe perdor regjizori).

Ndaj dhe thashe qe, fundja, kinemaja eshte thjesht imazh + zë, per te thene qe, nuk ngeli me shpik ndonje element tjeter ne kinema (element "te pathene"). Qofte imazhi, qofte zeri, jane elemente te sterthena ! Kane qene, jane e do te jene. PUNA ESHTE SI TI THUASH NDRYSHE !

[Cupke_pe_Korce]

Ok, pra te mesazhi i melartem thashe se mund te flasim per "kinema klasike" dhe "kinema moderne". Kjo e dyta eshte me e veshtire per tu kuptuar (thithur), sepse nganjehere, pikerisht perbehet nga "repetition, repetition, repetition", siç e quan ti. Pikerisht, aty eshte "e padukshmja". Mos ki merak, une nuk jam rrotë qe te pranoj çdo lloj repeticioni (ai quhet manierizëm, dmth, pa-aftesi profesionale), por pikerisht, per te treguar kohen qe rrjedh, kinematografia moderne rrevolucionarizoi imazhin-levizje, duke i dhene prioritet imazhit-kohë.

Por e perseris: numri i reduktuar i plan-sekuencave, mos perdorimi i muzikes, perdrorimi ne minimum i montazhit, kohe-zgjatja sa me e madhe e nje plani etj etj, pra keto gjerat e "vogla" dhe te "padukshme", NUK JANE QELLIM NE VETVETE, kurrsesi ! Personalisht kam pelqy dhe do pelqej plot filma klasike, plot montazh, plot muzike etj etj (lista ime ne nje mesazh te mesiperm e konfirmon me se miri), por ja qe me duket se eshte kurajo artistike per ata regjizore qe perpiqen (dhe akoma me mire per ata qe ja arrijne !!) te jene rigorozë, ekzigjente artistikisht ne vepren e tyre.

Pikerisht, pikerisht! Manerizmi nuk eshte gje tjeter vecse nje shterpesi idesh, ose "vuajtje" artistike per te thene dicka NDRYSHE.
Ajo qe nuk kuptoj eshte qe (te pakten mua keshtu me duket) ti ngaterron idete me tekniken. Une te pyeta se cfare thote "flowers of shanghai" ndersa ti me thua "si e thote." Dhe jo vetem kaq, por me gjithe gjerat e vogla qe me ke permendur, mua me duket se po e redukton artin kinematografik ne teknike kinematografike. Kjo e fundit eshte shume e rendesishme, nuk them se jo, por sic e ke thene edhe vete aq bukur, IT IS NOT AN END IN ITSELF; IT'S A MEAN TO AN END !!! dhe ky "END" eshte vepra e artit e perfunduar, qe ne rastin tone eshte nje film. Une si spektator nuk shoh as levizje kamerash, as kende te larte apo te ulet, as montazh, long shots, slow-Mo, e asgje nga keto. Une e shoh nje veper ne teresine e saj, TE PERFUNDUAR. Une shoh ate qe me komunikon nje imazh, psikologjine dhe ndjesine qe me shkakton; cila eshte domethenia e tij per mua? po per ate qe e ka krijuar? Me kupton besoj.

Tani, une vertet thashe qe arti (i mirefillte!) eshte rreth te sterthenave te thena ndryshe, por damn it! ai duhet te thote dicka. Me nje fjale, panvareshisht nga menyra si e thote, ai duhet ta thote ate te vertete apo genjeshter apo ku di une se cfare. Psh, meqe e ke permendur Tarkovskin, cfare te thone filmat e tij? Shikon endrra ti shikon? I sjell nder mend detajet? Nese po, atehere me thuaj, a nuk eshte endrra nje imazh ne kohe? A nuk te duket se filmat e Tarkovskit jane objektivi permes se cilit artisti shikon subkoshiencen, gjendjen psikologjike (pasi vetem aty koha nuk ka ate dimensionin linear qe e ka ne realitet, dhe imazhi ate hapesire qe ka ne realitet)? Nepermjet teknikes se vet ai eksploron/ndricon ate ane te erret te subkoshiences, per te zbuluar ate dimension shpirteror tek njeriu.

Nje gje "e vogel" (e padukshme) psh, eshte shtrirja ne kohe e nje plani (imazhi). Ne filmat klasike, nje plan nuk e ka më të gjate jeten se 5-6 sekonda, nga frika se mos merzitet spektatori (ashtu eshte edukuar spektatori, ka 100 vjet qe vazhdon ai muhabet, shumica e filmave jane spektakel ), keshtu qe O Burra, futi ca montazh, ca levizje kamerash, dhe ai, spektatori, nuk merzitet.

Por une e pranoj qe kinemaja moderne eshte disi më e veshtire, më ekzigjente (kerkuese), kerkon nje publik më te mire-informuar se ç'fare po sheh. Por e perseris: ka dhe plot filma modernë qe nuk ja rrijne fare qellimit, sepse bien ne ate qe ti me plot te drejte e quan repetition. Por ka repetition dhe repetition !

Per te sqaruar dicka: une nuk kam thene qe kinemaja moderne eshte e lehte per tu gelltitur, perkundrazi. Por ne qofte se po flasim per evolucion te kinemase, atehere duhet pranuar qe cdo hap perpara eshte mbeshtetur ne ate te meparshmin. E kam fjalen, ne qofte se nje here e nje kohe montazhi i ndryshoi fytyren kinemase, sot eshte ai "imazh-levizje" qe permend ti. Dhe jam e bindur qe pas 20 vjetesh, kur spektatori te jete mesuar me kete lloj teknike, te tjere "autore" do te dalin e te thone te njejtat gjera qe ke thene ti. Keshtu pra, nje teknike nuk eshte me pak e vlefshme se nje tjeter; ajo eshte thjesht ndryshe.

Ashtu eshte, filmat e Bergmanit alodojne shume mbi teatrin, por NUK jane kurre pjese teatrale te filmara ( do ishte nje tmerr !!). Por mos harro se vete Bergmani ka pas thene, ne intervistat e tij, qe ai beri filma më pak te veshtire sesa beri Antonioni, Ozu, Bresson-i apo Tarkovsky. Dhe pikerisht, ndofta ka pas parasysh kete fakt.

Po sigurisht qe nuk jane pjese teatrale; teatri ka krejt tjeter natyre pasi futet tek "performed arts" ndersa kinemaja tek "visual arts" (sigurisht qe gjerat nuk jane te prera me thike). E megjithate, sic te thashe, Bergman i kushton vemendje te vecante efektit dramatik. Filmi qe te thashe ve ne perdorim elementet thelbesore te teatrit per te thene nje te vertete (apo genjeshter) ne menyre vizuale. Sigurisht qe ketu ka rendesi prizmi nga i cili artisti/kineasti i ka pare gjerat. Nese ti mendon se kjo ja zbeh ndricimin "poetikes" se Bergman-it, po te kujtoj se edhe per vete Tarkovskin, Bergman ka qene "poet i kinemase," se bashku me Kurosawa e ca te tjere. Per kete, i thuaj ketij hapsit te temes ta zgjate edhe ca ate citatin e Tarkovskit, se kete ka thene me pas. So?

Ps. Une e kam ditur qe Bergman enderronte te bente nje film me nje personazh te vetem, apo e kam gabim? Se zakonisht filmat e tij kane shume pak personazhe.

Pss. E di qe s'do te te pelqeje dhe aq por, guess what! Ca dite me pare kam pare Alexander Nevsky (1938) te Sergei Eisenstein. Me pelqeu! Jo per "karakterin hollivudian" (nese vertet ka nje te tille), por mendoj se per kohen qe eshte bere, ka qene film vizionar. Per me teper, me kujtoi Skenderbene. Meqe ra llafi (megjithese Shqiperise i duhet nje Skenderbe pe verteti ne keto kohe) por c'thone shqiptaret per nje "pe gjoje." Do e bejne nje film te vetin apo do mbeten me ate rusin...qe nuk e fliste dhe aq keq shqipen i gjori. Eh thuaj!

[Baptist]

Sa per Tarkovski-n,e njoh pak,kam lexuar pak dhe mundohem ta kuptoj sadopak.Nga ai fillova te bindesha se kinemaja edhe pse mbledh te gjitha artet ne brendesi nga te cilet prodhon gjendje emocionale,eshte art me vete,pra art i pamvarur dhe jo me autonomi nga nje tjeter art.Elementet qe bejne nje film te marra veçmas nuk perbejne asgje,por te marre ne bashkesi formojne nje film.Tarkovski thoshte qe imazhi kinematografik lind gjate xhirimit dhe qendron vetem brenda nje plani.Edhe per kohen ka folur mjaft Tarkovski,dhe ketu eshte nje teoricien po aq i vemendshem kur kritikon metodat e m ontazhit te S.M.Eisenstien.
Ai e quante kinemane artin e kohes, dhe e ndan ate ne tre nivele te ndryshme:

1 Koha empirike,eksperienca kohore e spektatorit,
2 Koha e kopjimit, natyra e nje plani filmik dhe
3 Koha e skalitur (Le temps sculpté, ku qendron dora e regjizorit.

Baptist,ketu nuk jepen leksione,nese ke paqartesi eshte e veshtire te arrish nivelin e autori-t,por duhet te perpiqesh me mjete te tjera.Ketu shkruhet nganjehere vetem per respektin e filmave dhe te koheve te kaluara.

Sipas mendimit tim, ne nje krijimtarine kinematike ekziston vetem nje kohe dhe ajo eshte koha artistike. Koha e kopjimit nuk e ka as me te voglin kuptim ne nje veper filmike dhe ajo nuk regjistrohet fare, -as nga shikuesi e as krijuesi. Ne fakt asnjeres pale nuk do t'i ineteresoj kjo gje ("koha e kopjimit" ose "koha reale"). I vetmi problem eshte koha empirike.

Koha empirike eshte nje problem qe haset ne shume prej filmave artistik dhe interferenca e saj me kohen artistike e cila ne realitet nuk eshte e drejte te quhet kohe fare, por ritem melodik, -perbene nje nder pengesat kryesore te rrjedhjes se "kohes artistike" ne menyre spontane ose te bukur.

Ky "defekt" nese duam ta pershkruajme shkakun dhe pasojen, vjen si rezultat i pushimit te rrjedhjes se kohes artistike ne pamjet qe na ndricojne duke e lene te kaloje ne plan te pare kohen empirike e cila behet shume me e merzitshme se ato pauzat e orkestrit para fillimit te pjeses tjeter. Ne shume raste kur autori nuk na "thote" me asgje dhe nuk ka cfare te na "thote" me, ndodhe se do te orvatet te na e kaloje kete kohe me nje kader te dhunshem (p.sh., cfletohet kalendari apo nje ore qe sillet me shpejtesi jo-empirike), pra me nje "dhune" perbrenda "dhunes" (1. kadri i dhunshem; 2. koha e dhunuar).

Dua te them se ne nje film te realizuar artistik, -pat e nuk pat poetike ne te, rrjedhja e kohes eshte "melodike" dhe ndonjehere mbase edhe "eliptike".

Andaj, ne rast se flasim per kohen ne film, ato jane vetem dy:

1 Koha empirike, (e cila duhet t'i pershtatet metrikisht asaj artistike) dhe
2 Koha artistike, (e cila eshte plotesisht e pavarur nga "koha reale" dhe "koha e gjirimit", e ne rastet e pikut te fuqise se vet kreative, edhe nga "koha empirike")

exa: Kuptohet, prerjet ne kohen empirike kane rregullat e veta dhe ato nuk guxojne te priten ne "nyje" asnje here, por as te alterohen ne vet "nyjet" e saj sepse me kete demton te dyja, edhe "kohen empirike" edhe "kohen artistike".

Koha Artistike ne raste kur arrine forcen e mjaftueshme mund te ndikoje qe aranzhimi i kohes empirike te "tingelloje" si kohe reale.
Aranzhimi eshte zakonisht proces mekanik/teknik, dhe si i tille "artificial" dhe i demshem artistikisht ne te gjitha rastet tjera perpos atehere kur nuk keqperdoret! Ndersa keto raste jane shume te rralla. Prandaj, duke qene se kjo "shprehje artistike" eshte nje gje qe realizohet teknikisht, (ndersa teknologjia e riperdorshme), ne kinematografi, zakonisht ndodhe qe te arriturat e ketij lloji me shpejtesi te madhe huazohen nga ana e industrise dhe futen ne keqperdorim duke u bere pjese e kolekcionit te "truqeve" nga arsenali i kicit.

Prandaj them, se koha artistike eshte dhe duhet te jete plotesisht ekuivalente me kohen e perjetimit te shikuesit, perndryshe dicka aty nuk shkon. Rrjedhja sasiore e kohes filmike per shikuesin duhet te jete e barabarte me kohen e imagjinuar kreative te regjisorit /autorit, perndryshe vepra mund te quhet edhe prej atij vet- e parealizuar!

Ne rast se ke hyre ne kinema dhe pasi te jete kryer projektimi, -nuk ndien nevoje ta shikosh oren per ta ditur sa eshte, -eshte e sigurt se nuk ke pare film me "kohe artistike" te realizuar.

Kjo do te thote se koha artistike e autorit nuk ka arritur te kaloje neper trupin tend organikisht, e me kete edhe pershtypjet tua ndaj filmit do te jene te vakta,.. te mos them te ftohta, sa qe kur ta shikosh oren do te thuash: "uh, c'i paskam humbur kaq ore kot", ne vend se:"s'paska qene edhe aq i gjate!" ose e kunderta "u, sa shume paska zgjatur!". (Keto varen prej llojit!). Por cila do qofte, eshte shenje e sigurt qe koha artistike ka shkaktuar nje huti ne sensin tend per kohen reale dhe se ajo ka qene e pranishme me intenzitet te caktuar dhe te painjorueshem pothuaj ose gjate gjithe filmit.
*
Tani ju ftoj edhe nje here, nese ka dikush, te me tregoni se cka eshte ajo qe e ben nje film te quhet poetik, sepse tema, titulli i kesaj teme, ende qendron si:" Poetic cinema lovers!"

Ose thuani dikush se titulli i temes eshte "futja kot" se ne po bisedojme dicka tjeter, andaj nuk eshte me rendesi cka shkruan aty!?

Per peoples:
Nuk kam ardhur per leksione. Por ajo qe shkrove siper ishte nje forme leksioni te reinterpretuar.

Ju faleminderit.

[autori]

Ajo qe nuk kuptoj eshte qe (te pakten mua keshtu me duket) ti ngaterron idete me tekniken....

... Ca dite me pare kam pare Alexander Nevsky (1938) te Sergei Eisenstein. Me pelqeu! Jo per "karakterin hollivudian" (nese vertet ka nje te tille), por mendoj se per kohen qe eshte bere, ka qene film vizionar. Per me teper, me kujtoi Skenderbene. Meqe ra llafi (megjithese Shqiperise i duhet nje Skenderbe pe verteti ne keto kohe) por c'thone shqiptaret per nje "pe gjoje." Do e bejne nje film te vetin apo do mbeten me ate rusin...qe nuk e fliste dhe aq keq shqipen i gjori. Eh thuaj!

Po jo, aman dhe ti, si ngaterrokam idetë me teknikën.... te lutem

Sigurisht qe "Alexander Nevsky" eshte film i madh ! Më là mendja te them te kunderten ??

"Skenderbeu" i 1959 eshte film epopé, qe s'eshte dhe aq i keq sa kujtojme une dhe ti bashke. Ku di une aman ne se do bejne ne Shqiperi nje tjeter.... Sikur te kish ngelur aty "problemi" i kinemtografise shqiptare....

Kam nje pyetje : a shkon shikon filma te rinj ne kinema ? Ose ne DVD. Dhe ç'fare ? Cilët ? Sepse nuk ke ardhur kurre tek kinoditari, as i 2005, as i 2006, as i 2007. Jam thjesht kurioz te di se ç'shikon (nese shikon) nga prodhimet e reja.

[autori]

Te henen ne mbremje, ne kolltukun e tij ku ish i paralizuar prej 20 vitesh, ka mbyllur syte ne moshen 94 vjeçare kineasti italian Michelangelo Antonioni, nje nga gjenijte dhe nje nga mjeshtrat më rrevolucionarizues te Artit te 7-të.




I konsideruar si regjizori i pamundesise se komunikimit dhe i dashurise se pamundur, aklimist i intimes njerezore dhe piktor magjik i "Aventures" (nga titulli i filmit te tij kult) humane, Antonioni ishte padyshim nje nga gjigandët e gjigandëve te kinemtografise boterore edhe pse jo rallë herë jo fort i kuptuar nga publiku i gjere.

Nje portret i tij eshte ketu : http://www.forumishqiptar.com/showpo...28&postcount=8

Ndersa 6 fragmente nga 6 filma te tij, jane nje nje adrese te vetme:
http://www.lemonde.fr/web/article/0,...-940575,0.html

Per mua, Antonioni eshte nga ata tejet te rralle regjizore qe ka bere vetem filma te mrekullueshem. Duke qene se nuk eshte më ne kete bote, sekretin e ka marre me vehte...

Nga filmat e tij me te njohur :

1960: "L'Avventura" (konsideruar si filmi i pare i kinematografise introspektive !! )
1961: "La Notte"
1964 : "Deserto rosso" - Luan i Arte ne Bienalen e Venecias.
1967 : "Blow-Up" - Palme e Arte ne festivalin e Kanes !
1974 : "The passenger" ("Profession: Reporter")
1982 : "Identificazione di una donna" - Cmim special i Jurise ne festivalin e Kanes.

1995: OSCAR nderi per totalitetitn e vepres se tij.
1997: Luan i Arte ne Venezia per gjithe karrieren e tij.

E finita l'Avventura... !


Ne foton e meposhtme, Antonioni me Jack Nicolson-in, te cilit i ofroi rolin e tij me te bukur qe mund te kete luajtur ndonjehere, tek "The Passenger" (1974).

[autori]

Kinemaja e Vertete qan heronjt e saj te fundit: te djelen ka vdekur ne moshen 89 vjeçare edhe legjenda e kinemase Suedeze, i madhi Ingmar BERGMAN !




Portreti i BERGMAN-it eshte ketu : http://www.forumishqiptar.com/showpo...43&postcount=4


Anekdotikja dhe e pafytyra kinema e sotme sharlatane, e gllaberuar nga industria e saj cinike, duket si nje dhi e zgjebosur, krahasuar me ate kinematografi qe na ofroi Antonioni apo Bergmani.

[peoples]

Ta thashe edhe me pare,ne nje mp,qe keto dy regjizore qe aq shume dhane per artin e shtate,paten nje privilegj nga jeta.te dy u lejuan te jetojne,edhe pse Antonioni me probleme shendetsore dhe Bergman qe pas Fanny et Alexander tha qe nuk do bente me kinema (perjashto rastin e Sarabandes,qe ne fillim ishte per nje shfaqje ne tv).Nuk duhet te trishtohemi nga ky fakt.Ne rastet e vdekjes se Lubitsch,Truffaut,Tarkovskit,trishtimi ka qene i tmerrshem,jeta ndaloi keto burra te vazhdonin me krijimet e tyre te mrekullueshme.Une ne kete plan e shoh,jeta ka nje kohe dhe ajo te detyron te nderpresesh punen,dashurine.Ato te dy nuk u ndaluan,por iu dha mundesia te udhetonin te qete me krijimet dhe jeten e tyre.
Te shpresojme per ndonje ekzpozite filmi te ketyre dy kineasteve,qe ne kesi rastesh kinemate e vogla,por dhe ato pak te zmadhuara ne salla kerkojne.
Para pak ditesh pashe Monika (écran large) dhe Avventura.Si mos te ndjehesh mire ne kesi rastesh,kur Harriet Anderson ben ate shikim kamera qe Godard e ka quajtur planin me madheshtor ne historine e kinemase,dhe ne zhdukjen e te fejuares se Sandros ne ishull.

[fuorisync]

lajmi i nderrimit jete te Michelangelo Antonionit me hidheroi dhe "gezoi" ne te njejten kohe...me hidheroi pasi u shua i fundit personalitet krijues i artit te shtate qe i dhuroi permbajtje kinematografise italiane dhe asaj boterore ne teresi...me "gezoi" pasi mbreme mu dha rasti te ndiqja, per here te pare, dy filma te tij qe ishin pjese e nje programi retrospektiv qe disa kanale italiane kishin vendosur t'ia kushtonin regjisorit te madh. Behet fjale per "Zabriskie point" dhe "Professioneeporter" dy momente keto qe respektivisht inagurojne dhe mbyllin, le ta quajme, periudhen amerikane ne krijimtarine e Michelangelo Antonioni-t...

Per te qene i sinqerte "Zabriskie point", pika e kryqezimit shpirteror te dy rinjve amerikan te ardhur nga dy rruge te ndryshme, nuk me la nje mbrese te fuqishme. Per mendimin tim ky film nuk perben nje moment kulmor ne krijimtarine e Antonioni-t dhe, per me teper, as qe mund te krahasohet me kryeveprat e meparshme te tij si psh "L'aventura", "Il desserto rosso" apo "blow-up"...gjithsesi, i paharrueshem momenti final!!!

Kurse me "Professioneeporter", Antonioni mbyll denjesisht ciklin e tij krijues (dihet qe me pas, per nje sere arsyesh, regjisori i mos-komunikimit nuk u angazhua me seriozisht ne kinematografi, perjashto ketu "Identificazione di una donna" apo "Al di la delle nuvole"). Nuk di se pse, por ky film me risolli mbresat e nje kryevepre tjeter te epokes se tij barzh e zi..ate te "L'aventur-es"..

PS: per te gjithe fansat e tij sot (e merkure) tek RAI 3, rreth ores 23:50, shfaqet filmi "la notte"..