Mehmet Bislimi

[biligoa]

Tahiri kontaktet e para me armën i kishte pasur fare në moshë të re. Dashuria për armët ishte traditë e trashëguar nga gjyshi e pastaj edhe nga babai. Ata shpesh i kishin folur për kohërat e mëparshme. I kishin treguar se si në kullën e tyre vinin me armë të ndryshme shumë burra të asaj kohe. “Ata kur hynin në kullë, së pari i varnin pushkët në mur, ku ishin gozhdët e ngulitura enkas për armët. Pastaj i hiqnin koburet nga brezi dhe uleshin ngadalë. I zoti i shtëpisë i urdhëronte që të rrinin lirshëm. Ata ishin në besën e të zotit të konakut. Luftë mund të bëhej, por mysafirët nuk mund t’i ngiste kush deri sa ishin në konak. Këtë duhet ta mbash mend mirë djali im!” – si gjyshi i thoshte sa e sa herë edhe babai i tij, Nebihu, i cili e vazhdonte me pasion rrëfimin. – "Pastaj shërbeheshin me duhan e kafe. Kërciste muhabeti deri në orët e vona të natës. Kishte shumë raste (sidomos netëve të dimrit), kur ata këndonin këngë për trimat e kreshnikët, luanin “kapuças”, ”lojën me filxhanë” etj. Ata e gjuanin njëri-tjetrin me këngë e romuze. Talleshin bukur e çiltër, qeshnin shpirtërisht, ishin trima bujarë e të thjeshtë sa që kënaqeshe duke i dëgjuar e duke i shikuar. Po biseda më e dashur për ta, ishte për armët. Bisedonin se cili e kishte pushkën, apo koburen më të mirë, arma e kujt po shtinte më mirë, cila kishte fuqinë më të madhe etj. Thoshin se koburja e filanit ishte e mbështjellë me serm!Dhjetëshja e filanit ishte me dorëza briri. Pastaj flitej për pushkën e gjatë të Mretit, për "belgjikun" e gjatë e për "martinën e kuqe". I vinin në pah karakteristikat e armëve, duke thënë se filani e kishte një mauzer me një dru të verdhë si këmbë sokoli, e kishte një "taliankë” që e shponte lisin, tjetri e kishte një pushkë gjermani që i kish hak tri lira ari etj. Ata shpesh edhe gjuanin në shenjë, duke i provuar armët e tyre. Këto tregime të gjyshit dhe të babait të tij Tahiri shpeshherë jo vetëm i kujtonte, por edhe i përjetonte. Ani pse ato ngjarje kishin ndodhur në kohë të ndryshme, ai e ndiente veten si personazh të tyre. Tahirit thjesht i pëlqente të ishte si Azem Bejta, si Mic Sokoli, si Sefë Koshrja, si Oso Kuka e plot trima të tjerë që kishin zënë vend nderi në historinë tonë. Për Tahirin, ata ishin idhuj.

Tahiri, kishte pasur rastin qysh si i ri që të mësonte shumë për armët, për kujdesin ndaj tyre, natyrisht për sjelljen me to. Ai sa herë kishte dëgjuar nga gjyshi i tij dhe të tjerët se: "Me armën duhet pasur kujdes, ngase atë e mbush shejtani një herë në vit!” Pra ata kujdeseshin që të mos vritej dikush gabimisht. Nga bisedat e tyre dilnin këshilla e porosi të qarta, si për Tahirin dhe për mbarë brezin e ri: "Tytën e armës mos ia kthe askujt, qoftë edhe nëse ajo është e zbrazur." "Arma një herë në vit kërcet vet!” “Nëse ia kthen armën dushmanit, mos e fut më në brez pa e shkrepur.” “Arma nuk dorëzohet për së gjalli.” “Për të nuk duhet të dijë as gruaja!” "Arma nuk koritet para armikut!” “Armën duhet mbajtur pastër.” “Me armë mbrohet shtëpia, rob e fëmija.” “Me armë fitohet liria!” etj. Nga këto këshilla e porosi, pos tjerash, mësojmë se shqiptarët jo se i kanë mbajtur armët nga dëshira, por se në armë kanë gjetur mbrojtjen e vet personale, familjare dhe kolektive. Me armë është mbrojtur dinjiteti, nderi dhe kombi. Me armë është mbajtur gjallë rezistenca shekullore, në radhë të parë për të mbijetuar e më pas për ta fituar lirinë e cila na ka munguar gjatë. Pra arma për shqiptarin ka paraqitur mbrojtjen e tij, sigurinë e tij, ka paraqitur drejtësinë, ligjin. Arma për shqiptarin ka qenë prindi dhe fëmija i tij. Mbështetja në armë ka qenë shpresa e tij e vetme për t'i realizuar të drejtat. Arma për shqiptarin ka qenë thjesht institucion, ngase shqiptarët nuk i kanë mbrojtur institucionet ndërkombëtare e as ato vendore, ngase ishin institucione të pushtuesit të cilat kishin për synim nënshtrimin e shqiptarëve,por jo kurrë edhe mbrojtjen e tyre. Duke i pasur të gjitha këto parasysh, Tahir Meha, i përkushtohet furnizimit me armë dhe dashurinë për armën vendosi ta përcillte edhe te bashkëkohanikët e tij dhe te gjeneratat e reja.

[biligoa]

Isha i ri. Në kullën tonë u shërbeja me kafe apo çaj mysafirëve që vinin. Në kullë na vinte shpesh edhe Nebihu me të bijtë: Tahirin dhe Beqirin. Herë-herë ai vinte edhe me Bajram Zenën e të tjerë. Ata zakonisht vinin mbrëmjeve të vona të dimrit. Sa hynin brenda i varnin armët në gozhdë e vet, pastaj hiqnin koburet nga brezi dhe i fusnin nën jastëk. Ndonjëri e mbante para vetes koburen, së bashku me takëmin e duhanit, si qelibarin, kutinë, çakmakun, të cilën e miklonte lehtë me dorë. Këtë veti e ka pasur edhe Adem Jashari, komandanti legjendar, i cili për aq sa i miklonte mustaqet krah më krah, po aq i miklonte edhe armët e tij!

Kam përshtypjen se trimat lindin të tillë, të tillë e kanë fatin dhe vetëm ata ulen këmbëkryq në sofrën e historisë. Këtu do kujtoj vargjet e Dritërose që shkruan për sofrën historisë:



SOFRA E HISTORISË



Në sofrën e shtruar të historisë

Presin të marrin lugët të gjithë,



Vështrojnë thelat dhe duan të hanë

Kurnacë, grykës, batakçinj, pehlivanë;



Po historia u jep një kafe në këmbë

Dhe thotë e përmbajtur diçka nëpër dhëmbë;



“Na falni, se presim në sofër të vijnë

Ata që bëjnë vërtetë historinë”...





Është varg aq mjeshtërisht i goditur prej Dritëroit, sa edhe tmerrshëm tregon kurnacët e sotën që pa u skuqur fare para popullit tonë i vardisën “historisë”... Por siç thamë më lartë, historia pretë vetëm bërsitë e saj!...

Është interesant të ceket se gozhdët, apo varëset e armëve duhej të ishin të ngulitura për nga lartësia në rrafsh të barabartë. Nuk guxonte që një armë të qëndronte më lartë dhe tjetra më poshtë e varur, sepse “koritej” arma! Është e mahnitshme, sa respekt i ka kushtuar shqiptari armës së lirisë ndër shekuj!

Ata shpesh provonin të shtinin edhe në shenjë me armët e tyre. Këshuqë në kullën tonë, një ditë, kishin ardhur, Tahir e Beqir Meha, Ramadan Zeneli e Sherif Musliu. Bislimi- djali i axhës tim i priti dhe i futi brenda, pas kafesë dhe çajit filloi biseda rreth armëve, se cila po gjuan më mirë në shenjë e cila jo! Kështu që kërkuan të vinin një shenjë për të parë se cila armë do të ishte më e saktë në qitje. Ishte viti ’76. Para dritares së kullës, në një largësi prej rreth 400 metrash, ishte një dardhë e trashë qe ne e quanim: “Dardha Shavarine”. Mua ma dhanë një rrip brezi dhe një letër të bardhë. Letrën e ngjita në trup të dardhës, ndërsa mbi të vura rripin e gjerë rreth tre-pesë cm, i cili dallohej lehtë mbi letrën e bardhë që shërbente për shenjë. Filluan të shtinin. Nuk ishte e lehtë të goditej caku. Tahiri tha: "Ma lini mua burra dhe shihni se si qëllohet shenja.” E mori pushkën i hoqi llozin e saj dhe e shikoi shenjën përmes tytës së armës... U ndal për një çast, dhe mori frymë thellë. Më pas i vuri llozin pushkës dhe plumbin në tytë dhe e përqendroi sërish shikimin përmes shënjestrës në shenjë. E tërhoqi këmbëzën e pushkës dhe i dha zjarr. Shkova të dardha dhe e mora rripin me vete. E kishte goditur mu në mes. U ul dhe u tha të pranishmëve: ”Besa nuk guxon të më rrej as syri e as pushka, se që të dy i dënoi," – dhe shpërtheu gazit.

Një pjesë e familjes sime për një kohë ka jetuar në Tamnik të Mitrovicës. Tahiri na vizitonte shpesh edhe atje. "Në një rast, duke u kthyer nga Mitrovica, – tregonte babai im, – kishim hipur në një qerre kuajsh, tip arabaje dhe po udhëtonim në drejtim të Skenderajt. Te vendi i quajtur Faqja e Lemurit, milicia i kishin vënë pusi Tahirit. I diktoi me kohë. Kërceu nga qerrja dhe u ngjit përpjetë Faqes së Lemurit. Kur arriti në majë, nxori koburen nga brezi dhe ia shkrepi tri herë përpjetë duke brohoritur: "O-o-o, nuk çarmatoset i gjallë Tahir Meha- ore-e-e! …” Milicët nuk kishin guximin ta ndiqnin, por kishin filluar që ta kërcënonin të zotin e qerres dhe babain tim, duke ju thënë: ”Kush ishte ai që e kishin pasur në qerre, se do t’ju arrestojmë nëse nuk tregoni?! ”Besa ju e dëgjuat më mirë se ne kush ishte, po lërnani rehat në punët tona," – ua kishin kthyer këta. "E ai ja ku është. Shkoni dhe kapeni po deshët!” "Ikni!" – i kishte urdhëruar njëri nga milicët duke i kërcënuar.

Fisnikëria e Tahir Mehës

Përkundër të gjitha rrëfimeve për luftën e shumë trimave dhe për ashpërsitë e jetës, përkundër rrëfimeve për luftën e gjyshit dhe të babait, që Tahiri i kishte dëgjuar qysh në rininë e tij të hershme, përkundër persekutimit që kishte përjetuar ajo familje, burgosjes së vëllait dhe përkundër kurbetit të rëndë e vështirësive të tjera, Tahiri kishte mbetur njeri me botë të pasur shpirtërore. Vështirë është të gjendet ndonjë njeri si ai, i cili do ta ruante qetësinë e tij të brendshme shpirtërore, ndjenjat humane, dhe sensin për humor, ashtu siç i kishte ruajtur Tahir Meha. Me gjasë këtë forcë dhe botë fisnike shpirtërore, e kishte trashëguar nga i gjyshi që kishte qenë i tillë. Si i tillë, ai që herët, pa u hamendur për as një çast, u rreshtua me luftëtarët e lirisë për vite të tëra.

Nuk ka gjë më fisnike se kur njeriu jep gjithçka prej vetes së tij për atdheun e vet. Gjithçka nga vetja dha edhe i ati i Tahirit, edhe i vëllai i tij, Beqiri, i cili jo vetëm vuajti dënimin me burg për veprimtari politike, por hyri edhe në radhët e UÇK-së, ku ra me pushkë në dorë. I tillë ishte edhe Tahir Meha, njeri që solidarizohej me të shtypurin, për t’i dalë në ndihmë dhe për ta ngritur në luftë kundër së padrejtës. Tahiri i çdoherë i ndihmonte shokët e vet në punë. Ai me dëshirë solidarizohej me të varfrit. Shpesh ndodhte ta merrte përsipër që t'ua zgjidhte atyre ndonjë problem, kur nuk u përgjigjej ndonjë i „madh“, për çështje borxhi, ngatërrese apo ndonjë hall tjetër.

Është interesant dhe me rëndësi që të përkujtohet një episod, nga jeta e Mursel Delisë. Ia çojnë Murselit një thirrje për t'u paraqitur në xhandarmëri, që ishte me qendër, në Kishën e Deviqit, afër Llaushës (kjo kishë kishte luajtur rolin e kasaphanës për shqiptarët në të gjitha kohërat). Mendohet mirë e mirë se ç’të bënte. Po të mos shkonte do t'i duhej të hynte në luftë me xhandarët, të cilët pa dyshim se do ta rrethonin. Të shpërngulej për në Turqi, nuk bënte, nga që kjo ishte edhe dëshira dhe qëllimi i Serbisë. Në fund vendosi që të shkonte në Deviq. Duke kaluar pranë lagjes Mehaj, takohet me gjyshin e Tahirit. Pasi që përshëndeten mes vete, Murseli i tregon hallin. Emini i thotë: "Prit pak këtu." – Shkon në shtëpi, e merr pushkën dhe i thotë Murselit: "Qe besa e shqiptarit, nuk të lashë vetëm!" – Sado që Murseli përpiqet ta ndalë, nuk ia arrin dot. Shkojnë ne Deviq. Xhandarët kur e shohin Eminin të armatosur fillojnë të bëjnë mend se sa veta të tjerë të armatosur mund të ishin të fshehur në malin e afërt. Atëherë i thonë: "Mursel ne të kemi ftuar që të merremi vesh që tani e tutje të rrini urtë dhe që ta ndërtojmë paqen se mjaft kemi luftuar" – dhe pas nja dhjetë minutash e kishin liruar! A mund të ketë gjë më fisnike se gatishmëria e njeriut për t’u sakrifikuar për shokun, për bashkëkombësin, dhe për atdheun e vet? Këtë mund ta bëjnë vetëm njerëzit e mëdhenj siç ishin ata të familjes Meha e të familjes Jashari.

Pa dyshim se Tahiri kishte marrë shumë nga kjo edukatë familjare. Familja atij i kishte dhënë një bazament të fortë që solidaritetin, në rrethana të reja, ta perfeksiononte deri në shkallë të sakrificës së vetëdijshme. Tahiri nuk deshi ta njihte e as t’ia dorëzonte armët pushtuesit serb, të cilit nuk iu kishin nënshtruar as gjyshi, as babai e as vëllai i tij. Ai nuk u luhat kurrë para sprovave të mëdha dhe para pengesave të shumta që i dolën në rrugët e jetës. Tërë jetën e vet u solidarizua me të shtypurit, me të varfëritë, me hallexhinjtë. Ky ishte Tahir Meha shpirtmadh, Tahir Meha fisnik, i cili edhe po të kërciste pushka, siç thonë, në të katër anë, nuk të linte asnjë herë vetëm. Ai të jepte kurajë dhe të këshillonte për të mirë. Shpesh u thoshte burrave të Drenicës se na duhej shkollimi dhe dituria. Për rëndësinë e femrës drenicake, ua kujtonte atyre rolin e femrave tona që kishin zënë vend në histori. Ua kujtonte mbretëreshën Teutë, që kishte udhëhequr shtetin edhe në luftë, Noren e Kelmendit, që kishte vrarë Pashainë, mandej Tringën, Shotën, Ganimeten, Margaritën, Iben e të tjera, që krahas burrave kishin luftuar për liri. "E sot, ku është femra jonë, në veçanti femra drenicare?!" – përfundonte ai duke i thelluar rrudhat në ballin e tij të gjerë. Mbase kështu Tahiri në thellësitë e shpirtit të tij e kishte ëndërruar një femër, si figurat e lartpërmendura, që ta kishte jo vetëm grua, por edhe bashkëluftëtare e bashkudhëtare në ëndrrat e jetës së tij. Mbase..., por ja që nuk bëhej çdo gjë sipas dëshirës. Shqetësimi që s'po e linte një trashëgimtar ishte i madh, sepse mirë e dinte se rruga e jetës së tij nuk ishte kopsht me lule, por... Kjo e rëndonte në shpirt. Ishte i vetëdijshëm, se për ta pasur një djalë, të cilin nuk e pati kurrë, duke u martuar me dy gra, i kishte bërë padrejtësi bashkëshortes së tij, që e respektonte shumë. Edhe pse asnjëherë nuk ankohej, kjo e mundonte. Kur dikush e prekte në këtë plagë, ia kthente: “Edhe Azem Bejta i ka pasur dy gra dhe nuk la djalë mbrapa, por Kosovës i la emrin dhe historinë e luftës për liri. Po ne, burra, çdo t’i lëmë Kosovës?" – Ishte pyetja më brengosëse e këtij trimi, e këtij e atdhetari, që për ta parë Kosovën të lirë, u bë theror, iku nga kjo botë, që si të thuash ende pa e shijuar si duhet, me vetëm 38 vitet e jetës. Iku nga kjo botë me brengën e nuk e pati një djalë që ta lë mbrapa, që ishte edhe dëshirë e tij...nuk la djalë, por ai iku i qetë se mbrapa la kushtrimin e armës lirilajmëruese, la shokët, pasuesit e tij, që i hapën rrugën asaj pranverë të bukur studentore, të asaj pranvere të madhe që erdhi më me shumë lule se kurrë për dëshmoret e Kosovës e se bashku me ta edhe për Tahirin!



Tahiri e urrente pushtuesin dhe shërbëtorët e tij



Padyshim se shkalla e vetëdijes dhe përkushtimi patriotik janë dy faktorë që luajnë rol të madh në përcaktimin e individit për të luftuar për lirinë e atdheut. Tahiri i plotësonte shumë mirë këto dy kushte. Atë bagazh të pasur kombëtar, që e kishte trashëguar nga të parët e tij, diti shumë mirë ta shfrytëzonte e ta zbatonte në kohën kur ai veproi. Urrejtjen dhe përbuzjen për pushtuesin, ai i përdorte si levë strategjie të veprimit të mëtutjeshëm. Urrejtja e tij nuk mbështetej mbi baza racore, përcaktimi kombëtar, apo konfesionale. Jo, ai e urrente robërinë, padrejtësinë, e urrente pushtuesin që atë dhe mbarë popullin tonë e kishte vënë nën prangat e robërisë. Urrejtja e Tahirit ishte pasojë e të gjithë shqetësimeve padrejtësive që përjetonte populli ynë, ishte pasojë e vuajtjeve dhe maltretimeve të familjes Mehaj, që si shumë familje liridashëse ishte nëpërkëmbur prore nga pushtuesi. Burgosjet e qindra atdhetarëve, shtypja me dhunë e demonstrueseve të ’68, ’81, vrasjet e shumta, plagosjet, arrestimet dënimet..., që ishin bërë pjesë e jetës së përditshme, ia shtonin edhe më shumë urrejtjen Tahirit, kundër shkaktarit, në rastin konkret kundër pushtuesit dhe shërbëtorëve të tij. Të gjitha këto padrejtësi ai i përjetonte rëndë, por në veçanti, më rëndë e përjetoi dhunën e vitit ’81. Për këtë urrejtje Tahir Mehën, milicia po e ndiqte hap pas hapi. Donte ta arrestonte. Për të mos rënë në dorë, kishte vitin që kishte dalë si ilegal në mal. Vuajtjet nuk e mundonin, por e mundonte brenga që nuk ishte i pranishëm në ato demonstrata të mëdha që ishin drejtuar kundër pushtuesit që ai e urrente me shpirt. Tahri priste me padurim që kjo lëvizje të shkallëzohej në një luftë të armatosur, ku e shihte veten ushtar të saj.

[biligoa]

Kisha marrë pjesë vazhdimisht në demonstrata. Të paktën isha munduar që të isha prezent kudo. Me Tahirin u takova diku rreth 4 apo 5 prillit në një mal mbi Mehajt. U përshëndetëm dhe u ulëm pranë një gardhi. "Nuk të lëshoj, -më tha, – pa më treguar për të gjitha ato që po ndodhin.” I interesonte për çdo gjë, madje në imtësi. Donte të dinte si ishin zhvilluar ngjarjet. A kishte shumë të vrarë e të plagosur. A kishte shumë të arrestuar. A po solidarizoheshin qytetarët me studentët. A kishte shtënë në demonstrues veç milicisë edhe ushtria jugosllave? Pyeste se si janë sjellë milicia shqiptare me studentët. Ai kishte dëgjuar edhe për rastin „Delibashiq!“ (Delibashiqi nga dritarja e shtëpisë së tij kishin shtënë me armë mbi demonstruesit dhe kishin vrarë dy studentë). etj. Kishte dëgjuar për përkujdesjen e shërbimit mjekësor ndaj demonstruesve, për pjesëmarrjen e femrës shqiptare krah burrave dhe për rolin aktiv të saj, etj. Kur mësoi për të gjitha këto, mori frymë thellë dhe tha: “Po që besa, ka trima Kosova ore!“ – dhe e shtrëngoi fort mauzerin e tij sa iu skuqën gishtat e dorës.

Në shpirtin e Tahirit kishte zënë vend dashuria e madhe për atë lëvizje të fuqishme dhe urrejtja për armikun shtypës që kishte bërë gjithë ato vrasje e plagosje. Tahiri ishte i prerë: "Me pushtuesin serb duhet luftuar. Nuk ka rrugë tjetër për ta fituar lirinë. Mirëpo, si do t'ia bëjmë me shërbëtorët e tij? " – shtroi pyetjen për të cilën aty për aty e dha edhe përgjigjen: "Të gjithë ata që me vetëdije janë futur në shërbim të pushtuesi dhe punojnë kundër atdheut të vet, nuk duan më pak se pushtuesi!" M'u duk sikur ato informata që ia dhashë ia lehtësuan shpirtin. Në të ndarë vërejta sikur iu zbeh ca fytyra e tij ezmere. Peshën e atij shikimi, që ma drejtoi si kurrë më parë e ndiej edhe sot,njashtu si të shtrënguarën që ma bëri në krahun tim rinor, duke më përqafuar kur u ndamë…

[biligoa]

Tahiri po hynte në fazën e veprimtarisë së tij shumë serioze. Ishte shumë i vendosur dhe i paluhatur në arritjen dhe realizimin e aspiratave. Iu kishte përkushtuar qëllimit, prandaj punonte pandërprerë.

Ai ishte i vetëdijshëm se ishte e domosdoshme dhe e shenjtë të luftonte për lirinë e atdheut. Tahiri që e kuptoi këtë shumë mirë, kurrë nuk ngurroi të vepronte natë e ditë pa dashur t’ia dinte për epilogun. Nuk kalkuloi kurrë me gjërat siç i “elaboronin” disa, që lufta ua ka prishur kumbaritë me pushtuesin. Kurrë nuk ra në grackën e atyre, të cilëve edhe sot nostalgjia për atë kohë të “bekuar” ua gërryen mushkëritë. Asnjëherë nuk u pajtua me "filozofinë" se liria do të vinte më shpejt e më mirë sikur të mos luftonin. Ai thoshte prerë e qartë: "Liridashësit nuk e lënë punën në dorë të fatit. Ata me angazhimin dhe guximin e tyre i prijnë fatit që sjell dashurinë mes njerëzve, të drejtën për të jetuar të lirë, paqen dhe mirëqenien. Ata nuk iu besojnë thënieve të kota si: "Zoti e bënë mirë!” Tahiri me shembullin e tij dhe me koburen e tij, sikur edhe paraardhësit e tij, e goditi ëndrrën e gjatë të pushtuesve jugosllavë për Kosovën. Ai u bashkua me ta, që po e zgjonin popullin tonë nga ai gjumë i rëndë qe e kishte kapluar. Demonstratat studentore dhe pushka lajmëtare e Tahir Mehës ishin tërmeti më i fuqishëm që e goditën në themel ish-Jugosllavinë që nga Lufta e Dytë Botërore e këtej. Nga ky termet ish-Jugosllavia do të shkatërrohet. Kosova do të bëhet varr i pushtuesve serbo-sllavë!

Veprimi konkret i Tahir Mehës filloi me mosbindjen dhe kundërshtimin ndaj organeve të pushtetit,ai thoshte: “Unë nuk e njohë kralin Tito. ai është pushtues për mua. Kështu duhet ta trajtojmë të gjithë ne që e duam lirinë e vendit tonë!” Tahiri tanimë nuk dilte pa armë askund. Kërkesës së milicisë për të dorëzuar armët nuk i bindej. Rezistonte me to kur ata i zinin rrugën. Edhe shërbimi i UDB-së e kishte kuptuar seriozisht se me Tahir Mehën mund të flitej vetëm me pushkë! Prandaj nuk guxonin që t’i shkonin në shtëpi për ta kontrolluar. Ata edhe në rrugë tani më nuk donin që të takoheshin me të. Ata tentonin ta kapnin në befasi,përndryshe i bishtnonin ndeshjes ballë për ballë me te. Pasiqë e kishin vërejtur se më Tahirin nuk i delet lehtë!...

Për ironi të fatit, gjërat ndodhin nganjëherë edhe kundër vullnetit të njeriut. Tahiri kurrë nuk kishte dashur që të ketë probleme me shqiptarë. Me këmbëngulje u kishte ikur kurtheve, sado që kishte pasur ndonjëherë edhe provokime po nga vetë shqiptarët e “ndershëm”, siç i quante atëbotë Serbia shërbëtorët e saj. Me gjithë kujdesin që Tahiri kishte treguar për t’iu ikur këtyre kurtheve, nuk ishte e mundur. Në fillim të pranverës së vitit 1979, Tahiri ishte duke shkuar në mulli për të bluar drithë me qerre që e tërhiqnin qetë. Rrugës sa nuk e shtypi me gjithë qetë një fugon që erdhi me shpejtësi të madhe. Fatbardhësisht, edhe pse e nxori krejt nga rruga e asfaltuar, nuk pati pasoja serioze. Tahiri ngritët me shpejtësi dhe e shan shoferin e fugonit i cili as që kishte zbritur për të parë se ç'kishte bërë as për të kërkuar falje! Ai sapo e dëgjoi Tahirin, zbriti nga makina duke iu kërcënuar: “A e di ti kujt po i thua a je normal?” Fillon kacafytja. Si përfundim, shoferi i fugonit, që paska qenë i vëllai i kryetarit të komunës së Skenderajt, shkon i rrahur e i përgjakur në Skenderaj.

Nuk u desh shumë dhe u përhap lajmi: "I pabinduri, Tahir Meha, po ngre dorë edhe kundër pushtetit. E paska rrahur edhe të vëllain e kryetarit!" Fillimisht Tahirit i erdhi keq për këtë, dhe tha: "Dreq o punë, si po më thyhen këto gjëra në dorë, si me qenë të akorduara!... Kaq shumë po mundohem t’u ikë incidenteve, por...! Për më se tre muaj Tahiri nuk zbriti në Skenderaj ku zakonisht dilte ditëve të hëna, kur ishte edhe ditë tregu. Pas tre muajsh filloi të duket rrallë dhe me shumë kujdes, ngase e dinte se do të plaste sherri. Megjithatë njeriu i gjallë duhet të jetojë. Ai kishte nevojë për furnizim me gjëra të përditshme si edhe të tjerët. Është interesant se as organet e sigurimit për këtë rast, Tahirit, nuk i shkuan në shtëpi, as nuk i dërguan ftesë që të paraqitej në milici! Kjo heshtje po e habiste edhe Tahirin. Ata e kishin bërë këtë enkas. Përgatitnin një kurth, andaj donin që edhe Tahiri të besonte se ajo punë ishte harruar.

[biligoa]

Ishte pjesa e dytë e vitit 1979. Tahiri kishte dalë në Skenderaj si zakonisht për nevoja të familjes si dhe për ta takuar ndonjërin nga shokët apo miqtë. Si i kujdesshëm që ishte, e vërejti, se atë ditë nuk do të kalonte mirë. Disa civilë po e përcillnin si hije! Ishte mu në qendër të qytetit dhe nuk e kishte të lehtë që të tërhiqej. Në moment grumbullohen shumë milicë dhe e rrethojnë. Shteg për t'u larguar nuk kishte. Të hapte zjarr, nuk ishte moment i përshtatshëm. Nuk u zmbraps. Me vendosmëri dhe neveri ua tërhoqi vërejtjen milicëve: "Ju zagarë të Jugosllavisë, mos u afroni se do të gjeni belanë!” Me shpejtësi të madhe erdhi edhe një makinë milicie me forca të tjera shtesë. Filloi përleshja. Ishin mbi 15-të milicë. E sulmuan Tahirin. E përgjakën. E lidhën. E poshtëruan! E rrahën aq keq, mu ne qendër të qytetit, para qytetarëve dhe e futën pa ndjenja në makinë. E dërguan në stacionin e milicisë së Skenderajt duke u shfryrë edhe më tutje mbi të.

Ata e kishin goditur Tahirin me grushte, shqelma, shufra gome, me kondakë pushkësh e revolesh.... E kishin mbuluar me gjak! Një dëshmitar i rastit kishte thënë: "E rrahën njërin aq fortë, sa nuk besoj se ka për ta zanë mëngjesi të gjallë! Për zotin, këta milicët tanë janë hallakatë mendsh krejt. Desh e mbyten njeriun. Ai milici serb, veç këqyrke e më dorë nuk e prekte!” Milici serb s'kishte pse ta prekte. Punën e tij po e bënin shqiptarët! Ai po i shikonte se cili nga shërbëtorët ishte më i denjë për shërbime të tilla.

Tahirin e kidnapuan në mes të Skenderajt, pikërisht ditën e tregut, në prani të shumë qytetarëve. Atë e lau me gjak milicia e Serbisë, duke dashur që me këtë “shembull” t’i jepte mend “miletit” se kush e kundërshton pushtetin e Jugosllavisë dhe kush nget organet e tij kështu do ta pësonte! Kështu u kishte thënë milici serb të pranishëmve, sapo e kishin futur Tahirin në makinë, dhe para të gjithëve i kishte përgëzuar milicët: "Bravo momci, idemo!”- që d.m.th.: ”Ju lumtë djem, shkojmë!"

Torturat mbi trupin e Tahirit nuk kishin pushuar me kaq. Ato kishin vazhduar për tri ditë me radhë edhe në stacionin e milicisë së Skenderajt. Pastaj për më se një muaj rresht në UDB-në e Mitrovicës, deri në atë shkallë, sa ia kishin thyer edhe brinjët! Tahirin e kishin mbajtur gjashtë muaj rresht nën hetime. E kishin pyetur për të gjitha, që nga gjyshi e babai e deri te i vëllai e nipat. E kishin pyetur se me kë shoqërohej. E kishin pyetur për bisedat, për armët, prej nga furnizohej ai me to. Pastaj e kishin pyetur për jetën e tij në kurbet, me kë ishte takuar atje dhe pse e kundërshtonte këtë pushtet. Në fund fare e kishin kërcënuar: ”A e di se ne edhe mund të të vrasim! Të marrim e të qesim në mal në kufi me Shqipërinë dhe themi se të ka vrarë roja duke e kaluar kufirin.Të varim e themi se e ka varur veten ngase nuk ke mundur që ta përballosh burgun.” etj. Tahirin e torturonin gati çdo natë. Donin ta shkatërronin edhe psikikisht. Megjithatë ai u rezistoi të gjitha torturave me shpresën e madhe se një ditë do të hakmerrej për të gjitha të ligat që po i bënin atij dhe që iu kishin bërë atdhetarëve tanë më herët.

Pas më se gjashtë muaj hetimesh, në mungesë faktesh të tjera, Gjykata e Qarkut të Mitrovicës, me urdhër të UDB-së, e dënoi me një vit burg, duke e lënë të lirë deri në fuqizimin e lëndës. Tahiri nga burgu doli me shëndet të rrënuar dhe me një dhembje të madhe në gjoks. Iu desh kohë për ta marrë veten plotësisht.

[biligoa]

Befasitë janë interesante dhe të papërsëritshme. Po atë ditë që ishte liruar Tahiri nga burgu, jam takuar me të! Nga Prishtina atë ditë pata shkuar në Mitrovicë, prej nga e mora autobusin për në Skenderaj, në të cilin kishte qenë edhe Tahiri, i cili nga burgu po kthehej në shtëpi. Nëse nuk gabohem ka qenë fundi i janarit ose fillim shkurtit të vitit 1980. Derisa isha në autobus Tahirin nuk e kisha vërejtur fare. Sa zbrita nga autobusi,pas pak mora drejtimin për në fshatin Prekaz. Para meje pashë duke ecur një njeri me një valixhe të vogël në dorë. Shikonte herë-herë mbrapa dhe ecte ca si shpejt. E shpejtova hapin që ta takoja, për të bërë një copë rrugë me të. Nga mbrapa i dukej koka e rruar të cilën nga të ftohtit mundohej ta mbronte me jakën e xhaketës. Rrobat nuk i kishte të trasha, për atë stinë të ftohtë dimri dhe ishte pa pallto?! "Kush do të jetë ky vallë?" – thashë, me vete. Veshja jo e zakonshme dhe pamja disi e çuditshme, ma shtoi edhe më tepër kureshtjen. Arrita krejt afër tij dhe e përshëndeta: ”A mujte or burrë?” Ai nuk u përgjigj! Kur e pashë mirë në fytyrë, e njoha: "Eh Tahir!" – i thashë me një zë që me doli ashtu pa e kuptuar as vet. Edhe ai me pa dhe si me ndrojtje, duke u kthyer nga unë më tha: "O, ti qenke!”- dhe u përshëndetëm. Ishte ca si vonë dhe sa kishte filluar të errësohej. "S’të fola kur me thirre – më tha, nga se thashë me vete mos ma kanë lëshuar ndonjë zagar që të më përcjellë. E kisha ndër mend që sa t’i kalojmë Jasharajt me të zënë e me të b-a-a…!" – pastaj ia dha gazit me një të qeshur, e cila nuk më ngjau me të qeshurat e tij të mëparshme...

Duke e pyetur për ditët e burgut si dhe për peripecitë që kishte kaluar, vërejta se filloi t’i vinte në vend shkëlqimi i fytyrës që i kishte humbur paksa. Vërtet ishte zbehur shumë, mbase nga qëndrimi i gjatë mbyllur në burg. Ia dhashë shallin tim, me të cilin e mbështolli kokën. Ia mora edhe atë valixhe të vogël nga dora dhe vazhduam rrugën. Kishim diku të udhëtonim rreth tridhjetë minuta nëpër rrugën që për tek Mehaj kalonte përmes lagjes Jasharaj. Një baltë e përzier me borë bënte që të na rrëshqisnin këmbët. Ai po ndiente një lodhje dhe nuk po ecte më siç kishte ecur dikur. Ishte tërë mllef. Rreth shtatë muaj hetime, tortura, qeli, ushqimi i dobët, pa rroba, pa shtrojë e mbulojë të duhur, dhe për „shpërblim“dy brinjët e thyer! I kishte humbur forca fizike dhe kondicioni qe e kishte pasur më parë.

Bëmë ca rrugë. Tahiri nuk po fliste shumë. E kuptova se e kishte të vështirë. Ajo që i kishte ndodhur po e gërryente përbrenda. Dikur më tha: "Ti ndoshta ke dëgjuar se si Tahir Mehën në mes të Skenderajt e kanë mbuluar me gjak!” Mu duk sikur nxirrte zjarr nga goja! "S’ka gjë. Është "hyqymet," – i thashë, ngase ai kështu e quante pushtetin arrogant të pushtuesit Serb. "Hyqymeti, thonë, nuk të korit!” – i përdora këto shprehje pa i peshuar se sa ishin me vend. "Po mor djalë, – ma ktheu, – ai është hyqymet, por hyqymet i huaj e jo yni. Ky të korit dyfish, se është hyqymet pushtues!” Ç’ti thoshja? Biseda m'u ndërpre. Në atë moment po kalonim afër kullës së vjetër të Shaban Jasharit. Ishte errësuar dhe mu në atë çast u ndërpre edhe rryma. Tahiri më pyeti: "A i ke parë këta të Shabanit si janë? "Mixhën Shaban e shoh ndonjëherë. Ademin më shpesh, ndërkaq Hamzën ka kohë që nuk e kam parë- i thash."

- "Këta janë trima dhe burra të mirë, mos harro”- i mëshoi zërit ai...

Erdhi koha të ndaheshim. Ai po merrte drejtimin e lagjes Mehaj, ndërsa unë atë të Nezajve. I zgjata dorën. Hoqi shallin nga qafa dhe ma zgjati. "Mbaje!" – i thashë "Jo, – tha, – në asnjë mënyrë! Tani mbërrina, do edhe dhjetë minuta rrugë. Ty të faleminderit për rrugën qe e bëmë bashkë. Unë djali i mirë, i kisha marrë rrobat e dimrit. Para se të lirohesha, m’i kishin sjellur familja, por ata të UDB-së nuk m’i dhanë. Më thanë: "Kështu ke për të shkuar në shtëpi në mënyrë që të kuptosh se ka hyqymet këtu që të lë «në të linta»! Ja kështu i thanë ata Tahir Mehës- djalooo!” – këtë o-në, sikur e zgjati aq sa i doli mllefi. Ma dha dorën, duke më thënë: “Të fala Bislimit, dhe thuaj se Tahir Meha për të gjallë më nuk dorëzohet!”...

Edhe tani pas sa viteve, sa herë qe kaloj aty ku ndahet rruga për në drejtim të lagjes Mehaj dhe Brahaj e Nezaj, më kujtohen fjalët e tij: “Tahir Meha, për të gjallë më nuk dorëzohet!”...

Ai vërtet e kishte vendosur për të vdekur, por jo për të hyrë më i gjallë në duart e UDB-së.

Tahir ishte ndër të rrallët, që i kam takuar në jetë, që flasin me guxim dhe me kohë. Fliste pak dhe krejt natyrshëm. I parashikonte proceset, meqë e njihte mirë realitetin dhe nuk i frikësohej vështirësive dhe rreziqeve. Megjithatë ai jetën kurrë nuk e nënçmonte,përkundrazi ai atë e vlerësonte më shumë nga të tjerët,ngase e maste atë më kandarin e peshës së lirisë.

[biligoa]

Tahiri ju përvesh punëve të shtëpisë të cilat gjatë kohë nuk i kishte prekur me dorë. Priste dhe përcillte miq që vinin për ta vizituar me rastin e lirimit nga burgu. Në këtë mënyrë Tahir Meha po i kalonte ditët dhe po i shëronte plagët që ia kishte shkaktuar burgu. Disa njerëz të ligj mendonin se ai kishte “mbledhur mend”. Thoshin si nën hundë: “I paska bërë mirë burgu!” Tahiri i dëgjonte këto fjalë, por s'e kishte ndër mend të merrej me ta. Ai e kishte të qartë: punë kishte me pushtuesin dhe me askë tjetër. Nuk merrej me gjepura. Atë nuk e kishin luhatur torturat e rënda e jo më pallavrat e njerëzve të dobët. Torturat në burg ia kishin shtuar edhe më urrejtjen ndaj pushtuesit. Sa herë që i kujtonte ato shfrynte me mllef: "Ah, pushtues i poshtër! Ah, gjakpirës! Do të vijë dita!"

Tahiri së shpejti solli një armë tjetër në vend të asaj që ia kishte marrë milicia. Pasi u kujdes edhe për ato armë që i kishte fshehur nëpër vende të ndryshme, vendosi të merrej me punët që ishte detyruar t'i ndërpriste për shkak të vuajtjes së burgut.

Pranvera po ndiqte ngadalë stinën e dimrit. Natyra kishte filluar të shpërthente me mijëra ngjyra. Se bashku me të edhe njerëzit po lëviznin më gjallë, më hareshëm dhe më krenar se kurrë. Diçka po lëvizte, diçka që nuk po shihej, por që po ndihej! Në kopshte, në ara, në fusha…kudo shihej gjallëri ishte pranvera e hershme e vitit 1980. Sa e bukur që është jeta, mendonte Tahiri i magjepsur nga kjo mrekulli, – por aq neveritëse e përbuzëse është ajo kur të mungon liria! Natyrisht se edhe Tahiri e donte jetën, mbase më shumë se të tjerët, por ai nuk e donte jetën e robit, prandaj e sfidonte pushtuesin çdo ditë nga pak dhe në çdo mënyrë të mundshme!

Pranvera ato ditë vërtet po e kërkonte dorën e Tahirit. Duhej mbjellur drithi në ara, duhej punuar kopshti, duhej korrur bari në livadhe, duhej thurur gardhi... Duhej përgatitur çdo gjë në atë pranverë, në mënyrë që njeriu punëtor t’i gëzohej vjeshtës që do të pasonte. Këtë po mendonte Tahiri, kur një zë pushtetari e thirri të dera. Tahiri doli dhe e përshëndeti. Ngase nuk e njihte e ftoi që të futej brenda. "Jo, ta kam sjellë këtë letër! Duhet ta nënshkruash." – i tha ai dhe iku. Tahiri e mori letrën dhe e lexoi. I kishte ardhur ftesa për të vajtur në burg, për ta vuajtur pjesën e dytë të dënimit! I shkoi buza në gaz dhe tha me vete: "Pa shih, se çka mendon UDB-ja. Tani kur është vlugu më i madh i punës, kur unë duhet ta siguroj ekzistencën e familjes, do të më ngujojë! Jo!” – tha prerë Tahir Meha dhe e shqeu atë letër copë-copë, duke e flakur tutje si një të ligë të urryer.

Ditët po kalonin dhe Tahiri po vazhdonte punën e vet pa e prishur fare terezinë. UDB-ja po priste reagimet e para të Tahirit. Ai kohë pas kohe dilte në Skenderaj, koburen e mbante në brez dhe granatat në xhepa. Ishte i vendosur. Datës, në të cilën duhej të lajmërohej në milici të Skenderajt, i kishte kaluar afati ditë më parë. Milicia po bënte plane të reja. Ajo e kishte kuptuar fare mirë se Tahiri nuk kishte “mbledhur mend”.

Me 28 prill, Tahiri kishte zbritur prapë në Skenderaj. Shpejt e shpejt mbaroi ca punë që kishte dhe po ngutej që të kthehej për në shtëpi. Diku rreth orës 14: 00 i afrohen fillimisht dy milicë dhe i thonë se kishin urdhrin për ta arrestuar. Tahiri i pa dhe pa të keq u tha: ”Ikni, se po ju marr në qafë. Le të vijnë të tjerët të më arrestojnë!" Sa pa u mbaruar fjalët, disa milicë të tjerë i nxorën revolet, duke e kërcënuar Tahirin që të mos kundërshtonte se ishte i arrestuar. Tahiri pa e humbur gjakftohtësinë fare u thotë: "Jo, jo, e keni gabim. Mbase ndonjë tjetër po, por Tahir Mehën jo, nuk mund ta arrestoni!" Kërceu shpejt përtej rrugës. Në njërën dorë shtrëngoi revolen, në tjetrën granatën, por nuk shtiu. Milicia, sipas urdhrit të udhëheqësit të tyre, hapi zjarr në Tahirin. Është e papërshkrueshme, tregonin dëshmitarët e shumtë, se si gjithë ata plumba në drejtim të tij, pos njërit që e kishte kapur në këmbën e djathtë mbi gju,të tjerët nuk e kishin qëlluar! "Tahiri, – rrëfenin dëshmitarët, – nuk përkulej, fare nuk ruhej! Qëndronte krenar dhe në këmbë. Thuaja se asgjë nuk po ndodhte. Edhe pse ishte i plagosur në këmbë, ecte krejt normal dhe qetë! Kur e mori rrugën për në drejtim të Llaushës dhe u largua ca nga qendra e Skenderajt, disa milicë filluan ta ndiqnin mbrapa me të shtëna. Atëherë Tahiri u pozicionua pas një traktori dhe filloi të shtinte në drejtim të tyre. Milicët ia dhanë vrapit dhe kështu u krijua një pamje sa tragjike aq edhe komike. Milicët që po iknin ngatërroheshin në këmbët e veta. Disave u shkonin kapelat përtokë e disa të tjerë ishin bërë krejt pluhur duke u rrëzuar në të ikur. U hap fjala si era: "Tahir Meha mu në qendër të Skenderajt i ndoqi milicët si lepujt!"

Tahiri u zdorgj ngadalë kodrës mbi Skenderaj, në drejtim të Llaushës. Mbrëmjen e kaloi në Klinë të Ulët të familja e Imer Ibishit. Atë nuk e brengosi shumë ajo që kishte ndodhur në Skenderaj. Ishte përgatitur për takime të tilla. Tani e tutje Tahirin po e priste një jetë krejt tjetër, jeta prej ilegali. Për pak kohë qëndroi në Klinë të Ulët, pastaj në Qubrel të Zekë Fazlija e në Rezallë të Ragip Delia. Më pas në Verboc të Habib dhe Jonuz Shala e më shumë kishte qëndrua në kullën e Ahmet Kodrës. Tahiri së fundi vendosi të qëndroi në shtëpinë e vet, ku e kaloi kohën më të gjatë, deri sa edhe ra.

[biligoa]

Pas të 28 prillit të vitit 1980, kur Tahir Meha iu kishte përgjigjur me të shtëna milicisë në Skenderaj, u shtrëngua të bënte jetë ilegali. Në të vërtetë për jetën e kaçakut, Tahiri kishte dëgjuar dhe mësuar shumë më herët nga gjyshi i tij. Me gjithë njohuritë teorike që i kishte për këtë jetë, tani ai praktikisht atë po e përjetonte disi më ndryshe. Ishte përmirësuar ca nga shëndeti. Dhembja në gjoks sikur i kishte kaluar. Me gjithë se brinjët iu kishin ngjitur, herë-herë prapë e ngacmonin. Plaga e plumbit iu kishte mbyllur dhe nuk e pengonte edhe aq në lëvizjet e tija qe i bënte gati çdo natë për ta vështruar terrenin ku strehohej. Ndihmën dhe përkujdesjen më të madhe gjatë kësaj kohe pa dyshim e kishte nga babai, Nebihu dhe i vëllai, Beqiri, si dhe nga të dyja gratë e tij. Ata, pa marrë parasysh rrezikun që i kanosej mbarë familjes, sepse Tahiri kishte marrë vendim të prerë: "vdekje po, dorëzim jo!", e furnizonin atë me ushqime, e vëzhgonin terrenin dhe e strehonin pa u hamendur për as një çast.

Tahiri e kishte të qartë se ilegaliteti kërkonte gjeturi dhe përgatitje të domosdoshme, si:

- Të ishte shumë i kujdesshëm dhe vigjilent.

- Të kishte parasysh ambientin dhe hapësirën gjatë lëvizjes.

- Të kishte koncentrim të duhur psiko-fizik.

- Të mbizotëronte arsyeja për veprim dhe vlerësim të situatës.

- Të kishte njohuri mbi lëvizjen e rrethit të tij.

- Të furnizohej me ushqim, veshmbathje, armatim dhe strehim në rrethana të caktuara.

- T'i shquante dhe t'i vlerësonte tepër saktë elementet e dyshimta.

- Të kishte vazhdimisht informacione, ta hulumtonte dhe ta verifikonte saktë burimin e

tyre.

-Ta kishte të qartë se tani ai është vetë «mbret i natës!»

-Të ishte i gatshëm që në çdo moment ta ndërronte me shpejtësi bazën e strehimit po të paraqitje nevoja etj.

Teorikisht, Tahiri të gjitha këto i kishte të qarta. Shtrohej pyetja se sa e si do të arrinte që t’i zbatonte ato rregulla të jetës ilegale në praktikë. Pas një kohe, që e kaloi në disa fshatra të Skenderajt, Tahiri u vendos në kullën e tij.

Pasi u vendos përfundimisht në kullë, i kufizoi lëvizjet e ditës. Terrenin, përreth lagjes e vëzhgonte natën. Ishte i vetëdijshëm për pasojat që mund t'i sillte strehimi në kullën e tij. Andaj një ditë, Tahiri i thotë babait të vet: "Babëlok, erdha në shtëpi, ngase këtu jam në familjen time. Sido që t’i vijë fundi, të paktën nuk mund të thonë se Tahir Meha ia fiku derën filanit. Unë e vërejta se njerëzit kishin frikë të me mbanin, sado që nuk ma thoshin hapur. E kuptoja fare mirë këtë. Shqetësimin dhe frikën e tyre e vëreja në fytyrat dhe sjelljet e tyre. Shumica e njerëzve tanë ende nuk janë të përgatitur që t'i kundërvihen si duhet pushtuesit,unë e kuptoi këtë,prandaj as nuk i fajësoi ata njerëz të mirë e bujar që më kanë mbajtur deri me tani,bile mendoj se kanë bërë shumë për mua duke i rrezikuar edhe familjet e tyre. Prandaj vendosa dhe erdha në kullën tonë." “Mirë kë bërë," – ia ktheu Nebihu. "Lë të bëhet çka të bëhet. Bashkë do t’i ndajmë të mirat dhe të ligat,tek e fundit jemi në shtëpinë tonë!”

Pas disa kohe UDB-ja, pa dyshim nga shërbëtorët e vet, e kishte kuptuar se Tahir Meha po qëndronte këmbëkryq në shtëpinë e tij! Ata po e përgjonin. Po siguronin informacionet e duhura. Sado që kishte kaluar bukur kohë, prej se Tahiri ishte ilegal në kullën e vet! , organet e pushtetit as që ishin dukur përreth lagjes Mehaj. Nuk silleshin fare atypari! Në fakt ata mendonin që prapë, në befasi ta hidhnin në grackë Tahirn. Mirëpo ai nuk mund të biente kaq lehtë në kurthen e tyre Tahiri e kishte kuptuar dhe tanimë nuk po flinte....

Në raportin, që e kemi në dorë, me titullin:”Dosja Meha”, shihet qartë se ata, në ditën kritike, i kishin pasur në dorë të gjitha informacionet, madje shumë të sakta.

«Dosja Meha», raport i organeve të hetuesisë, që do të zërë vend në faqet e këtij libri, është pjesë origjinale e dokumenteve të hetuesisë. Kjo dosje është gjetur nga një qytetar i Prishtinës, në stacionin e policisë në Prishtinë, që ishte rrënuar nga bombardimet e NATO-s. Pjesët (me gjithë komentet e veta), që do të citohen në vijim, janë marrë nga gazeta "Koha Ditore", e 6 dhe 8 prill 2000, redaksisë së të cilës, qytetari që e kishte gjetur këtë material, ia kishte dorëzuar:

"Në mënyrë operative me 12 maj 1981 rreth orës 17: 00, kemi ardhur deri të shënimi (informacioni) se Tahir Meha me siguri në mbrëmje do të jetë në shtëpinë e vet, në fshatin Prekaz të Ulët…”.

Nga raporti, del qartë se përcjellësi ishte njohës i mirë i terrenit dhe lagjes Mehaj. Informatat e sakta, në favor të UDB-së, sollën deri te rrethimi i kullës së Tahir Mehës, që filloi pikërisht në orën 01 të datës 13 maj 1981.

Agu i asaj dite, që sapo kishte filluar, po shkrepte bashkë me krismat e pushkëve të Tahir e Nebih Mehës, që rezistonin me trimëri në kullën që ishte rrethuar e po sulmohej me armë nga policia speciale e Jugosllavisë. Krismat e Tahirit dhe Nebihut, atë ditë prilli, në të gdhirë, bashkë me rrezet e para të agimit përhapnin lajmin për një luftë në mbrojtje të jetës, të nderit dhe të pragut të shtëpisë, paralajmëronin rifillimin e një lufte të armatosur për lirinë e mbarë Kosovës.

[biligoa]

Tahir Meha kishte mbushur vitin që po bënte jetë ilegale, kur në Kosovë shpërthyen fuqishëm demonstratat e 11 e 26 marsit, të 1 dhe 2 prillit të atij viti. Demonstratat, me përmasat që morën, i befasuan pushtetmbajtësit jugosllavë. Ata ishin zënë të papërgatitur, për të përballuar tërë këtë vlim revolte të popullit shqiptar e cila ishte mbledhur lëmsh nga mizoritë dhe barbaritë e atij regjimi. Federata jugosllave u zu ngushtë dhe u luhat. E verbuar nga padrejtësia dhe lakmia për t'i mbajtur të tjerët nën sundim, të vetmin shpëtim gjeti në ushtrimin e dhunës mbi demonstruesit shqiptarë. Maltretimet, demolimet, arrestimet, plagosjet, vrasjet, diferencimet etj., jo që ndihmuan gjë, por e thelluan edhe më krizën politike dhe ekonomike në Kosovë. Frazeologjia boshe e ish-Jugosllavisë, mbi të ashtuquajturën bashkëjetesë e vetëqeverisje socialiste, doli për lendinë. Para gjithë botës bashkëkohore Jugosllavia nxori në shesh fytyrën e vërtetë të atij regjimi antishqiptar.

Demonstratat e vitit '81 ngjallën shpresën te qindra e qindra atdhedashës të cilët me vite të tëra e kishin pritur një ditë të tillë! Ata kishin pritur me vite një shpërthim të popullit të vet, ashtu siç e presin skamnorët shpërthimin e rrezeve të diellit pranveror. Edhe Tahiri, edhe pse i kishte pritur, ishte mahnitur nga këto ngjarje. Ai, që për shkak të padrejtësisë dhe robërisë, nuk kishte mundur të shkollohej, nuk kishte mundësi të dinte se ç'po zihej në mesin e studentëve. Lëvizjet e kufizuara, dhe jeta e thellë në ilegalitet, po ashtu ia kishin pamundësuar që të kishte informacione të mjaftueshme mbi rrjedhat e lëvizjes studentore që i përgatiti demonstratat e asaj pranvere. Lajmi për këto demonstrata, për Tahir Mehën, të cilin karakteri i tij kryengritës e kishte shtyrë që të bënte rezistencë individuale kundër pushtuesit, ishte një gëzim i madh. Pra, në rrugën që ai kishte zgjedhur, më nuk ishte vetëm.

[biligoa]

Ishte kjo hera e fundit qe e takova Tahir Mehën për të gjallë të tij. Ishte shumë i gëzuar dhe tërë emocione. Tani kishte më shumë informacione. Po e ndiente dhe po e shihte se populli ynë me fuqinë e vet, vërtet kishte tronditur pushtetin shtypës. Pyetjen e parë që ma bëri ishte: "A thua mor djalë, çka po thotë Shqipëria? Pse nuk po ndihet ende!?” U zura ngushtë. Vërtet nuk dija se çka t'i thosha. Ishte 7 prilli dhe Shqipëria zyrtarisht ende nuk ishte prononcuar?! (Komentin e parë, i cili na forcoi e na dha zemër e fuqi të papërshkrueshme, ajo e dha të nesërmen, më 8 prill). I thashë: "Baca Tahir, Shqipëria nuk ngutet, por kur t’ia bëj bamë, do t’ia bëjë përnjëmend!” "As që dyshoj, – ma ktheu, – por e kam ngase nuk po më pritet mor djalë. Unë jam i gatshëm që Kosovës t'ia fal jetën time. Atë ditë po e pres. Tani, kur po e shoh se populli është në të mbarën dhe në të drejtën e tij, unë jam bë me krahë! Ta dish, unë jam me ju. Do të shkrihem i tëri. Jam i gatshëm, si Oso Kuka, të digjem në flakë të barotit, vetëm e vetëm që të çlirohemi prej këtij pushteti shtypës e gjakatar. Këtu në zemër me ka therur kur kam dëgjuar për vrasjen e atyre studentëve. Ta dini, do tua marr hakun katërfish!” Kur u ndamë më porositi: "Mos u ndalni. Vetëm punoni, vetëm punoni. Dita jonë patjetër do të vijë! Për çdo nevojë, mos i harro dyert e Tahir Mehës," –më tha, duke më rënë lehtë me dorë supeve.

Fitova përshtypjen se këto demonstrata e kishin bërë Tahirin më të ri, më optimist, më të fuqishëm. Liria e Kosovës tani po dukej në horizont, më herët se sa kishin menduar disa!

Diferencimet ideo-politike në Kosovë

Pas shpërthimit të demonstratave në Kosovë filloi procesi i diferencimit dhe i dënimit të pjesëmarrësve dhe përkrahësve të tyre. LKJ-ja kishte filluar fushatë të egër, duke dashur që shqiptarët t’i godittë rëndë. Disa filluan të luhaten, mirëpo Kosova kishte edhe atdhetarë të devotshëm, që s'donin t'ia dinin për rrezikun. Dhe pikërisht duke u mbështetur në veprat e këtyre burrave të mëdhenj, Kosova dhe populli shqiptar në përgjithësi, sot ka për se të mburret me historinë e tij. I tillë, ishte edhe Nebih Meha, që nuk pranoi për asnjë çast që të distancohej as nga demonstratat e studentëve e as nga biri i tij Tahiri. Madje ai nuk u distancua as atëherë kur duhej ta zgjidhte rrugën mes jetës dhe vdekjes! Të rrallë janë shembujt në historinë e popujve, siç ka ndodhur ndër ne, kur burri, qoftë babai me të birin, shoku me shokun, vëllai me vëllain, apo me bashkëluftëtarin, thotë: ”Jo besa nuk po dorëzohem, por dua të vdes se bashku me të!” Raste të tilla si të Nebihut, ndër ne, më herët e më vonë, kemi me dhjetëra. Rënia heroike e Rexhep Malës dhe e Nuhi Berishës, Afrim Zhitisë dhe Fahri Fazliut, Fehmi e Xhevë Lladrovcit, Adem legjendarit me gjithë familje, janë akte të periudhës më të re në historinë tonë të bujshme. Këto akte heroizmi të popullit tonë, që janë kurorëzuar me lavdinë e rënies legjendare për liri, i lënë nën hije edhe aktet më heroike të veprave më të lashta të Danteve e të Homerëve të të gjitha kulturave dhe përpjekjeve të njerëzimit për liri gjatë gjithë historisë së lashtë të njerëzimit,qoftë e shkruar e qoftë legjendë.

Nebih Meha, në rrugën e vështirë të përpjekjeve për liri, kurrë nuk u hamend: "Unë nuk e gjykoj birin tim, për rrugën që ka zgjedhur, nuk i gjykoj demonstratat, që paraqesin përpjekjet tona për liri. Demonstruesit janë bijtë tanë. Po i gjykova ata, do ta gjykoj edhe Tahirin tim. Unë jam deri në vdekje me popullin tim!”. Hapur e kundërshtonte diferencimin dhe apelonte te bashkëkohësit që t’i përkrahnin studentët. "Studentët janë ardhmënia jonë. Ata dinë se çka duan dhe çka bëjnë. Jo që duhet t'i dënojmë, por duhet t’i përkrahim fuqishëm!” Edhe përkundër rrezikut që i kanosej atij dhe familjes së tij, Nebihu, nuk deshi t'ia dijë për trysninë që i bënin për të birin. Nebihu publikisht e mbrojti Tahirin. Shumë herë kishte thënë me plot krenari: "Tahiri im nuk dorëzohet i gjallë në dorë të pushtuesit! Edhe unë së bashku me të do të luftojë kundër Serbisë". Për ta theksuar edhe më fort qëndrimin e patundur të tij, shtonte: "Ia kam dhënë besën Tahirit. Me të do ta bëjë vdekjen.. Trarët e kullës sime do të fluturojnë deri në Llaushë nga lufta që do ta bëjmë me shka. Le të ndiejë gjithë bota se shqiptari më nuk e duron robërinë!” Edhe në ndenja, gazmende apo ndonjë rast morti dinte ta sfidonte vdekjen dhe t'i thumbonte ata që ishin të luhatshëm me humor: "Unë do të vdes nga plumbi, duke luftuar për liri. Juve burra, pa të keqen e askujt, do t'ju mbysin flamat me krye në jastëk. Pas vdekjes suaj, kush s'ka çka thotë për ju". Aq hapur e aq në mënyrë të sinqertë, ua thoshte këtë, sa bashkëbiseduesit, jo që prekeshin, por qeshnin me gjithë zemër ngase Nebihun e respektonin shumë.