Si luftohet korrupsioni?

[DASHAMIR GJOKA]

Un jam nje shiptar qe jam ne Itali, dhe ketu degjoj shum italian qe flasin keq per Shiperin, un mundohem qe ta mbroj vendin tim, por kur un vij vet ne shqiperi,shoh me syt e me qe gjendja nuk eshte e mir sepse, ka shum gjera qe nuk shkojne.
Un mendoj qe per te luftuar korrupsionin ,do te jemi te beshkur qe ta luftojm.
çdo njeri te sillet mir dhe mos te gjej menyren se se me vjedhur.
Do te sellemi sepas ligjit,dhe sipse detyres te nje qytetari te mir.
duhet te bejn te gjith detyren e vet.

Vetem keshtu mund te luftohet.





kush e mendon si un mund te me shkruaj ne adresen time:dashamirgjoka@tiscali.it

[Alienated]

- Si luftohet korrupsioni?

Shqiperia deri tani ka bere ca lufte kunder korrupsionit por ose nuk e ka njohur mire armikun ose qellimisht ka drejtuar forcat drejt "armiqve" te vegjel. Jane kapur ca te punesuar te cilet kane marre nga 100 - 200 dollare rryshfet per t'i kryer dikujt pune ne dogane, por a jane kapur ndonjehere drejtoret e doganave te cilet i drejtojne operacionet e ketilla per te bere punet ne stilin dora e djathte - xhepi i majte?

Korrupsioni duhet luftuar qe nga ministrat, zevendesit e tyre, drejtoret qe kane caktuar neper institucione te ndryshme, nen drejtoret, dmth i gjithe "zinxhiri i komandes" duhet te dridhet njehere e mire qe te mos kete shprese as i vogli e as i madhi se mund te kape ndonje lek jashte rroge aty duke ndenjur me prapanicen ulur ne zyre. Keto duhet te jene politikat konkrete por jo vetem me fjale, qeveria duhet te veproje per te parandaluar korrupsionin.

Korrupsionit duhet t'i gjenden rrenjet dhe t'i priten, se kot i pret qeveria deget. Ia humb hijen por rrenjet vazhdojne te thithin "investime" te majme nga hallexhinjte e shumte qe u ka ngelur malli ne dogane apo certifikata ne zyrat e gjendjes civile.

Mediat do duhet te hetonin rastet e dyshimta (deri tani FIKSI ka nxjerre ca te korruptuar nga puna - por edhe keta dege ishin). Sikur te kete nje gazetari me te forte por te funksionoje dhe gjyqesia si duhet - besoj se korrupsioni pas ca vitesh pune efektive me ato metoda do zbutej ne nje mase te madhe per te mos thene se do zhdukej fare.

S'po flas per rolin e intelektualeve shqiptare sepse s'shoh ndonje rol konkret te tyre ne kete drejtim, mirepo shqiptari i thjeshte mund te beje shume ne kete drejtim. Nese nuk gaboj, qeveria shqiptare ka dhene nje numer telefoni falas ku qytetari viktime e korrupsionit mund te denoncoje rastet konkrete. Sa denoncohen nuk e di - por nje gje jam i sigurte.

NUK DO DOJA TE DENONCOJA NJE FUNKSIONAR PER KORRUPSION DHE KUR TE SHKOJ NESER PERSERI NE TE NJEJTEN ZYRE - TA SHOH PERSERI ATY.

Per ta permbyllur - i tere sistemi duhet te funksionoje si duhet per te shpetuar nga korrupsioni. Perderisa ke nje qeveri qe s'i mbron qytetaret e vet as nga rastet me flagrante te perdhunimit te te drejtave te tyre ne shtetet fqinje - ca pret per rastet e dyshimta te korrupsionit te cilat s'i verteton dot qeveria per shkaqe qe i dine vet ata.

Hajt shnet

[Borix]

Ende nuk po shoh argumenta qe mbrojne luften kunder korrupsionit. Sa eshte thene me lart, jane mendime te sakta, por te njohura mire, per nga vete fakti se, kur te gjithe flasin rreth korrupsionit, permendin te njejtat fjale dhe terma. Lufta kunder korrupsionit nuk zhvillohet me thenie popullore, a fortiori.

Me poshte bo bashkengjis nje artikull tjeter nga Prof. F. Kolaneci. Ne fund te ketij do te paraqes nje sinops dhe t'ju tregoj se deri ne cilen pike kemi arritur.

(Shenim: Fjalet, shprehjet, apo fjalite qe kam formatuar si te nxira ose te pjerreta nenkuptojne theksim/perkufizim te asaj c'ka thuhet.)

* * *

Fitues apo Humbës në Lojën e Korrupsionit?

Prof. Dr. Fejzi Kolaneci

Korrupsioni ka qenë një fenomen i përhapur dhe i përsëritur gjatë historisë njerëzore. Ai është përkufizuar nga shkencëtarët në mënyra të ndryshme. Përkufizimi më popullor i korrupsionit, i formuluar nga Banka Botërore në vitin 1995, është ky: “Korrupsioni është një shpërdorim i pozitës shtetërore për përfitime private.” Sipas një përkufizimi tjetër, “Korrupsioni është gjithmonë një veprimtari djallëzore, e cila me anën e disa sjelljeve ose marrëdhënieve, synon të prodhojë përfitime ose avantazhe për vehten ose për të afërmit e familjes ose për miqtë ose për aleatët politikë.”
Korrupsioni nuk është detyrimisht një proces ekonomik. Ai manifestohet edhe në procese politike (përshembull, në afera korruptive të politikanëve me biznesmenë të fuqishëm, në manipulime të zgjedhjeve parlamentare ose në tregtimin e votave me anë parash të pista); në sistemin e drejtësisë (në korrupsionin e prokurorëve, gjyqtarëve dhe avokatëve) dhe në disa fusha të tjera (përshembull, në arsim, shëndetësi).

Loja e korrupsionit

Sipas Teorisë Moderne të Korrupsionit, në shtete në tranzicion me institucione politike dhe administrata relativisht të dobta, korrupsioni shndërrohet në një sistem. Kjo do të thotë se korrupsioni është bërë pjesë e pandarë e aktivitetit ekonomik, social e kulturor dhe se ai ka depërtuar në të gjitha shtresat e administratës shtetërore. Sistemi i korrupsionit funksionon si një makineri komplekse dhe përbëhet nga disa nënsisteme që bashkëveprojnë midis tyre, duke respektuar urdhrat dhe porositë e dhëna nga organi drejtues i këtij sistemi. Nënsisteme kryesore të sistemit të korrupsionit janë korrupsioni politik, korrupsioni në sistemin e drejtësisë dhe korrupsioni në ekonomi.
Sistemi i korrupsionit në ditët tona karakterizohet nga një modernizim i madh. Për të siguruar mbijetesën, ky sistem ka punësuar shkencëtarë të fushave të ndryshme dhe zbaton arritje bashkëkohore të shkencave dhe teknologjive.
Sipas Teorisë së Përgjithshme të Sistemeve dhe Analizës Sistemore të Aplikuar, sistemi i korrupsionit duhet të luftohet nga sistemi i antikorrupsionit, i cili ka nënsisteme kryesore Agjencinë Kombëtare të Antikorrupsionit, Komisionin Ndërministror të Antikorrupsionit (të quajtur ndryshe, Task Force), sistemin e drejtësisë, Kontrollin e Lartë të Shtetit dhe Zyrat e Hetimit të Korrupsionit.
Loja e korrupsionit është një model matematik i konflikteve dhe ujdive që ekzistojnë ndërmjet sistemit të korrupsionit, sistemit të antikorrupsionit dhe publikut të gjerë. Në përputhje me Teorinë e Lojrave, duhet të tregohet cilët janë lojtarët, cilat janë strategjitë e çdo lojtari dhe cilët janë funksionet e dobisë (domethënë, qëllimet) e çdo lojtari. Çka është më e rëndësishme dhe më e vështirë, duhet të saktësohet edhe parimi i optimizimit të lojës së korrupsionit. Ne e formulojmë lojën e korrupsionit si një lojë me dy shtresa (nivele). Në shtresën e ulët zhvillohen marrëdhënie ndërmjet publikut të gjerë dhe nëpunësve shtetërorë, ndërsa në shtresën e lartë marrëdhënie ndërmjet nëpunësve shtetërorë dhe shefave të tyre (të quajtur ndryshe autoritete qendrore). Një përshkrim më i saktë i procesit të korrupsionit bëhet me anën e një loje me tri shtresa. Por, ne nuk do të trajtojmë në këtë shrim lojën e korrupsionit me tri shtresa, sepse është më e ndërlikuar.
Sjellja e ndershme ose e pandershme e autoriteteve qendrore nuk duhet paragjykuar. Janë faktet reale ato që përcaktojnë nivelin e korrupsionit të çdo autoriteti qendror. Gjithashtu, janë sjelljet e autoriteteve qendrore ato që përcaktojnë nivelin optimal të korrupsionit në hierarkinë administrative shtetërore. Disa nëpunës shtetërore janë të ndershëm, të tjerët të korruptuar. Por, në varësi nga interesi vetiak, nëpunësi i korruptuar mund të sillet i ndershëm.
Variabli strategjik i nëpunësit shtetëror është niveli i korrupsionit të tij. Variable strategjike të autoritetit qendror janë caktimi i vendeve të punës dhe pagave të nëpunësve shtetërorë në vartësi të tij, niveli i monitorimit të veprimtarisë së këtyre nëpunësve me anën e indikatorëve të korrupsionit dhe masat ndëshkimore për vartës me korrupsion të faktuar. Qëllimi i nëpunësit shtetëror të korruptuar është maksimizimi i të ardhurave të pritshme nga aktiviteti korruptiv dhe nga paga, ndërsa qëllimi i autoritetit qendror është më i ndërlikuar, sepse varet nga interesat e tij politike, ekonomike dhe kulturore. Pranohet se nëpunësit shtetërorë të korruptuar këmbejnë informacion midis tyre dhe janë plotësa strategjikë të njëri-tjetrit. Kjo do të thotë se strategjive me agresivitet në rritje të nëpunësve të tjerë, çdo nëpunës i korruptuar u kundërpërgjigjet gjithashtu me strategji vetiake më agresive. Me fjalë të tjera, fitimi i çdo nëpunësi të korruptuar është funksion rritës i niveleve të strategjive të përdorura në shtresën e ulët të hierarkisë. Gjithashtu, korrupsioni në secilën shtresë të hierarkisë administrative shtetërore “ushqen” korrupsion në shtresën tjetër. Në kushte të tilla, parimi i optimizimit i lojës së korrupsionit është parimi i John F. Nash Jr. (i quajtur ndryshe, parimi i përmbushjes së qëllimit). Kjo do të thotë se strategjia e çdo nëpunësi duhet të jetë kundërpërgjigje e tij që maksimizon fitimin vetiak ndaj strategjive që do të përdorin nëpunësit e tjerë.
Ekuilibri Nash në lojën e korrupsionit përkufizohet si profil i strategjive të pastra ose mikse të nëpunësve të korruptuar (domethënë, i situatës së korrupsionit), i tillë që asnjë nëpunës nuk do të dalë i fituar në qoftë se rrëshqet në ndonjë strategji tjetër.
Ekzistenca e ekuilibreve Nash të lojës së korrupsionit vërtetohet matematikisht me metoda të Analizës Funksionale. Prandaj, situatat e ekuilibruara Nash të lojës së korrupsionit nuk janë kurrsesi hipoteza utopike, por janë praktikisht të realizueshme. Madje, këto situata të ekuilibruara do të ndodhin me probabilitet të lartë, në qoftë se sistemi i antikorrupsionit funksionon me efektivitet të ulët.
Lufta kundër sistemit të korrupsionit në situatat e ekuilibruara Nash është e vështirë, komplekse dhe e gjatë. Sipas Teorisë së Kompleksitetit të A. N. Kollmogorovit, në situata Nash të lojës së korrupsionit do të gjenerohen probleme “praktikisht të pazgjidhshme” (domethënë, për zgjidhjen e problemeve të tilla do të nevojitet një kohë e gjatë). Në situata të tilla, do të përfitojnë maksimalisht të gjithë personat e korruptuar.

Sugjerime qeverisë për lojën e korrupsionit

Duke analizuar me kujdes sfidën e Qeverisë Berisha në luftën kundër sistemit aktual të korrupsionit, lindin natyrshëm pyetjet e mëposhte:
– Në çfarë mase harmonizohen pikëpamjet e kësaj qeverie mbi strukturën e sistemit të antikorrupsionit me Teorinë Bashkëkohore të Korrupsionit?
– Me cilin ekip shkencor është pajisur Qeveria Berisha për të dalë fituese në lojën e korrupsionit?
Unë kam mendimin se faktorët e renditur më poshtë prezantojnë disa mangësi të kësaj qeverie në luftën efektive kundër sistemit të korrupsionit dhe se mënjanimi i shpejtë i këtyre mangësive është kusht i nevojshëm por jo i mjaftueshëm që sistemi i antikorrupsionit të rezultojë fitues në lojën e korrupsionit
1. Teoria Bashkëkohore e Korrupsionit argumenton se Agjencia Kombëtare e Antikorrupsionit është nënsistem kryesor i sistemit të antikorrupsionit.
Në shkrimin “Pse nevojitet Agjencia Kombëtare Antikorrupsion” është argumentuar nevoja e ngutshme për krijimin dhe funksionimin e kësaj agjencie. (Postimi im i mesiperm permban kete shkrim - Borix) Gjithashtu, janë saktësuar detyra kryesore që duhet të kryejë ky institucion i pavarur nga politika. Por, për këtë çështje të rëndësishme Qeveria Berisha nuk ka reaguar.
2. Mosfunksionimi i Agjencisë Kombëtare të Antikorrupsionit bëhet shkak për lindjen e dyshimit se qeveria aktuale po e lufton korrupsionin me metodën selektive. Kjo do të thotë se do të ndëshkohet rregullisht vetëm ajo pjesë e nëpunësve të korruptuar të cilët nuk kanë interesa të përbashkëta me disa pushtetarë të korruptuar dhe nuk do të ndëshkohet pjesa tjetër e burokratëve të korruptuar, të cilët janë shërbëtorë besnikë të këtyre pushtetarëve.
3. Mosfunksionimi i Agjencisë Kombëtare të Antikorrupsionit interpretohet edhe si vetëbesim i tepruar i Qeverisë Berisha në Task Force Antikorrupsion, i cili është plotësisht i politizuar. Kërkime shkencore bashkëkohore në Psikologji dhe Teorinë e Informacionit kanë argumentuar se vetëbesimi i tepruar shndërrohet, me kalimin e kohës, në bindje të gabuar. Kjo do të thotë se vetëbesimi i tepruar të çon drejt humbjes.
4. Qeveria ka treguar interes të pakët për studimin “Llogaritja e Probabilitetit të Zbulimit dhe Probabilitetit të Ndëshkimit të Korrupsionit”, të prezantuar dhe diskutuar në tryezën e rrumbullakët, të zhvilluar në University of New York Tirana, në datën 16 dhjetor 2005. Nëpunës shtetërorë të lartë, pjesëmarrës në këtë aktivitet shkencor, propozuan që ky studim të zbatohet së shpejti në doganat, tatim-taksat e biznesit të madh, në investigimin e korrupsionit të politikanëve dhe policisë. Por, deri tani, nuk ka patur kontaktime për realizimin në praktikë të studimit. (Gjithesesi, ju kujtoj se disa kohe pas perfundimit te ketij artikulli, Drejtoria e Doganave pranoi te bashkepunonte per te monitoruar indikatoret e korrupsionit tek nenpunesit e doganave - Borix). Rikujtojmë një pohim themelor të Teorisë së Korrupsionit: “Qeveritë e dobta, të cilat nuk monitorojnë veprimtarinë e nëpunësve shtetërorë të të gjitha niveleve me anën e indikatorëve të korrupsionit, lejojnë që sistemi i korrupsionit të mbijetojë dhe lulëzoje”. Fjalët “qeveri e dobët” nënkuptojnë mungesën e vullnetit politik të qeverisë për të luftuar pa kompromis sistemin e korrupsionit.
Efektiviteti i monitorimit me anën e indikatorëve të korrupsionit karakterizohet nga probabiliteti i ndëshkimit të aktit korruptiv të faktuar. Sa më i lartë të jetë niveli i korrupsionit në hierarkinë administrative shtetërore, aq më i vogël do të bëhet probabiliteti i ndëshkimit të akteve korruptive, sepse autoritetet qendrore do të bëhen gjithmonë e më të korruptuar dhe sidomos sepse aktet korruptive në shtresën e ulët të hierarkisë do të zbulohen më me lehtësi nga shefa të korruptuar se sa nga shefa të ndershëm. Prandaj, monitorimi i veprimtarisë së zyrtarëve të të gjitha niveleve me anën e indikatorëve të korrupsionit është i domosdoshëm.
5. Qeveria duhet të kërkojë mbështetje nga institucionet fetare në luftën kundër korrupsionit. Besimi tek Zoti dhe predikimet fetare janë forca madhore për të ruajtuar të paprekur ndershmërinë njerëzore nga tundime djallëzore. Të gjitha fetë e dënojnë rreptë korrupsionin. Roli i besimit tek Zoti në zvogëlimin e nivelit të korrupsionit nuk duhet injoruar kurrësesi në kushtet e vendit tonë!
6. Qeveria duhet të ndërgjegjësohet se në lojën e korrupsinit ajo përballet me një kundërshtar të pajisur me nivel të lartë shkencor, i cili përdor metoda të sofistikuara. Prandaj, lufta e suksesshme kundër sistemit të korrupsionit presupozon se qeveria duhet të pajiset me një grup shkencor të përbërë nga matematikanë dhe informatikanë të kualifikuar. Detyrë parësore e këtij grupi do të jetë gjetja e strategjive optimale dhe zbatimi i metodave moderne të optimizimit në lojën e korrupsionit. Është gabim i pafalshëm të lihet zhvillimi i lojës së korrupsionit në dorë të disa aparatçikve, të cilët madje nuk dinë as të formulojnë saktë problemet e ndërlikuara që do të lindin. Nuk mund të imagjinohet kurrësesi që “persona” të kësaj kategorie të zbatojnë Teorinë e Kompleksitetit të Kollmogorovit, Metodën e Optimizimit Nash-Harsanyi-Vorobjev ose Teorinë e Plotësueshmërisë Strategjike të Bulow-Geanakoplos-Kempherer për të gjetur zgjidhje optimale të lojës së korrupsionit.

Mendoj se për disa çështje të këtij shkrimi mund të zhvillohet një debat i hapur.

* * *

Se pari, ky artikull eshte shkruar pas disa kerkimeve te thella ne teorite e permendura, si dhe pas aplikimit te suksesshem te ketyre teorive ne disa shembuj reale dhe praktike per rastin e Shqiperise.

Se dyti, korrupsioni konsiderohet si nje loje komplekse, e cila mund te modelohet me ane te Teorise se Optimizimit dhe kriteret e Nash-Harsanyi-Vorobjev per gjetjen e ekuilibrit ne fjale. Ne kete pike, lind nevoja per Matematiciene, Informaticiene, Psikologe, Politologe, Ekonomiste, e te tille te tjere. Kjo do te thote se korrupsioni nuk luftohet me ane te fjalimeve shumengjyreshe te analisteve politike apo te politologeve apo te politikaneve, por me ane te shkencetareve te pakten te fushave qe permenda.

Se treti, ne artikull jepet nje permbledhje kontrastuese e punes se bere nga Qeveria Berisha ne luften kunder korrupsionit perkrah parimeve shkencore qe duhet te shpalose kjo lufte. Eshte argumentuar perse Task Force Antikorrupsion eshte e pavlefshme per kete lufte; ajo perbehet nga politikane te nje krahu, te cilet eshte e sigurt se e kthejne luften antikorrupsion ne nje lufte selektive, pra nuk i godet te gjithe te korruptuarit, por disa. Kjo nuk quhet nisme antikorrupsion!

Se katerti, ne artikull paraqiten gjashte sugjerime drejtuar qeverise aktuale (mund te kishte qene edhe ndonje qeveri tjeter), ne menyre qe te marre hapa sa me te shpejta per te goditur korrupsionin. Artikulli eshte shkruar ne vjeshte 2005, pra kur Qeveria Berisha sapo ishte formuar. Jam pothuaj i sigurt se, nese keto sugjerime do te ishin marre ne konsiderate qe atehere, Shqiperia nuk do t'i ndiente kaq thelle kthetrat e korrupsionit administrativ dhe ekonomik. Nje pike interesante (te cilen Prof. Kolaneci e cileson te domosdoshme) eshte shfrytezimi i fese dhe institucioneve fetare si nje mjet psikologjik dhe moral per te goditur korrupsionin. (Sa per informacion, nisur edhe nga fakti qe une jam ateist dhe kam shume rezerva per fene, ne kete pike kam patur nje debat teper te shkurter me Prof. Kolanecin, por kjo nuk ka rendesi.)

Mbi te gjitha, fjalia mbyllese e artikullit i fton politikanet dhe zyrtaret e larte te zhvillojne debate te hapura rreth sugjerimeve dhe integrimit te shkencetareve te fushave te lartpermendura ne luften kunder korrupsionit (une jam i parimit se 'politikani' me 'profesionistin' jane reciprokisht perjashtues te njeri tjetrit). Nisur nga kjo, ne Universitetin e New York-ut ne Tirane u zhvilluan dy tryeza te rrumbullakta - me figura politike dhe bashkepuntore te ngushte te Kryeministrit Berisha, duke mos lene jashte edhe drejtoret e disa institucioneve kyçe (doganat). Nga njera ane, pati hezitime kur u diskutuan indikatoret e korrupsionit dhe modelimi probabilstik i tyre per te monitoruar nivelet e korrupsionit ne cdo individ te nje institucioni te caktuar. Une mendoj se hezitimi ishte pasoje e mungeses se dijes ne fushat matematike dhe me gjere nga ana e te ftuarve. Nga ana tjeter, pas nje periudhe shume te gjate (pas rreth nje viti e gjysme) ish-drejtori i doganava, P. Dervishi, pranoi te monitorohej korrupsioni sipas modelit 'Kolaneci' (sic i referohem une). Keto monitorime jane ende ne progres.

Personalisht, jam i zhgenjyer nga politikanet, politologet, analistet politike, dhe profesoret e Universitetit te Tiranes (te cilet ishin pjesemarres ne tryezen e dyte te rrumbullaket, por sic hyne ashtu dolen). Keta as nuk e kane marre mundimin te ngrene nje grup objektiv, per te zbatuar idete dhe projektet e tyre per te hequr kthetrat e korrupsionit te ngulura thelle neper insitucionet shteterore shqiptare. Uroj qe ne te ardhmen kete vend ta drejtoje dikush me mend ne koke, me parime perendimore, me konsiderata per sugjerime profesionale, me vullnet per ta perparuar kete vend.

[JestersWorld]

Postime me shume vlere

Falemnderit qe i ke postuar

[Arbër Vokrri]

Me poshte e keni linkun per nje material 26 minutesh te pa-transmetuar neper media dhe te papublikuar me heret se sot (29 qershor 2007). Aty do te gjeni pergjigjje per shume pyetje qe mund te ju kane kaluar neper mend ne lidhje me rrjedhat politike ne Kosove.
http://video.google.com/videoplay?do...76796690325135

[Borix]

Arber, je ne temen e gabuar... Po flitet per modele te luftes kunder korrupsionit ne shtetin shqiptar, jo per korrupsionin ne Kosove. Po diskutohen, gjithashtu, modele per luften qe duhet zhvilluar, si dhe per pasoja te mundshme nga shkaqe te mundshme...

[Gurracake]

Me konkret dhe precis ne kunderluftim te korupsionit; mbyte nepotizmin.

[sistemet]

per mendimin tim korrupsioni luftohet duke ngritur nje strukture te ngjashme me Fbi amerikane e cila do te skedoje cdo njeri qe ben prpesira dhe ti coje te dhenat drejt ne gjykate.
Tjeter mundesi per eshte rritja e marzhit te denimit per miremarrje e mitedhenie ne permasa shume me te medha sec parashikon sot kodi penal
Shume shtete per fenomenet qe e shqetesojne bejne politike penale dmth ngrene marzhin e denimeve per krimet me te spikatura qe brejne shoqerine civile. Shqiperia akoma nuk ka hyre ne kete edukate ligjore

[SKUTHI]

Atehere korrupsioni eshte nje fenomen qe karakterizon shume aspekte te nje shoqerie, eshte nje tregues i gjendjes civile,politike dhe etike te nje vendi.Per fat te keq nisma per te luftuar kete fenomen behet nga vete aktoret qe ndihmojne rritjen e ketij fenomeni,eshte e veshtire qe njerezit te mobilitohen per te protestuar kunder korrupsionit se nje pjese e madhe e tyre e ushtrojne vete kete lloj metode edhe pse do te ishte e veshtire praktikisht.Pra problemi kryesor eshte mbikqyrja e klases drejtuese dhe garantimi i korrektesise se veprimtarise se tyre,kjo lloj korrektesije mund te vije vetem nqs. ka trasparence,kjo trasparence mund te vertetohet nga liria qe kane mediat ose mjetet e tjera te informacionit te nderrmarin iniciativa investigimi ne cdo fushe te shoqerise ,pasi mediat kane nje rol te rendesishem persa i perket formimit te opninionit publik dhe siç e dine mire politikanet ne çdo fushate elektorale investimet me te medhaja intelektuale dhe
ekonomike shkojne kundrejt mediave,qe sherbejne per te nxitur sadopak elektoratin.Nje rol pra te rendesishem ka informacioni i cili duhet te jete i pavarur nga partite dhe nga fondet publike qe perdoren si mjete kercenimi nga pushtetaret.Personalisht mendoj se ky eshte hapi i pare dhe me i rendesishem qe duhet bere ;shembulli vjen nga ata me te "medhenjte" se ato te "vegjelit" veprojne si ti mesosh.Nje aspekt tjeter i rendesishem eshte meritokracia nje menyre e fuqishme per te luftuar korrupsionin i cili eshte antimeritocraci.Kjo do te thote ta edukosh nje shoqeri ne baze me vlera dhe parime, ti japesh mundesine atyre qe kane vlera te ecin perpara duke krijuar keshtu nje shoqeri me vitale dhe me te drejte. Shprehja :"Korrupsioni ka lindur nga halli dhe do te zhduket vetem kur te mbaroje halli" duhet te kuptohet pak ndryshe nuk eshte korrupsioni qe ta heq hallin por perkundrazi eshte korrupsioni qe ta shton hallin..Korrupsionin e bejne ata qe kane me cfare ta bejne,kurse ata qe s'kane ,rrine gjithmone me gisht ne
goje.

[vloonjat]

Ato pyetjet qe ka bere Albo jane nje cik te thella dhe ne sejcili mund te fillojme me analiza pa fund.
Kur isha ca me i vogel dhe jetoja ne Vlore(flasim ketu e para 12-13 vitesh), njehere degjova njerin (qe kishte ardhur nga Italia refugjat per vizite gjate veres) ne nje kafene kur bente muhabet, dhe teksualisht tha keto fjale:"Qe Shqiperia te rregullohet, te gjithe Shqiptaret duhet te dalin njehere nga Shqiperia, edhe pastaj te kthehen prape". Kur e tha dukej qe ishte pak i irrituar se sikur e tha me gjith shpirt. Kur e degjova, thashe epo ky nipcja po na shet pord*e, çoç i duket vetja. Tani qe jam vet jashte e kuptoj qe ai e ka patur aq mire sa ska ku te veje.
Dua te them qe krimbi i korrupsionit eshte tek individi. Pjesa me e madhe e njerezve ne Shqiperi u duket normale rryshfeti dhe eshte bere si pjese e jetes se perditshme(si buke e djath kur i thone).
Keshtu qe ma ha mendja qe te behet dicka tamam atje, duhet qe shume nga ne qe jemi jashte dhe kemi bere nje cop shkolle ketu te shkojme atje. Sepse mendoj qe shume nga ne jashte atdheut se kemi ate krimb(te pakten tani per tani).
Se sa nga ne jane te gatshem te shkojne atje (edhe te lene kete jete ketu) eshte tjeter pune pastaj.