Kryengritja e Përgjithshme Shqiptare e vitit 1912

[cincinati5]

UF se te ze koka kur lexon sa te dobet ishin te paret tane ne diplomaci .nuk e kupuan ne koh rrezikun qe u kanosej ,dhe qe teper von per tu riorganizuar per te mbrojtur trojet tona.

Megjithate fuqit e medha e paguan shum shtrejt coptimin e trojeve shqiptare.duke formuar pseudoshtetet sllave,dhe megali hellas....

sidomos Anglia edhe pse doli gjys e rrenuar nga keto luftra qe pasuan e humbi te qenit superfuqi 1
ne bot ,duke ju ngushtuar laku gjithnji e me shum nga influenca sllavo ruse ne ballkan,dhe e detyruar per te mbijetuar nga terrori kuq i hapi rrugen SHBA te ishte fuqia e par per te zotruar detrat.

[maratonomak]

mungesa e nje aleati te fuqishem ne rajonin ballkanik dhe mungesa e nje ushtrie taktike te mirefillte e mire organizuar dhe furnizuar ne arme dhe tradhtia e disa prijesve shqiptare filoturk dhe loja e dyfishte e turqise ne renim e siper , bene qe kryengritjet e 1912 te mos arinin qellimin e vertete dhe si rjedhoje pati edhe nje shkaterim te pergjithshem ne trojet shqiptare .

do doja te dija nga analistet dhe historianet dhe nda deshmite e asaj kohe , se perse arberoret nuk i debuan otomanet me heret , ashtu sic beri greqia , serbia , bullgaria e rumania .

perse nuk filluan kryengritjet popullore ne 1830 , pikerisht atehere kur greqia formoi shtetin e saj te lire nga perandoria otomane ?

pse nuk iu bashkangjiten kryengritesve arvanitas [arberoret e greqise ] , me qellim qe te fitonim edhe ne lirine tone njesoj si popujt e tjere te ballkanit ?

pse i qendruam besnik otomaneve dhe vetem shume vone kerkuam pavaresi nga kesaj perandorie ?

une kam lezuar qe ndersa popujt e tjere te ballkanit luftonin per liri e pavaresi , ne jo vetem qe nuk i ndihmonim dhe nuk benim po ashtu si ata [qe te luftonim kunde te njejtit armik] , por ne ndihmonim me ushtri dhe luftetare perandorine otomane duke i luftuar keta popuj , duke theksuar pikerisht luftetaret e famshem arvanitas te cilet ishim te nje gjaku dhe te nje race .

mund te shtoj gjithashtu qe kryengritjet popullore qe i prine arvanitasit kishin per qellim lirine dhe pavaresine e tyre nga perandoria otomane , por ata nuk kishin me doemos si qellim krijimin e nje shteti greko -ortodoks e cila pasi u krijua ne saje te gjakut te derdhur arvanitas dhe ndihmes se madhe te fuqive te medha , e shtypi krenarine arvanitase duke burgosur , torturuar dhe vrare shume prijes arvanitas te cilet ishin ne krye te revolucionit te ashtuquajtur grek , qe ne fakt ishte vecse nje lufte arberorve te greqise,.


une nuk e kam ende te qarte , nese revolucioni grek mori edhe karakter si lufte fetare apo jo?

une nuk e di nese prijesat arvanitas te revolucionit grek ndiheshim me shume greko[ortodoks apo arvanitas -ortodoks ?

gjithsesi , fakti qe u shkeputem te fundit nga perandoria otomane do te thote qe ;

500 vjet roberi shkaktuan nje gjunjezim kultural -moral , kombetar ,dhe ekonomik duke krijuar nje vellazeri dhe paqe te manipuluar edhe nepermjet fese islame qe arberoret pranuan dhe si rjedhoje ishim te paret qe humbem shume gjera te cmueshme si komb dhe te fundit qe mezi i fituam .

gjithashtu , mendoj se meqe arberoret identifikoheshin si muslimane , nuk patem nje simpati dhe perkrahje nga ndonje shtet dhe popull ne europe e ballkan dhe nuk ndodhi me ne ashtu sic ndodhi me greqine e serbine te cilet paten perkrahje te plote nga fuqite e medha ne krijimin e shtetit te tyre te te pavarur .

pra gjithcka shqiptare qe kemi sot , e kemi prej mijera e mijera deshmoreve te rene ne lufte per liri e pavaresi .

krijoni peshoren ne mendjen tuaj dhe peshoni shqiperine atershme te 1912 dhe shqiperine sotme .

[Dar_di]

UF se te ze koka kur lexon sa te dobet ishin te paret tane ne diplomaci .nuk e kupuan ne koh rrezikun qe u kanosej ,dhe qe teper von per tu riorganizuar per te mbrojtur trojet tona.

Megjithate fuqit e medha e paguan shum shtrejt coptimin e trojeve shqiptare.duke formuar pseudoshtetet sllave,dhe megali hellas....

sidomos Anglia edhe pse doli gjys e rrenuar nga keto luftra qe pasuan e humbi te qenit superfuqi 1
ne bot ,duke ju ngushtuar laku gjithnji e me shum nga influenca sllavo ruse ne ballkan,dhe e detyruar per te mbijetuar nga terrori kuq i hapi rrugen SHBA te ishte fuqia e par per te zotruar detrat.

Kryengritja e Përgjithshme e vitit 1912 (ka qëndrime historianësh që ajo nuk qe një kryengritje e përgjithshme, siç jemi mësuar ta njohim në historiografinë tonë), ndonëse solli çlirimin e pothuajse të gjitha qyteteve të Shqipërisë, nuk arriti të jepte frytet e saj të plota për një varg arsyesh të brendshme e të jashtme e, në radhë të parë, për shkak të mosmarrëveshjeve e të mungesës së bashkëpunimit të qëndrimeve në udhëheqjen e Lëvizjes Kombëtare në atë periudhë. Duke e vënë theksin tek këto mosmarrëveshje, siç pohon akademik Kristaq Prifti bazuar tek Luigj Gurakuqi, i cili shkruante më 7 shtator 1912 nga Kosova: “Në qoftë se Atdheu nuk nxori fitimin e pritur, nga gjaku i derdhur (më 1912) faji është i të gjithë neve”.

Mbështetur në dokumente të kohës, si në letrat e telegramet e shkëmbyera midis atdhetarëve në Shqipëri dhe raporteve diplomatike të konsujve të akredituar në pjesën evropiane të Perandorisë Osmane (viset shqiptare), arrijmë në disa konkluzione, siç ka përfunduar Prof. Dr. Nevila Nika:
1. Deri në prag të fillimit të luftërave ballkanike mendimi për shpalljen e mëvetësisë akoma nuk ishte qartësuar tek të gjithë veprimtarët e Lëvizjes Kombëtare;
2. Veprimtarët e kolonive të mërgimit kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm për arritjen e ngritjes së flamurit kombëtar;
3. Organizimi, drejtimi e bashkërendimi i Kryengritjes së Përgjithshme të armatosur nuk funksionoi si duhet;
4. Spektri i atyre që kontribuuan në rrafshin politik, në atë ushtarak apo edhe financiarisht në arritjen e ditës së Pavarësisë është shumë më i gjerë nga ai që njihet apo që kemi thënë rëndom për dekada të tëra;
5. Frika e copëtimit të viseve shqiptare, që ekzistonte tek drejtuesit e platformës kombëtare shqiptare, u vërtetua plotësisht që në muajt e parë pas Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.

Britania e Madhe nuk ka qenë kryekëput kundër çështjes shqiptare, siç jemi mësuar ta lexojmë në literaturën tonë historiografike. Qëllimi i saj ishte të pengonte depërtimin e imperializmit sllav në Ballkan dhe mbizotërimin e tij edhe në Mesdhe. Britania e Madhe, tek çështja e autonomisë së viseve shqiptare, i është deklaruar Portës së Lartë se ky është një problem i brendshëm që vetë Porta duhet ta rregulloj. Tek aspirata e Mbretërisë së Serbisë për dalje në Detin Adriatik, Britania e Madhe ka qenë dakord për këtë çështje, por vetëm nëse Mbretëria Serbe do të arrinte aty pa krisma armësh. E dihet mirëfilli se një synim të tillë ajo nuk do të mund ta realizonte pa pasur përballje me faktorin shqiptar. Kjo, në sensin diplomatik, siç ka vlerësuar Dr. Frashër Demaj, që ka hulumtuar e studiuar këtë problematikë mes Britanisë së Madhe dhe çështjes shqiptare, është një JO e madhe që i është thënë synimit serb drejt viseve shqiptare.

mungesa e nje aleati te fuqishem ne rajonin ballkanik dhe mungesa e nje ushtrie taktike te mirefillte e mire organizuar dhe furnizuar ne arme dhe tradhtia e disa prijesve shqiptare filoturk dhe loja e dyfishte e turqise ne renim e siper , bene qe kryengritjet e 1912 te mos arinin qellimin e vertete dhe si rjedhoje pati edhe nje shkaterim te pergjithshem ne trojet shqiptare .

Ishte Perandoria e Austro-Hungarisë që bëri përçapje ta mbështesë Kryengritjen e Përgjithshme, por, edhe ajo, kur pa se tendencat për mbështetje të platformës së kësaj Kryengritje nuk u shikuan me sy të mirë, madje edhe u kundërshtuan, nga ana e fuqive të tjera, pos asaj deklarative, iu shmang një mbështetje të veprimeve konkrete. Nuk është problemi këtu i mungesës së armëve që do të pengonte suksesin e kryengritësve, por problemi ka qenë tek mungesa e rënies në një mendje mes krerëve të kësaj kryengritje. Hasan Prishtina kishte mosmarrëveshje pothuajse me gjithë krerët ose tribunët popullorë të Vilajetit të Kosovës, të cilët, siç theksohet në dokumente të kohës, kishin për synim arritjen e autonomisë me në krye të Abdyl Hamitit II, sulltanit që ishte në krye të Perandorisë nga vitit 1876-1909. Për këtë arsye dhe arsye të tjera, ai u detyrua që Kuvendit të Ferizajt (6 gusht 1912), ti paraqesë 14 pika të moderuara, të cilat nuk përçanin krerët e kryengritjes dhe po ashtu ishin më të realizueshme për Portën e Lartë.

Dar_di

[Dar_di]

NJOFTIM I KONSULLIT TË FRANCËS NË SHKUP, PËR SHKËLQESINË E TIJ, ZOTIN POINCARE, KRYEMINISTËR DHE MINISTËR I PUNËVE TË JASHTME, RRETH ARDHJES DHE QËNDRIMIT TË SHQIPTARËVE NË SHKUP.

N. 102.

Shkup, më 14 gusht 1912

Gjendja në Shkup.

Shqiptarët po vazhdojnë të arrijnë me armë në Shkup, por mbajnë qetësi të madhe dhe disiplinë të vërtetë.

Dje, duke udhëtuar me karrocë nëpër rrethinat e qytetit, për të shikuar nëse ata vërtetë po i afroheshin Shkupit, unë kam takuar rastësisht, një gjysmë ore larg Kalasë, një kolonë prej 2.000 vetash përafërsisht komanduar nga Bajram Curri dhe Riza Beu i Gjakovës. Bajram Curri, të cilin e kisha njohur dikur në Shkup, më njohu menjëherë dhe, sipas traditës shqiptare, unë nuk pata mundësi të refuzoja cigaren dhe kafenë që m`i ofroi. Bëra me të një bisedë përafërsisht një çerek ore; gjatë asaj kohe Riza Beu shkoi në Shkup për të diskutuar me Valiun në lidhje me kërkesat. Ka arsye të besohet që punët do të rregullohen shpejt; këtë na e ka pohuar valiu, Galib Pasha, kur pranoi sot në mëngjes Korin Konsullor, në vizitë zyrtare, me rastin e marrjes së shërbimit.

Mbrëmë, në çastin e perëndimit të diellit, ndodhi në qytet njëfarë paniku, sepse, për fillim të Ramazanit, të gjithë shqiptarët dhe shumë myslimanë kanë filluar të shtien me armë në ajër, me mijëra plumba.

Fatmirësisht pati vetëm disa të lënduar rastësisht. Është formuar një komision nën kryesinë e kryetarit të bashkisë, për ushqim të shqiptarëve, numri i të cilëve shtohet nga ora në orë. Ky komision ka vendosur t`i bëjë thirrje zemërgjerësisë së komuniteteve të ndryshme. Komuniteti grek dhe ai vllah kanë ofruar një shumë prej 200 lirash turke.

Nënshkruar: P. Carlier.

AMAE, Turquie, Guerres Balkaniques, IV, Vol. 232, 1-20 aout 1912, AIH, F. 206.

[urtesia]

e vertet, e vertet.
me mbajt rend, me mbajt rend.

me kris me pushke me bo sefa,
se flamurin bajrami se ka

[Dar_di]

Bajram Curri me shokët dhe bashkëluftëtarët e tij në Shkup