Shqipëri, burokracia pengon turizmin dhe investimet

[Cimo]

Nga Vladimir Kvint

Presidenti Bush po përgatitet që të bëhet presidenti i parë në detyrë që viziton vendin e vogël ballkanik, Shqipërinë, që ka një histori të gjatë dhune, varfërie të skajshme dhe izolimi. Kjo vizitë do të lejojë komunitetet amerikane dhe europiane të biznesit, të rivlerësojnë imazhin ndërkombëtar të Shqipërisë si dhe mundësitë e rreziqet që përbëjnë realitetin e sotëm. Është e vështirë të gjesh një vend me imazh më të paqartë se ai i Shqipërisë. Sot, ky vend është pa diskutim një demokraci, me një ekonomi të privatizuar në masën 80 për qind dhe orientim të fortë drejt SHBA-së, Europës dhe NATO-s. Kujtoj një mbrëmje të vonë, ndërsa ecja rrugëve të Tiranës bashkë me Steve Forbes. Ai më tregoi tavolinat e një kafeneje të hapur, të zbukuruara me ornamente argjendi. Pronari i saj nuk shqetësohej aspak për ndonjë vjedhje të mundshme. Ky është niveli i sigurisë në Shqipëri. Kur skemat piramidale që kishin mbërthyer të gjithë ekonominë shqiptare falimentuan një dekadë më parë, qindra mijëra investitorë pa përvojë që kishin depozituar kursimet e jetës së tyre në këto skema të parregullta, duke u besuar premtimeve të shefave të tyre, e gjetën vetën pa asnjë lek. Gjatë ditëve të trazirave që pasuan, rreth 2.000 vetë u vranë në rrugë. Por, kjo periudhë ka kaluar tashmë. Shqipëria e ka konfirmuar angazhimin e saj për integrimin europian dhe për të drejtat e njeriut. Falë strategjive të suksesshme të disa ekonomistëve kombëtarë, si ministrat Arben Malaj dhe Genc Ruli, stabiliteti financiar është rikthyer në vend. Sot, Shqipëria është një vend me potencial të madh, veçanërisht në fushën e turizmit, ndërtimeve, nxjerrjes së kromit dhe industrisë hidroelektrike. Disa kompani të nivelit botëror operojnë me sukses në Shqipëri, mes tyre edhe Bechtel (që po ndërton një autostradë prej 57 kilometrash që lidh Shqipërinë me Kosovën, Siemens, Raiffeisen Bank dhe France’s Societe Generale, (që ka blerë 75 për qind të aksioneve të Bankës Popullore të Shqipërisë). Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe disa banka investimesh të mirënjohura, po financojnë projekte shumë efikase. Banka Botërore konfirmon garancinë kundër rreziqeve politike në Shqipëri dhe ka investuar 915 milionë dollarë në 63 projekte. Dhjetëra fluturime ditore nga kompani të mëdha si Austrian Air, British Airways, Alitalia dhe Lufthansa, e lehtësojnë udhëtimin drejt bregdetit të saj mesdhetar.
Në çdo kohë, rreth 9 për qind e njerëzve në Shqipëri janë turistë të huaj. Mes partnerëve kryesorë tregtarë të Shqipërisë janë Italia, Greqia, Gjermania dhe Turqia. Mos u gaboni me numrin e vogël të popullsisë (3.2 milionë banorë). Duhen marrë parasysh edhe 2.5 milionë banorët në territorin e Kosovës, që kanë një kufi të përbashkët me Shqipërinë. Rreth 8 milionë shqiptarë jetojnë jashtë shtetit dhe të ardhurat prej tyre e rrisin fuqinë ekonomike të vendit. Për më tepër, Shqipëria do të jetë së shpejti pjesë e Zonës së Përbashkët Ekonomike të Europës Juglindore. Shqipëria është, për mendimin tim, vendi më proamerikan në Europë. Një shqiptar i moshuar më pyeti se si mund të bëhej Shqipëria shteti i 51-të i Amerikës. Unë ndodhesha në Tiranë, në ditën e parë të pushtimit amerikan në Irak, në vitin 2003. Nga dritarja e hotelit, vura re se njerëzit po grumbulloheshin në shesh. Kur pyeta se pse po protestonin ndaj luftës, u habita kur më treguan se ata po demonstronin mbështetjen e tyre për Amerikën. Shqiptarët kanë vuajtur për 50 vjet nën regjimin komunist diktatorial, ndaj ata shprehin simpati për irakianët. Ashtu si në të gjitha vendet ku tregu është në tranzicion, klima e biznesit këtu mbetet delikate. “Club Med”, një korporatë e turizmit, e njohur në të gjithë botën, u përpoq të trokiste në portën shqiptare, por pa sukses. Inercia burokratike dhe mungesa e lidershipit në vend e kanë vonuar progresin. Debatet e sikletshme mes palëve sollën për pasojë, pezullimin e projektit të infrastrukturës hekurudhore të “General Electric” mes Durrësit dhe Tiranës. Për arsye të ngjashme, edhe “Hyatt” vendosi të heqë dorë nga ndërtimi i kazinosë në vend.
Mungesa e energjisë elektrike, gjithashtu pengon progresin dhe zhvillimin e projekteve të tjera. Në këtë vend është shumë e nevojshme të goditet korrupsioni e burokracia dhe të reduktohet papunësia. Reformat ekonomike dhe fiskale janë të domosdoshme dhe taksa e sheshtë do të jetë pa dyshim fitimprurëse. Ndërtimi po lulëzon në Shqipëri. Në të gjithë vendin është gati e pamundur të gjesh një vend pa kantier ndërtimi pranë. Por, që të jemi fare të sinqertë, është e vështirë që këtu të gjesh një vend pa shenja varfërie. Gjithsesi, për shkak të mungesës së investimeve në industrinë e materialeve të ndërtimit, kompanitë italiane dhe greke janë shfaqur si furnizuese të çimentos dhe mermerit, pasi kompanitë shqiptare nuk arrijnë të përmbushin kërkesën në vend.
Edhe produktet e tekstilit si bluzat dhe kapelet, vijnë nga jashtë. Shqipëria ka një rritje të qëndrueshme të GDP-së së saj, ka nivel inflacioni të barabartë me atë të SHBA-së, një monedhë të qëndrueshme, sistem ligjor të zbatueshëm, si dhe ka reduktuar koston e hapjes së një biznesi. Shqipëria dikur ka qenë një ndër qendrat e arsimit botëror, ku perandori i ardhshëm August studionte, kur mori lajmin e vrasjes së xhaxhait të tij, Cezart. Rreth 2.050 vjet më vonë, historia e pasur dhe traditat e këtij vendi me pozitë strategjike janë ende të panjohura, ashtu si dhe mundësitë e mëdha të tij për biznes fitimprurës.

Balkanweb