A duhet largohet Janullatos prej kryesise Kishes orthodokse shqiptare?

[ilia spiro]

Intervistë e atë Artur Liolinit dhënë gazetës “Shqip”

I urojmë Kryepiskopit Anastas punë të mbarë dhe të bekuar!

Kancelari i Kishës Orthodhokse të Bostonit, e cila është një vatër jo vetëm fetare për shqiptarët e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, shumë i njohuri atë Artur Liolini, tregohet menjëherë i gatshëm të flasë për situatën në Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, por edhe për probleme të tjera në lidhje me shqiptarët kudo që ndodhen.

Duke folur në një intervistë ekskluzive për gazetën “Shqip”, atë Liolini, synon të japë një mesazh pajtimi mes orthodhoksëve, duke lëshuar për të parën herë një mesazh që nuk e kishte thënë më parë, duke i kërkuar Presidentit të Republikës, që t‘i japë shtetësinë shqiptare Kryepiskopit Anastas.

Së fundmi, në Shqipëri ka shpërthyer një polemikë, në lidhje me emërimin e një prifti joshqiptar, por me kombësi dhe nënshtetësi greke, si drejtues i komunitetit orthodhoks të Jugut të Shqipërisë. A mund të më thoni ju lutem, opinionin tuaj në lidhje me këto zhvillime?

Kam lexuar për emërimin e mitropolitit Dhimitër (Sinaiti) në fronin e Gjirokastrës. Imzot Dhimitri ka shërbyer si arkimandrit dhe dekan i kësaj kishe për afro 14 vjet me radhë, periudhë në të cilën nuk kemi dëgjuar ndonjë gjë veçse fjalë të mira për sjelljet e tij. Besoj se edhe Presidenti i Republikës mori pjesë në shërbesat e kësaj kishe vitin e kaluar për festat e Krishtlindjes dhe dha komente për shqipen e bukur që dëgjoi gjatë shërbesës. Kështu, me këto të dhëna jemi të gëzuar se një shërbëtor i Zotit me nam të mirë udhëheq tani peshkopatën e Gjirokastrës, e cila ishte vakant për shumë vite. Kemi shpresë se imzot Dhimitri, i cili ka shërbyer në gjuhën shqipe, si dhe greqisht, do plotësojë detyrat për të mirën e famullisë së tij.


Atë Liolin, me emërimin e mitropolitit të Gjirokastrës me kombësi greke, Sinodi i Shenjtë i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dominohet nga klerikë grekë, duke prishur kështu ekuilibrin e autoqefalisë. Ju Hirësi, si i konsideroni këta ekuilibra të tjerë?

Sipas lajmeve zyrtare nga Kryesia e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, anëtarët e Sinodit të Shenjtë janë 4 klerikë të lartë me kombësi shqiptare, 1 që është arvanitas dhe dy me prejardhje nga Greqia. Por për më shumë rëndësi, të gjithë kanë shërbyer në Shqipëri për vite me radhë me sjellje tepër korrekte dhe të përshtatshme siç u takon klerikëve të ndershëm.

Jemi të gëzuar se në të njëjtin vendim u zgjodhën edhe dy peshkopë të tjerë: Imzot Nikolla (Hyka), i cili do të kryesojë Akademinë Teologjike në Durrës, dhe imzot Andon (Merdani). Të gjitha këto janë shenja pozitive dhe raste për t’u gëzuar. I urojmë punë të mbarë dhe të bekuar.


Kreu i kishës së Shën Marisë në Elbasan, atë Nikolla Marku, ka kërkuar që në situatën aktuale në gjirin e Kishës Orthodhokse, duhet të ndërhyjë edhe komuniteti shqiptar i SHBA-së dhe në veçanti, ka kërkuar ndërhyrjen Tuaj si personalitet jo vetëm i orthodhoksëve shqiptarë. A e shikoni të arsyeshme ndërmjetësimin për të qetësuar, apo për të zgjidhur këtë polemikë ndërmjet orthodhoksëve në territorin e Republikës së Shqipërisë?

Nuk e shoh si të përshtatshme ose të nevojshme, në fakt, për një klerik të Kishës Orthodhokse të Amerikës të ndërhyjë në punët e brendshme të Kishës Autoqefale të Shqipërisë. Megjithatë, nuk jemi indiferentë. Gjatë udhëtimeve të mia në 2005-ën, si dhe udhëtimin e episkopit shqiptaro-amerikan, Niko i Bostonit, në pranverën e kaluar, e pamë që struktura e kishës atje është vendosur mirë dhe me kujdes, si dhe udhëheqësit vazhdojnë të bëjnë çdo gjë për të mirën e të gjithë besimtarëve atje, e vendimet e përshtatshme për shtetin shqiptar. Në përgjithësi, përgatitjet për një kuadër të klerit - si famullitarë të thjeshtë ose si klerikë të lartë - janë në një rrugë të mirë që i takon një kishe autoqefale.


I nderuar atë Liolini, kreu i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Anastas Janullatosi, ka aplikuar sërish për të marrë shtetësinë shqiptare te Presidenti i Republikës. Ju si mendoni, a do të ishte kjo zgjidhja e duhur, apo vendi ynë është i përgatitur, që të ketë në krye të Kishës Orthodhokse Autoqefale një shqiptar të pastër, siç ka dashur gjithmonë Imzot Noli?

Më duket se Imzot Anastasi e meriton një lloj nënshtetësie, për ta nderuar punën e tij të palodhur, të ndershme dhe të shumanshme për të mirën e një pjese të madhe të popullsisë shqiptare dhe për një institucion të rëndësishëm siç është Kisha Autoqefale, si dhe për sjelljet e tij shembullore pa dallim feje. Një gjest nderi i këtillë do të pritet mirë nga udhëheqësit fetarë në Evropë dhe do të forcojë imazhin e Shqipërisë, si një shtet që vërtet duhet pranuar në Bashkimin Evropian.
Të gjithë e dimë se Imzot Fan Noli shpresonte për një kishë autoqefale në gjithë kuptimin e fjalës. Besoj se edhe Imzot Anastasi vepron për këtë qëllim, siç ka thënë më shumë se një herë publikisht. Por nuk duhet ta kufizojmë mendjen e Nolit ose ta shohim vetëm si një figurë të mbetur në hapësirën kohore kur ka pasur aktivitetin, pra në vitin 1911. Historia kalon, ndryshon dhe evoluon, dhe na jep sfida të ndryshme për ta kapërcyer. Ka shumë raste në jetën dhe veprat noliane kur e shikonte realitetin me sy të qartë dhe cilësonte çdo rast me vëmendje dhe largpamësi. Për mendimin tim, unë jam i sigurt se Noli do ishte mik me Imzot Anastasin, se të dy gëzojnë arsim të lartë e të thellë, vizion të gjerë intelektual dhe një frymë të hapur e të gjerë jo vetëm për orthodhoksinë, por edhe për rolin e besimit për njeriun në përgjithësi. Të dy shfaqin respekt për traditën dhe zakonet e ndryshme, kaluan nëpër sfida, ambiente dhe punë të rëndësishme, delikate dhe të lodhshme. Dhe të dy trupëzojnë një frymë më përparimtare dhe një mendje të hapur për fenë e tyre.

* * *

Atë Arturi, duke qëndruar në marrëdhëniet shqiptaro- greke, kohët e fundit në Shqipëri ka pasur debate, në lidhje me varrezat e ushtarëve grekë që janë vrarë në territorin shqiptar, gjatë periudhës së Luftës së Dytë Botërore. Në këtë debat u përfshinë edhe disa priftërinj orthodhoksë që nisën zhvarrimin e disa varreve për të gjetur eshtra shqiptarësh, por edhe diplomatë grekë. Cili do të ishte opinioni juaj?

Më duket një çështje që ishte komplekse dhe patjetër u rritën emocionet. Siç e di unë prej së largu, prifti i Kosinës bëri vetëm lutje dhe detyrat e tij fetare që i përkasin një kleriku. Kur u nisën bisedimet zyrtare për këtë çështje, u formua një komision që duhej të merrej menjëherë me detajet e kësaj pune delikate. Edhe këtu e kanë në dorë të dy qeveritë ta zgjidhin problemin dhe të gjitha derivatet që dalin, në aspektet më specifike.

Duke Ju kërkuar ndjesë për shqetësimin, a mund ta mbyllim intervistën me një mesazh tuajin për të gjithë shqiptarët?

Si gjithmonë, urojmë gjithë shqiptarët të mbajnë lart vlerat, trashëgiminë dhe aspiratat e tyre, me krenari, por edhe me gjakftohtësi dhe objektivitet. Problemet e Shqipërisë janë lidhur jo vetëm me ato të rajonit ose të kontinentit të tyre, por edhe me gjithë botën. Marrim shembullin edhe këtu nga Fan Noli ynë, i cili kujdesej me mish e me shpirt gjithmonë për Shqipërinë, por edhe kishte tru të zhvilluar dhe mejtime shumë të gjera, kozmopolit dhe u interesua për probleme botërore: të pushimit të luftërave, të ekologjisë, të etikës dhe moralit dhe për një paqe midis të gjithë popujve të botës. Ai dinte fort mirë se të gjithë ne banojmë në një botë, ngrohemi nga një diell, kemi shpresa të përbashkëta, lutemi për një të ardhme paqësore dhe përparimtare dhe eventualisht do të hyjmë kështu tok, duke shpresuar për një jetë më të mirë se deri tani për të gjithë shqiptarët, kudo që ata jetojnë.

[Kavir]

O Kaviro, po pse more ku e ke pare ti qe KOASH-i eshte "kisha vorioepirote"? Ku?
Pastaj perse nuk lini te flisni orthodhokset, por nderhyni kot, sa per te shtuar numrin e postimeve dhe te krenoheni me veten per patriotizmin e paepur...?!
Ketu, nuk eshte rastesi, pothuaj te gjithe orthodhokset e forumit, po te shpreheshin do te votonin keshtu;
1- Te vendose vet KOASH-i !
2- Jam asnjanes ..., nuk di !
3- Me punet e Kishes nuk merrem, pasi s'jam edhe shume besimtar...!

Por qe futen te gjithe, edhe ata qe s'jane fare orthodhoks, me keq akoma, ata qe ne forum kane nga kater a pese emra te ndryshem, ku per Kishen orthodhokse as qe i duhet, por thjesht per te shfryre dufet kunder grekerve, qe nuk i jane simpatike..., pasi urrejne ç'do gje greke. Kjo mund te jete nje bindje ose fiksim, ose me keq, fobi, por qe s'duhet kurre te perzihet me KOASH-in, pasi kjo e fundit nuk eshte "prone socialiste", ku ç'do gje eshte e te gjitheve, pasi KOASH eshte Kisha Orthodhokse Autoqefale Shqiptare, dhe jo kisha e shqiptareve, ketu perfshi ke eshte dhe ke nuk eshte orthodhoks, pa permendur asnje fe tjeter.
Fakti qe ne permbajtjen e fjaleve te KOASH, eshte edhe shqiptare, kjo nuk do te thote qe eshte e te gjithe shqiptareve, pasi un as qe dua t'ia di per kishen katolike, protestane, ose me keq akoma, per besime fetare qe as nuk mbajne ere kristiane...!
Si ju rrespektojme, pertendojme te na rrespektoni, ndryshe s'merremi vesh!!!
Nuk mundemi te rrime e te lexojme lloj lloj banalitetesh, nga çunaker ose "patriote" qe asgje patriotike s'kane, pasi nuk zbatojne me themeloren, NUK RRESPEKTOJNE SHQIPTARIN, ne rredhe te pare.
Edhe bac enveri, per te miren e atdheut, na rrethoi me mullinj-armiq-ere..., ku shpesh po per te miren e kombit, hanim edhe bar ( te thate ), por po keshtu ai ne fillim i shtetezoi kishat dhe xhamite, pastaj i mbylli, po per te miren e popullit, po me patriotizem veproi.
Deri sa pervetesoi thenien e mesuesit te tij, djallit vete ( Josif Xhugashvillit ); " e vetmja liri fetare, eshte propaganda antifetare, ndryshe ndalohet rreptesisht te flitet per te!"!!!
O çuna, po jeni duke bo lojen e klysh kuqeve, pa dashje, por ja qe ç'do fatkeqesi ne bote, ka ardhur me nota patriotike si fillim...
Patriotizmi eshte me te vertete te duash Atdheun, por edhe bashkepatriotet...!
Pershendetje te gjitheve.
Niko

Humoristik ishte ky postimi apo meqe po i mbarohen "copy-pastet" Iliaqisit e the edhe ti nje llaf?
Po si tha shoku Milo "Kush flet keshtu, une flas keshtu po ti flet keshtu?".

Lexoj qiries Martiraqis apo ate Korcarin me "c" jo me "k", dhe sinqerisht ve ne dyshim nese vertet ja vlen te vazhdojme ta ruajme tolerancen (dhe nuk e ka fjalen per ne forum)?

Nuk e imagjinoj dot cfare do ndodhte ne nje nga vendet me demokratike, si Anglia psh, dhe Kryepeshkopi i Kanterburit te ishte gjerman, dhe te mos bente kurre nje meshe per anglezet e vrare nga bombat e gjermaneve gjate LIIB?
Nuk do binte ne qetesi Uestministeri pa e shpallur person te padeshiruar.

Kurse "martiret" e forumit nuk e kane problem te me akuzojne edhe mua si "talebano-komunist" megjithese une kam debatuar po kaq ashper edhe me ekstremistet islamike qe shanin te krishteret.

Dhe pas kaq e kaq faqesh debati, ti del si fanti spathi dhe na thua "Ku e pe ti qe Koash eshte "vorioepiriote"".
C`te te them o Niko?
Pyetja jote tregon qe toleranca jone qenka virtyt i keq fort. Ose me sakte nuk eshte virtyt po budallallek naiv.
Sepse ne ngelemi akoma ne pritje qe te na kerkoje falje kasapi dhe te na jape te drejte xhelati.
Harrojme deri edhe proverbat qe kemi nxjerre nga pervoja si psh "Derri do plumb", (mos e lexoni tekstualisht se e dime qe do na nxjerre gjoksin martiraqis Iliaqis) apo "Armiku s`te behet kurre mik, dhe ne t`u befte, s`te behet i drejte".
Dhe keshtu ngelemi tek debatet me Iliaqisin dhe pyetjet tallese "ku e di ti qe..."

Nejse, shohim e bejme pas ca vjetesh, kur shqiptaret mos ta kene mendjen se kur do ikin/vijne dritat, apo kur do shtrohet rruga para pallatit, apo kur do "prishen" kompjuterat e doganave greke, apo kur do marrin vize per ne Itali.
Atehere do shohim sa te ndergjegjesuar jemi qe E drejta Fitohet dhe nuk Dhurohet!

[Korcar-L1]

Dhe une ate them, perse kaq tolerance??? Behe zemren gur, shtrengo by..then se mos te te shpetoje ndonje dhe hajde e tregona vendin! Nja 10 della si puna tende duhen dhe shqiperia do behet si bosnje e 2.
Kur do merni vesh ju truthare qe nuk eshte puna juaj se kush eshte ne krye te kishes ?!?!?
Mo na derdellisni per patriotizma, camerira e greqira por shikoni punen tuaj. Nuk ngeli kriptoislamist dhe islamist pa na derdellitur, nje thes me frymore inferiore qe nuk dine se si ta cfrehin mllefin e fshehur.

[Kavir]

Mllef i fshehur? Kush po e fsheh?
Mllef i akumuluar do te thuash? S`ke faj o Korcari me "c".
Vertet qe derdellisim kot per patriotizma e Camerira. Se s`kemi as arren as gurin.
Dhe e di cfare? Ne ua kemi dhene armiqve edhe arren edhe gurin, megjithese e kishin treguar fytyren e tyre. Dhe e di cfare tjeter? Edhe kur kishim serish gurin ne dore, prape nuk i rame njehere "arres" ne koke. Qe ta benim sic thoshte Migjeni "ta dije dhe ai c`domethene i dobet".

Dhe po na ra prape guri dhe arra ne dore, dhe po nuk i perdorem, aty me ke edhe mua, do vij te fus koken te b.ytha e Janullatosit bashke me ty, sepse do tregojme qe s`meritojme me shume.

Meqe ra fjala, mos m`u bej edhe ti si ai martiri lepurush, qe i shkojne shtate edhe nga ndonje fjale femre e thene ne forum. Nuk besoj se je edhe ti aq driteshkurter sa te mos e kuptosh qe nuk eshte fjala fare per lufte. Lufta dhe vrasja jane dhurate per ju.
Ka gjera me te bukura kjo bote.

Ke degjuar meqe ra fjala per ca situata qe quhen "win-win situation" (situate: fiton-fiton)? Jane ato situata kur kundershtari po beri nje levizje mbrojtjeje, e peson edhe me keq se po te mos levize.
Gerqia ka ca vjet qe po e perdor me sukses kete strategji me Shqiperine.
Nuk besoj se do ishte keq te mesonim ca nga pervoja jone dhe e te tjereve.

[Shkelqesia_E_Tij]

Ju bej edhe nje here sqarimin se Kisha Orthodhokse dhe Kryepiskopi +Anastas jane "Nje".
Orthodhokset shqiptare dhe Kryepiskopi +Anastas jane "Nje".
Te gjithe ne jemi "Nje" ne Zotin tone Jisu Krisht.


Kur shan njerin nga ne i ke share te gjithe. Me keq akoma kur shan Kryepiskopin, si te parin midis te barabarteve, na ke share jo vetem ne orthodhokseve shqiptare, por gjithe Kishen Orthodhokse kudo qe ajo shtrihet, deri ne fund te dheut.



Pervec kesaj, si qytetar shqiptar, me duhet te them se sharjet ndaj Kryepiskopit cenojne rende "tolerancen fetare" ne vend. Ketu nuk fus verejtjet e argumentuara dhe ne respekt te fese se tjetrit. Mund te votosh kunder Kryepiskopit, por cilesimet qe i jane bere ketu atij jane kaq te renda, sa nuk do te kish besimtar orthodhoks qe ti duronte me qetesi dhe pa kundervepruar.

Me vjen gjithashtu keq qe ne kete kor antiKryepiskop jane rreshtuar edhe zonja apo zonjusha, gje qe sidomos ato nuk i nderon aspak per vet pozicionin e tyre te brishte, dhe qe duhej te ndihmonin ne ruajtjen e paqes, te jetes dhe te tolerances.

Ti je thjesht nje janullatoist i lodhur dhe s'ke goje te flasesh ne emer te orthodokseve shqiptare ti njeri i shkombetarizuar.

Fanolianet jane orthodokset e vertete shqiptar !!



ps: U greqizofsh sa me shume o Janullatoist pa Atdhe !!

[ilia spiro]

Ti je thjesht nje janullatoist i lodhur dhe s'ke goje te flasesh ne emer te orthodokseve shqiptare ti njeri i shkombetarizuar.

Fanolianet jane orthodokset e vertete shqiptar !!



ps: U greqizofsh sa me shume o Janullatoist pa Atdhe !!

Midis nesh nuk ka "Fanolian" dhe "Janullatoist".
Ne te gjithe jemi Nje Kishe Orthodhokse mbareboterore dhe Koka jone eshte Zoti yne Jisu Krisht.

Kjo eshte sqaruar mire ne interviste.

Fan Noli dhe +Anastasi jane Nje dhe te pandare.

Me kot perpiqesh t`i ndash ata.

Sa per dijenine tende At Artur Liolini eshte nje nga dashamiresit me medhenj te Fan Nolit dhe ka dhene konsideratat me te larta per Kryepiskopin +Anastas, pothuajse duke i konsideruar si te barabarte (lexo mire fjalite me bold).

Me poshte po paraqes nje tjeter interviste te At Artur Liolinit, ketij "Fanolisti" sic e quan ti.

INTERVISTË ME AT ARTHUR LIOLIN

Pas Prillit të 1939-es Noli mendonte dhe përkrahte idenë e “Bashkimit te Shenjtë” për rikthimin e Zogut pas Luftes së Dytë Botëerore, se besonte që më mirë të kishim një Shqipëri të pavarur sesa një shtet të asimiluar nën Italinë Fashiste të asaj kohe.

Me shumë emocion e kemi pritur takimin sot me Ju, si ndiheni midis studentëve te Globe Institute of Technology?

Ju mirëpresim ne çdo kohë. Është një gëzim i veçantë kur na vinë vizitorë nga të gjitha krahinat e Shqipërisë. Në këtë kishë ne kemi një thesar të historisë amtare të përbashkët që kemi trashëguar këtu në Amerikë dhe jemi të detyruar ta shpërndajmë dhe te njihen të gjithë brezat me këtë punë të vyer të diasporës shqiptare.

Si lider i Kishës ortodokse shqiptare Shën Gjergji, ikona e ortodoksizmit shqiptar, të themeluar nga Fan Noli, si po e vazhdoni rrugen e tij?

DUKE I SHËRBYER POPULLIT DHE ZOTIT.

Në dy dekadat e fundit ka pasur një fluks të madh shqiptarësh në Boston, si i ka pritur Kisha juaj ata vetëm si ortodoksë apo si shqiptarë në radhë të parë?

I kemi pritur dhe i presim si motra dhe vëllezër bashkëkombas, pa dallim feje.
Siç e dini virtyti i mikpritjes eshte jo vetëm detyrë e besimtarit, por edhe traditë e lashtë shqiptare. Ky është një rast i shkëlqyer për të shkëmbyer eksperiencat tek njëri-tjetri, anën shpirtërore dhe kulturore si dhe për të forcuar zërin e shqiptarëve në hemisferën Perëndimore.
Në përgjithësi, koha për të ndihmuar emigrantët konkretisht ka mbaruar, me përjashtim për të lehtësuar probleme specifike. Konkretisht shqiptarët që kanë ardhur pas rinisjes së marrëdhënieve të mira me SHBA-në kanë ndihmuar dhe ndihmojnë njeri-tjetrin në çdo pikëpamje, si nga ana materiale ashtu dhe kulturore.
Të ardhurit përshtaten shumë shpejt në shoqërinë këtu duke formuar shkolla të trashëgimisë shqipe si dhe janë zgjedhur si zyrtarë tek Faltoret.
Na gëzon zemra kur shohim të dy palët së bashku duke mësuar dicka prej njëri-tjetrit.

A keni studentë shqiptarë që po vazhdojnë Universitetet Teologjike te sponsorizuar nga Kisha Juaj dhe ka prej tyre që janë kthyer në Shqipëri?

Kemi disa studentë që nën hijen e peshkopatës sonë po vazhdojnë studimet nëpër akademitë ortodokse në New York, Pennsilvany, Boston si dhe në Durrës.
Disa prej këtyre studentëve janë me prejardhje shqiptare, kurse disa të tjerë janë krejt amerikanë që janë rritur në dioqezën tonë.
Një prej këtyre studentëve është diplomuar në Boston dhe është kthyer në Shqipëri, I cili sot punon si Episkopi i Korçës. Kurse imzot Nikoni I Bostonit në bashkëpunim me Kryepeshkopin Anastas Janulatos ka propozuar: se çdo seminarist prej këtu duhet të kalojë një periudhë në shkollën Orthodokse “Ngjallja” në Shën Vllash të Durrësit.

Ju jeni një personalitet i Kombit tonë dhe i Kishës Orotodokse shqiptare, çfare lidhjesh keni me kishën autoqefale të Shqipërisë dhe konkretisht me Kryepeshkopin Janulatos?

Kryepeshkopata jonë është pjesëtare e Kishës Orthodokse Autoqefale në Amerikë. Kështu, sipas kanuneve Kisha e Shqipërisë dhe Kisha e Amerikës janë dy juridiksione praktikisht të pavarur administrativisht, por shpirtërisht të bashkuar, sicdo kishë autoqefale në botë.
Imzot, Lumtëria e Tij Anastasi Janulatos ka vizituar katedralen tonë si dhe imzot Peshkop Nikoni u mirëprit në Tiranë në muajin Maj kur udhëtoi për të parën herë në Atdhe.
Të dy hierarkët bashkëmesuan dhe kaluan takime të ngrohta me një bisedim të frytshëm.
Kemi marrëdhënie shumë të mira dhe shpresojmë se kjo është për të mirën e të gjithëve:
të besimit tonë, të shtetit shqiptar dhe të popullit në përgjithësi.
C’qëndrim keni mbajtur me zhvarrimet që u bënë në fshatin e Përmetit nga prifti i fshatit me fe ortodokse?

Prej së largu nuk kemi të dhëna konkrete dhe në fakt nuk është puna jonë të ndërhyjmë atje ku nuk kemi pergjegjësi. Gjithashtu problemi në fjalë duket si shushatje e kompleksuar nga çështjet e tjera të pronës, të moskokëçarjeve, të frikës etnike, si detyra të vonuara që pastaj u derdhën dhe u magnifikuan në masmedian shqiptare.
Nga lajmet zyrtare kishtare shpresojmë se kleri i atjeshëm ka bërë detyrën e tij në një rast delikat. Në thelb, ky problem na duket një çështje që e ka për detyrë qeveria shqiptare ta zgjidhë, sepse propozimi u nis me nje marrëveshje midis zyrtarëve të qeveritarëve fqinj.

Cfare lidhjesh keni me organizatat e tjera shqiptare në Amerikë, qoftë fetare apo politike?

Lidhjet që Kryekisha jonë kishte dhe ka gëzuar për vite me radhë me faltoret shqiptare pa dallim feje, si dhe me organizatat kulturore dhe etnike, janë marrëdhënie të forta dhe të mira.
Këto marrëdhenie vazhdojnë dhe sot me një frymë miqësie dhe bashkëpunimi në çdo rast ku ka nevoje humanitare ose kombëtare.
Kisha nuk merret me partitë politike dhe ruan rezervën e saj në këto aspekte, sepse është jashtë kompetencës sonë. Në fakt, besoj se Institutet fetare kanë më shumë kredibilitet kur nuk merren drejt me probleme politike se ato janë të perkohshme, dhe kisha merret me çështje shpirtërore dhe të përjetshme.
Roli dhe konshienca e Kishës është më shumë, ashtu si ndërgjegjja e Kombit që jep largpamësi, balancim dhe ekuilibrim në shoqërinë ku vepron.
Megjithatë, është domethënëse se disa cështje në jetë lidhen dhe derdhen nga një fushë në tjetrën. Por përpiqemi kurdoherë të mbajmë një gjakftohtësi dhe objektivitet prej politikës. Edhe në kohën kur udhëhiqte Fan Noli, ai kishte kujdes t’i ndante duke mbajtur mitrën e Kishës për çështje fetare dhe kapellen e Vatrës për çështje kombëtare.
Sot e shohim me të përshtatshme për Klerikët që të jenë të distancuar nga probleme që janë jashtë sferës së besimit. Ndihemi më mirë kështu.

A ka kisha të tjera ortodokse shqiptare në Boston dhe çfarë bashkëpunimi keni me to?

Peshkopata jonë ka 13 kisha në SHBA, kurse në qytetin e Bostonit kemi 3 famullie.
Dy janë nën hijen e Peshkopatës sonë, dhe 1 është nën hijen e Patrikanës së Stambollit.
Kleri dhe besimtarët e të tre kishave të qytetit tonë kanë marrëdhënie të mira në veçanti në çdo rast që kërkon bashkëpunim.
Famullitë janë formuar dekada më parë me kushtetutat kishtare dhe ligjore të tyre për të kontrolluar organizatat e tyre.

A keni pasur takime Ju personalisht apo dhe ndonjë anëtar i Kishes tuaj me anetarë të ish rregjimit komunist në Shqipëri, dhe si e shikonit izolimin total dhe shkatërrimin e fesë që bëri qeveria komuniste në atë kohë?

Kam udhëtuar për në Atdhe në vitin 1988 për të parën herë, dhe kam pasur bisedime me zyrtarë të shtetit të asaj kohe, të Akademise së Shkencave, të Universitetit, të Muzeut dhe Bibliotekave të ndryshme, Arkivin Kombëtar, etj.
Përsëri më ftuan në vitin 1989 dhe sic e dini kam udhëtuar disa herë më vonë me udhëtime kulturore, arsimore dhe misionarësh.
Qëllimi ynë ishte krejt thjesht e qartë: Te rikrijonim lidhjet pas nje shkëputje shumë të gjatë, midis vendit ku jetojmë me vendin e paraardhësve tanë.
Mejtimi ynë është se çdo ankim mund të zgjidhet me kohë e me bashkëbisedime.
Në fund asnjë pale nuk fiton nga izolimi dhe mosbisedimi.
Në poezinë e Xhon Dunnit shkruhet: “ASNJË NJERI NUK ËSHTË ISHULL”
E pashë si gjynah të madh se traditën tonë të shtrenjtë për bashkëjetesë fetare e zhdukën me ligj, dhe kjo ishte një humbje e rëndë për cdo individ si dhe për imazhin e Kombit.
Është e vërtetë se keqpërdorimi i fesë shpesh herë sjell probleme shoqërore, por në thelb jane sfida per të kapërcyer dhe për të qartësuar besimin për të gjithë.
Këto shkatërrime të strukturës fetare dhe të ndërtesave më të vjetra dhe të bukura në Ballkan, kanë lënë një barrë të rëndë mbi supet e popullit dhe të besimtarëve sot.
Megjithatë kemi shpresë për kohën e ardhshme. Çdo qeveritar i lartë ose i thjeshtë na ka pritur atje dhe njëkohësisht janë mirëpritur këtu.
Mjaft Diplomatë, piktorë, mjekë, qeveritarë dhe vizitorë nga Shqipëria janë mirëpritur në kishën e Bostonit. Këtë e kemi jo vetëm detyrë por edhe një kënaqësi shpirtërore.

Ishte Noli i shkëputur nga politika dhe kur u vesh si Prift?

Zyrtarisht Noli ishte i shkëputur nga politika kur u kthye ne SHBA pas 30-s, por kjo nuk do te thotë se nuk u interesua për të mirën e kombit ose për shtetin shqiptar.
Përkundrazi vazhdoi të kishte bisedime, të jepte këshilla dhe opinione në raste të ndryshme kur kërkonin mejtimet e tij të vlefshme, e cila për të ishte një litar i tendosur.
Kështu ka ndodhur dhe me Papa Gjon Palin II-te, në një anë mbante distancë dhe nga ana tjetër nuk e mohonte dot kujdesjen që kishte për vendin e tij Poloninë.
Interesante është që dy klerikë të mëdhenj ishin shkencëtarë, merreshin me teatër në rininë e tyre, shkruanin poezira dhe kishin një pamje dhe respekt popullor.
Të dy këto figura tepër të rëndësishme kanë një pozitë të vecantë për kombet e tyre respektive.

Cili është qëndrimi Juaj në lidhje me mbretin Zog, i cili dihet që ka qenë një nga kundërshtarët e mëdhenj të Fan Nolit?

Historia është një zinxhir i pandërprerë. Kështu në bibliotekën dhe arkivin tonë kemi të dhëna për cdo periudhë të historisë shqiptare.
Është e vërtetë që Imzot Noli dhe Ahmet Zogu kishin ndryshime pikëpamjesh në fushën politike.
Studimet dhe librat për atë kohë janë shumë dhe të larmishme.
Ka dhe raste kur të dy kishin një lloj marrëveshje: përshembull në vitin 1937 kur erdhën motrat e Zogut ne Boston ato erdhën menjëherë në Kishën e Shën Gjergjit për të vizituar Imzot Nolin.
Pas Prillit të 1939-es Noli mendonte dhe përkrahte idenë e “Bashkimit te Shenjtë” për rikthimin e Zogut pas Luftes së Dytë Botëerore, se besonte qe më mirë të kishim një Shqipëri të pavarur sesa një shtet të asimiluar nën Italinë Fashiste të asaj kohe.
Sic e dini historia mori një rrugë tjetër. Ne fillim Noli shpresonte se partizanët dhe qeveria e Enver Hoxhës do të kishte një frymë egalitare në përputhje me principet e tij të Revolucionit Demokratik të 1924-es. Besoj se shumë prisnin të njëjtin rezultat,
por historinë e vërtetë e dinë më mirë ata dhe ato që jetuan brenda atij sistemi totalitar pas Lutës së Dytë.
Në thelb, Noli punonte dhe shpresonte për një shtet shqiptar të lirë dhe të pavarur, tamam si e gjeti këtu kur erdhi në 1906.

Si e shikoni Pavarësinë e Kosovës dhe cilat janë përpjekjet që ka bërë kisha juaj për Kosovën Martire?

Shumica e diplomatëve sot thonë se nuk ka rrugë tjetër përveç një Kosovë të pavarur, për të mirën e popullit të atjeshëm si dhe për stabilizimin e rajonit.
Besoj se shtetet e Gadishullit Ballkanik kudo në Europë si dhe jashtë saj e kanë kuptuar mirë këtë nevojë.
Për këtë qëllim qeverisja e Kosovës do të kërkojë një qëndrim aktual dhe largpamës të gjerë që respekton të drejtat e të gjithë banorëve të Kosovës dhe që përmbledh gjithë faktorët më të denjë për një shtet demokratik.
Kjo kërkon një maturi të thellë dhe kuptojmë se largpamësia nuk vjen kollaj pas tragjedisë njerëzore që ndodhen në fund të viteve 90-te, prandaj kërkon një qeverisje të ndershme dhe të suksesshme.
Megjithëse Kisha jonë nuk merret me çëeshjet politike, por për çështjet humanitare dhe për të drejtat e njeriut ju është përgjigjur në çdo rast që kanë pasur nevojë bashkatdhetarët tanë.

Ju flisni një gjuhë të kulluar shqipe sikur të keni lindur në Shqipëri, si keni arritur ta përvetësoni kaq perfekt?

Më duket se më bëni qejfin.
Shqipen që unë përdor sot e kam mësuar në pëqinë e gjyshes, por më shumë duke lexuar librat fetare gjatë shërbesave dhe duke iu falur Zotit si shërbëtori i Tij në meshë.
Ndërkohë interesohem shumë për gjuhësinë tonë dhe vazhdoj të mësoj më shumë duke bidseduar me shqiptarët që kanë ardhur në dekadat e fundit në SHBA.
Ne kemi nga të mësojmë dhe të frymëzohemi, le të marrim shembullin e Nolit i cili vazhdoi me mësimet univeristare gjer sa ndërroi jetë.
Gjithashtu unë e kam zakon të lexoj çdo mëngjes në Internet disa gazeta që botohen në Atdhe. Ashtu siç bënin emigrantët e parë shqiptarë në fillim të Shekullit 20-te, po ashtu bëj dhe unë për të mësuar gjuhën e bukur dhe të ëmbël shqipe.

Së fundi c’mendim keni për gazetën “Iliria”?

Gazeta “Iliria’ dhe redaktorët e saj duhen lëvduar për punën e tyre, se kjo gazetë mbush një nevojë të domosdoshme për të informuar jo vetëm shqiptarët këtu dhe kudo por edhe për të ngritur në skenë problemet tona për audiencën Amerikane dhe ndërkombëtare.

Ju faleminderit për Intervistën At Arthur Liolin dhënë për publikun shqiptar!
Ishte në nderin tim t’ju përgjigjesha pyetjeve tuaja interesante për publikun shqiptar Zonja Zylo!

Botuar ne gazeten "Illyria"4/7/2006

[chino]

Te te fend edhe njehere meqe ra fjala?
Kush e ka mohuar qe ka patur (dhe ka) shqiptare qe kane qene (dhe jane) antishqiptare te medhenj? Pse, kujton ti se po na iluminon kur na thua qe ne ushtrine turke ka patur ushtare,oficere dhe kryevezire shqiptare?

Qe ne ushtrine turke pati ushtare, oficere e kryevezire shqiptare, kjo ne relacion me greket nuk na ben ne asnje menyre me inferiore ndaj grekeve apo me lojale ndaj P. Osmane. Sepse ka fakte historike, te cilat popullin grek e bejne te duket komplet si prostitute osmane. Ishin p.sh. pikerisht greket populli i pare joturk ballkanas te cilet i japen P. Osmane pasha, vezire e sherbtore tjere. Tre pashat e pare joturke ishin grek. Shume me vone vijne pashat shqiptare, boshnjake, kroate e serbe. Greket nuk mund te tregojne me gisht nga ne, pa treguar njekohesisht me shume gishterinje nga vetja.

Chino. Dyfytyresia qendron per ata qe mbrojne arabizmat, po kjo nuk justifikon Janullatosin. Nje kolere nuk lehteson koleren tjeter.

E pranoj argumentin tend. Ke te drejte se nuk justifikohet nje keqvajtje me nje tjeter. Por prap se prap besoj se eshte i logjikshem pohimi im se muslimani nuk mundet te jete kunder udheheqjes se KOSH nga nje grek (Janullatos), pa kerkuar njeherit (terthorazi) te deboje tere Islamin nga shoqeria shqiptare. Sepse nese nje musliman argumenton se Janullatos duhet te largohet nga udheheqja e KOSH per shkak se ai eshte grek, atehere po ai musliman menjehere duhet te jape shpjegim perse nuk duhet te largohet i tere Islami komplet. Sepse sic thash me pare edhe Islami nuk eshte dicka shqiptare. Perderisa muslimani nuk e jep kete shpjegim, ai permua eshte dyftyresh. Njeh patriotizem njekahesh. Njeh patriotizem vetem ne kurriz te tjereve, te komunitetit, te cilit ai nuk i takon, pra komunitetit shqiptar ortodoks. Ai qe s'e pastron oborrin e vet, sjellet ne menyre jo te drejte, ne menyre dyftyreshe kur kerkon nga fqiu/vellau i tij te mbaj oborrin paster. Ne kete kontekst e mendova dyftyresine e shqiptareve muslimaneve ne kete teme. Kjo mbeti pa u thene ne kete teme, dhe pata deshire ta thote nje joortodoks si une.

.

[chino]

Pyetje per ata qe mendojne se Janullatos nuk duhet larguar:

Cilat jane motivet per kete mendim?
Cilat jane vecorite e Janullatos, te cilat e bejne kete te pazevendesueshem me nje kryepeshkop shqiptar?

Mundesisht pergjegje jo me intervista te njerezve te trete, por me mendime personale.

[Vista]

Cilat jane motivet per kete mendim?
Cilat jane vecorite e Janullatos, te cilat e bejne kete te pazevendesueshem me nje kryepeshkop shqiptar?

Eshte grek

[ilia spiro]

Pyetje per ata qe mendojne se Janullatos nuk duhet larguar:

Cilat jane motivet per kete mendim?
Cilat jane vecorite e Janullatos, te cilat e bejne kete te pazevendesueshem me nje kryepeshkop shqiptar?

Mundesisht pergjegje jo me intervista te njerezve te trete, por me mendime personale.

Ne fakt mendimin tim e kam dhene shume here me siper dhe nuk me mbetet vetem te riperseris ato qe kam thene, shkurtimisht:

-Kryepiskopi +Anastas eshte zgjedhur sipas kanoneve (rregullave) te Kishes Orthodhokse, me kerkesen dhe miratimin e Patriarkanes Ekumenike ne Kostandinopol (Stamboll).
-Kryepiskopi +Anastas gezon dashurine dhe mbeshtetjen e plote te orthodhokseve shqiptare dhe respektin e pjeses me te madhe te shoqerise shqiptare.
-Kryepiskop[i +Anastas, gjate ketyre 18 vjeteve, ka qene faktori kryesor (per te mos thene i vetmi) i ngritjes dhe zhvillimit te Kishe Orthodhokse Autoqefale te Shqiperise (objekte, besim, praktike fetare, etj.)
-Kryepiskopi eshte etalon i "tolerances" dhe mirekuptimit fetar me komunitetet e tjera fetare dhe me popullin shqiptar ne pergjithesi.
-Kontributi i tij nuk ka qene vetem per orthodhokset per per mbare shoqerine shqiptare e me tej. Ai quhet Eksark i Ilirise, ku permblidhen gjithe trojet shqiptare ne Kosove, Maqedoni, Mal te Zi, ne kufijte e Ilirise se hershme.
-Bemat e tij jane te panumerta. Disa shkurtimisht:
-Pika ushqimi per te varferit pa dallim besimi, race, etj.
-Shkolla dhe kopshte per femijet shqiptare, pa dallim besimi, race, etj.