Sekularizmi dhe demokracia në Turqi

[amenti]

Ne Turqi me shume se 50% e popullates jane fundamentalista, megjithate qe jane bere zgjedhjet demokratike, liberaleve i cenohet e drejta per zgjedhje pushteti, sepse shumica e popullates (pa prapavi demokratike dhe liberale) merr vendime per liberalet.
Gjithashtu mendoj se Turqia nuk do te pranohet ne EU.

[Clauss]

Ne Turqi me shume se 50% e popullates jane fundamentalista, megjithate qe jane bere zgjedhjet demokratike, liberaleve i cenohet e drejta per zgjedhje pushteti, sepse shumica e popullates (pa prapavi demokratike dhe liberale) merr vendime per liberalet.
Gjithashtu mendoj se Turqia nuk do te pranohet ne EU.

eshte ndryshe te jesh "injorant" (spo me vjen fjale tjeter) sepse te tilla jane kushtet ose kaq te ka dhene perendia dhe ndryshe te jesh fundamentalist sic thua ti. mos i sheshoni gjerat kaq shume.
te shome cdo bejne gjeneralet mbas rezultatit te zgjedhjeve

[Ermal 22]

Me u ndryshu ligji per zgjedhjen e presidentit ne Turqi, dmth qe populli te kete te drejte te zgjedhi me shumice votash presidentin e vendit, thuhet se si Erdogan apo islamisti tjeter, Gul, te dy i fitojne zgjedhjet qysh neser bile ne shifrat 70%!

Para 3 ditesh u be nje tjeter manifestim i madh pro sekularizmit ne Izmir te Turqise.
Manifestimet shumemilioneshe vazhdojne te tregojne shqetesimin e turqve ndaj pjeses konservatore islamike turke qe nuk pelqen apo urren shtetin qe ndertoi Ataturku.

Foto poshte eshte marre ne qytetin Konya, ku ne 1989 vete kryebashkiaku kerkoi qe burrat dhe grate te udhetojne vec, ne autobuze te ndryshem. Propozimi i tij nuk u miratua, por sot ai ish bashkiak eshte anetar i partise se Erdoganit.

Perplasjet e fundit ne Turqi jane tregues i rritjes se ndikimit te muslimaneve qe kerkojne perfshirje me te madhe te islamit ne politike, dhe ne drejtimin e jetes shoqerore te vendit. Tashme rreziku i republikes po i vjen nga brenda vendit.

I vetmi institucion qe i jep garanci e siguri Turqise sekulare eshte ushtria, por Erdogani me shoke po punojne qe ta vendosin kontrollin e ushtrise ne duart e civileve, nje veprim per te cilin ata po mashtrojne dhe po kerkojne te fitojne mbeshtetjen e Bashkimit Europian. Nqs ia arrijne qellimit, Turqia do perfundoje ne kontrollin e islamistave qe duket se kane zene mend nga revolucioni i deshtuar i para 1 dekade dhe po tregohen me te kujdeshem ne arritjen e qellimeve te tyre.

[amenti]

eshte ndryshe te jesh "injorant" (spo me vjen fjale tjeter) sepse te tilla jane kushtet ose kaq te ka dhene perendia dhe ndryshe te jesh fundamentalist sic thua ti. mos i sheshoni gjerat kaq shume.
te shome cdo bejne gjeneralet mbas rezultatit te zgjedhjeve

Ne fakt dallimi mes injorantit dhe fundamentalistit eshte drastikisht i madh dhe, ketu nuk eshte pune kushteve te banoret e Turqise, sepse te gjitha kushtet ju kane dhene baraz qe te perparojne "ne frymen e modernizimit", mirepo rruga qe zgjodhen per udheheqje lokale, shtetnore, etj., i etiketon keta banore si fundamentalist. Prape them bindshem se nuk i konsideroj injorante, mirepo te bindur ne diqka qe kushtimisht mund te jete gabim, varesisht nga kendveshtrimi.
Them se historia e perserit veten, si ne '70-at.

[ORIONI]

Hutbe Tema Artikuj Aktuale Gruaja&Familja Pyetje&Përgjigje


Koha për varrim të Ataturkut

Politikanët dhe media perëndimore vazhdimisht urojnë Turqinë si një model shembullor demokratik dhe shoqëror për kombet tjera myslimane. "Pse nuk bëhet bota islame më shumë si Turqia" është refreni që përsëritet në Washington.

Ngjarjet e tanishme dramatike politike në Turqi duhet të na instruktonin neve se pas perdes së demokracisë parlamentare shtrihet një strukturë pushteti e pazgjedhur dhe gjysmë totalitare që ka drejtuar çështjet e këtij kombi që prej viteve të 1920.

Prova A: tentimet e bëra nga ana e partisë në pushtet në Turqi, partia për Zhvillim dhe Drejtësi (e njohur si AK) të zgjedhë ministrin të zotë të saj të jashtëm, Abdullah Gyl, për kryetar shteti. Në sistemin aktual jo-reprezentativ, parlamenti dhe jo zgjedhësit e zgjedh kryetarin e plotfuqishëm.

Gyli nuk arriti ti fiton zgjedhjet shkaku i bojkotit të parlamentit nga partitë opozitare dhe kërcënimeve nga ana e ushtarakëve. Ai tërhoqi kandidaturën e tij dhe bëri thirrje për zgjedhje të drejtpërdrejta për kryetar të Turqisë. Ajo që turqit e emërojnë si "qeveria e thellë" edhe një herë e përdori grushtin e saj të hekurt.

AK, e cila udhëheq me qeverinë më të popullarizuar dhe të suksesshme të Turqisë për aq sa mbahet mend, është islamiste e matur. Ajo promovon principet islamike të drejtësisë sociale, edukim më të mirë, diçka nga ndarja e pasurisë, dhe luftë korrupsionit. AK nuk promovon vendosjen e të drejtës së sheriatit ose ndalesa shoqërore si në Iranin fqinj.

Në fakt, AK, e moderuar, e qendrës, është afër asaj që janë partitë demokristiane të Europës. AK ka bërë më shumë reforma beneficiale në të drejtat e njeriut, edukim, financa publike, shëndetësi dhe në marrëdhëniet me hasmin e vjetër Greqinë më shumë se krejt qeveritë e mëparshme të Turqisë që prej 1945.

Kryeministri Rexhep Erdogan ka bërë hapa të mëdha në drejtimin e Turqisë me konventat dhe ligjet e bashkimit Europian. Sot, BE është lideri i njerëzimit në të drejtat e njeriut dhe përparimin e demokracisë.

Elita e vesternizuar e Turqisë u mobilizua që të ndalojë Abdullah Gyli të zëvendësojë kryetarin në shkuarje, Ahmet Nexhdet, një sekularist i vijës së fortë i instaluar nga ushtria fuqiplote e Turqisë. Gjykata Kushtetuese e Turqisë, e emërtuar kështu si për ironi, pasi ishte e krijuar nga ana e forcave ushtarake pas grushtshetit të fundit, refuzoi zgjedhjen legjitime të Gylit. Si përgjigje ndaj kësaj AK shpalli mbajtje të zgjedhjeve kombëtare më 22 Korrik.

Pushteti politik në Turqi gjatë kohë është i kontestuar në mes parlamentit të zgjedhur dhe gjeneralëve të ushtrisë që numëron 515,000 njerëz të armatosur, e dyta ushtri për ka madhësia në NATO. Ushtria e Turqisë, forcat e sigurisë tepër të fuqishme, gjyqet, burokracia shtetërore, universitetet dhe oligarkia industriale janë të njohura si "qeveria e thellë". Kjo pakicë e mban pushtetin që prej viteve të 1920-ta.

Ushtria dhe organet e sigurimit të Turqisë kontrollojnë nga afër jetën religjioze të kombit si dhe klerin, i cili paguhet nga shteti. Të gjitha predikimet janë të shkruara nga ana e përfaqësuesve shtetëror dhe distribuohen nëpër xhamitë për shërbimet e ditës së premte. Islami në Turqi është nën dizgina të forta. Në fakt, kontrolli shtetëror i Turqisë duket se ka qenë direkt i inspiruar nga marrja dhe menaxhimi që Stalini i bëri Kishës ortodokse ruse.

"Qeveria e thellë" i ka luftuar gjithë tentimet për ndryshim të status quosë ose largim nga religjioni shtetëror i Turqisë, kultit bizar të 1930 të Mustafa Qemal Ataturkut, i cili vazhdon të mbetet si një idhull i cili adhurohet nga ana e të djathtës së fortë të Turqisë dhe elitave të vesternizuara.

"Qeveria e thellë" nuk ka ngurruar të përdorë gangsterë dhe grupe nacionaliste të neo-fashistëve kundër oponentëve ose t arreston oponentët. Në ekuacionin kronik jostabil të Turqisë "Qeveria e thellë" mban rreth 60% të pushtetit real kurse parlamenti i zgjedhur afër 40%.

Zgjedhja e Abdullah Gylit në presidencë do mundte seriozisht të ndryshonte këtë status quo. Si kryetar ai do mund të caktonte oficerët e lartë ushtarak dhe të sillte forcën ushtarake, një shtet brenda shtetit, nën kontroll të qeverisë civile për herë të parë në historinë moderne të Turqisë.

Javëve të fundit gjeneralët e mërrolur të Turqisë haptazi kanë kërcënuar për rrëzim të qeverisë të Erdoganit të kryesuar nga AK. Juntat ushtarake të Turqisë kanë përzënë katër qeveri që nga viti 1950, përfshirë edhe qeverinë e fundit light islamike më 1997. atëherë kur kryetari i Stambollit ishte aktualisht nën arrest për leximin e një poeme klasike e cila ushtrisë ju duk tepër islamiste.

Deri në këtë kohë, junta ushtarake e Turqisë ka patë mbështetje të pakufizuar amerikane. Turqia nga afër përcolli hapin e Washingtonit dhe lozi si xhandar i saj regjional. Marrëdhënie të afërta politikisht, ushtarakisht, kundërzbuluese dhe tregtare ishin vendosur me Izraelin i cili në këmbim i hapi për Turqinë tërë dyert në Washington dhe la lobit e fortë grek dhe ermen në Amerikë duarthatë. Por pas kërcënimeve të tanishme të pahijshme për grushtshtet të helmetës turke, SHBA dhe EU me të drejtë ua tërhoqën vërejtjen që të rijnë jashtë politikës.

"Sekularistët" e Turqisë të cilët janë duke vërë në skenë demonstrata anti AK të mëdha, frikohen se AK mund tua ndërpresë privilegjet të cilat ata i gëzojnë. Gjeneralët nuk do jenë më qeveria në hije e Turqisë dhe nuk do fitojnë nga shitja e armëve. Industrialistët mund të humbasin monopolet e tyre kurse burokratët shtetëror pagat e tyre.

Shumë nga banorët qytetar të vesternizuar të Turqisë frikohen se islamistët, bile edhe ata të moderuar si AK, mund të vendosin të drejtën e sheriatit në stilin iranian, përfshirë kodet e veshjes dhe ndalesën e alkoolit. Përkrahësit e AK, shumica e të cilëve kanë emigruar nga vendet rurale në ato urbane në dekadat e fundit, mbështesin një kthim më shumë drejt kulturës islame të Turqisë por zor një teokraci islamike siç pretendojnë hasmit e tyre sekular. Kjo është një kulturë islamike, tradicionale dhe mendjehapur të cilën Ataturku e shkuli me rrënjë gjatë 1930-tave në mundin e tij të vrullshëm për të transformuar Turqinë nga një komb mysliman në një komb europian perëndimor. Çuditërisht, afër 80 vjet më pas, lugati i këtij diktatori të hyjnizuar, i cili ishte thellë i ndikuar nga bashkëkohës të ngjashëm si Musolini dhe Stalini vazhdon ta mbajë Turqinë në robëri. Revolucioni i pamëshirshëm anti-islamik i Ataturkut gjithashtu e ka bërë Turqinë një rast permanent i skizofrenisë nacionale, i pasigurt në është komb perëndimor ose aziatik.

Amerikanët dhe europianët të cilët cekin Turqinë si model për udhëheqje të mirë myslimane pak kuptojnë nga ajo se çka fshihet pas façadës së demokracisë parlamentare të saj. Turqia nuk mund të bëhet demokraci e vërtetë ose komb modern deri sa pushteti i gjeneralëve vetshërbyes dhe i oligarkëve industrial nuk zëvendësohet me një qeveri vërtetë të pavarur, dhe turqve të ju lejohet të kryejnë ritet fetare si ata donë.

Këto kombe që pretendojnë se janë miq të Turqisë, sikur SHBA-të dhe BE, duhet të vazhdojnë ti thonë gjeneralëve të dalin jashtë politikës dhe të kthehen në kazermat e tyre për mirë. Tani është koha të lëshohen drita të qarta vizëlluese mbi "Qeverinë e thellë" të Turqisë dhe të soset ndikimi i saj i kobshëm dhe reaksionar.

Eric Margolis

7 Maj, 2007

Copyright Eric S. Margolis 2007.


Eric Margolis,
11.5.2007



Artikujt e paraqitur në këtë sekcion janë mendime dhe komente personale te autorëve dhe nuk korespondojnë domosdoshmërisht me ate që redaksia e Albislam.Com i din për të vërteta.

Kur'ani (fisnik) Dijetarët&Mendimtarët Arkiv Ndihmë Kërkim Kontakt






© Copyright 1999-2005 AlbIslam.Com
kthehu lart!

[LAINA]

Kur po lexoja disa nga diskutimet e mesiperme, mu kujtua biseda me nje bashkepunetor qe na shoqeroi per disa dite ne Stamboll per ceshtje pune.
Jam shume skeptik, tha, persa i perket futjes ne EU. Skeptik sepse jane disa gjera ne mes. Nje nga keto eshte feja, ne jemi myslimane dhe Europa plake do ta kete veshtire ta gelltise kete. Pika tjeter eshte ushtria qe kemi, te cilen do te kerkojne ta minimizojme, dhe sigurisht qe ne as na pelqen dhe as kemi per ta bere ndonjehere. Le te mos flasim pastaj per ceshtjen e Qipros qe mbetet vater e nxehte, dhe qe absolutisht nuk na bie ndermend te ndryshojme qendrim.......
D.m.th. na pelqen te hyjme ne EU por me rregullat tona..... e kush do ta pranoje kete? Nga njera ane me vjen mire, por nga tjetra me vjen keq....Thelle thelle ngelemi nje komb teper konservator.....

[Clauss]

Ne fakt dallimi mes injorantit dhe fundamentalistit eshte drastikisht i madh dhe, ketu nuk eshte pune kushteve te banoret e Turqise, sepse te gjitha kushtet ju kane dhene baraz qe te perparojne "ne frymen e modernizimit", mirepo rruga qe zgjodhen per udheheqje lokale, shtetnore, etj., i etiketon keta banore si fundamentalist. Prape them bindshem se nuk i konsideroj injorante, mirepo te bindur ne diqka qe kushtimisht mund te jete gabim, varesisht nga kendveshtrimi.
Them se historia e perserit veten, si ne '70-at.

ok, u ngaterruam. ndaj thashe se sme vinte fjale tjeter per "injorant".
anyway, fryma e modernizimit kalon ne fillim nga barku dhe pastaj nga zgjedhjet lokale. une nga ana time, nga ato qe di, nuk mendoj se nje fshatar i Anadollit ka kushte te barabarte me nje fshatar te Bodrum-it psh. nje njeri qe nuk ka zgjidhje/alternative tjeter nuk mund ta klassifikosh si fundamentalisht, sepse i njejti njeri ne kushte te tjera mund te bente zgjedhje te tjera. gjithashtu nuk kuptoj pse japin billiarda $ per avione luftarake dhe s'ndertojne rruge e shkolle. anyway u larguam.

une jam i sigurt se arsyeja qe gjeneralet ankohen eshte se po u hyjne ne pjese te pushteti. ne cdo vend tjeter "demokratik" eshte e papranueshme qe ushtria te mos jete nen kontroll civil, pse Turqia qenka perjashtim. pastaj rruga e turqise, eshte pak a shume e percaktuar, nqs vete ne kushte normale.

[Ermal 22]

Jane interesante komentete qe Sumru Çörtoğlu, president i Keshillit te Shtetit te Turqise, ben. Ai pohon se ideologjia e Ataturkut qe themeloi Turqine moderne vazhdon te vihet nen presionin e sulmeve te vazhdueshme te islamikeve. Ne nje fjalim me rastin e 139 vjetorit te Keshillit t Shtetit, Çörtoğlu theksoi se rreziku fondamentalist gjithnje ka ekzistuar dhe do vazhdoje te ekzistoje ne Turqi.

Komenti i Çörtoğlus lidhej sidomos me sulmin e vjetshem vdekjeprures ndaj gjykatesve te Keshillit te Shtetit, dhe qe ai e cilesoi si nje sulm kunder pavaresise se sistemit gjyqesor, si dhe kunder sekularizmit e demokracise.

Rasti i territorreve Palestineze qe perseri jane ne nje lloj lufte civile sot, ku u lejuan zgjedhje te lira dhe ku Hamasi i ashper islamik fitoi duke perfituar dhe nga korrupsioni i Fatahut dhe klikes se vjeter te Arafatit, tregojne se cfare ti bejne nje vendi partite me drejtim te forte islamik.
Lufta civile e Algjerise shkaktoi vdekjen e 150.000 njerezve, dhe e gjithe perplasja filloi pasi ne 1992 Islamistat fituan zgjedhjet popullore, dhe qeveria ne fuqi nderhyri ashper ne menyre qe vendi te mos i futej fondamentalizmit. Edhe ne Turqi ekziston nje mundesi e vogel qe ngjarjet te marrin drejtim te padeshiruar nqs ushtria turke vepron me force te madhe per te permbysur drejtuesa islamiste qe tashme gezojne me shume perkrahje se vite me pare.
Zhvillimet ne Turqi vecse forcojne idete e atyre qe mendojne se Turqia nuk duhet pranuar ne Bashkimin Euripian pasi nuk eshte Europe as gjeografikisht e as kulturalisht, por me teper nje komb qe ende po lufton per te gjetur shpirtin e vet, si dhe drejtimin qe do i jape shtetit e jetes sociale.

[halil_gostivari]

Jane interesante komentete qe Sumru Çörtoğlu, president i Keshillit te Shtetit te Turqise, ben. Ai pohon se ideologjia e Ataturkut qe themeloi Turqine moderne vazhdon te vihet nen presionin e sulmeve te vazhdueshme te islamikeve. Ne nje fjalim me rastin e 139 vjetorit te Keshillit t Shtetit, Çörtoğlu theksoi se rreziku fondamentalist gjithnje ka ekzistuar dhe do vazhdoje te ekzistoje ne Turqi.

Komenti i Çörtoğlus lidhej sidomos me sulmin e vjetshem vdekjeprures ndaj gjykatesve te Keshillit te Shtetit, dhe qe ai e cilesoi si nje sulm kunder pavaresise se sistemit gjyqesor, si dhe kunder sekularizmit e demokracise.

Rasti i territorreve Palestineze qe perseri jane ne nje lloj lufte civile sot, ku u lejuan zgjedhje te lira dhe ku Hamasi i ashper islamik fitoi duke perfituar dhe nga korrupsioni i Fatahut dhe klikes se vjeter te Arafatit, tregojne se cfare ti bejne nje vendi partite me drejtim te forte islamik.
Lufta civile e Algjerise shkaktoi vdekjen e 150.000 njerezve, dhe e gjithe perplasja filloi pasi ne 1992 Islamistat fituan zgjedhjet popullore, dhe qeveria ne fuqi nderhyri ashper ne menyre qe vendi te mos i futej fondamentalizmit. Edhe ne Turqi ekziston nje mundesi e vogel qe ngjarjet te marrin drejtim te padeshiruar nqs ushtria turke vepron me force te madhe per te permbysur drejtuesa islamiste qe tashme gezojne me shume perkrahje se vite me pare.
Zhvillimet ne Turqi vecse forcojne idete e atyre qe mendojne se Turqia nuk duhet pranuar ne Bashkimin Euripian pasi nuk eshte Europe as gjeografikisht e as kulturalisht, por me teper nje komb qe ende po lufton per te gjetur shpirtin e vet, si dhe drejtimin qe do i jape shtetit e jetes sociale.

Po ti zoteri i nderuar ne nje mesazh privat me shkruan

A qen muti se nuk je shqiptar ti, po mjer cfar na ka ra per pjese si komb

.

e tani cka te te them une ty o i mjere a je ti shqipetare apo je turk , se sa e shoh une ketu ti me se shumti te interesojne ngjarjet ne turqi se sa ketu te na ne mes te shqipetareve .
po ske cka te bejsh eshte shum keq kur i PERQESHURI PERQESH DIKEND TJETER.
se sikur ti te kishe qene metevertet tamam shqiptare nuk do ti kishe shkruajtur ato fjale banale per mua , sepse pik se pari ti nuk je njeri po per shqiptar as mos thuaj, se shqipetari i vertete nuk flet kaq me injoranc si ti .

[muslim_965]

Or vella Halil,ai thjesht nuk te do seti je mysliman,por le te plasin me ate inat qe e kan se jan injorant
Shum mire qe po e tregojne kulturen e tyre,se ato ketyre fjalve u thojne kulture.
allahu te gezofte vella dhe te ruajte nga cdo e keqe,
Nuk kan thon populli jon kot:
"Qeni edhe Shkjau nuk kan bes"