Derguar me: 14/05/2007 - 07:36
Raporti sekret i Kuvendit për 1997:
Si u përdor ushtria në Vlorë?
• Dy javë më parë, në Kuvendi deputeti i PD Blerim Çela, akuzoi edhe një herë shërbimet sekrete greke që kanë dashur të aneksojnë një pjesë të Jugut të Shqipërisë në bashkëpunim me CIA, ngjarje per te cilen ka pasur një hetim
Pak kohë më parë në faqet e Gazeta Shqiptare u publikua një pjesë e librit të dy autorëve anglezë Miranda Vickers dhe James Pettifer mbi historinë e ngjarjeve që kanë ndodhur në Shqipëri nga viti 1996 deri në 1999, ku dy autorët kishin mbledhur fakte dhe dëshmi rreth krijimit të skemave piramidale dhe acarimit të konfliktit në vend, në përmasat e një lufte civile. Publikimi i librit, duke përcjellë fakte dhe ngjarje të asaj periudhe hapi debat në vend, pikërisht vetëm një dekadë pas atyre ngjarjeve që tronditën jo vetëm Shqipërinë, por edhe opinionin ndërkombëtar. Ndërkaq vetëm dy javë më parë, në Kuvendin e Shqipërisë, një tjetër deklaratë mori përmasat e skandalit. Deputeti i PD Blerim Çela, akuzoi edhe një herë shërbimet sekrete greke që kanë dashur të aneksojnë një pjesë të Jugut të Shqipërisë në bashkëpunim me CIA-n. Ndërkohë për këto ngjarje ka pasur një hetim nga Kuvendi i Shqipërisë, i cili ka dalë me një raport. Por ky raport asnjëherë nuk u bë publik gjatë qeverisjes së majtë, i mbetur nën titullin “sekret” për të mos pasur ndikime në emrat e politikanëve që janë përmendur në të. Gazeta Shqiptare po sjell të plotë raportin hetimor të ngjarjeve Janar-Qershor 1997, nga kuvendi i Shqipërisë.
1. Po ç’është kriza financiare e skemave piramidale?
Në rast se do të jemi pak të vëmendshëm menjëherë do të vëmë re se periudha gusht 1996-nëntor 1996 ka qenë periudha më e lulëzuar e fenomenit të huadhënies nga publiku i gjerë, fenomen ky i cili në këtë periudhë rrok gjithë shoqërinë duke e parë fenomenin dhe si fenomen financiar, por edhe si fenomen psikologjik dhe social...
Në muajin dhjetor 1996, fillojnë të shfaqen shenjat e para të një krize financiare në lidhje me huamarrjen, jepen shenjat e falimentimit të disa nga shoqëritë huamarrëse si Sudja, Populli, Xhaferri. Shteti, qeveria dhe institucionet e tij nga qëndrimi në heshtje dhe indiferenca me gjithë sinjalizimet alarmante të dhëna nga guvernatori Luniku, FMN dhe SHIK-u, gjatë gjithë vitit 1996, të kushtëzuara këto edhe nga zgjedhjet elektorale të majit dhe tetorit 1996, pasi realizoi qëllimet ndërhyn deri në arrestimin e krerëve të firmave piramidale, veprim ky që kompromentoi dhe acaroi më tej situatën. Pas kësaj periudhe fillon të bjerë përqindja e interesave dhe në të njëjtën kohë konstatohen shenjat e para të depresionit të ardhshëm që natyrisht është ajo pjesë e fenomenit që ne më lart e quajtëm psiko-logjik.
Muaji janar 1997 na paraqet tablonë thuajse të kuptueshme se shoqëria do ndodhet përballë një krize financiare, si humbje materiale ndaj depozitave të formuara në firmat rentiere dhe të një momenti depresiv që vjen dhe shfaqet në shoqëri si frikë për të përballuar jetesën brenda një ekonomie që ka mungesa të theksuara në çështjen e punësimit e sigurisë për jetën. Por në ç’gjendje ose në ç’pozicion paraqitet shteti si grupim institucional përballë kësaj situate të krijuar, të papritur e të paparashikuar:
Për të vendosur një ide të qëndrueshme në përgjigjen e kësaj pyetjeje, është e domosdoshme të bëjmë një digresion për ta parë institucionalizimin shtetëror realisht. Mendojë se struktura konstitucionale aktuale e shtetit shqiptar vazhdon të paraqitet me defekte serioze. Patjetër që ky është një mendim i përgjithshëm dhe kuptohet se duke shprehur këtë gjykim Komisioni nuk bën gjë tjetër vecse përsërit një gjë të ditur, pasi të gjithë e dimë sot se ne nuk kemi një kushtetutë perfekte. Por megjithatë, në funksion të analizës që po bëjmë, na duhet të theksojmë se konstitucioni shqiptar që mban mekanizmi i qeverisjes dhe pushteteve dashur pa dashur, vjen dhe jep mundësi individëve të majës piramidale të shtetit që të akumulojnë pushtet tepër të madh.
Së pari, është Parlamenti që gëzon kompetenca të jashtëzakonshme, sepse brenda skemës së tij nga ky derivojnë: Presidenti i Republikës, Këshilli i Ministrave, Gjykata Kushtetuese, Gjykata e Kasacionit, Prokurori dhe Zv,prokurori i Përgjithshëm. Në lidhje me këtë pastaj një maxhorancë e tejmadhe si ato që rëndom dalin nga zgjedhjet tona, në një mënyrë ose në një tjetër kontrollojnë dhe drejton gjithë jetën shtetërore. Në rast se do t’i shtojmë dhe kësaj faktin që kjo maxhorancë na ndodh që të drejtohet prej një njeriu president ose kryeministër i dalë prej saj, kuptohet se më në fund është autoritarizmi ai që drejton shtetin. Kështu ishte situata edhe në janarin e vitit 1997, kur edhe për arsyet që përmendëm, që në fakt janë faktorë defektivë të konstitucionit tonë, thuajse i tërë autoriteti i shtetit ishte përqëndruar tek presidenti i Republikës, i cili siç vërtetoi e tërë periudha e qeverisjes së tij 5 vjeçare, jo vetëm për arsye të defekteve konstitucionale, por edhe për shkak të formimit e psikologjisë së tij autoritariste, abuzoi me kompetencat kushtetuese, duke i shkelur ato. pra si përfundim të përgjigjes së pyetjes së parë, këto ishin shkaqet që ndikuan në disekuilibrimin total të shoqërisë shqiptare në pragun e fillimit të vitit 1997.
2. Por le të kthehemi tani përsëri tek ngjarjet e janarit 1997 për t’i dhënë përgjigje pyetjes së dytë lidhur me reagimin e shtetit ndaj pakënaqësisë dhe revoltave popullore.
Kriza financiare që spikat hapur si pasojë e shembjes së disa skemave piramidale, sollën përnjëherë revolta masive për ditë të tëra në sheshet e një varg qytetesh të Shqipërisë si Tiranë, Lushnje, Berat, Vlorë, Fier, Elbasan, Gjirokastër, Tepelenë, Përmet, Dibër, Durrës etj, të cilat nuk u lejuan nga forcat e policisë dhe u interceptuan.
Revoltat kishin krejtësisht karakter ekonomik, por që të gjitha me një shprehje mosbesimi ndaj qeverisjes së atëhershme. Njerëzit kërkonin paratë e humbura. Nga hetimi i këtij fenomeni dhe nga burime dokumentare të kqyrura në SHIK etj, rezulton se ky i fundit, ka qenë i informuar në mënyrë të rregullt gjatë vitit 1996 dhe ka informuar institucionet e larta të shtetit edhe Presidentin e republikës, edhe qeverinë, për të gjitha grumbullimet dhe kërkesat e njerëzve, për të gjithë elementet që japin të kuptuar se këto revolta ose demonstrime do të vijojnë dhe mund të shumohen. Kërkesat janë krejtësisht ekonomike, por aty nga mesi i muajit janar, gjithmonë sipas informacioneve të SHIK-ut, në këtë moment revoltash ekonomike fillon të hyjë opozita e atëhershme, e cila duke u vënë në mbrojtje të kreditorëve, menjëherë u paraqet të revoltuarve mbështetjen dhe kërkesat për ndryshime politike. Megjithatë revoltat vazhdojnë t’i përmbahen një karakteri thjesht ekonomik që ka lidhje vetëm me humbjen që kanë pësuar ose që do të pësojnë nga falimentimi.
3. Eshtë fakt se pushteti i atëhershëm politik që drejtonte shtetin shqiptar nuk jep asnjë shenjë reflektimi dhe është krejtësisht intrazigjent ndaj kërkesave ekonomike të kreditorëve të humbur që filluan të intesifikojnë demonstrimet paqësore. Atëherë duke iu përgjigjur pyetjeve lidhur me shkakun e revoltave, si dhe mjetet që duhet të ishin përdorur për zgjidhjen e kërkesave të popullsisë së dëmtuar, ne mendojmë të vazhdojmë analizën tonë si më poshtë:
Kulmin e vet revoltat paqësore të muajit janar e arrijnë në datat 24, 25, 26 dhe 27 në një kohë që brenda këtij segmenti kohor, çështja më në fund ka mbërritur në një arsye politike sepse tani mitingjet dhe demonstratat paqësore i drejtojnë liderët e opozitës së atëhershme. Nga ky fakt kuptohet qartë se në segmentin kohor që kemi në diskutim, krizën financiare si humbje në skemat piramidale, fillon dhe e mbush për ta bërë më të acaruar dhe akumulimi i pakënaqësisë politike që vjen nga momenti i zgjedhjeve të 26 majit 1996.
Ashtu siç rezulton nga dokumentet e mbledhura në organet shtetërore por edhe nga media, në revoltat e muajit janar në qytete të ndryshme, demonstruesit e pakënaqur ndërmorën akte dhune, ndonjëherë edhe me zjarr ndaj institucioneve shtetërore lokale si dhe drejtuesve të qeverisë dhe politikave shtetërore. Megjithatë gjendja nuk ka pasur tendenca të dhunshme me armë. Nisur nga ky fakt, me aq sa disponon deri tani, Komisioni konstaton se në këto momente përballë administratës së lartë të shtetit, masa jo e vogël e demonstruesve, paraqet pakënaqësi të theksuara ndaj qeverisjes. Por si është përcjellë në institucionet qendrore të shtetit shqiptar kjo lloj pakënaqësie? Ja si e shpjegon këtë situatë në mënyrë kronologjike para komisionit, një nga dëshmimtarët direkt në qytetin më të prekur nga pakënaqësia e rënies së firmave rentiere, Vlora, Sokol Bizhga, ish shef i krimeve:
“Qysh nga fundi i vitit 1996 në qytetin e Vlorës filluan grumbullimet e njerëzve në kërkim të lekëve të humbura tek firma Populli dhe Xhaferri. Demonstrimet përgjithësisht ishin paqësore dhe pa shumë probleme për t’u përballuar nga policia. Ndërsa në fillim të vitit 1997 kur njerëzit panë që edhe firmës Gjallica po i vinte fundi, populli doli në revoltë masive duke manifestuar në aksin kryesor të rrugës Vlorë-Skelë. Gjithë njerëzit e shikonin policinë si hallexhi të përbashët dhe asnjëherë nuk ishin shfaqur shenja kundërshtimi ndaj nesh.
Turma vazhdoi të manifestonte rreth një muaj rresht në këtë itinerar rruge dhe 2-3 herë përpara bashkisë së qytetit.
Në datën 25/01/1997 rreth orës 10.00 turma iu drejtua bashkisë. Forcat e rendit ishin dislokuar përpara Bashkisë dhe mundoheshin që me çdo kusht të pengonin hyrjen e njerëzve në Bashki. Megjithatë, kordoni i policisë u ça dhe një pjesë e njerëzve u futën brenda. Brenda u dëgjuan disa shpërthime dhe pashë që doli tym nga kati i tretë i Bashkisë. Pashë njerëz që hidhnin tavolina e karrige, digjnin letra dedhe kur filluan shpërthimet njerëzit dolën me vrap. Pastaj u futën në veprim zjarrfikësit, të cilët mundën ta shpëtojnë Bashkinë. Kur bëmë kqyrjen e vendit të ngjarjes rezultoi se ishin djegur tre zyra: njëra e Kontrollit të Shtetit, zyra e kthimit të pronave, dhe një zyrë tjetër pa rëndësi. Edhe ditën që u dogj bashkia por edhe ditë më parë shefi i komisariatit Sokol Mulosmani dhe shefi i Rendit iu kanë bërë thirrje disa herë deputetëve dhe pushtetarëve që të ndërhynin për të ulur tensionin por ata nuk kishin asnjë influencë. Gjatë kohës që turma po manifestonte përpara Bashkisë para sulmit për ta djegur atë, mbaj mend që ka ardhur me forca Hilë Lushaku dhe tha se ishte e pamundur të përballohej gjithë ajo turmë me ato forca që ndodheshin aty. Lidhjet me ministrinë i mbante Shefi i Komisariatit Sokol Mulosmani dhe mbaj mend që në radio ka thënë që të mos spostoheshin forcat pasi do të vinin forca të ushtrisë në ndihmë. Rreth orës 11.00 të asaj dite kanë ardhur rreth 5 IFA me ushtarë dhe oficerë të Repartit të Bunavisë. Me mbërritjen e tyre pati një reagim të ashpër nga populli dhe filloi t’i godiste me gurë. Atëherë unë me iniciativë kam shkuar dhe u kam thënë komandantëve të tyre që t’i hipnin ushtarët nëpër makina për të mos u goditur se çfarë ishte për tu bërë u bë, bashkia u dogj.
Edhe ditë të tjera turma manifestonte qetësisht dhe nuk kemi pasur asnjë incident mes forcave të rendit dhe policisë”.
Pra, kërkesa dominante e revoltave të kësaj periudhe është kthimi i parave të humbura. Po ta vështrojmë çështjen vetëm në këtë prizëm, qeveria e atëhershme duhet të kërkonte zgjidhje brenda strukturave të veta ekonomike, ose të jepte dorëheqjen. Nga hetimi, komisioni konstaton se instituti i dorëheqjes si masë neutralizuese e provuar në shoqëritë demokratike perëndimore, edhe kësaj here si gjithmonë mbetet i papranueshëm nga mentaliteti i qeverisjes në shoqërinë shqiptare i forcës politike, qeverisëse. E theksojmë këtë sepse duke filluar që nga fundi i janarit të vitit 1997 e deri në mes të shkurtit 1997 jo vetëm demonstruesit por edhe pjesa më e madhe e partive politike e shohin dorëheqjen e qeverisë dhe krijimin e një qeverie teknike si solucion për zgjidhjen e krizës dhe kapërcimin e situatës, por administrata e lartë shtetërore dhe vetë parlamenti dhe Presidenti i atëhershëm nuk pranojnë që ta shohin kështu. Eshtë presidenti i Republikës ai që ndërmerr takime në Berat, Gjirokastër etj për të dhënë argumentat se qeverisja aktuale i ka mundësitë për ta kapërcyer krizën financiare, duke ecur në një vijë demagogjike dhe duke e lënë të kapërcyer deklarimin e tij të disa muajve më parë se “paratë e shqiptarëve janë të pastra”...
Ballkanweb.
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga Llapi
Krijoni Kontakt