Ismail Kadare

[RaPSouL]

Ismail Kadare: Në diktaturë kam shkruar më me kurajë se tani


Beteja më e madhe e një shkrimtari është ajo me kohën. Kadare prej vitesh e ka fituar këtë betejë. Veprat e shkruara në fillimet e karrierës dhe nën diktaturë edhe sot arrijnë të joshin publikun e huaj. Dhe jo një publik që joshet nga bestseller, por një vend si Anglia, ku shkrimtarët e huaj nuk pranohen lehtë. Në Londër është botuar përkthimi i ri i librit "Kështjella", një vepër e shkruar në vitin 1963. Por si në çdo eveniment, ku është i pranishëm Kadare, nuk mungojnë surprizat për krijimtarinë e tij.

Këtë herë është vet shkrimtari i madh që zbulon një pjesë të të pathënave të krijimtarisë së tij. "Në diktaturë kam shkruar më me kurajë se tani", thotë Kadare, një meritë kjo jo vetëm e shkrimtarëve të mëdhenj, por edhe e njerëzve të mëdhenj.

Kadare paraqet "Kështjellën" (The Siege) në Londër. Shkrimtari i njohur shqiptar, Ismail Kadare, është bërë një vizitor pothuajse i përvitshëm i Britanisë së Madhe këto tri vitet e fundit. Ai ishte në Londër këto ditë pas një viti, për të prezantuar dhe promovuar botimin e librit të tij të fundit në gjuhën angleze nga shtëpia botuese "Cannongate".
Bëhet fjalë për romanin "Kështjella", që tregon historinë e rrethimit turk dhe të qëndresës shqiptare ndaj tij në një kështjellë në Shqipëri në kohën e Skënderbeut. Por në botimin anglisht nga përkthyesi David Bellos, romani mban titullin "The Siege". Dhe kritika letrare këtu ka bërë interpretimin e veprës duke hequr paralele mes veprës së Kadaresë dhe "Kështjellës" shqiptare të komunizmit që i bëri qëndresë pushtimit turk, apo mes "rrethimit" të Shqipërisë së diktaturës që ashtu si kështjella e Kadaresë, në fund jepet. Të mërkurën në mbrëmje, në një nga sallat e qendrës kulturore "Mbretëresha Elizabeth" në Londër, Kadare foli për "Kështjellën" dhe veprën e tij letrare para një audience shqiptarësh që jetojnë në Britani dhe admiruesish anglezë të veprës së tij.

Përkthim pas 40 vjetësh

"Kështjella" ishte një nga romanet e fillim-karrierës për Kadarenë, emrit më të njohur të letrave shqipe në Perëndim, që shënoi një start të suksesshëm në Shqipëri në 1963-shin me "Gjeneralin e Ushtrisë së Vdekur" dhe dy vjet më pas në Francë me përkthimin e tij. Por "Kështjella" botohet në Britaninë e Madhe 40 vjet pas botimit në gjuhën shqipe.
Kjo ka ardhur pak si e papritur për shkrimtarin, që në hotelin ku qëndroi gjatë ditëve në Londër, thotë se romani ishte zgjedhur me ngulm për t'u botuar nga botuesi i tij.
Jo se për të ka shumë rëndësi që ajo botohet pas një periudhë kaq të gjatë apo se interpretohet në mënyra të ndryshme nga kritika.
"Shkrimtari kur shkruan, mendimi kryesor është të shkruajë, të bëjë letërsi të vërtetë. Vështirë është që ta mendojë se kjo do të ketë këtë kuptim, pastaj do t'i japë edhe këtë kuptim simbolik. Ato gjenden më vonë, përgjithësisht i gjen kritika ose njerëzit", tha Kadare.
"Shkrimtari me intuitë e kupton kur ajo që shkruan ka vlerë të vërtetë si letërsi, si art dhe ai e ndjen kur ajo që shkruan do të jetojë gjatë, sikurse e ndjen ngandonjëherë se ajo që shkruan nuk do të jetojë gjatë".
Botime në dy kohë
"Kështjella" pason pas rreth një viti, në botimin në anglisht të romaneve "Pasardhësi" dhe "Vajza e Agamemnonit", veprat e krijimtarisë së viteve të fundit të shkrimtarit 72-vjeçar.
Romani i parë është shkruar nga autori në epokën e komunizmit, i dyti në vitet e demokracisë në Shqipëri.
Brenda këtyre katër dhjetëvjeçarëve në Shqipëri ka ndryshuar shumëçka. Kadare thotë se dhe ai ka ndryshuar, por ndoshta dhe jo.
"Çdo gjë në botë ka një ndryshim, një evolucion. Dhe shkrimtari pëson ndryshimet e veta si qenie njerëzore. Por e mira e letërsisë është se ndryshimet nuk i krijon ndryshimi i regjimit politik. Ndryshimet krijohen në bazë të ligjeve të letërsisë dhe prandaj ato janë për mirë, për më mirë, për keq", thotë shkrimtari.
Ai përmend faktin se ka nga ata që mendojnë se veprat e tij të periudhës së komunizmit janë më të mira se ato të epokës së postkomunizmit.
"Për shkrimtarët...gjithkush jep mendimin e vet.... Por është po ai autor që ka bërë dhe të mirën dhe më pak të mirën. Punë e madhe! E tij është dhe ajo më e mira, dhe ajo më pak e mira", thotë ai duke qeshur.
"Tek unë nuk ka ndryshuar asgjë jashtë asaj që ndryshon jeta vetë tek njeriu. Tek veprat që kam shkruar më vonë pasi ka rënë komunizmi, që janë më të pakta nga ato që kam shkruar përpara, nuk kam shprehur ndonjë kurajë më të madhe nga ç'kam thënë në atë kohë. Dhe kjo mua më jep gëzim".
E megjithatë, duke krijuar një situatë imagjinare dhe duke bërë një analogji, ai e pranon se epoka e diktaturës mund t'i ketë dhënë diçka të veçantë krijimtarisë së tij.
"Ne këtu ndodhemi në një hotel në Londër që unë po jap këtë intervistë. A mund të përfytyroni ju që një klient i këtij hoteli të hapë një tunel për të dalë nga hoteli? Ka me dhjetëra shembuj kur një i burgosur a dy, kanë hapur një tunel për të dalë", thotë ai dhe shton:
"Energjitë që zbërthehen në një pengesë janë shumë të mëdha, janë të tilla që e mposhtin pengesën".
Krijimtari në dy qytete
Kadare thotë se ai ende ndjek rutinën e dikurshme të punës, duke kaluar mëngjesin dhe paraditen duke shkruar.
Për të pranvera dhe vjeshta nuk janë frutdhënëse, prandaj shkruan më shumë në dy stinët e tjera: Në dimër në Paris, në verë në Tiranë.
Por ai thotë se këto ditë nuk shkruan me të njëjtin intensitet si vite më parë. "Unë punoj më pak sepse ka shumë gjëra të cilat i kam thënë. Nuk kam ndonjë ngut të them të tjera".
"Nuk kam ndonjë panik që po më ikën koha, se ka ikur kjo apo ajo gjë. Nuk kam absolutisht asnjë panik të tillë", thotë ai me një ton jashtëzakonisht të qetë.

Marrë nga "BBC"

Gjuhët në të cilat është përkthyer vepra e Kadaresë

1. Frëngjisht
2. Anglisht
3. Gjermanisht
4. Greqisht
5. Holandisht
6. Portugalisht
7. Spanjisht
8. Italisht
9. Rumanisht
10. Suedisht
11. Katalanisht
12. Turqisht
13. Norvegjisht
14. Maqedonisht
15. Danisht
16. Bullgarisht
17. Polonisht
18. Hungarisht
19. Kroatisht
20. Arabisht
21. Koreisht
22. Finlandisht
23. Rusisht
24. Japonisht
25. Hebraisht
26. Kinezisht
27. Serbisht
28. Euskere
29. Flamandisht
30. Çekisht
31. Sllovakisht
32. Sllovenisht
33. Vietnamisht
34. Esperanto


T.O

[klaus fisher]

Bravo per temen e hapur !Gjithcka qe ka lidhje me Kadarene duhet te dale ne drite sepse eshte fat imadh per tere kombin qe kemi nje gjigand te tille te letrave.Propozoj te krijohet nje rebrike e hapur rreth veprave dhe jetes se tij.

[Kreksi]

Une jam i pajtimit per një rubrike speciale kushtuar Kadares.
Sa per sqarim, une japi mundesi qe t'iu ofroje video nga emisionet franceze per kadaren si dhe nje numer temadh me video ekskluive te cilat i podeoj si arshiva ku shkrimtari yn ka marrur pjese ne shume tubime ne Paris qe nga viti 1993 deri 2000...
Se pari keto video dua t'ia dergoj familjes se tij e pastaj me autorizim mund te bejmi edhe nje film dokumentar mbi jeten e Kadares ne mergim.

Kadare dhe Vrioni 1994
Kadare ne Akademin internacionale
Kadare e besnike Mustafa
Kadare ekspozita...1995
Kadare e Vrioni 1994
Kadare e Rugova 1994
Kadare e Qosja 1993
Kdare ne panairin e librit paris 2000
e tjera filmime personale...



shendet

http://video.google.fr/videoplay?doc...02519811845591
http://video.google.fr/videoplay?doc...96237069786998

[lisjana]

Bravo per temen e hapur !Gjithcka qe ka lidhje me Kadarene duhet te dale ne drite sepse eshte fat imadh per tere kombin qe kemi nje gjigand te tille te letrave.Propozoj te krijohet nje rebrike e hapur rreth veprave dhe jetes se tij.

oooo!
calm down i dashur.
te dale ne drite gjithcka... haha.
thone: vdekja mbulon gjera te medha...thjesht mu kujtua si shprehje
une kam shkruar tek tema kadare i madh apo i famshem, (shkrimi i parafundit)nese nuk e gjen me thuaj ta risjell ktu.

[klaus fisher]

Une dhashe nje mendim per shqiptarin me te njohur ne bote ne aspektin pozitiv. Di qe njeri te perkruer nuk ka,por une ju referova shkrimtarit Kadare.Ne te gjithe boten , ne cdo komb njerezve te tille u behen P I E D E S T A L E ! Kur une isha ne moshen qe ti deklaron ne forum ,ne ato 28000km katrore qe quhet Atdhe ,ishte i vetmi qe lexohej.... Thua qe ke shkruar tek tema.....-bravo te qofte (nese ke shkruar dicka qe ia vlen) Sa per``haha-te`` qe shkruan CALM DOWN i / e dashur !

[mondishall]

Kadareja? Shkrimtar i padiskutueshem. Permasat e krijimtarise se tij rriten me kohen, sikurse dhe zilia e mediokerve. Pena e Kadarese ka patur dhe ka force magjike ne ndjesine dhe logjiken e lexuesit.

[KILI MERTURI]

Këto ditë u përkthye "Kështjella" në gjuhen angleze ("The Siege") e cila ka zgjuar interes të madh në ishullin britanik.

Kadare është inpresionues gjat gjith kohës për njerzimin.

Kili

SHQEIPËRIA ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!

[RaPSouL]

Ismail Kadare nuk kurorëzohet me çmim

Oviedo – Shkrimtarja kanadeze Margaret Atwood e fitoi çmimin letrar spanjoll “Princi nga Asturia”, i cili parasheh për fituesin një dhuratë prej 50.000 euro. Shkrimtarja 68 vjeçare ishte kandidate edhe para disa viteve, por kësaj radhe arriti të kurorëzohet me çmimin në fjalë në konkurrencën e spanjollit Juan Goytisolo, britanikut Ian McEwan dhe shkrimtarit të madh shqiptar Ismail Kadare. Juria e arsyetoi ndarjen e çmimit të mërkurën, në qytetin verior spanjoll Oviedo, duke e cilësuar kanadezen si luftëtare të denjë për të drejtat e femrës në shoqëri me literaturën e saj të pasur. Në veprat e saja, ajo e akuzon shoqërinë për të padrejtat sociale që i shkaktohen femrës bashkëkohore. Për këtë çmim kanë konkurruar gjithsej 32 kandidatë nga 24 vende të botës. Ky çmim ndahet çdo vit në tetë seksione dhe njihet si “verzioni spanjoll i çmimit Nobël”.



(INA)

[Borix]

Si mer fitoi Kanadaja. Dhe une qe e lexova Kadareja... Boh

[Brari]

ku behet hysamedin ferraj e me se merret tani?