Ismail Kadare

[Kreksi]

Te dashur anetare te forumit.. ne radhe te pare ju uroje shendet dhe lumturi ne familje.. kisha kohe te gjate pa hyre ne forum ..aresyeja eshte se: mendova se kjo teme eshte mbyllur por ..duke vazhduar te postoni materiale te kunderta me nje te vertete, ju e demtoni z. Kadare..ne ate kohe persona servil u munduan ne c`do drejtim qe te bardhen ta benin te zeze.. ????.
Aktualisht Janulla është në kontroll të organeve tona dhe zhvillon agjitacion e propagandë kundër sistemit tonë socialist.
Si mbas javanit une isha agjente etj....

Janulla Rrapi

Mirese na erdhe janulla,

besoj se do kaloni mirë ne mesin tonë.

gezohem shume qe te kaluaren e keni hedhur mbrapa dhe mendoni per ardhmeri tuajen dhe te djalit tuaj, shpresoj se do te lirohet se shpejti.
Nuk eshte e thanun se nje antar kthehet ne forum per te perseritur te njejtat gjera, ketu bisedohet per lloje lloje qeshtje, per tema te ndryshme qe nga kuzhina e deri te termetet e fundit, pra pasi te gjithe e dijmi qeshtjen e qeshtjeve do ishte mire qe te mos vijmi ketu per tu gridur mes veti se nuk jemi kalamj ketu, vijmi per te biseduar per hallet tona per vetmin tonë per jeten e perditshme dhe kurrsesi une nuk i shpalosi askujt problemet e mija personale sepse nuk na ka hije.
Mirepo pasi ju lexova me vemendje e kuptova se jeni e sinqert ne kete veprim andaj te deshiroj sukses dhe lirim sa me te shpejte djalit tuaj.

Une po te isha ne Tirane patjeter se do e bleja librin e fundit te Kadares dhe me siguri se do e shpalosnja ketu ne kete tem me ju permbajtjen e ketij romani.

Pra neve ketu na intereson kjo tem sepse e dojmi literaturen.


Kalofshi mirë

[Colomba]

Ti Qave
Ti qave dhe me the me ze te ulet,
Qe une te trajtoja si prostitute.
Atehere lotve te tu s'ua vura veshin,
Te desha, pa e ditur se te desha.

Vec nje mengjes te befte kur u gdhiva
Pa ty dhe bota krejt e zbrazet mu duk,
Ateher kuptova c'kisha humbur,
C'kisha fituar kuptova gjithashtu.

Me rrezellinte si smerald merzia,
Dhe lumturia ngrysej si nje muzg me re.
Nuk dija ke te zgjidhja nga te dyja
Sepse secila me e bukur se tjetra qe.

Se ish i tille ky koleksion bizush,
Qe drite e terr leshonte njekohsisht.
Qe njeqinfish etjen per jeten shtonte,
Po dhe qe vdekjen ndillte njeqidfish.

[Guri i Kuq]

Hapet Muaji i Sulmeve Kundër Kadaresë
» Vendosur: 23/09/2009 - 07:53

"Panorama"

• Arben Kallamata

NJOFTIM:
Njoftohet se është hapur zyrtarisht Muaji i Sulmeve Kundër Kadaresë. Si çdo vit, Muaji i Sulmeve Kundër Kadaresë
hapet në Shtator për t’i paraprirë vendimeve të Akademisë Suedeze për çmimin Nobel në letërsi Ai vazhdon deri vitin tjetër. Veç aktivistëve me motive politike, janë të ftuar të marrin pjesë hidhnakët intelektualë; ish-anëtarë e kandidatë lidhjesh shkrimtarësh në qendër e në rrethe; emigrantë të punësuar dhe të papunësuar që shkëlqejnë në blogje interneti; studiues e kritikë amatorë, vendas e të huaj, si dhe çdo lloj kategorie tjetër xhelozi apo inatçiu që nuk përton të hedhë një dorë baltë mbi shkrimtarin më të shquar të letërsisë kombëtare dhe përfaqësuesin më të denjë të kulturës dhe identitetit shqiptar.
Pjesëmarrja:
Këtë vit Muaji i Sulmit ndryshon paksa nga vitet e mëparshme, sepse edhe vetë radhët e parazitëve që ushqehen në kurriz të Kadaresë kanë pësuar një farë shterrje dhe zhvendosje në përmbajtje. Aradhes që përbënte dikur bazën e sulmeve – nostalgjikët e enverizmit dhe mbështetësit e derës së hoxhave; ish-punonjësit dhe oficerët e sigurimit - duket sikur po iu mbarohen bateritë.
Në kushtet e reja pjesa më aktive në sulmin ndaj Kadaresë mbeten hidhnakët dhe xhelozët, ku përfshihen shkruesit dhe intelektualët me ambicie më të mëdha se mundësitë.
Ky takëm vazhdon të gëlojë që nga koha e artë e Degëve të Lidhjes së Shkrimtarëve në rrethe, që numëronin me qindra ose mijëra anëtarë; nga ajo kohë e mediokritetit dhe mizerjes intelektuale, kur masovizmi i jepte çdo njeriu më pak dëshirë për të shkarravitur mundësinë e shkëlqimit në shtëpitë e kulturës së rretheve; nga ajo kohë kur shkrimtari turk Azis Nesin i drejtohej të pranishmëve në Lidhjen e Shkrimtarëve me fjalët lapidare: “Popull shkrimtar shqiptar...”
Shumë veprimtarë të kësaj lëvizjeje masive letrare e shihnin veten si korifenj të letërsisë - mblidheshin klubeve e mejhaneve me dy qofte zgarre, gjysmë panine dhe një dopjo vodkë përpara, dhe i përcaktonin njëri-tjetrit vendin në letërsinë kombëtare dhe botërore. Jo rrallë bisedat e tyre përplaseshin te Kadareja, i cili vendoste standarde letrare të paarritshme. Por ndërsa pjesa më e madhe e lexuesve dhe letrarëve në Shqipëri admironin shkrimtarin më të shquar të kohës së tyre dhe lexonin me kënaqësi librat e tij, xhelozët dhe rivalët e qebaptoreve vrisnin mendjen si do ta sulmonin.
Me hapjen e Shqipërisë situata nuk ndryshoi shumë. Degët e lidhjeve të shkrimtarëve në rrethe u shpërndanë, ndërsa ish-anëtarëve të tyre iu dha mundësia që me të ardhurat nga bizneset, puna në mërgim dhe ndihma sociale të financonin botime librash që vazhdonin të mos lexoheshin. Nga ana tjetër, mejhane, qofte dhe alkool tashmë gjeje më me bollëk se më parë, kështu që diskutimet për letërsinë nuk u ndërprenë as në mëmëdhe, as në diasporë.
Ndërsa shumë nga aspirantët e dikurshëm të letërsisë panë mundësi të tjera zhvillimi të vetvetes, shkrimtarët e qebaptoreve vazhduan t’i mbeten besnik ëndrrës për të lënë gjurmë në letërsi, të cilën, s’dihet se përse, e shohin të kërcënuar nga prania e Kadaresë. Ideja se mund të lartësohesh duke ulur Kadarenë është kthyer në një fiksim iluzor për disa letrarë shqiptarë, aq sa shumë prej tyre e kanë harruar fare qëllimin fillestar të lojës dhe i janë përveshur me pasion vetëm denigrimit.
E shtrirë përtej letërsisë, e njëjta simptomë haset edhe në betejën për postin e pashpallur të “Intelektualit më të shquar të kombit shqiptar”, ku janë përfshirë edhe të rinj e të reja që shkëlqejnë auditorëve të universiteteve. Të bindur se përfaqësojnë majat e intelektualizmit shqiptar, ata sulmojnë me tërbim çdo shfaqje “konkurrence”, pa kursyer as Kadarenë, as Nënë Terezën, as Skënderbeun, as politikanët shqiptare (kushdo që të jetë në pushtet). Në mbështetje të tyre do të gjeni analistë shoqërorë e politikë, ish-politikanë të transformuar në grafomanë gazetash, si dhe intelektualucë të tjerë që në kushtet kur deti i publikimit të emrave në gazeta dhe internet është bërë kos, kanë nxjerrë sheshit lugët që i zhysin gjithë oreks.
Direktivat e sulmit:
Sulmi i sivjetëm nuk do të përqendrohet thjesht te shkrimtari dhe vepra e tij, por do të përfshijë të gjithë letërsinë shqipe. Ideja është hedhur fillimisht nga studiuesi dhe përkthyesi Robert Elsie-t, i cili ka hedhur i pari tezën se letërsia shqipe nuk njihet në botë. Ajo u tërhoq dhe zyrtarizua nga Rexhep Qosja dhe po kthehet në himnin e vjeshtës para-nobeliste, me një mori zërash që i bashkohen herë solo e herë në kor: Askush në botë nuk e njeh letërsinë shqipe! Ose, në formën më të fundit: Letërsia shqipe nuk është pjesë e letërsisë europiane.
Vlen të përmendet në këtë kuadër shpirti i vetëflijimit të disa shkrimtarëve që i janë bashkuar me vullnet të plotë tematikës së re, duke qenë fare të ndërgjegjshëm se po bëjnë diçka të ngjashme me atë personazhin e fabulës që i kërkoi xhindit t’i hiqte shokut të vet një ****, paçka se për t’u plotësuar kjo kërkesë xhindi kishte vënë kusht që atij vetë t’i shkuleshin të dyja. Këtë vit, si kurrë ndonjëherë tjetër, shkrimtarucë e intelektualucë, pseudokritikë e blogistë profesionistë po pranojnë ta zhysin veten shtatë pash nën dhe, mjafton që të krijojnë iluzionin se po tërheqin sadopak Ismail Kadarenë dhe veprën e tij në orbitën e mediokritetit.
Shembuj të këtij sulmi mund t’i gjeni, ta zëmë, në “Gazeta Shqiptare” (online, 11.09.09) në shkrimin e Prof.As.Dr. Anton Paplekës, i cili ngre që në titull pyetjen “A e ka pasuruar letërsinë europiane letërsia shqipe?”, pyetje të cilës me një trishtim që të këput shpirtin për sinqeritetin keqardhës i përgjigjet negativisht. Papleka argumenton se marrja e çmimeve ndërkombëtare nuk përbën as meritë dhe as prurje dhe se i vetmi matës për ndikimin e letërsisë shqipe (Kadaresë) në letërsinë europiane është mendimi i një kritiku amerikan që ai e ka lexuar.
Por ndërsa Papleka thjesht i heq vizën në mënyrë arbitrare çmimeve që ka marrë Kadare në Britani, Spanjë, Francë, Itali e gjetkë, të tjerë veprimtarë të Muajit të Sulmit po bëjnë çmos të vërtetojnë tezën se këto çmime janë blerë me fondin sekret të ish-sigurimit të shtetit.
Sipas Robert Martikos, një vetëflijues i rrallë që ka sakrifikuar muaj të tërë të jetës së tij për të shkruar një roman të plotë kundër shkrimtarit me të cilin krenohet kombi i tij (tregime, artikuj e poezi kanë shkruar shumë, por roman nuk i kishte dëgjuar veshi njeriu deri këtë behar), sipas Martikos, vepra e Kadaresë është përkthyer, botuar dhe shpërndarë në botë me fonde të veçanta të diktaturës. Është kjo një nga teoritë konspirative më fantastike, më të pabesueshme, por edhe më në modë këtë sezon.
Shpërndarja me bujë e disa kapitujve të librit të Martikos nëpër lista diskutimi shqiptarësh në internet, u pasua me brohoritma entuziaste intelektualësh që u përpoqën të provojnë se veprimtaria e fshehtë për ngritjen e Kadaresë vazhdon edhe sot e kësaj dite. Fushata e tanishme sulmeve kundër Kadaresë synon të provojë plotësisht, përtej çdo dyshimi të mundshëm se me fondet e sigurimit të shtetit janë blerë juritë e institucioneve që i kanë dhënë Kadaresë çmime ndërkombëtare, pa kursyer në këtë akuzë as International Booker Prize, as Prince of Asturias.
Detyrë e pjesëmarrësve në sulm mbetet që të faktojnë që edhe shpërndarja dhe shitja e qindra-mijëra kopjeve të librave të Kadaresë në Gjermani, Skandinavi, Francë, Britani, Spanjë, Itali, Rusi dhe vende të tjera të Europës, në SHBA, Kanada, Amerikën Latine, në Afrikë, në Indi e Japoni e kudo, është kryer me fondet e sigurimit të shtetit. Sigurimi i shtetit ka paguar për përkthimin e librave të Kadaresë në dhjetëra gjuhë të botës; për botimin dhe shpërndarjen e tyre, si edhe për blerjen, tamam si në fushatat e mbjellje, korrje e grumbullim pa firo.

[Preng Sherri]

Ju lutem s'pari lexone shkrimin tepërpërmbajtesor, të kuptimtë, aktual dhe tepër qëllues të profesor Paplekës!
Lexone mirë këtë analizë të tij dhe pastaj mund të thoni atë që doni ta thoni!



Pse letërsia shqipe nuk ka vlera europiane?



ANTON PAPLEKA

19/09/2009



1. Ç'kuptojmë me "vlera europiane"?

Objektivisht, letërsia shqipe bën pjesë në atë tërësi që quhet letërsi europiane, sepse gjeografikisht Shqipëria i përket Europës. Për të gjykuar nëse letërsia shqipe ka apo nuk ka vlera europiane, në këtë shkrim nuk do të nisemi nga pikëpamja gjeografike, por nga pikëpamja estetike. Dihet se tekstet letrare që botohen në Europë, u përkasin disa niveleve: ka tekste të dobëta, tekste mediokre, tekste mesatare dhe tekste me cilësi të lartë.

Vlerat e vërteta letrare europiane nuk përfaqësohen nga librat e dobët, mediokër dhe mesatarë të shkrimtarëve francezë, anglezë, gjermanë, italianë, spanjollë, portugezë, grekë etj., por nga veprat letrare që me prurjet e reja substanciale dhe formale, me cilësinë e tyre të lartë e pasurojnë kulturën e kontinentit tonë. Objektiviteti shkencor na detyron të themi se letërsisë shqipe i kanë munguar autorë madhorë, me vepra tejet origjinale dhe me karakter universal si Dantja, Shekspiri, Servantesi, Gëtja, Balzaku, Floberi, Bajroni, Bretoni, Sen-Xhon Persi…

Nuk mund të thuhet se kanë medoemos vlera letrare të larta të gjitha librat që botohen në Europë, që mund të shiten me miliona kopje nëpër libraritë e Europës, siç është rasti i romaneve të belges Amelie Nothomb, të brazilianit Paolo Coelho, të amerikanes Danielle Steel etj.

Në trashëgiminë letrare të kontinentit tonë përfshihen vetëm ato vepra që çelin shtigje të reja në zhvillimet estetike europiane dhe bëhen pjesë e debatit letrar europian. Nga informacioni i derisotëm, nuk del se kjo gjë ka ndodhur me shkrimtarët shqiptarë. Në një studim të tij të kohëve të fundit për letërsinë e Europës Juglindore, kritiku i njohur amerikan Harold Blum veçonte si shkrimtarë të shquar serbët: Ivo Andriç, Danilo Kish, Vasko Popa dhe grekët: Kavafi, Seferis, Elitis, Kazanzaqis. Me keqardhje vura re se ai nuk zinte ngoje ndonjë shqiptar. Besoj se dalzotësit e letërsisë shqipe nuk mund ta akuzojnë Blumin si filoserb, si filogrek apo si antishqiptar!

Si kriter përcaktues të vlerave europiane të letërsisë shqipe, dikush përmend çmimet letrare që ka marrë ndonjë autor. Është folur e përfolur se si funksionon sistemi i dhënies së çmimeve letrare, për rolin që luajnë interesat komerciale të botuesve në dhënien e këtyre çmimeve. Pa u zgjatur më tej me këtë çështje, atyre që tundin triumfalisht flamurin e çmimeve letrare, dua t'u kujtoj se katër shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit XX: Prust, Xhojs, Kafka, Borges (sipas Hector Bianciotti-t) nuk kanë marrë çmimin "Nobel"!

Ata që flasin për vlerat europiane të letërsisë shqipe, duhet të jenë të vetëdijshëm se nuk janë bërë përpjekjet e domosdoshme për t'u dhënë mundësi publikut dhe estetëve europianë t'i njohin veprat më të mira të autorëve shqiptarë përmes përkthimesh cilësore dhe studimesh krahasimtare. Mendoj se vlerat e njëmendta të letërsisë shqipe nuk mund të mbrohen duke u frymëzuar nga "patriotizmi letrar", nga albanocentrizmi apo nga megalomania, të cilën e kemi trashëguar si atavizëm qoftë nga e kaluara e largët, qoftë nga periudha e monizmit, por duke u nisur nga sensi kritik, nga objektiviteti shkencor.

Të thuash se veprat e Naimit, të Fishtës, të Mjedës, të Poradecit nuk radhiten midis vlerave më të larta të letërsisë europiane, nuk do të thotë aspak të mohosh rëndësinë e tyre, rolin e tyre të pazëvendësueshë m në rrafshin kombëtar. Çdo studiues apo njohës i letërsisë shqipe e di se poetët tanë romantikë, të kushtëzuar nga rrethanat historike dhe kulturore të vendit të cilët i përkisnin apo të vendit ku jetuan, nuk e pasuruan dot me vlera të reja dhe origjinale romantizmin europian. Balada "Lugati" e Ndue Bytyçit, për të cilën kam botuar një studim të veçantë, është shkruar rreth njëqind vjet pas botimit të baladës "Mbreti i pyllit" të Goethe-s, me të cilën ka ngjashmëri. Pavarësisht se si tekst në vetvete balada "Lugati" ka vlera letrare të mirëfillta, nuk mund të themi se ajo e pasuron letërsinë europiane.

Shembuj të përafërt mund të sjellim edhe nga letërsia e re shqipe. Ndonëse teksti "Ura me tri harqe" ishte një risi për letërsinë tonë, pasi ke lexuar romanin "Ura mbi Drin" të Ivo Andriçit, të botuar dhjetëra vjet para veprës së Kadaresë, bindesh se autori shqiptar nuk e ka pasuruar letërsinë europiane me ndonjë prurje origjinale.

Një nga shkaqet kryesore që ka penguar integrimin e vlerave të letërsisë shqipe në tërësinë e vlerave të letërsisë europiane, ka qenë prapambetja estetike e shkrimtarëve shqiptarë. Edhe autorë madhorë si Fishta, Mjeda, Poradeci apo Noli në pikëpamje estetike qenë rreth pesëdhjetë apo njëqind vjet prapa kolegëve të tyre europianë. Megjithëse dinin disa gjuhë të huaja, në tekstet e tyre letrare apo publicistike nuk ka referenca për futurizmin, për kubizmin, për dadaizmin, për syrealizmin…

Pak a shumë e njëjta gjë ka ndodhur edhe me autorët e mëvonshëm të shekullit XX. Madje edhe pas heqjes së pengesave politike dhe ideologjike në vitet nëntëdhjetë të shekullit të kaluar, tek autorët e rinj u vu re prirja për të imituar lëvizje letrare të tejkaluara prej kohësh si dadaizmi, syrealizmi etj. Prapambetja estetike në Shqipëri është kaq e madhe sa edhe sot e kësaj dite ka shkrimtarë e studiues që nuk i kanë të qarta koncepte të tilla si letërsi moderne, letërsi moderniste dhe letërsi postmoderniste…

Meqenëse shkrimtarët shqiptarë nuk morën pjesë në lëvizjet letrare europiane, siç ndodhi me rumunët, të cilët krijuan grupe të fuqishme syrealiste, nuk mund të bëhet fjalë për themelimin e ndonjë lëvizjeje letrare në Shqipëri. Ndryshe ndodhi në Serbi ku në vitet njëzet të shekullit të kaluar u themelua lëvizja letrare e quajtur zenitizëm (Drazhen Katunariç). Megjithëse përfaqësuesit e zenitizmit kishin pikëpamje nacionaliste dhe i kundërviheshin qytetërimit perëndimor, ata botuan disa manifeste letrare. Me këta shembuj që përmenda më sipër, desha të theksoja se pa një veprimtari estetike origjinale dhe të larmishme, është e vështirë ta pasurosh kulturën europiane me vlera letrare.

2. Pse nuk kemi vlera europiane?

Nuk kemi dhe nuk do të kemi vlera letrare europiane për sa kohë që nuk do të ketë konkurrencë të vërtetë në shkallë kombëtare. Edhe në shekullin XXI, letërsia shqipe mbetet e parcelizuar, letërsi principatash: letërsia e Shqipërisë (së 1913), letërsia e Kosovës, letërsia e shqiptarëve të Maqedonisë etj. Midis shkrimtarëve të trojeve shqiptare mungon një komunikim intensiv, i institucionalizuar, i organizuar.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që në Tiranë dhe në Prishtinë do të zhvillohen simpoziume dhe seminare me nivel të ulët shkencor, sa për të kaluar radhën, të cilat rrallëherë i trazojnë ujërat e konformizmit dhe u japin një shtysë të re proceseve letrare.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që shkrimtarët nuk do të quhen të tillë për shkak të kontributeve të vërteta letrare, po për shkak të pompimeve, të reklamimeve dhe të glorifikimeve të ndonjë fletushke bulevardeske, për sa kohë që në ekranet televizive dhe në valët e radios do të luajnë rolin e studiuesit të letërsisë individë jokompetentë, analistë që merren me fushatat zgjedhore, me krizat financiare etj.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që nuk do të veprojnë mekanizmat e përzgjedhjes e të vlerësimit real të letërsisë; për sa kohë që do të ketë juri letrare të instrumentalizuara e të politizuara, të përbëra nga mercenarë, të cilët pa iu dridhur dora do t'u japin çmime autorëve apo librave mediokër. Ndër rastet e shumta skandaloze, po përmend rastin kur një libri me kujtime (memorialistikë ) iu dhe çmimi i romanit!

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që pushtetarët do të ndërhyjnë në jetën letrare, do të dhunojnë kufirin e Republikës së Letërsisë ku nuk shtrihet pushteti i tyre. Ndërhyrja e pushtetarëve merr edhe përmasa komike kur ata orvaten të inskenojnë tablonë mitologjike "Kurorëzimi i Homerit nga muzat", duke përdorur praktika që të kujtojnë regjimet totalitare.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që shteti do t'i keqtrajtojë shkrimtarët, siç është rasti i përfaqësuesit të tij më tipik, Ylli Pangos, i cili, në emër të një qeverie që pretendon se do të integrohet në Europë, kusaroi në mes të ditës selinë e shoqatës së shkrimtarëve. Qeveria bën mirë kur përpiqet t'i pajisë me kompjuter e me internet edhe nxënësit e shkollave të fshatit, por është e pafalshme mospërfillja e saj e plotë ndaj shkrimtarëve, mosinteresimi për t'iu siguruar disa kushte të domosdoshme që do të favorizonin krijimtarinë e tyre.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që shkrimtarët e Shqipërisë nuk do të botojnë dot një organ letrar, dukuri që mund të haset rrallë edhe në vendet më të pazhvilluara të botës. Shteti e ka për detyrë të subvencionojë botimin e autorëve të shquar të traditës së gjallë dhe të autorëve bashkëkohorë, t'u japë bursa shkrimtarëve më të talentuar, të mbështetë fondacionet që do të ndihmonin për zhvillimin e letërsisë, të organizojë sistemin e mecenatizmit.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që tekstet shkollore për letërsinë do të lihen në dorë të "ustallarëve" që nuk kanë kompetencë shkencore, që nisen vetëm e vetëm nga interesa fitimprurëse.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që në fakultetet e letërsisë do të japin mësim edhe pedagogë të rëndomtë, të cilët nuk janë shquar as si shkrimtarë, as si studiues, që nuk kanë përvojë, që janë emëruar në këtë apo atë post me të mbaruar studimet thjesht për shkak të militantizmit partiak.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që do të mbizotërojë mendimi se shkrimtar mund të bëhet kushdo, pa talent, pa kulturë, pa punë të stërmundimshme, pa përvojë, mjafton që të nxijë letër dhe të ketë para me thes; për sa kohë që shkrimtarët tanë provincialë nuk do të çlirohen nga marrëzia e madhështisë, nuk do ta kuptojnë se vlerat virtuale nuk janë vlera reale. Në kafenetë e Tiranës, shpeshherë mund të dëgjosh autorë shqiptarë që mburren se i kanë tejkaluar Alain Robbe-Grillet- në e Nathalie Sarraute-in, se librat e tyre kanë nivelin e nobelistëve!

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që në vend të një kritike letrare profesionale, të çliruar nga skemat, nga udhëzimet e partisë në pushtet dhe nga idhujtaria, do të mbizotërojë një kritikë klienteliste; për sa kohë që dikush do të ketë guxim të shkruajë se ca romane diletantësh apo provincialësh i bëjnë nder letërsisë kombëtare; për sa kohë që dikush nuk do të ketë turp të deklarojë publikisht se e pasurojnë letërsinë botërore disa autorë që janë të zakonshëm edhe në Shqipëri! Një megalomani e tillë të kujton mendësinë e shqiptarëve të paditur, të cilët pandehnin se një pushkë e shtënë në një humbëtirë nga një bashkëfshatar i tyre, kishte bërë jehonë deri në Paris, siç e dëshmon kënga e mëposhtme:

"Pushka jote, o Mete, krisi,/ U dëgjua te Parisi!…"

Megjithëse kam rreth një gjysmë shekulli që lexoj letërsi, nuk mund të them se shkrimtarët shqiptarë e kanë pasuruar letërsinë europiane me ndonjë problematikë, me ndonjë temë, me ndonjë ide, me ndonjë personazh, me ndonjë strukturë apo teknikë të shkruari të panjohur prej saj. Edhe në arritjet e tyre më të mira, shkrimtarët shqiptarë kanë ndjekur (shpeshherë me vonesë të madhe) zhvillimet letrare europiane, kanë imituar modelet letrare europiane.

Sot, në një kohë kur flitet shumë për integrimin rajonal në rrafshin politik e ekonomik, mendoj se do të ishte e udhës të flitej edhe për integrimin rajonal në rrafshin kulturor, përkatësisht letrar. Duke u integruar në rrjedhat letrare ballkanike, do ta kishim më të lehtë të integroheshim në rrjedhat letrare europiane. Vetëm pasi të kemi krijuar vlera letrare që do të imponohen në kuadër të letërsisë ballkanike, mund të mëtojmë të krijojmë vlera të tilla të larta edhe në kuadër të letërsisë europiane.

Problemin që trajton akademik Rexhep Qosja në ligjëratën e tij "Zhvillimi i shpejtuar i letërsisë shqipe", e ka shpalosur në shtyp disa kohë më parë edhe shkrimtari Moikom Zeqo, i cili ka theksuar se letërsia shqipe është estetikisht e prapambetur, është një letërsi provinciale. Pa u shkëputur nga provincializmi, as që mund të bëhet fjalë që letërsia shqipe të ketë vlera europiane…

Ndaj përfundimeve që nxjerr R. Qosja në studimin e tij, kohët e fundit, në shtypin e përditshëm janë botuar reagimet e disa autorëve shqiptarë. Në këto reagime, të bie në sy sidomos gatishmëria për t'iu kundërvënë pa medituar, pa pritur të kristalizohen mendimet. Nxitimi për të mbrojtur e për të vënë në vend nderin e marrun të "letratyrës shqype", të kujton malësorët e kanunit që rrëmbenin armët për të ndëshkuar atë që i kishte prekur në "namuz"!

Studiuesit europianë na mësojnë se hagjiografia është shërbimi më i keq që mund t'i bëhet një autori. Witgenstein- i ka vënë në dukje domosdoshmërinë e zotërimit të një kulture të gjerë gjatë procesit të vlerësimit estetik të një vepre apo të një letërsie të caktuar.

Vetëm ata shkrimtarë dhe studiues shqiptarë që kanë aftësinë ta shohin të vërtetën në sy, që janë të prirë t'i vlerësojnë objektivisht vlerat tona të njëmendta, janë në gjendje ta sheshojnë rrugën për të arritur atje ku dëshirojmë, në mënyrë që edhe letërsia jonë të ketë vepra origjinale, të cilat do ta pasurojnë letërsinë europiane dhe do të qëndrojnë përkrah vlerave më të mira të saj.

Po të kemi parasysh se, sipas historianit të letërsisë shqipe Dhimitër S. Shuteriqit, letërsia është pararoja e kulturës shqiptare, problemi që ka trajtuar R. Qosja ka rëndësi shumë më të madhe sesa ajo që mund të duket në shikim të parë. Meqenëse "eksporti ynë kulturor" përbëhet kryesisht nga veprat letrare, do të ishte e natyrshme, por edhe e domosdoshme që shteti shqiptar me organizmat dhe mekanizmat e tij ashtu siç bëjnë të gjitha shtetet europiane, t'i jepte përparësi mbështetjes ndaj letersisë cilësore, sidomos përmes projekteve që do të bënin të mundur përkthimin e veprave të autorëve shqiptarë, të cilat estetikisht qëndrojnë më lart.

[Dito]

Ismail Kadare!!! Nje njeri me shume mistere ne jeten e tij, por edhe me mjaft gjynahe qe ende i kane deshmitaret e gjalle. Gjithsesi njeriu perfekt per pershtatje perfekte ne cdo sistem dhe hipokrit i paepur.

[Kreksi]

Ju lutem s'pari lexone shkrimin tepërpërmbajtesor, të kuptimtë, aktual dhe tepër qëllues të profesor Paplekës!
Lexone mirë këtë analizë të tij dhe pastaj mund të thoni atë që doni ta thoni!



Pse letërsia shqipe nuk ka vlera europiane?



ANTON PAPLEKA

19/09/2009



1. Ç'kuptojmë me "vlera europiane"?

Objektivisht, letërsia shqipe bën pjesë në atë tërësi që quhet letërsi europiane, sepse gjeografikisht Shqipëria i përket Europës. Për të gjykuar nëse letërsia shqipe ka apo nuk ka vlera europiane, në këtë shkrim nuk do të nisemi nga pikëpamja gjeografike, por nga pikëpamja estetike. Dihet se tekstet letrare që botohen në Europë, u përkasin disa niveleve: ka tekste të dobëta, tekste mediokre, tekste mesatare dhe tekste me cilësi të lartë.

Vlerat e vërteta letrare europiane nuk përfaqësohen nga librat e dobët, mediokër dhe mesatarë të shkrimtarëve francezë, anglezë, gjermanë, italianë, spanjollë, portugezë, grekë etj., por nga veprat letrare që me prurjet e reja substanciale dhe formale, me cilësinë e tyre të lartë e pasurojnë kulturën e kontinentit tonë. Objektiviteti shkencor na detyron të themi se letërsisë shqipe i kanë munguar autorë madhorë, me vepra tejet origjinale dhe me karakter universal si Dantja, Shekspiri, Servantesi, Gëtja, Balzaku, Floberi, Bajroni, Bretoni, Sen-Xhon Persi…

Nuk mund të thuhet se kanë medoemos vlera letrare të larta të gjitha librat që botohen në Europë, që mund të shiten me miliona kopje nëpër libraritë e Europës, siç është rasti i romaneve të belges Amelie Nothomb, të brazilianit Paolo Coelho, të amerikanes Danielle Steel etj.

Në trashëgiminë letrare të kontinentit tonë përfshihen vetëm ato vepra që çelin shtigje të reja në zhvillimet estetike europiane dhe bëhen pjesë e debatit letrar europian. Nga informacioni i derisotëm, nuk del se kjo gjë ka ndodhur me shkrimtarët shqiptarë. Në një studim të tij të kohëve të fundit për letërsinë e Europës Juglindore, kritiku i njohur amerikan Harold Blum veçonte si shkrimtarë të shquar serbët: Ivo Andriç, Danilo Kish, Vasko Popa dhe grekët: Kavafi, Seferis, Elitis, Kazanzaqis. Me keqardhje vura re se ai nuk zinte ngoje ndonjë shqiptar. Besoj se dalzotësit e letërsisë shqipe nuk mund ta akuzojnë Blumin si filoserb, si filogrek apo si antishqiptar!

Si kriter përcaktues të vlerave europiane të letërsisë shqipe, dikush përmend çmimet letrare që ka marrë ndonjë autor. Është folur e përfolur se si funksionon sistemi i dhënies së çmimeve letrare, për rolin që luajnë interesat komerciale të botuesve në dhënien e këtyre çmimeve. Pa u zgjatur më tej me këtë çështje, atyre që tundin triumfalisht flamurin e çmimeve letrare, dua t'u kujtoj se katër shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit XX: Prust, Xhojs, Kafka, Borges (sipas Hector Bianciotti-t) nuk kanë marrë çmimin "Nobel"!

Ata që flasin për vlerat europiane të letërsisë shqipe, duhet të jenë të vetëdijshëm se nuk janë bërë përpjekjet e domosdoshme për t'u dhënë mundësi publikut dhe estetëve europianë t'i njohin veprat më të mira të autorëve shqiptarë përmes përkthimesh cilësore dhe studimesh krahasimtare. Mendoj se vlerat e njëmendta të letërsisë shqipe nuk mund të mbrohen duke u frymëzuar nga "patriotizmi letrar", nga albanocentrizmi apo nga megalomania, të cilën e kemi trashëguar si atavizëm qoftë nga e kaluara e largët, qoftë nga periudha e monizmit, por duke u nisur nga sensi kritik, nga objektiviteti shkencor.

Të thuash se veprat e Naimit, të Fishtës, të Mjedës, të Poradecit nuk radhiten midis vlerave më të larta të letërsisë europiane, nuk do të thotë aspak të mohosh rëndësinë e tyre, rolin e tyre të pazëvendësueshë m në rrafshin kombëtar. Çdo studiues apo njohës i letërsisë shqipe e di se poetët tanë romantikë, të kushtëzuar nga rrethanat historike dhe kulturore të vendit të cilët i përkisnin apo të vendit ku jetuan, nuk e pasuruan dot me vlera të reja dhe origjinale romantizmin europian. Balada "Lugati" e Ndue Bytyçit, për të cilën kam botuar një studim të veçantë, është shkruar rreth njëqind vjet pas botimit të baladës "Mbreti i pyllit" të Goethe-s, me të cilën ka ngjashmëri. Pavarësisht se si tekst në vetvete balada "Lugati" ka vlera letrare të mirëfillta, nuk mund të themi se ajo e pasuron letërsinë europiane.

Shembuj të përafërt mund të sjellim edhe nga letërsia e re shqipe. Ndonëse teksti "Ura me tri harqe" ishte një risi për letërsinë tonë, pasi ke lexuar romanin "Ura mbi Drin" të Ivo Andriçit, të botuar dhjetëra vjet para veprës së Kadaresë, bindesh se autori shqiptar nuk e ka pasuruar letërsinë europiane me ndonjë prurje origjinale.

Një nga shkaqet kryesore që ka penguar integrimin e vlerave të letërsisë shqipe në tërësinë e vlerave të letërsisë europiane, ka qenë prapambetja estetike e shkrimtarëve shqiptarë. Edhe autorë madhorë si Fishta, Mjeda, Poradeci apo Noli në pikëpamje estetike qenë rreth pesëdhjetë apo njëqind vjet prapa kolegëve të tyre europianë. Megjithëse dinin disa gjuhë të huaja, në tekstet e tyre letrare apo publicistike nuk ka referenca për futurizmin, për kubizmin, për dadaizmin, për syrealizmin…

Pak a shumë e njëjta gjë ka ndodhur edhe me autorët e mëvonshëm të shekullit XX. Madje edhe pas heqjes së pengesave politike dhe ideologjike në vitet nëntëdhjetë të shekullit të kaluar, tek autorët e rinj u vu re prirja për të imituar lëvizje letrare të tejkaluara prej kohësh si dadaizmi, syrealizmi etj. Prapambetja estetike në Shqipëri është kaq e madhe sa edhe sot e kësaj dite ka shkrimtarë e studiues që nuk i kanë të qarta koncepte të tilla si letërsi moderne, letërsi moderniste dhe letërsi postmoderniste…

Meqenëse shkrimtarët shqiptarë nuk morën pjesë në lëvizjet letrare europiane, siç ndodhi me rumunët, të cilët krijuan grupe të fuqishme syrealiste, nuk mund të bëhet fjalë për themelimin e ndonjë lëvizjeje letrare në Shqipëri. Ndryshe ndodhi në Serbi ku në vitet njëzet të shekullit të kaluar u themelua lëvizja letrare e quajtur zenitizëm (Drazhen Katunariç). Megjithëse përfaqësuesit e zenitizmit kishin pikëpamje nacionaliste dhe i kundërviheshin qytetërimit perëndimor, ata botuan disa manifeste letrare. Me këta shembuj që përmenda më sipër, desha të theksoja se pa një veprimtari estetike origjinale dhe të larmishme, është e vështirë ta pasurosh kulturën europiane me vlera letrare.

2. Pse nuk kemi vlera europiane?

Nuk kemi dhe nuk do të kemi vlera letrare europiane për sa kohë që nuk do të ketë konkurrencë të vërtetë në shkallë kombëtare. Edhe në shekullin XXI, letërsia shqipe mbetet e parcelizuar, letërsi principatash: letërsia e Shqipërisë (së 1913), letërsia e Kosovës, letërsia e shqiptarëve të Maqedonisë etj. Midis shkrimtarëve të trojeve shqiptare mungon një komunikim intensiv, i institucionalizuar, i organizuar.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që në Tiranë dhe në Prishtinë do të zhvillohen simpoziume dhe seminare me nivel të ulët shkencor, sa për të kaluar radhën, të cilat rrallëherë i trazojnë ujërat e konformizmit dhe u japin një shtysë të re proceseve letrare.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që shkrimtarët nuk do të quhen të tillë për shkak të kontributeve të vërteta letrare, po për shkak të pompimeve, të reklamimeve dhe të glorifikimeve të ndonjë fletushke bulevardeske, për sa kohë që në ekranet televizive dhe në valët e radios do të luajnë rolin e studiuesit të letërsisë individë jokompetentë, analistë që merren me fushatat zgjedhore, me krizat financiare etj.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që nuk do të veprojnë mekanizmat e përzgjedhjes e të vlerësimit real të letërsisë; për sa kohë që do të ketë juri letrare të instrumentalizuara e të politizuara, të përbëra nga mercenarë, të cilët pa iu dridhur dora do t'u japin çmime autorëve apo librave mediokër. Ndër rastet e shumta skandaloze, po përmend rastin kur një libri me kujtime (memorialistikë ) iu dhe çmimi i romanit!

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që pushtetarët do të ndërhyjnë në jetën letrare, do të dhunojnë kufirin e Republikës së Letërsisë ku nuk shtrihet pushteti i tyre. Ndërhyrja e pushtetarëve merr edhe përmasa komike kur ata orvaten të inskenojnë tablonë mitologjike "Kurorëzimi i Homerit nga muzat", duke përdorur praktika që të kujtojnë regjimet totalitare.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që shteti do t'i keqtrajtojë shkrimtarët, siç është rasti i përfaqësuesit të tij më tipik, Ylli Pangos, i cili, në emër të një qeverie që pretendon se do të integrohet në Europë, kusaroi në mes të ditës selinë e shoqatës së shkrimtarëve. Qeveria bën mirë kur përpiqet t'i pajisë me kompjuter e me internet edhe nxënësit e shkollave të fshatit, por është e pafalshme mospërfillja e saj e plotë ndaj shkrimtarëve, mosinteresimi për t'iu siguruar disa kushte të domosdoshme që do të favorizonin krijimtarinë e tyre.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që shkrimtarët e Shqipërisë nuk do të botojnë dot një organ letrar, dukuri që mund të haset rrallë edhe në vendet më të pazhvilluara të botës. Shteti e ka për detyrë të subvencionojë botimin e autorëve të shquar të traditës së gjallë dhe të autorëve bashkëkohorë, t'u japë bursa shkrimtarëve më të talentuar, të mbështetë fondacionet që do të ndihmonin për zhvillimin e letërsisë, të organizojë sistemin e mecenatizmit.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që tekstet shkollore për letërsinë do të lihen në dorë të "ustallarëve" që nuk kanë kompetencë shkencore, që nisen vetëm e vetëm nga interesa fitimprurëse.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që në fakultetet e letërsisë do të japin mësim edhe pedagogë të rëndomtë, të cilët nuk janë shquar as si shkrimtarë, as si studiues, që nuk kanë përvojë, që janë emëruar në këtë apo atë post me të mbaruar studimet thjesht për shkak të militantizmit partiak.

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që do të mbizotërojë mendimi se shkrimtar mund të bëhet kushdo, pa talent, pa kulturë, pa punë të stërmundimshme, pa përvojë, mjafton që të nxijë letër dhe të ketë para me thes; për sa kohë që shkrimtarët tanë provincialë nuk do të çlirohen nga marrëzia e madhështisë, nuk do ta kuptojnë se vlerat virtuale nuk janë vlera reale. Në kafenetë e Tiranës, shpeshherë mund të dëgjosh autorë shqiptarë që mburren se i kanë tejkaluar Alain Robbe-Grillet- në e Nathalie Sarraute-in, se librat e tyre kanë nivelin e nobelistëve!

Nuk kemi dhe nuk do të kemi letërsi me vlera europiane për sa kohë që në vend të një kritike letrare profesionale, të çliruar nga skemat, nga udhëzimet e partisë në pushtet dhe nga idhujtaria, do të mbizotërojë një kritikë klienteliste; për sa kohë që dikush do të ketë guxim të shkruajë se ca romane diletantësh apo provincialësh i bëjnë nder letërsisë kombëtare; për sa kohë që dikush nuk do të ketë turp të deklarojë publikisht se e pasurojnë letërsinë botërore disa autorë që janë të zakonshëm edhe në Shqipëri! Një megalomani e tillë të kujton mendësinë e shqiptarëve të paditur, të cilët pandehnin se një pushkë e shtënë në një humbëtirë nga një bashkëfshatar i tyre, kishte bërë jehonë deri në Paris, siç e dëshmon kënga e mëposhtme:

"Pushka jote, o Mete, krisi,/ U dëgjua te Parisi!…"

Megjithëse kam rreth një gjysmë shekulli që lexoj letërsi, nuk mund të them se shkrimtarët shqiptarë e kanë pasuruar letërsinë europiane me ndonjë problematikë, me ndonjë temë, me ndonjë ide, me ndonjë personazh, me ndonjë strukturë apo teknikë të shkruari të panjohur prej saj. Edhe në arritjet e tyre më të mira, shkrimtarët shqiptarë kanë ndjekur (shpeshherë me vonesë të madhe) zhvillimet letrare europiane, kanë imituar modelet letrare europiane.

Sot, në një kohë kur flitet shumë për integrimin rajonal në rrafshin politik e ekonomik, mendoj se do të ishte e udhës të flitej edhe për integrimin rajonal në rrafshin kulturor, përkatësisht letrar. Duke u integruar në rrjedhat letrare ballkanike, do ta kishim më të lehtë të integroheshim në rrjedhat letrare europiane. Vetëm pasi të kemi krijuar vlera letrare që do të imponohen në kuadër të letërsisë ballkanike, mund të mëtojmë të krijojmë vlera të tilla të larta edhe në kuadër të letërsisë europiane.

Problemin që trajton akademik Rexhep Qosja në ligjëratën e tij "Zhvillimi i shpejtuar i letërsisë shqipe", e ka shpalosur në shtyp disa kohë më parë edhe shkrimtari Moikom Zeqo, i cili ka theksuar se letërsia shqipe është estetikisht e prapambetur, është një letërsi provinciale. Pa u shkëputur nga provincializmi, as që mund të bëhet fjalë që letërsia shqipe të ketë vlera europiane…

Ndaj përfundimeve që nxjerr R. Qosja në studimin e tij, kohët e fundit, në shtypin e përditshëm janë botuar reagimet e disa autorëve shqiptarë. Në këto reagime, të bie në sy sidomos gatishmëria për t'iu kundërvënë pa medituar, pa pritur të kristalizohen mendimet. Nxitimi për të mbrojtur e për të vënë në vend nderin e marrun të "letratyrës shqype", të kujton malësorët e kanunit që rrëmbenin armët për të ndëshkuar atë që i kishte prekur në "namuz"!

Studiuesit europianë na mësojnë se hagjiografia është shërbimi më i keq që mund t'i bëhet një autori. Witgenstein- i ka vënë në dukje domosdoshmërinë e zotërimit të një kulture të gjerë gjatë procesit të vlerësimit estetik të një vepre apo të një letërsie të caktuar.

Vetëm ata shkrimtarë dhe studiues shqiptarë që kanë aftësinë ta shohin të vërtetën në sy, që janë të prirë t'i vlerësojnë objektivisht vlerat tona të njëmendta, janë në gjendje ta sheshojnë rrugën për të arritur atje ku dëshirojmë, në mënyrë që edhe letërsia jonë të ketë vepra origjinale, të cilat do ta pasurojnë letërsinë europiane dhe do të qëndrojnë përkrah vlerave më të mira të saj.

Po të kemi parasysh se, sipas historianit të letërsisë shqipe Dhimitër S. Shuteriqit, letërsia është pararoja e kulturës shqiptare, problemi që ka trajtuar R. Qosja ka rëndësi shumë më të madhe sesa ajo që mund të duket në shikim të parë. Meqenëse "eksporti ynë kulturor" përbëhet kryesisht nga veprat letrare, do të ishte e natyrshme, por edhe e domosdoshme që shteti shqiptar me organizmat dhe mekanizmat e tij ashtu siç bëjnë të gjitha shtetet europiane, t'i jepte përparësi mbështetjes ndaj letersisë cilësore, sidomos përmes projekteve që do të bënin të mundur përkthimin e veprave të autorëve shqiptarë, të cilat estetikisht qëndrojnë më lart.

Nje analiz e persosur per letersine shqipe pa u rrudhur fare qe vlene per te miren e te gjithe autorve te rinje e te vjeter shqiptar me nje mesazh te shpluar; mos u lodhni koti te beni ahengje e takime letrare sepse nuk arrihet asgje nga keto tubime, disa çipsa mbi tavoline, disa gota me lenge portokalli te vendosura para pjesmarresve, me disa veshje ala turka ku mezi iu shifen vetem gishtat e duarve ketyre pjesmarrseve, si thone shife veshjen e tyre te tregon edhe permbajtja e librit....

Pra ky shkrim apo kjo vetekritik vlene ne te miren e te gjithe atyre qe tentojne te behen shkrues njehere e pastaj ndoshta edeh do behen shkrimtar nje dite...
Vlerat europiane te shprehura ne letersi nga nje autor shqiptar nuke mund te kapercejne me tej se pragu i komunes se tyre.
Nuk po e perseris pa nevoj ate qe e tha Anton Papleka ne kete shkrim aqe te rendesishem, do t'iu pelqeje apo jo, papleka ka dashur te thote me kete se perpos nje autori me emrin Ismail kadare te tjeret as mos te mundohen njen njehere te prekin vlerat europiane edhe per disa dekada sepse jemi shume karge...

shendet

[ganimet]

Ismali esht imir po ja qe esht shqiptar.ai deshiro shpesh te jet indryshem nga te tjert ajo esht emeta e tij .Me gjith respektin qe dua ta kem per te ai disa gabime ne jeten politike,ika ber ne lidhje me kosovaret kur ne nji rast thot kosovaret na urrejn . une ekuptova se ai na urren. Ai esht nji karrierist qe po avuullon per fajn e vet .Ai ka ber disa gabime qe historia nuk ja fale.Aikurr sdote jet i arsyshem deri sa mundohet ti genjej tjeret kur edin se po genje >FJALA EVERTET HALLALL.fjala pa argument haram
Sdua te merem me gjat me ket tem po nese edua Ismailin ekom gabim se skam arsye ta dua sepse nji her beri gabim pastaj prap deri kur te vrapoj pas deshirav ejo pas ralitetit . KOHA GJYKON DHE ARSYTON .Une jom si pasqyra me qesh te qEshI.

[dielli1]

Dielli1,per Kadarene:


Dhe Zoti deshi e erdha une ne jete,
atje ne nje kodrine,te trojeve Arberore.
Aty gjeta rrenjet qe kishin vene te Paret e mi,
qe ndjese paqin,
ku me gjakun e tyre kishin bere temele te patundshme,
ku as rrebeshet me te egra nuk i lekunden dot,fal Eterve tane
mesova qe mbijetuam.
Ne kete Dhe te pergjakur tanime gjeta nje Dritedhenes qe driteronte Atedheun,
dhe i mesova edhe emrin e tij,e aj quhej quhej Kadare.
Nga Aj mesova se si duhej dashur Atedheun,
se si duhet ti falesh q'do gje Atedheut.Se Atedheu eshte mbi te gjitha,
dhe falenderoj Zotin sepse asnjehere nuk na harroj.
Me njerez si Kadare,Atedheu gjithemone do te qendroj perpara q'do fortune.

[Anesti_55]

Te dashur anetare te forumit.. ne radhe te pare ju uroje shendet dhe lumturi ne familje.. kisha kohe te gjate pa hyre ne forum ..aresyeja eshte se: mendova se kjo teme eshte mbyllur por ..duke vazhduar te postoni materiale te kunderta me nje te vertete, ju e demtoni z. Kadare..ne ate kohe persona servil u munduan ne c`do drejtim qe te bardhen ta benin te zeze.. ????.
[

Janulla Rrapi

Pershendetje! i kam lexuar shkrimet tuaja ne shtyp dhe me te thene te drejten direkt me shkoi mendja se kjo grua eshte njje viktime.Eshte e vertete se familja juaj mund te kete qene presekutuar, sa ceshte e vertete se e ke ndjere ate dhimbje ne cdo moment te jetes.Kam pase mjaf shoke nga fshati juaj Shen Vasia.Pothuajse te gjithe njerez te zgjuar.I kam pare pretendimet tuaja dhe me keqardhje te them se , nuk eshte ne moralin e njeriut te ndershem, qe per shkak te nje historie vulgare me familjen e kadarese te pranosh te perdoresh si nje dosje ligesie ne sherbim te se njejtes kaste qe te dhuroi nje jete aq te veshtire ne ate periudhe.Pas teje Kemi Trebeshinen-Ish arkitetin e sigurimt te shtetit.Ish vrasesin e shokeve te njesitet partizan (gjoja me gjyq partizan), njeriu qe i sherbeu me aq pasion diktatorit duke e ushqyer cdo dite me jetete pa fajsheme.Pas teje qendron Ardian klosi, nje kelysh i Bilbil Klosit qe brenda nje nate pushkatoi dhjetra te rij pa sanje faj.Pas teje nje drejtor i sigurimit si Dilaver Bregasi, Liri gjoliku etj.Te duket normale ty kur thua se ke qene e presekutuar, (dhe sikur te mos jete e vertete perdorimi yt nen dhune si vegel e sigurimit te shtetit) dhe nga ana tjeter kerkon te qendrosh perseri vegel e tyre.A ka moral ketu? pozicioni yt shoqerore sido qe te shkoje perfundimi i kesaj ngjareje nuk te jep ty ndonje favor moral, as nuk te vendos ty ne nje shkalle superiore ne shoqeri, pasi ti po ajo shitesja e bukes je.Natyrisht nisur nga kjo, si dhe nga e-mail qe i ke derguar Kadarese, synimi yte eshte ordiner.Ti ke ne dor nje "ligesi te perpunuar"per kadarene dhe kerkon qe nepermjet saj te perfitosh te ardhura.
Di dhe historine e nje mikut tim Rako Gj,(po te permed se eshte i lidhur me dy mbiemrat tuaj) nga fshati yt qe ja pushkatuan te atin dhe e detyruan te urrej dhe nenen.Nje drame pa fund.Por ne fshatin tend nuk mungojne dhe individe qe i sherbyen me perkushtim diktatures.Keto njerz rekrutonin elelment si bashkepunetore dhe ne njohim mjaft prej tyre.Te gjithe sot i ke prane partise socialiste.
Zonje e dashur ti je ne nje front me to, me pjesen qe dhunoi fshatin tend dhe per me teper familjen etende.Per sq para e ben kete?Pranon te shitetsh?Turp.Lakmine per para e paske pase te vjeter qe me qeverin e Berishes.Natyrisht qe ne kete forme me te njetat kushte si te tuat ka me mijra familje dhe s'kane perfituar sagje.Ne radhe te pare se nga diktatura kane dale njerez me nje moral te nenshtruar, s'dine te kerkojne ,as nuk i shkon ndermend me u marre me letra.E prazonje me letra dhe honoraret qe ato te sjellin i din vetem ai qe ka jetuar me to, "njeriu dosje".

Sot jemi te gjithe prinder dhe kur mendoj se kadhe te tille prinder si Janulla(shitese buke), qe bente presion dhe skandale vulgare,per te marre per nuse vajzn e Kadarese ( shkrimtarit kandidat per cmim Nobel)Duke goditur deren me gure, duke thyer xhamat e dritares, duke uleritur , borgjez...etj.Te them te drejten une do tekisha qeru dhe do tei kisha thene burgut hapu.Si mund te lidhet famija e tij me nje familje qe diktatura e kishte kthyer ne pleher?Nuk eshte faji yt kjo idhte dhuna ligesia komuniste.Edhe nese do te ishte e vertete se vajzae tij fare e vogel adoloshente te kete gabuar ne perzgjedhje.Jo , nuk pranohet.Por ne ate kohe keshtu ishte i pa breku mund te kerkonte dhe vajzen e nje funksionari te larte dhe kjo i jepte shkas Enverit, qe te plotesonte egon e tij te lig, duke pare filma seriale dhe duke luajtur ne prapaskene me personazhete tij.
Pefundimisht, nese je nje viktim e atij sistemi, nese je akoma nje dosje ne sherbim te se njtes strukture, te bej thirrje te reflektosh, te terhiqesh dhe per me teper te kerkosh falje.Ndoshta do te ishte mire dhe te cirrje ate maske turpi nje here e pergjihmone per tu ndjere e cliruar, per te marre dhe ti njehere fryme lirisht duke u shprehur per te verteten e dosjes "Janulla." Ti ke qen nje viktime , por ndoshta dhe ti nuk e ke drejtuar mire jeten tende apo dhe te djalit tend.Te uroj sherim te plote djlit tuaj.

[janulla]

Pershendetje! i kam lexuar shkrimet tuaja ne shtyp dhe me te thene te drejten direkt me shkoi mendja se kjo grua eshte njje viktime.Eshte e vertete se familja juaj mund te kete qene presekutuar, sa ceshte e vertete se e ke ndjere ate dhimbje ne cdo moment te jetes.Kam pase mjaf shoke nga fshati juaj Shen Vasia.Pothuajse te gjithe njerez te zgjuar.I kam pare pretendimet tuaja dhe me keqardhje te them se , nuk eshte ne moralin e njeriut te ndershem, qe per shkak te nje historie vulgare me familjen e kadarese te pranosh te perdoresh si nje dosje ligesie ne sherbim te se njejtes kaste qe te dhuroi nje jete aq te veshtire ne ate periudhe.Pas teje Kemi Trebeshinen-Ish arkitetin e sigurimt te shtetit.Ish vrasesin e shokeve te njesitet partizan (gjoja me gjyq partizan), njeriu qe i sherbeu me aq pasion diktatorit duke e ushqyer cdo dite me jetete pa fajsheme.Pas teje qendron Ardian klosi, nje kelysh i Bilbil Klosit qe brenda nje nate pushkatoi dhjetra te rij pa sanje faj.Pas teje nje drejtor i sigurimit si Dilaver Bregasi, Liri gjoliku etj.Te duket normale ty kur thua se ke qene e presekutuar, (dhe sikur te mos jete e vertete perdorimi yt nen dhune si vegel e sigurimit te shtetit) dhe nga ana tjeter kerkon te qendrosh perseri vegel e tyre.A ka moral ketu? pozicioni yt shoqerore sido qe te shkoje perfundimi i kesaj ngjareje nuk te jep ty ndonje favor moral, as nuk te vendos ty ne nje shkalle superiore ne shoqeri, pasi ti po ajo shitesja e bukes je.Natyrisht nisur nga kjo, si dhe nga e-mail qe i ke derguar Kadarese, synimi yte eshte ordiner.Ti ke ne dor nje "ligesi te perpunuar"per kadarene dhe kerkon qe nepermjet saj te perfitosh te ardhura.
Di dhe historine e nje mikut tim Rako Gj,(po te permed se eshte i lidhur me dy mbiemrat tuaj) nga fshati yt qe ja pushkatuan te atin dhe e detyruan te urrej dhe nenen.Nje drame pa fund.Por ne fshatin tend nuk mungojne dhe individe qe i sherbyen me perkushtim diktatures.Keto njerz rekrutonin elelment si bashkepunetore dhe ne njohim mjaft prej tyre.Te gjithe sot i ke prane partise socialiste.
Zonje e dashur ti je ne nje front me to, me pjesen qe dhunoi fshatin tend dhe per me teper familjen etende.Per sq para e ben kete?Pranon te shitetsh?Turp.Lakmine per para e paske pase te vjeter qe me qeverin e Berishes.Natyrisht qe ne kete forme me te njetat kushte si te tuat ka me mijra familje dhe s'kane perfituar sagje.Ne radhe te pare se nga diktatura kane dale njerez me nje moral te nenshtruar, s'dine te kerkojne ,as nuk i shkon ndermend me u marre me letra.E prazonje me letra dhe honoraret qe ato te sjellin i din vetem ai qe ka jetuar me to, "njeriu dosje".

Sot jemi te gjithe prinder dhe kur mendoj se kadhe te tille prinder si Janulla(shitese buke), qe bente presion dhe skandale vulgare,per te marre per nuse vajzn e Kadarese ( shkrimtarit kandidat per cmim Nobel)Duke goditur deren me gure, duke thyer xhamat e dritares, duke uleritur , borgjez...etj.Te them te drejten une do tekisha qeru dhe do tei kisha thene burgut hapu.Si mund te lidhet famija e tij me nje familje qe diktatura e kishte kthyer ne pleher?Nuk eshte faji yt kjo idhte dhuna ligesia komuniste.Edhe nese do te ishte e vertete se vajzae tij fare e vogel adoloshente te kete gabuar ne perzgjedhje.Jo , nuk pranohet.Por ne ate kohe keshtu ishte i pa breku mund te kerkonte dhe vajzen e nje funksionari te larte dhe kjo i jepte shkas Enverit, qe te plotesonte egon e tij te lig, duke pare filma seriale dhe duke luajtur ne prapaskene me personazhete tij.
Pefundimisht, nese je nje viktim e atij sistemi, nese je akoma nje dosje ne sherbim te se njtes strukture, te bej thirrje te reflektosh, te terhiqesh dhe per me teper te kerkosh falje.Ndoshta do te ishte mire dhe te cirrje ate maske turpi nje here e pergjihmone per tu ndjere e cliruar, per te marre dhe ti njehere fryme lirisht duke u shprehur per te verteten e dosjes "Janulla." Ti ke qen nje viktime , por ndoshta dhe ti nuk e ke drejtuar mire jeten tende apo dhe te djalit tend.Te uroj sherim te plote djlit tuaj.

================================
Zotnia 55...ma mer mendja se nuk je Fahri Balliu, as Sadik Bejkua , Hajredin Shyti, djali i Hekuran Isajt dhe as djali i Manysh Myftyut ku me firmen e tij u internuan me mijra familje..ketyre u eshte mbyllur goja nje here e pergjithmone. Nuk e mohoj se jam nga Shen Vasili ku une linda... Familja e nenes dhe babajt tim nuk ishin plehra te diktatures(sic thoni juve) , ishin te respektuar nga te gjithe familjet e bregut te detit.. Gjyshi im Spiro Gjoni ishte vertete i pasur ..por ai u dha shkolle te larte te dy djemeve te tije te cilet perfunduan nga 25 vjet ne burgun e Spacit dhe te Burelit.. e pse se gjyshin e bene kulak .. dhe se ndihmoje luften nacional clirimtare.. me shume prodhime.. grure, mish e shume te tjera .. dhe se gjeti partizan te plgosur dhe u mundua ta shpetoje por ishte e kote se blumbi qe kish mare ne zemer i mori jeten dhe ky djale qe gjyshi nuk e dinte se i kujt ishte i beri nderimet deri ne funde... Vone e mori vesh se ishte djali i gjeneral Jaho Gjoligut...Diten qe une linda ...gjermanet me pushkatuan xhaxhane....eshte e vertete per Rako Gjonin shokun tuaj e kam kusheri dy her nga nena dhe nga baba...ta dish mire se une nuk jam shitur por si grua e vetme kam luftuar per te drejtat e mia dhe te djalit .. Njerez te veshur me pushtet ne ate kohe perdoren cdo lloj menyrash deri te tortuar psikollogjike, fizike vetem e vete per ti bere qejfin shkrimtarit.. Ai regjim qe kure mos ardhte la hije te zeze per gjithe kombin Shqiptar.....
Ta dish mire zotni 55 se une nuk jam shitur per para me djersen time qe punoja ne dyqan ushqimor per 25 vjet me radhe rrita femijte e mi pa baba i cil vdiq nga leucemia nga kushtet qe punonte si laburant rongeni me reze.. kisha ne liste 1300 familje qe me donin dhe respektonin si ata dhe drejtoria ime....

Djali im dhe vajza e Ismail Kadarese u dashuruan ..ishin gati te nje moshe 17-18 vjecare dhe kete e di mire ai qe i hoqen femine nga barku 6 muaj dhe se lane te dale ne drite femija i pafajshem dhe ne kure si kemi hyre me zore ne shtepi.. intrigat e ndryshme si te Shekspirit perfunduam ne internim etj me te renda qe kurre..kurre s`harohen por me gjithate une kam nje shpirte shume te madhe qe dhe fal mekatet qe kane bere kundrejt meje dhe djalit tim...Ne muajin Maj ne Gazeten Ballkan botuan korespondencen time me shkrimtarit te madh Ismail Kadare...besoje se ai ka zemer por servilat e tije sic te thashe dhe me pare(..ndoshta dhe nga interesi se ne ate kohe ishte deputet dhe nenkryetari i Frontit Demokratik)arriten sa ai te pergojohej ... kishte dhe menyra te tjera per tu mbyllur nje here e pergjithmone kjo histori...

Te falenderoje per keqeardhjen per djalin tim ...

Janulla Rrapi