
Postuar më parë nga
thekthi
Durres-Kukes, pse duhet ndertuar
E Premte, 12 Tetor 2007
Intervista – Flet biznesmeni i njohur, Vehbi Velia
Prej disa javesh ne ambientet politike dhe mediatike te vendit ka nje zhurme ku ne qender eshte projekti i rruges Durres-Kukes e veçanerisht nje pjese e ketij projekti qe eshte segmenti Rreshen-Kalimash ku aktualisht po punon kompania “Becktel”. Cili eshte mendimi juaj per kete projekt?
“Se pari, desha ta nis me nje falenderim per kete interviste. E quaj me vend qe te flas per kete çeshtje, pasi ne vleresimin tim rruga eshte projekti me i rendesishem qe eshte zbatuar ndonjehere ne Shqiperi. Megjithate, po i pergjigjem pyetjes tuaj si fillim. Me sa kam ndjekur, them se ajo qe edhe ju po e quani nje zhurme, per mua eshte e pavend. Kjo sepse gjithçka qe thuhet ne te shumten e rasteve nuk eshte e bazuar ne fakte. Duke mos qene e mbeshtetur ne fakte dhe e analizuar ne driten e tyre, shpesh shume gjera qe thuhen nuk jane as logjike e as te arsyetuara. Kam ndjekur nga mediat kryesisht shume veta qe flasin dhe kam konstatuar per fat te keq se edhe shumica e atyre qe flasin nuk e kane informacionin dhe dijenine e duhur per ate çka flasin”.
Çfare vleresimi keni per kete aks infrastrukturor?
“Eshte folur shume per rendesine e kesaj rruge dhe me te drejte eshte folur. Per mua, kjo eshte rruga me e rendesishme e bere ndonjehere ne Shqiperi dhe kjo per shume arsye. Se pari, per veriun e Shqiperise rruga eshte nje shpetim. Me te merr zhvillim ekonomia e nje rajoni te tere, zhvillohet turizmi ne menyre te ndjeshme, nje zhvillim te ri merr transporti. Nje tjeter dimension te ri fiton Porti i Durresit dhe meqe jemi ketu, te mos leme pa llogaritur zhvillimin e bizneseve ne anet e saj. Por kjo rruge eshte shume me teper po ta shohim ate si aksin qe lidh jo vetem Shqiperine me Kosoven, por edhe si nje ure lidhje me Serbine, me Ballkanin e Veriut e me Evropen Juglindore. Ne kete menyre ajo kthehet ne nje aks shume te rendesishem ekonomik e rajonal”.
Cili eshte vleresimi juaj per kompanine Bechtel- Enka?
“Sigurisht Bectel - Enka eshte nje kompani qe e njoh. Çdokush qe merret me çeshtjet e infrastruktures e di se kjo kompani eshte padyshim me e madhja e botes. Ne kete kuptim nuk kam se çfare te shtoj. Por, duke qene se ne Shqiperi jane hapur kaq shume debate dhe per te kuptuar me mire se ç’eshte kjo kompani, do te doja ta ilustroja me nje shembull nga rajoni. Fjala eshte per Kroacine, te cilen e njoh shume mire dhe qe ka pasur nje marredhenie me kete kompani. Kroacia si ne rastin e Shqiperise zgjodhi me te njejten procedure si ne Shqiperi Bektelin per te ndertuar autostraden me kater korsi qe lidh Zagrebin me Splitin. Fjala eshte per nje veper qe ka kushtuar 1,5 miliard dollare. Nuk duhet te harroni se Kroacia ka kompani per ndertimin e rrugeve qe njihen dhe qe kane punuar ne projekte te rendesishme brenda e jashte vendit. Megjithate, me negociata qeveria kroate zgjodhi Bectel - Enka. Njelloj si ketu pati reagime te fuqishme nga kompani e konsorciume kroate, reagoi fuqishem opozita. I fuqishem ishte edhe reagimi i FMN, e cila kercenoi shtetin kroat deri ne prishje te marreveshjes me te. Megjithate shumica e vendimmarresve kroate ishin per ndertimin e rruges, pasi ishte nje rruge qe ringjallte pjesen e pazhvilluar ndermjet Zagrebit e bregdetit kroat dhe e shkurtonte distancen e udhetimit per ne Split me 4 ore, duke e bere te mundur pershkrimin e distances Zagreb-Split per 2 ore, nga 6 qe ishte me pare. Po ashtu, ne ndjekje te reagimit te FMN ne ate kohe nderhyri vete Presidenti Mesiç, i cili u beri te qarte perfaqesuesve te FMN se duke qene se ishte nje projekt qe sillte zhvillimin e shtetit kroat nuk do te hiqej dore prej tij, pavaresisht kostove qe mund te kishte prishja e marreveshjes. Pavaresisht ketyre, rruga u be ne kohen e duhur dhe me cilesine e duhur. Nga kjo do te doja te nxirrja konkluzionin se per projekte kaq te medha duhen vendime te fuqishme dhe po ashtu duhet te jete e qarte per kedo se projektet e medha mund te realizohen vetem me kompani te medha”.
Megjithate ne rastin e Shqiperise rruga duket se po shkon shume shtrenjte.
“Nuk ka asnje rruge te ketij lloji qe kostoja e ndertimit te jete 1 milion dollare per kilometer. Nuk po flasim per rruge te tipit “superstrade shqiptare” siç jemi mesuar te shohim deri sot ketu. Eshte rruge me vlera te medha dhe sigurisht qe edhe kushton. Nuk eshte çudi ne standardet nderkombetare qe nje rruge me ura dhe tunele te atij lloji siç i ka rruga Durres-Kukes kostoja e nje kilometri te shkoje edhe 10 milione dollare per kilometer”.
Po ne keshtu nuk dime se ku do te ndalojme duke pasur parasysh se ndertimi i rruges ka nisur edhe pa nje projekt perfundimtar.
“Me se di une, nje studim fizibiliteti dhe nje projekt te detajuar per kete rruge nuk ka pasur. Ka ekzistuar nje ide dhe vetem nje vije ne harte. Ne kete kuptim ka te drejte opozita. Por, per vendime shume te rendesishme per zhvillimin e vendit, une do t’i jepja mbeshtetje te plote edhe nje qeverie te socialisteve qe do te niste ndertimin e rruges. Kjo duke pasur parasysh se ka mjaft praktika nderkombetare ku veprohet keshtu. Pra, ku puna e projektuesve ecen paralel me ndertimin, i cili ecen ne baze te disa standardeve te paracaktuara e te njohura boterisht. A do te kete ndryshime te kostos, mund te pyesni ju. Natyrisht qe do te kete, por ama ka rregulla te paravendosura qe me pare, mbi te cilat do te behen llogaritjet. Kjo marreveshje per vete natyren e saj nuk le vend per korrupsion, i minimizon ne maksimum hapesirat per te, ndaj dhe them se nuk ka vend per t’u kundervene. E kunderta, pritja 2 vjet per te bere nje studim te plote fizibiliteti e ndoshta edhe dy vite te tjera per nje projekt te detajuar ne terren do te rezultonte shume me e shtrenjte. Kjo edhe per faktin e thjeshte se minimalisht rruga do te fillonte nga punimet vetem pas 4 vitesh”.
Socialistet pretendojne se rruga po ndertohet me nje çmim minimalisht dyfish me te shtrenjte.
“E kush mund ta thote kete sa kohe qe nje projekt i tille nuk eshte ndertuar deri me sot ne Shqiperi. Kostot e rruges duhet te krahasohen me projekte te ngjashme me te, por ne nivelin nderkombetar. Pra, me projekte jashte Shqiperise. Se po te jete se e krahasojme me ata lloj rrugesh qe jane ndertuar deri me sot ne Shqiperi, qe i keni pare vete se si prishen per 6 muaj, atehere vertet qe çmimi eshte dyfish me i shtrenjte”.
Pra, ju mendoni se rruga ja vlen edhe me keto kosto?
“Mjafton qe te mos vidhet, por te ndertohet. Te isha une ne vend te vendimmarresve shqiptare do te merrja edhe 2 miliarde euro borxh qe t’i beja te gjitha rruget si ajo qe po nderton apo ka ndertuar Bectel - Enka. Me rruge te tilla zhvillohet gjithçka ne vend, gjithçkaje i shtohen vlerat. Duhet qe patjeter ta shohim rrugen edhe ne kete kontekst, ne kontekstin e nje zhvillimi ne global. Pra, ja vlen”.
Ju duket se e miratoni edhe dhenien deri me tani te 400 milione eurove per rrugen?
“Jam i prirur te mos i besoj shume keto historite e paradhenieve. Duke pasur parasysh se kush eshte Bechtel - Enka nuk e mendoj te jete e gjitha keshtu siç eshte servirur ne media. Ndoshta 400 milione euro do te jepen ne fund te vitit 2008, por deri atehere ka edhe shume kohe”.
Prokuroria tashme e ka nisur nje hetim per rrugen. Duket se qendrimet e opozites nuk kane shkuar ne vesh te shurdher, apo jo?
“Opozita socialiste, por edhe Kryeprokurori se bashku me te po e shfrytezojne per interesat e veta rrugen Durres-Kukes. Kryeprokurori per interesat e veta dhe opozita per te vetat. Sigurisht qe kjo eshte ne te drejten e tyre, por per mua eshte nje nonsens te flasesh per korrupsion ne kete rast. Megjithate, le t’ia leme kohes shume gjera, pasi ajo, si ne shume raste, eshte gjykatesi me i mire. Kete besoj se e di edhe Kryeprokurori”.
A mendoni se zhurma duket ka pasur edhe nje efekt tjeter, ate te trembjes se investitoreve?
“Ju flisni per investitoret. Duhet me pare te sqarojme se Bectel - Enka nuk eshte ketu si nje investitor, por si zbatuesi i nje projekti te qeverise. Megjithate, per kete kjo ka pak rendesi. A mund te tremben investitoret nga kjo. Ata e gjykojne vete, por une mendoj se nuk kane perse te tremben. Ne Shqiperi ka nje klime te favorshme tashme per biznes, madje hyrja e kompanive te medha si Bectel - Enka, mund te sherbeje si nxitje per investitoret e huaj”.
Si i vleresoni qendrimet e ish-kryeministrit Nano per kete projekt?
“Po, ne te vertete kam diçka te tille. Kam pare ne media sigurisht edhe nje qendrim te ish-kryeministrit Nano, i cili eshte shprehur per ndertimin e rruges jo me fonde te buxhetit, por nepermjet dhenies se saj me koncesion. Se pari, historite e koncesioneve ne Shqiperi dihen. Por, Nano thoshte se ishin gjermanet e austriaket te gatshem ta merrnin me koncesion. E verteta nuk eshte keshtu. Per kete koncesion as qe mund te flitet. Nuk mund te kete koncesione ne infrastrukturen e madhe te Ballkanit, sa kohe jane ata flukse trafiku qe dihen. Flukset aktuale nuk mbulojne asnje lloj koncesioni. E shumta mund te flitet per partneritet publik e privat, por edhe ne kete rast jane te gjithe mundesite qe e gjithe fatura t’i kalonte shtetit e privati vetem te vilte fitime. Ndaj, per ta mbyllur do te doja ta theksoja edhe nje here me force, projektin duhet ta mbeshtesim te gjithe per vete rendesine qe ka”.
Kohajone
Krijoni Kontakt