Kuvendi miraton ligjin e gjobave ndaj biznesit

[AlbaneZ]

• Edhe pse ligji u miratua në parim dhe më vonë do të miratohet nen për nen, duket se qeveria ishte e vendosur për të mos hequr dorë nga kërkesa e saj

Biznesi gjendet i rrezikuar nga venia e gjobave. Kuvendi dje pas debatesh të ashpra vendosi të kalojë në parim ndryshimet në ligjin për procedurat tatimore me 60 vota pro, 18 kundër e 6 abstenime. Edhe pse ligji u miratua në parim dhe më vonë do të miratohet nen për nen, duket se qeveria ishte e vendosur për të mos hequr dorë nga kërkesa e saj e sanksionuar tashmë me ligj se nëse do të vendoset një gjobë ndaj biznesit, ajo duhet të paguhet menjëherë me para në dorë. Kjo sipas argumentimit të qeverisë bëhet për të luftuar informalitetin në ekonominë shqiptare.
Gjatë seancës plenare, është hedhur hapi i parë drejt miratimit të projektligjit më të debatuar në këtë paketë gjatë gjithë ditëve të fundit.
Sipas ligjit të ri që miratoi parlamenti, çdo biznesi që i është vendosur gjobë, gjatë kohës që paraqitet për apelim në shkallë administrative, mund të paguajë vetëm detyrimin tatimor, por jo gjobat dhe interesat që lidhen me këtë detyrim. Ndërsa nëse do vazhdojë apelimi në gjykatë, atëherë biznesi detyrohet të paguajë çdo gjobë edhe interes që lidhet me detyrimin tatimor që kishte.

Ashpërsimi i masave

Ndërkohë sipas ligjit të ri që u kalua në parim dje në Kuvend, pritet të ashpërsohen masat ndaj biznesit. Ndërsa gjatë qeverisjes socialiste, biznesi sipas ligjit që ishte në fuqi, mundej që nëse nuk ishte regjistruar me çertifikatë tatimore penalizohej me mbylljen e veprimtarisë për 15 ditë, me ligjin e miratuar dje në Kuvend, çdo biznesi i mbyllet aktiviteti deri në nxjerrjen e licensës tatimore. Nëse me ligjin e kaluar, kalimi i afateve të regjistrimit dënohej me gjobë deri 75 mijë lekë, me ligjin e miratuar dje ka vetëm sekuestro të biznesit. Ndërsa për bizneset transport, merret leja e qarkullimit të mjetit.
Janë shtuar penalitetet edhe për çështjen e mosnjoftimit në organet tatimore mbi vendndodhjen e re të biznesit. Sipas ligjit të vjetër, ky mosnjoftim kishte bënte vetëm me gjobë 35 mijë lekëshe, ndërsa me ligjin e ri shkohet deri në bllokim të biznesit. Dhe nëse biznesi vazhdon punën edhe pas bllokimit, atij i sekuestrohet pasuria, pa e ditur nëse do të vazhdojnë procedurat më në gjykatë apo jo.

Ndryshimet

Në seancë u miratua edhe projektligji “Për akcizat”, i cili parashikon reduktimin e nivelit të akcizës për nënproduktet e naftës si lëndë djegëse, solar dhe mazut; ndryshimet në ligjin “Për Tatimin mbi të Ardhurat”, që kanë të bëjnë me përjashtimin nga detyrimi tatimor të të ardhurave nga veprimtaria e personave jorezidentë në një shtet tjetër; ndryshime në regjimin e TVSH-së lidhur me qiratë e banesave e objekteve, etj.

Genc Kondi

Gazeta Shqiptare.

[Ingenuous]

Përvoja e tregtarëve: Nëse çështja shkon në gjykatë, lekët nuk i marrim kurrë


Alarmohet biznesi i vogël. Projektligji që ka miratuar parimisht Kuvendi është cilësuar "komplet i pakuptimtë" nga tregtarët e pikave të quajtura të mesme dhe të vogla të tregtimit në kryeqytet. Sipas tyre, një nismë e tillë tregon fare qartë se qeveria kërkon t‘i falimentojë disa biznese për t‘i hapur rrugën e lulëzimit disa bizneseve të tjera. Në këtë mënyrë, këto biznese që do të favorizohen, në të njëjtën kohë do të kenë të gjitha premisat për të krijuar monopole. Dhe jo vetëm kaq. Edhe pse në ditë feste dhe në "xhiro" të mira, bizneset janë alarmuar duke menduar se si do ta gjejnë zgjidhjen për të penguar ligjërimin përfundimtar të draftit që kaloi parimisht javën e kaluar në Kuvend. Një pjesë e mirë e bizneseve të vogla, jo vetë që nuk mund ta pranojnë një vendim të tillë, se do të ishte sikur të bënin "autogol". Një pjesë tjetër, e cila prej kohësh nuk ka pasur fitime, tashmë po mendon që ta lërë biznesin dhe të mos presë tatimorët që t‘i japin fund biznesit të tyre. Pas miratimit të projektligjit dhe pas reagimeve të bizneseve të mëdha, shoqatave që kanë lidhje me biznesin, deputetëve të opozitës dhe specialistë të politikave fiskale, dje gazeta "Shqip" ka kryer një vëzhgim në disa pika, ku, sipas fitimeve dhe hapësirës, ligji i klasifikon si biznese të vogla. Konkretisht, ushqimoret, ose minimarketet që ndodhen brenda lagjeve të kryeqytetit, dyqanet e veshjeve, fast-food, bare apo lokale kanë reaguar ashpër ndaj këtij projektligji, për të cilin jo vetëm që nuk janë njoftuar, por në të njëjtën kohë bie në kundërshtim me interesat e tyre. "Jemi në rregull me tatimet, gjithmonë kemi qenë. Por, ky ligj është i pakuptimtë nga një anë dhe shkatërrues nga ana tjetër". "Me këtë ligj, qeveria kërkon të çojë drejt falimentimit disa biznese dhe më pas i lë rrugë të lirë lulëzimit të disa bizneseve të tjera, duke krijuar kështu edhe monopole". "Ky projektligj bie ndesh me parimet e zhvillimit të biznesit dhe në të njëjtën kohë që zhvillimit të tregtisë. Nuk jemi dakord dhe mendojmë se një projektligj i tillë dëmton shumë biznesin në përgjithësi, por mbi të gjitha të vegjlit". Këto kanë qenë deklaratat e djeshme të drejtuesve të këtyre pikave të tregtimit në kryeqytet. Por, pavarësisht kësaj, një pjesë e mirë e tyre ishin të shqetësuar jo vetëm për këtë nismë dhe për pasojat e saj. Tregtarët e vegjël ishin të alarmuar edhe për faktin se një vendim i tillë është një mënyrë për të rrënuar një pjesë të mirë të bizneseve të vogla. Të parapaguash gjobën është njësoj si të fundosësh vetë biznesin tënd. "Po t‘i futesh rrugës së ankimeve në gjykatë, proceseve dhe deri sa të marrësh të drejtën, është një rrugë tepër e gjatë. Të marrësh paratë është pothuajse mision i pamundur", thanë tregtarët. Sipas tyre, shteti, zyra e përmbarimit, i ka shuma të papaguara bizneseve dhe përfaqësive më të rëndësishme, të cilat edhe sot e kësaj dite nuk ua ka kthyer të drejtën, në këtë rast paratë. Duke përmbledhur të gjitha prononcimet dhe deklaratat e tregtarëve të vegjël, ky ligj, sipas tyre, është krijuar qëllimisht, për të "hequr qafe" disa biznese dhe për të bërë që të lulëzojnë disa të tjerë, sipas interesave përkatëse. Dhe në të njëjtën kohë një ligj i tillë, jo vetëm që nuk reflekton një shtet ligjor dhe vendosje rregullash, por në të njëjtën kohë fshehtësia me të cilën u përgatit ky projektligj shpreh qartë se iniciativa të tilla ndërmerren vetëm me një qëllim. Plotësimin e qëllimeve personale dhe përmbushjen e kapriçiove të atyre që i kanë përmbledhur këto ndryshime pa kuptim në një "vëllim" projektligji. Ndërkaq, deputetë të opozitës kanë deklaruar se do të këmbëngulin për të mos e ligjëruar përfundimisht këtë ligj. Veç mbështetjes nga ana e opozitës, që e ka cilësuar projektligjin një nismë antiligjore, pritet që bizneset të mbështeten edhe nga Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, duke mos e dekretuar këtë projektligj dhe duke e kthyer mbrapsht në parlament për rishqyrtim.

Gazeta Shqip.
----------------------------------------
Ja dhe shteti Policor, ndryshe nga ai ligjor.

ingenuous

[Ingenuous]

Sipas projektligjit te ri per tatimet bizneset duhet te paguajne në “cash” 100% të vlerës së gjobës, në mënyrë që të ketë mundësinë të ankimojë.


Grupet e biznesit kane kundershtuar ne bllok ndryshimin e nenit 43 te ligjit aktual per procedurat tatimore i cila parashikon parapagimin 100 % te gjobave dhe detyrimeve para se te shkoje ne proces apelimi. Perfaqesues te biznesit te cilet ndodheshin sot ne Komisionin e Ekonomise ne nje seance degjimore ne lidhje me projektligjet fiskale thane se ndryshimet godasin drejteperdrejte biznesin e madh dhe rrisin koston.

Kreu i shoqates se ndertuesve Luigj Aleski tha se pr/ligj cenon biznesin dhe barazine qe duhet te vendoset mes shteti dhe biznesit. Grupet e biznesit kane kundershtuar dhe oferten e qeverise qe te ulin gjoben nga 100 % ne 25 %. Kundershitme per ndryshimet ne pr/ligj dhe nga deputeti socialist Arben Malaj, ndersa deputetet PD thane se gjobat synojne te godasin biznesin informal.

(News24/Balkanweb)

[Zemrushja]

Flet kryetari i sindikatës në Shkodër, Fatmir Smajli


"Mënyra se si qeveria parashikon të vjelë gjobat ndaj biznesit tani po frikëson edhe punëtorët që janë të punësuar në këto biznese", kështu është shprehur kryetari i konfederatës së sindikatave të pavarura në Shkodër, që është dhe një nga sindikata më të mëdha në vend me 6400 punëtorë, jep alarmin se te punëtorët në Shkodër është kthyer pasiguria dhe ankthi nëse bizneset nuk do të kenë mundësi t‘i paguajnë më punëtorët. Në këto kushte, kryetari i sindikatës ka paralajmëruar qeverinë se, nëse kjo vjelje gjobe do të ndikojë te punëtori, atëherë do të nisin protesta dhe greva në mbrojtje të tyre.

Shkodra, qyteti më i madh verior, por me nivelin më të ulët ekonomik në vend dhe me papunësinë më të madhe në shkallë Republike, i është frikësuar më shumë se askush mënyrës se si qeveria ka parashikuar të vjelë gjobat bizneseve. Kjo mënyrë ka të ngjarë që shumë biznese të mbyllin aktivitetet në pamundësi për të shlyer gjoba marramendëse dhe me mijëra punëtorë të mbesin pa punë. Në një prononcim dhënë për gazetën "Shqip", Fatmir Smajli, kryetari i konfederatës së sindikatave të punëtorëve Shkodër, ka bërë publike situatën e frikshme që ka shkaktuar te punëtorët vendimi i qeverisë për vjeljen e gjobave ndaj biznesit.

Kjo mënyrë e vendosjes së gjobave ndaj biznesit a ka pasur efekt te sindikatat e punëtorëve që ju drejtoni?

Që kur qeveria u shpreh se gjobat e vëna do paguhen menjëherë dhe pastaj mund t‘i drejtohen gjykatës, kjo që nuk diskutohet se ka pasur efekt. Ne kemi pasur kontakte çdo ditë me kryetarët e sindikatave në të gjitha ndërmarrjet private. Vihet re se punëtorët ndihen të stresuar dhe të frikësuar, pasi pronarët e bizneseve ku ato punojnë, ndihen të kërcënuar përballë gjobave. Pasi kemi të bëjmë me gjoba që ndoshta një biznes nuk mund t‘i shlyej njëherësh e në këtë mënyrë ata punëtorë rrezikohen të flaken në rrugë. Acarimi që po ndien biznesi në Shkodër po reflektohet te punëtorët e thjeshtë. Fundi, ata që e pësojnë më shumë me këtë që po merr qeveria janë njerëzit e thjeshtë, ata që punojnë për bukën e gojës. Nëse ai i vë një gjobë biznesit, ai biznes ose mbyll aktivitetin ose e kompenson këtë gjobë, duke ulur pagat e punëtorëve.

Sa punëtorë aderojnë në sindikatën e pavarur?

Në konfederatën e sindikatave të pavarura të Shkodrës aderojnë 6400 punëtorë të përfshirë në 224 biznese në 84 kontrata kolektive. Kështu që, sindikata jonë me këtë shifër është sindikata më e madhe në Shqipëri, kemi një numër të madh punëtorësh, për të cilët jemi në mbrojtje të të drejtave të tyre. Duke ditur papunësinë dhe ato pak biznese të mëdha që ka në Shkodër e shohim me shumë frikë vendimin e qeverisë për bizneset.

Po nëse indirekt nga kjo mënyrë vjelje gjobe preken punëtorët, si do të jetë reagimi i Konfederatës?

Ne si gjithmonë kemi ditur të mbrojmë interesat e punëtorëve, ne do të mbrojmë interesat e tyre duke përdorur të gjitha mënyrat, duke filluar nga dialogu dhe më ekstremet, që janë grevat dhe protestat.

© Gazeta Shqip - 2006-2007

[Ingenuous]

Biznesi me Moisiun: Mos dekreto "gjobat"

Presidenti takon kreun e Dhomës së Tregtisë, Gjok Uldedaj, që i kërkon të kthejë ligjin në Kuvend


Përfaqësuesit e biznesit shqiptar, i kanë
kërkuar dje zyrtarisht Kreut të Shtetit sh
qiptar, Alfred Moisiu, të mos e dekretojë
ligjin e gjobave të biznesit, por ta kthejë atë për
rishqyrtim në parlament. Pasi nuk kanë arritur
të bindin mazhorancën dje, në Komisionin parlamentar
të Ekonomisë, e cila ka kaluar nen për
nen draftin e kontestuar nga të gjithë grupet e
interesit dhe opozita, biznesmenët kanë
kërkuar ndihmë te Presidenti i Republikës.
Mbrëmë në orët e vona, kryetari i Dhomës së
Tregtisë dhe Industrisë së Tiranës, Gjok Uldedaj,
është takuar me kreun e shtetit, të cilit i ka kërkuar
të mos e dekretojë draftin që pritet të kalojë në
seancën e sotme të Kuvendit. Presidenti ka mbetur
edhe shpresa e fundit institucionale për biznesin
shqiptar, sipas të cilit ligji i ri, që u kalua dje me
votat e mazhorancës, është diskriminues dhe shkel
të drejtat themeltare të njeriut, si dhe dërrmon
tregun e lirë ne vend. Ndërkaq, po dje, Dhoma
Amerikane e Tregtisë ka dalë në një qëndrim tjetër,
ku ka akuzuar qeverinë se po mbyt frymën e biznesit
në vend. Me një qëndrim të ashpër, kreu i
Dhomës Amerikane të Tregtisë, Xhefri Grisin, i ka
kërkuar qeverisë se ajo duhet t‘i tregojë botës se
është e gatshme të dialogojë me grupet e interesit.
Grisin theksoi se "i kërkojmë qeverisë të vazhdojë
dialogun me grupet e biznesit. Ky dialog është
tmerrësisht i rëndësishëm, pasi do t‘i tregojë
botës se qeveria është e gatshme dëgjoi kërkesat
e biznesit". Nënkryetari i Dhomës Amerikane,
Edmond Leka, theksoi se ky ligj i hap rrugë abuzimit
të administratës tatimore dhe korrupsionit.
Në fakt, deklarata e një përfaqësuesi prestigjioz
të biznesit jo vetëm vendas, por edhe ndërkombëtar
që ka investuar në Shqipëri, siç është
Dhoma Amerikane, është dëshmi se situata është
vërtet dramatike dhe mund të sjellë pasoja jo
vetëm për qeverinë, por dhe për gjithë shqiptarët

Gazeta Shqip.

[shefqeti11]

Per mendimin tim, biznesi nuk ka perse te hidhet perpjet si i thon asaj fjales "si zorra ne prush", nuk egziston asnje ligj qe nje biznes apo biznesmeni t'i vihet gjob pa te drejt ne rast se ai nuk shkel ligjin.
Perse vihet gjoba?
Per shkak se nuk zbaton nje ligj dhe e shkel ate, dhe ligji qe eshte ligj duhet zbatuar sic e dim te gjithe, ndryshe ne rast se shkelet ne cdo cep, ateher kot e vemi qe votojm per nje qeverri qe te vij ne pushtet.

Biznesi te zbatoj ligjin qe mos haj gjoben, sic e zbatoj une e tjetri apo tjetri....

[Ingenuous]

Mese te verteta ato qe thua shefqet, por ne Shqiperi, nuk egziston ajo pasterti e vendosjes se gjobave.

Kjo menyre u hap rruge abuzimeve, pasi kete menyre te pakten si e mendoj une fuqizon nje lloj shteti policior dhe jo ligjor.

Pra, nese une ne biznesin tim, flas konkretisht, vjen polici i tatimeve e me thote se kam konstatuar kete shkelje, kur ne realitet polici ka ardhur me paragjykim, i nisur nga nje tjeter firme konkurente me mua, me vendos nje gjobe goxha te majme, une duhet ta paguaj, dhe pastaj te bredh neper gjykata, e nese ne gjykate une fitoj padrejtesine time, te jesh i bindur (me shembujt qe kam ne te kaluar) se une ato leke nuk me rimborsohen me, sepse jetojme ne Shqiperi.

Ndersa me pare, polici mendohej mire, pasi nese me vendoste nje gjobe padrejtesisht, do tu perballte ne gjykate, gjykata nuk eshte nje dite, por zgjat edhe nje vit, ....etj, keshtuqe une nuk rrezikoj falementimin, e kam fjalen per bizneset e vogela.

Marrim rastin konkret per mediat, kam shok qe punon tek Top Media dhe nje tjeter tek TV KLAN, te pares nuk i kane lene leter pa kontrolluar, dhe nuk gjeten gje, te dytes deri ne keto momente qe po te shkruaj, akoma dhe s'kan ndermend te shkojne, edhe pse vete shoku qe punon tek Klan kerkon qe te vijne, pasi ky eshte ne "pune te zeze" pa siguracione.

Sepse e tille eshte Shqiperia ne keto momente, qe lum ai qe ka miq.

Qofsh Mire

[shefqeti11]

Pajtohem me keto qe thua Ingenuous....

Mirepo keshtu e kemi ngren ne si popull dhe keshtu do vazhdojm deri sa te largohen nje nga nje si puna e Majkos dhe keta te tjeret derisa te futet nje frym e re politike ne Shqiperi....

Por te gjitha keto per nje heresh nuk behen dot dhe si pasoj na duhet ne si popull qe te durojm duke i pastruar nje nga nje sic e thash pak me lart....

Shkelje te ligjeve ka plot si nga ana jon si biznese si nga ana e qeverrive cilado qoft ajo qe ka qen ne pushtet deri me sot qe flasim....dhe nuk mund te shmangen derisa te kemi nje politik te re dhe e cila te mbeshtet dhe nga bota, gje qe deri me sot nuk ka ndodhur ne realitet por vetem ne perralla.

Ehhhh ne bisedojm e shtyjm kohen ketu more Ingenuous, ndersa aty jasht pelcet pula e pjekur e koorrupsionit dhe degjenerimi mbas kraheve te popullit te shkret qe s'ka t'i coj nje kothere buk femijes se veht ne darke dhe vete hidhet pastaj nga pallati e vret veten dhe e degjojm une e ti e te gjithe tek topi a te klani e tek ndonje kanal tjeter partiak, se partiake jan te gjitha ato mos mendo se i ka populli i thjesht jo....nejse


Pershendetjet e mia Ingenuous.

[Ingenuous]

Propozimi shqiptar për sjelljen ndaj biznesite ka një realitet të ngjashëm, modelin serbomalazez i cili ngjan me atë që po projektohet të ndodhë në Shqipëri

Paguaj njëherë gjobën dhe pastaj ankohu në gjykatë! Kjo është karamelja e fundit e hidhur që qeveria shqiptare i afron biznesit. Po çfarë modeli ka zgjedhur kryeministri shqiptar për të frenuar evazionin fiskal në vend? Kësaj pyetjeje vetë zoti Berisha i është përgjigjur se ‘kështu veprohet në të gjithë botën’. Gazeta Shqiptare ka bërë një studim të pjesshëm për të zbuluar vërtetësinë e asaj që tha zoti Berisha. Duke marrë si kampion të këtij studimi përvojën që vjen nga një vend si Maqedonia, shumë pranë realitetit shqiptar, një vend si Serbia, që është mbas nesh në përafrimin e legjislacionit të saj me atë evropian, një vend si Kosova që qeveriset nga OKB-ja dhe një model të BE-së, si Italia. Për fat të keq jo vetëm të biznesit shqiptar, kryeministri shqiptar nuk ka thënë të vërtetën për modelin ‘kështu e ka e gjithë bota’. Shpikjes së re shqiptare i gjendet një ekuivalente vetëm me Serbinë e post-Milosheviçit. Ndërsa vendet e tjera të përfshira në këtë studim krahasues, e nxjerrin në një dritë tmerrësisht të keqe e të vetmuar, përvojën e re shqiptare.

Maqedonia
Maqedonia është fqinji i Shqipërisë, por që në këtë drejtim ngjan shumë pak me Shqipërinë. Përgjithësisht pranohet se Maqedonia është më përpara në hapa në krahasim me Shqipërinë në përpjekjet për përafrimin e legjislacionit të saj me atë të BE-së dhe se aty shteti ligjor është më i konsoliduar se në Shqipëri. Për policinë tatimore është menduar të bëhet një reformë që do ta ndajë atë nga ekzekutivi, pikërisht për të shmangur mundësinë që ky pushtet të ndikojë dhe influencojë në biznese të ndryshme dhe për të shmangur subjektivitetin në marrëdhënie me të. Në Maqedoni, një biznesi të kontrolluar nga Policia Tatimore, kur gjendet me shkelje financiare të rëndë, maksimumi i ngrihen për 72 orë llogaritë bankare, pastaj çështja kalon në prokuori (që propozon vlerën e gjobës). Por hallka e fundit mbetet gjykata, ajo vendos në mënyrë eskluzive për drejtësinë ose padrejtësinë e vënies së gjobës. Në asnjë rast gjoba nuk parapaguhet, siç propozohet të bëhet në Shqipëri.

Kosova
Në Kosovën e administruar nga OKB-ja, kontrollin mbi bizneset e ndryshme e bën Administrata e Tatimeve e Kosova (TAK, një strukturë e UNMIK-ut) dhe po kjo strukturë vendos për vënien apo jo të gjobës. Por në bazë të ligjit në fuqi, në Kosovë nuk bëhet asnjëherë dhe në asnjë rast parapagimi i gjobës së vendosur nga kjo administratë. Biznesi ka të drejtë që këtë masë ta kundërshtojë në gjykatë dhe vetëm gjykata, në mënyrë eskluzive, ka të tagër ta lerë në fuqi apo ta shfuqizojë gjobën e vënë. Gjykata, ashtu siç dhe duhet të jetë normalisht, është në këtë rast arbitër mes sipërmarrjes private nga njëra anë dhe shtetit nga ana tjetër.

Italia
Nëse do të duhej të gjendej një shembull tjetër, më evropian se të tjerët, mund të mos shkohet më larg se fqinji tjetër shqiptar, Italia. Nuk vihet në dyshim se legjislacioni italian është krejtësisht kompatibël me legjislacionin evropian, që do të thotë se pak a shumë, të gjithë vendet e BE-së kanë të njëjtën qasje ndaj këtij problemi. Si ndodh në Itali? Kontrollin e bizneseve të ndryshëm tek fqinji ynë e bën Guardia di Finanza. Agjentët e saj bëjnë verifikimin e biznesit dhe të dokumentacionit të tij. Më pas, mbi këtë verifikim ata plotësojnë një raport, i cili i përcillet Zyrës së Administratës Shtetërore. Ky ent vendos dhe për masën e gjobës që duhet të paguhet në rast se biznesi i shenjuar rezulton fajtor, gjithmonë sipas tyre. Por biznesi i gjobitur, vazhdon të jetë i pafajshëm. Ai nuk është i detyruar të paguajë.
Dhe në asnjë rast, bizneset italiane nuk parapaguajnë gjobat e vëna. Sepse ligji italian u jep të drejtë që ata të ankimohen në Kolegjin Tatimor, një gjykatë e posaçme që vendos mbi të dy palët, mbi biznesin dhe strukturat shtetërore.

Serbia & Mali i Zi
Propozimi shqiptar për sjelljen ndaj biznesit, megjithatë e ka një realitet të ngjashëm. Ky është modeli serbomalazez i cili ngjan me atë që po projektohet të ndodhë në Shqipëri. Por Mali i Zi, mbas shpalljes së pavarësisë, ka vendosur ta ndryshojë këtë ligj dhe ta rishkruajë atë sipas standarteve evropiane, ndërsa Serbia vazhdon të ketë po atë ligj të trashëguar që nga koha e komunistëve. Çfarë ka ndodhur dhe po ndodh me modelin serb, që duket se ka shërbyer dhe për administratën e kryeministrit shqiptar? Kontrollin mbi bizneset në Serbi e bën Policia Tatimore. Dhe është po Policia Tatimore e cila vendos gjobën që biznesi duhet të paguajë. Biznesi, që nga ky moment, është i detyruar të bëjë parapagimin e menjëhershëm të gjobës, për të shmangur probleme të tjera. Dhe vetëm mbasi të ketë paguar shumën përkatëse, ai ka mundësi të drejtohet në gjykatë për të kundërshtuar këtë akt administrativ. Kur edhe nëse fiton të drejtën, ka kaluar në shumë andralla deri dhe në falimentim të plotë të biznesit, siç dhe janë verifikuar shumë raste të tilla në Serbi.
Duhet thënë se Serbia konsiderohet vendi i fundit në rajon në përpjekjet për të përafruar legjislacionin lokal, me atë evropian. Por ka dhe një ngjashmëri tjetër mes përvojës serbe dhe asaj shqiptare: në të dy vendet, policia tatimore është thellësisht e politizuar dhe ka shërbyer si një trupë që frymëzohet nga shtysa politike kundër bizneseve jo ‘korrektë’ me politikën qeverisëse.
Me tentativën e fundit të qeverisë shqiptare për miratimin e ligjit “Për disa ndryshime në ligjin nr. 8560, datë 22.12.1999” Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë” të ndryshuar”, vendi hedh një hap të madh, por fatkeqësisht një hap në drejtimin e gabuar.


BalkanWeb.

[Zemrushja]

Njihet dhe pranohet gjeresisht se ndermjet sektorit formal apo te njohur ligjerisht te ekonomise, (sektorit publik dhe privat te saj) dhe institucioneve politike dhe ekonomike ekziston nje ndervartesi reciproke. Ky nderveprim dhe kushtezim eshte edhe me i forte sidomos ne vendet qe gjate gati dy dekadave te fundit po transformojne ekonomite e tyre nga ekonomi te centralizuara ne konomi te tregut. ... Por nese politika te ndryshme publike ndikojne mbi shkallen dhe madhesine e sektorit informal, edhe ne kahjen e kundert vihet re lehtesisht se prania e sektorit informal ndikon dukshem ne performancen ekonomike te sistemit. Me thjesht, nje sistem tatimor e doganor i thjeshte, i stabilizuar (qe nuk ndryshon shpesh apo ne mes te vitit si tek ne) qe zbatohet pa dallim dhe diskriminim per bizneset, qe njihet gjeresisht prej tyre i ndihmon bizneset te jene pjese e sektorit formal, perndryshe te paguajne detyrimet fiskale, te sigurojne punonjesit dhe t’u gezohen fruteve te punes se vet. Por ky sistem i thjeshte dhe i stabilizuar, nese arrin te behet e tille, nuk le shume hapesire qe politikanet dhe menaxheret e administrates publike te pasurohen shpejt dhe pa djerse, ngushton mundesite per korrupsion dhe shton besimin reciprok midis qytetarit dhe shtetit. E kunderta ndodh ne situatat kur, per shkaqe nga me te ndryshmet, ka nje prezence te gjere te sektorit informal - ne rastin e vendit tone ky nivel vleresohet ne 40-50 per qind te ekonomise kombetare. Eshte fakt se aktualisht mblidhen diçka pak me shume se gjysma e taksave qe konsiderohen si kapaciteti fiskal i ekonomise sone kombetare. Kjo do te thote se ne buxhetin e shtetit nuk arrijne te grumbullohen shuma serioze te te ardhurave publike, e per rrjedhoje popullsise i ofrohen me pak te mira dhe sherbime publike se sa jane mundesite, ashtu sikurse vete zhvillimi i pergjithshem i vendit ngadalesohet, te ardhurat ndermjet degeve dhe sektoreve te ekonomise shperndahen ne menyre te pakontrolluar apo te pakten nuk mund te ndikohet mbi kete shperndarje; nxitet dukshem konkurrenca e pandershme ndermjet biznesve si dhe shtohet korrupsioni ne administraten publike dhe ne qarqet politike. Rrjedhoje e ketij procesi jane edhe perpjekjet e lobeve te ndryshme te biznesit qe te ndikojne ne hartimin dhe ne zbatimin e kuadrit ligjor dhe institucional te shtetit per te garantuar mbrojtjen e interesave te tyre. Pra, per shkak te nderveprimit aktiv te qarqeve te biznesit dhe te segmenteve te caktuara te ekzekutivit te lidhura me te, shtohen shanset e “kapjes se shtetit” dhe te deformimeve te rrezikshme te vete sistemit politik dhe shoqeror te vendit. Natyrisht qe konkurrenca e pandershme, fitimet qe vijne per shkak te mbeshtetjes politike krijojne jo vetem evazion fiskal dhe demtojne arken e shtetit, por njekohesisht gjenerojne edhe burime te mjaftueshme parash qe destinohen per sigurine e biznesmeneve te fuqishem, per blerjen e vendim-marrjeve te rendesishme jo vetem ne tenderat publike, per influencimin e emerimeve ne postet politike e publike te rendesishme duke perfshire edhe sistemin e drejtesise, etj. Qe te mos jem krejt teorik ne kete analize, por ofroj ndonje shembull. Askush nuk mund te thote se mbi ç’baze ligjore u çmontua perpara disa muajsh ndertimi ne proces ne hyrjen veriore te qytetit te Tiranes (Zogu i Zi); as se mbi ç’projekt i be rehabilitimi qe eshte prezent sot; as se kush financoi me shume se nje milione Euro per te kryer kete pune informale, por ne sektorin publik. Por ajo qe mund te thuhet eshte se nga nje investigim i thjeshte konfirmohet se fondet u dhuruan “vullnetarisht” diku me te holla ne dore (cash) e diku me pune angarie (pa pagese) nga disa firma te ndertimit apo te prodhimit te materialeve te ndertimit, te cilat pak kohe me vone u shperblyen nga qeveria ne menyre aspak transparente duke u perzgjedhur pa konkurrim ne ndertimin me fonde publike te segmenteve te caktuara te rruges Milot-Rreshen-Kukes. Deri ketu duket krejt si ngjashmeri e metodes se perdorur vite me pare per pastrimin e Lanes nga firmat e ndertimit ne kembim te marrjes se lejeve nga KRRT-ja e Bashkise se Tiranes, por nuk eshte plotesisht keshtu. Ne rastin tone, parate e shpenzuara per “vepren” rehabilituese te Zogut te Zi, edhe pse iu moren firmave me dhune nga qeveria, iu kthyen atyre disa here me teper, duke u shnderruar njekohesisht ne burime per financime te paligjshem te fushatave zgjedhore dhe politikaneve te rendesishem te shtetit. E nese asgje nuk thuhet publikisht, mjaftoi nje kontroll rutine i Drejtorise se Kontrollit te Brendshem te Ministrise se Transporteve ne Drejtorine e Pergjithshme te Rrugeve i javeve te fundit per t’ja nxjerre “petet e lakrorit”: shkelje te procedurave te konkurrimit te firmave; mangesi serioze ne projekte; rimbursim fondesh dhe marrje ne dorezim te punimeve jashte kushteve teknike dhe mjaft shkelje te tjera me pasoje dem ekonomik prej disa miliona eurosh ne buxhetin e shtetit, etj. Ndonese ne shtyp jane denoncuar edhe mjaft raste te tjera, mjafton ky shembull per te ilustruar idene se nderhyrjet politike ne procesin ekonomik ne dem te rregullave te vendosura nxitin informalitetin ne vend qe ta ulin ate; perkeqesojne efektivitetin e fondeve publike dhe shnderrojne taksat e qytetareve ne ushqim per korrupsionin politik ne vend. Po keshtu debati i nxehte i ketyre diteve mbi parapagimin e detyrimeve, te gjobave dhe te interesave nga ana e biznesit perpara ankimimit ne gjykate, e deshmon me se miri klimen konfliktuale dhe arbitraritetin ne rritjes te ekzekutivit mbi biznesin. Nuk mendoj se ka shqiptar me dy grame shkolle qe te mos kuptoje se sa shtimi i numrit te hallkave neper te cilat duhet “te falet” biznesi rrit korrupsionin; se rritja e kompetencave individuale te aradhes se taksidareve ne percaktimin e mases se rivleresimit apo te gjobes shton perfitimet korruptive te tyre, se “futja e duarve” te administrates fiskale ne llogarite bankare te biznesve per bllokimin apo per “tharjen” e tyre, nxit transkasionet me para e dore. Dmth bizneset vihen nen presion qe te paguaje nen dore pushtetaret e radhes; zbehet reagimi si komunitet perballe politikave te tilla publike te pastudiuara mire; nxitet nxjerrja e parave jashte kanaleve bankare dhe kryerja ne cash e pagesave reciproke ndermjet biznesve; frenohen investimet potenciale te tyre, deri edhe nxitet dalja nga tregu e mjaft biznesve, siç edhe po ndodh ne te vertete sidomos keto muajt e fundit.
Natyrisht, nuk duhet te kete dyshim mbi domosdoshmerine e reduktimit te sektorit informal te ekonomise. E per kete qellim jane perpunuar mjaft dokumente strategjike edhe ne vendin tone. Dmth ky problem qe diskutohet gjeresisht prej me shume se nje dekade meriton ne te vertete nje vemendje te vazhdueshme te qeverise dhe te aktoreve te tjere te zhvillimit te vendit. Por vemendja e qeverise nenkupton thellimin e liberalizimit te ekonomise; nxitjen e proceseve derregulluese te saj; lufte sistematike dhe institucionale kunder korrupsionit; stabilizimin e sistemit te taksave dhe heqjes dore nga amatorizmi ne ndertimin e tyre; perdorimin e nxitesve fiskale per shtimin e investimeve vendase dhe te huaja; mbeshtetjen e fuqishme e funksionimit normal te sistemit juridik te vendit, sidomos ne drejtim te zbatimin te detyrimeve kontraktore dhe jo luften e paprincipte te ekzekutivit me te (siç po ndodh prej me shume se nje viti), etj. Kjo nuk ka asgje te perbashket me thirrjet naive per “zhdukjen e informalitetit brenda vitit 2007”, siç u deklarua zyrtarisht ne takimin e paradokohshem te kryeministrit Berisha me drejtuesit e porsazgjedhur te Dhomes se Tregtise dhe te Industrise. Madje kjo thirrje iu servir publikut edhe si kerkesa themelore e ketij komuniteti.
Studime dhe analiza te ndryshme kane treguar se shkalla e gjere e sektorit informal dhe veshtiresite reale te cilesdo qeveri, pavaresiht krahut te sja politik ne reduktimin e sektorit informal lidhen me nje numer faktoresh te tille si: tradita e funksionimit te shtetit; shkalla e zhvillimit te infrastruktures fizike dhe ligjore, niveli i edukimit te popullisse dhe komunitetit te biznesit; shkalla e profesionalizmit, llogaridhenies dhe pergjegjshmerise se administrates publike, etj. Ne vendet e ish-Bashkimit Sovjetik dhe ne vendet e Ballkanit Perendimor ku ben pjese edhe vendi yne, mungesa e reformave te thella ne sistemin fiskal; politizimi i administrates fiskale dhe shnderimi i saj ne nje shtojce te aparatit politik te rishperndarjes se dhmshme te bizneseve fitimopruruese ne favor te klaneve politike qe luftojne per pasurim te shpejte; prania e institucioneve publike te dobeta; etj., kane bere qe masat per reduktimin e sektorit informal te shnderrohen ne nje pengese serioze edhe per vete procesin e integrimit Europian te vendit. Mendoj se si per qeveritaret, ashtu edhe per bizneset duhet te jete e qarte se vendi yne nuk mund te vazhdoje te jete perjetesisht nje parajse fiskale; se vendi integrohet me shpejt nese kuadri yne ligjor perafrohet hap pas hapi me BE-ne, e mbi te gjitha, vetem nese ku kuader zbatohet rigorozisht e pa ekuivoke nga qeveria e radhes. Ja perse qellimi i mire programor i qeverise Berisha per ngushtimin e sektorit informal po komprometohet qysh ne fillim nga mjetet e gabuara per zbatimin e tij: abitraritetit fiskal dhe politizimit te panevojshem i ketij fenomeni te pashmangshem ekonomik te periudhes se tranzicionit. As brenda vitit 2007 dhe as pas nje dekade ekonomia informale nuk besoj se mund te zhduket. Vetem nese politikat publike behen me te studiuara, konsultohen gjeresisht me grupet e interesit dhe shpjegohen me durim perballe atyre qe do te paguajne koston e zbatimit te tyre dmth nderrojne kahje dhe vihen keshtu ne sherbim te qytetareve, atehere mund te shpresojme se pesha e ketij sektori do te vije gradualisht duke u ulur ne favor te rritjes se sektorit formal te ekonomise sone kombetare.

Ballkanweb