Fondet e Investimeve

[Gerrard]

Ne kuadrin e pergatitjes se paketes ligjore per "Investimet kolektive ne fondet e letrave me vlere", Komisioni i Letrave me Vlere kerkon te prezantoje shkurtimisht Fondet e Investimeve, si nje nga skemat e investimit kolektiv ne letrat me vlere.

Pervec tyre, ekzistojne edhe forma te tjera te investimit kolektiv, si : shoqerite e investimeve (ose kompanite me fund te mbyllur), ose trustet (te njohura si : unit investment trusts).

Ky prezantim, si i pari i ketij lloji, synon t'u vije ne ndihme investitoreve te letrave me vlere per te kuptuar se çfare jane fondet e investimeve dhe cilat jane parimet baze te investimit.

Ne procesin e investimit, pergjegjesia ndahet mes tre paleve:

Se pari, Qeveria ka pergjegjesi per te mbrojtur investitoret kundrejt mashtrimit, pandershmerise dhe abuzimeve.

Se dyti, Fondet e investimeve kane pergjegjesi per t’ju siguruar investitoreve nje transparence te plote ne lidhje me risqet dhe te ardhurat, qe rezultojne nga investimi.

Se treti, Investitoret kane pergjegjesi te jene te mireinformuar dhe te ndergjegjshem mbi ate qe duan te arrijne dhe parashikimeve te fitimit te tregut.

Duke sjelle eksperiencen me te mire, shpresojme te japim nje vizion te qarte mbi fondet e investimeve, duke ndihmuar ne zgjerimin e njohurive te investitoreve per nje qendrim realist ne percaktimin e synimeve te investimit dhe parashikimeve qe mendojne te bejne ne te ardhmen.

Kryetari

Komisioni i Letrave me Vlere

[Gerrard]

Cfare eshte nje fond investimesh?



Fondi i investimeve perfaqeson nje kontrate, qe ka si pasoje lindjen e nje skeme investimesh kolektive ne letrat me vlere, funksionon sipas parimit te shperndarjes se riskut e te fitimit dhe administrohet per llogari te investitoreve nga nje shoqeri administruese. Njerezit, te cilet blejne kuota ne nje fond investimesh quhen investitore te ketij fondi, ose aksionere te tij. Blerja e kuotave siguron para per fondin e investimeve, te cilat do te investohen ne aksione, obligacione dhe letra te tjera me vlere. Kombinimi i ketyre letrave me vlere dhe mjeteve te tjera qe zoteron fondi njihet si portofoli i tij.

Cdo investitor mund te fitoje nga investimi ne fond ne tre menyra:

1. Fondi i investimeve mund te siguroje te ardhura ne formen e dividenteve dhe interesave nga letrat me vlere qe zoteron. Keto te ardhura u shperndahen investitoreve ne menyre te vazhdueshme, ne formen e dividenteve per kuotat qe ata zoterojne.
2. Cmimet e letrave me vlere qe zoterohen nga fondi mund te rriten. Kur nje fond shet nje leter me vlere, cmimi i se ciles eshte rritur, ai siguron nje te ardhur kapitali. Shumica e fondeve shperndajne kete te ardhur per investitoret ne fund te vitit.
3. Ne qofte se fondi nuk i shet, por i mban letrat me vlere, cmimi i te cilave eshte rritur, vlera e kuotave te fondit rritet. Rritja e vleres se kuotave do te thote nje vlere me e larte e investimit te investitoreve. Ne qofte se dikush shet kuotat, ai do te siguroje nje vlere me te larte ne krahasim me investimin e tij fillestar.

Fondi i investimeve i jep investitorit mundesi te zgjedhe : ose te marre dividentet dhe te ardhurat e tjera, ose t'i riinvestoje ato perseri ne fond duke blere kuota shtese.



Tipe te ndryshme fondesh investimesh

Investimi ne cdo fond mbart edhe risk. Investitori mund te humbase nje pjese, ose te gjithe parane e investuar ne fond, sepse :

1. letrat me vlere qe zoteron fondi mund te mospaguajne dividente dhe interesa
2. cmimet e letrave me vlere mund te ulen dhe si rrjedhim:

* nese fondi shet nje leter me vlere, cmimi i se ciles eshte ulur, peson nje humbje kapitali
* nese fondi nuk shet letrat me vlere, ulet vlera e investimit te investitorit ne fond.

Cdo fond investimesh ka te ardhura dhe risqe te ndryshme. Ne pergjithesi, fondi me te ardhura potenciale me te larta, ka riskun me te larte.

Cdo investitor, perpara se te investoje, duhet te njohe synimet dhe risqet e cdo fondi dhe te shohe nese ato pershtaten me synimet e tij.



Tre tipet baze te fondeve te investimeve jane:

* Fondet e aksioneve
* Fondet e obligacioneve
* Fondet e tregut te parase.

Fondet e aksioneve investojne, kryesisht, ne aksione te emetuara nga kompanite vendase dhe te huaja.

Fondet e obligacioneve, kryesisht, investojne ne obligacione.

Fondet e investimeve te tregut te parase investojne, kryesisht, ne letra me vlere afat-shkurter te emetuara nga Qeveria qendrore dhe lokale dhe kompanite e ndryshme.

[Gerrard]

Fondi i investimeve lehteson procesin e kursimit dhe te investimit per investitoret, u krijon atyre mundesi te marrin pjese ne tregun e letrave me vlere, sipas mundesive financiare qe ata disponojne. Fondet e investimeve ofrojne disa avantazhe, ku perfshihen: drejtimi profesional, diversifikimi, zgjedhja, likuiditeti, pershtatshmeria dhe lehtesia e mbajtjtes se regjistrimeve, te shoqeruara keto me rregullat strikte te autoritetit rregullues, si dhe transparencen e informacionit.

Drejtimi Profesional. Tek nje fond investimesh, jane profesionistet, ata qe manaxhojne portofolin e letrave me vlere dhe vendosin se cila leter me vlere duhet blere apo shitur. Nje fond, zakonisht, drejtohet nga nje shoqeri administruese, e perfaqesuar nga nje individ ose nje grup individesh, eksperte ne investimin e letrave me vlere, te cilet zgjedhin ato investime, qe synojne te plotesojne me se miri objetivat e fondit. Drejtuesit profesioniste te fondit te investimeve kane mundesite per pune kerkimore dhe aftesi tregtuese per te vendosur se cilat letra me vlere te blihen apo te shiten. Me ndryshimin e kushteve ekonomike, drejtuesit mund te korigjojne strukturen e fondit te investimeve per te plotesuar objektivat e fondit.

Diversifikimi. Nje fond investimesh ka ne portofolin e tij nje shumellojshmeri te letrave me vlere, per te minimizuar risqet qe mund te lindin nga secila leter me vlere. Nje individ, nuk mund te arrije te diversifikoje portofolin e tij, ne ate menyre sic mund ta beje nje fond investimesh. Rrjedhimisht, ai duke bashkuar mjetet e tij me mjetet e investitoreve te tjere tek nje fond, ky i fundit ben te mundur krijimin e nje portofoli te shumellojshem letrash me vlere me nje kosto me te vogel.

Zgjedhja. Cdo investitor ka objektiva te percaktuara, te cilat synon t'i arrije ne procesin e investimit ne letrat me vlere, ne pershtatje me kushtet e tregut. Per kete arsye, duke njohur avantazhet dhe disavantazhet qe ofrojne llojet e ndryshme te fondeve te investimeve, si: fondet e aksioneve, obligacioneve dhe te tregut te parase, ai mund te zgjedhe metoden e investimit, qe i pershtatet me mire objektivave te tij.

Likuiditeti. Likuiditeti eshte aftesia e nje investimi per t'u kthyer ne para sa me shpejt, me sa me pak humbje te vleres. Kuotat (aksionet) e fondit te investimeve jane investime likuide, sepse mund te shiten cdo dite. Fondet e investimeve, vazhdimisht, blejne, ose rimbursojne kuotat (aksionet) e investitoreve. Cmimi i rimbursimit te kuotes (aksionit), bazohet ne vleren neto te aseteve te fondit (NAV). NAV per kuote perfaqeson vleren korente te tregut te te gjithe aseteve te fondit minus detyrimet, pjestuar me numrin total te kuotave (aksioneve) ne qarkullim.

Pershtatshmeria. Ju mund te blini ose te shisni aksionet e fondit direkt me fondin, ose nepermjet nje brokeri, banke apo ndermjetesi tjeter, me ane te telefonit, e-mail-it apo nepermjet kompjuterit personal. Ju, gjithashtu, mund te organizoni riinvestimin automatik te fitimeve tuaja, ose te pranoni shperndarjen periodike te dividenteve dhe fitimet nga kapitali te paguara nga fondi. Fondet mund te ofrojne nje shumellojshmeri te sherbimeve te tjera, duke perfshire te dhenat e gjendjeve mujore dhe tremujore te llogarise, informacionin mbi tatimet, te drejten e hyrjes ne kompjuterin e fondit dhe informacion per gjendjen e llogarise.

Mbrojtja e Investitorit. Fondet e investimeve rregullohen dhe mbikqyren nga shteti nepermjet Komisionit te Letrave me Vlere. Si pjese e legjislacionit te pergatitur nga ky Komision, te gjitha fondet duhet te plotesojne standartet e aktivitetit, te mbikqyren per zbatimin me perpikmeri te rregullave kunder mashtrimit, dhe te ofrojne transparence ne informacion per investitoret aktuale dhe potenciale. Keto ligje hartohen per te mbrojtur investitoret nga mashtrimi dhe abuzimi, por ato nuk ju ndihmojne ju per t'iu treguar se fondi qe keni zgjedhur eshte me i miri, ose te parandalojne nje fond nga renia ne veshtiresi. Pavaresisht nga rregullat shume te rrepta te autoritetit rregullator, ju mund te humbisni parate tuaja te investuara ne nje fond investimesh. Fondi i investimeve nuk garantohet ose sigurohet nga nje shoqeri sigurimi, bile edhe nese aksionet e fondit blihen nepermjet nje banke.

[Gerrard]

Fondet e investimeve qe investojne ne aksione quhen fonde te aksioneve. Kur ju blini kuota (aksione) te nje fondi aksionesh, ne thelb ju beheni nje prej zoteruesve te seciles prej letrave me vlere ne perberje te portofolit te fondit. Historikisht, aksionet kane qene nje burim i rendesishem per rritjen e te ardhurave financiare, megjithese edhe aksionet e kompanive me te sukseseshme, mund te perjetojne renie periodike ne vlere. Koha ka vertetuar se investimi ne aksione eshte investimi me i mire ne letrat me vlere, se sa investimi ne obligacione apo instrumenta te tregut te parase. Kjo eshte arsyeja qe fondet e aksioneve, sot, jane investimet afat-gjata me te perdorshme.

[Gerrard]

Cfare eshte aksioni ?

Aksioni eshte leter me vlere qe perfaqeson pjese pronesie ne nje kompani. Nese nje kompani eshte e suksesshme, aksioneret (pronaret) mund te fitojne ne dy menyra:

-Nga rritja e çmimit te aksionit ne treg,

-Nga kalimi i nje pjese te fitimit te saj per aksioneret ne formen e dividentit.

Neqoftese nje kompani deshton, aksioneret mund te humbasin te gjithe vleren e aksioneve, por ata nuk pergjigjen per borxhin e kompanise.

[Gerrard]

Fondet e investimeve qe investojne ne obligacione quhen fonde te obligacioneve. Nje kuote (aksion) i fondit te obligacioneve perfaqeson pronesi, ne nje bashkesi obligacionesh dhe letrash te tjera me vlere te ngjashme te portofolit te fondit. Fondet e obligacioneve tentojne te jene me te qendrueshme se sa fondet e aksioneve dhe, shpesh, sjellin te ardhura ne menyre te rregullt. Per keto arsye, investitoret shpesh perdorin fondet e obligacioneve per te diversifikuar portofolin, sepse keto fonde ofrojne nje qendrueshmeri te ardhurash, ose investojne per synime afat-mesme. Ashtu si fondet e aksioneve, edhe fondet e obligacioneve kane risk, ku investitori mund te fitoje ose te humbase nga ky investim.

Cfare eshte obligacioni ?

Obligacioni eshte nje lloj letre me vlere me tiparet e kredise. Pra, obligacioni eshte nje instrument borxhi. Kur blihet nje obligacion, do te thote se paraja eshte dhene hua ne favor te kompanise, qeverise qendrore apo lokale qe ka emetuar obligacionin. Ne shkembim te perdorimit te kesaj paraje, emetuesi premton te ripaguaje shumen e marre hua, (ose principalin, qe ndyshe mund te njihet si vlera nominale e obligacionit) ne nje date te caktuar maturimi. Pervec kesaj, emetuesi premton te beje pagesa periodike te interesit per sa kohe do te shlyhet shuma e marre hua.

Llojet e riskut

Pasi nje obligacion emetohet per here te pare, ai mund te tregtohet. Nese nje obligacion tregtohet perpara se ai te maturohet, mund te kete nje vlere me te madhe ose me te vogel se sa cmimi i paguar per te. Ne çmimin e nje obligacioni qe tregtohet mund te ndikojne disa lloje risku.

Risku i normes se interesit. Lidhja ndermjet cmimeve te obligacioneve dhe normave te interesit eshte ne perpjestim te zhdrejte. Kur normat e interesit ulen, vlera e obligacionit, zakonisht, rritet. Kur normat e interesit rriten, vlera e obligacionit, zakonisht, ulet.

Sa me i gjate te jete afati i maturimit te obligacionit, aq me shume tenton te luhatet cmimi i tij si rezultat i ndryshimit te normave te interesit te tregut. Mirepo, ndonese obligacionet afat-gjate tentojne te luhaten ne vlere me shume se obligacionet afat-shkurter, ato tentojne te kene produktivitet me te larte per te kompensuar kete risk.

Krejt ndryshe nga obligacioni, fondi i obligacioneve nuk ka nje afat maturimi te percaktuar. Mirepo, ai ka nje afat mesatar maturimi te portofolit, qe perfaqeson mesataren e te gjithe datave te maturimit te obligacioneve qe jane ne portofolin e fondit. Ne pergjithesi, sa me i gjate afati mesatar i portofolit te fondit, aq me i ndjeshem do te jete cmimi i aksioneve te fondit ndaj ndryshimeve te normave te interesit dhe aq me shume do te luhaten ne vlere kuotat (aksionet) e fondit.

Risku i kredibilitetit. Ky risk ka lidhje me kredibilitetin e emetuesit te obligacionit dhe aftesine e tij per te paguar interesin dhe per te ripaguar borxhin. Ne qofte se nje emetues obligacioni eshte i pazoti te ripaguaje principalin apo te paguaje ne kohe interesin, thuhet se obligacioni eshte ne kushte mospagimi. Renia e kredibilitetit te emetuesit mund te shkaktoje renie ne cmimin e obligacionit.

Si rrjedhim, fondet e obligacioneve duke patur ne portofol obligacione, te emetuara nga emetues me kredibilitet te ndryshem, mund te perjetojne nje renie te vleres neto te mjeteve te tyre.

Risku i parapagimit. Risku i parapagimit perfaqeson mundesine qe pronari i obligacionit te rimarre nga emetuesi principalin e tij te investuar perpara dates se maturimit te obligacionit. (Disa obligacione e kane kete tipar kerkimi nga ana e emetuesit). Kjo mund te ndodhe, atehere, kur normat e interesit bien, duke i dhene emetuesit nje mundesi per te marre para borxh me nje norme interesi me te ulet, se sa ai paguante per borxhin aktual. Si rrjedhim, pronari i obligacionit nuk do te marre me pagesa interesi nga investimi. Gjithashtu, kjo detyron qe cdo riinvestim ne treg do te behet me norma interesi me te ulta, se sa eshte bere investimi fillestar.

Nese nje fond obligacionesh mban nje obligacion qe ka tiparin e parapagimit (kerkimit), fondit mund t'i duhet te riinvestoje parate ne nje obligacion qe ka produktivitet me te ulet.

[Gerrard]

Nje kuote e fondit te tregut te parase perfaqeson pronesi ne nje bashkesi letrash me vlere me afat te shkurter, qe mbartin interes ne perberje te portofolit te fondit. Fondet e tregut te parase jane me te pershtatshme per investime dhe qellime kursimi afat-shkurtera, ose per situata kur ju kerkoni te ruani vleren e investimit, nderkohe qe fitoni te ardhura nga ky investim. Krahasuar me fondet e tjera, keto fonde jane relativisht me pak riskore. Ne pergjithesi, fondet e tregut te parase jane te dobishme, si pjese e nje programi financiar personal te diversifikuar, qe perfshin krahas investimeve me afat te gjate, edhe keto investime me afat te shkurter.

Cfare eshte nje instrument i tregut te parase?

Nje instrument i tregut te parase perfaqeson nje deftese borxhi afat –shkurter te emetuar nga qeveria qendrore, qeverite lokale, institucionet financiare dhe kompanite me kredibilitet te larte. Instrumentat e tregut te parase kane nje afat maturimi me pak se 12 muaj. Keto instrumenta jane relativisht stabel, per shkat te afatit te shkurter te maturimit dhe cilesise se larte.



Risqet e fondit te tregut parase

Natyra afat-shkurter e investimeve te tregut parase i ben fondet e tregut te parase me te qendrueshme, se cdo tip tjeter fondi.

Per te ndihmuar ne ruajtjen e vleres se investimit fillestar, fondet e tregut te parase duhet detyrimisht te plotesojne standarte ne cilesine e kredibilitetit te instrumentit te emetuar, ne maturim dhe diversifikim. Shumica e fondeve te tregut te parase kerkohet te investojne te pakten 95% te mjeteve te tyre ne Bono Thesari dhe letra me vlere te emetuara nga kompani me kredibilitet te larte. Ne pergjithesi, nje fond i tregut te parase nuk mund te investoje ne letra me vlere me maturim me te madh se 365 dite, dhe maturimi mesatar nuk duhet t'i kaloje 90 dite. Te gjithe keto faktore ndihmojne ne minimizimin e riskut. Fondet e tregut te parase nuk sigurohen nga qeveria.

[Gerrard]

Fondet nderkombetare te investimeve te aksioneve dhe obligacioneve ju ofrojne nje menyre per te investuar ne tregjet e huaja te letrave me vlere. Nderkombetarizimi i investimeve ofron diversitet dhe mundesi per nje norme fitimi me te larte.

Investimet ne tregjet e huaja, gjithashtu, kane risk. Investitoret e nje vendi te caktuar, mund te blejne letra me vlere ne monedhe te huaj, si rrjedhim, investimet e tyre jane edhe subjekt i riskut te ndyshimit te kurseve te kembimit. Luhatjet ne kurset e kembimit te monedhes mund te kene nje efekt te rendesishem mbi normen e fitimit te investitorit. Disa fonde nderkombetare perpiqen te kompensojne kete efekt me ane te transaksioneve mbrojtese.

Investimi ne tregjet e huaja mund te shkaktoje kosto shtese per shkak te kerkesave te vecanta qe ka aktiviteti i fondit ne nje vend tjeter te huaj; dhe ketu mund te ushtrojne ndikimin e tyre, politikat dhe situatat e paqendrueshme ekonomike, vecanerisht ne tregjet ne zhvillim.


Struktura e nje fondi investimesh


Zakonisht, nje fond investimi nuk eshte nje shoqeri aksionere, pra korporate. Por, si dhe ne rastin e cdo korporate, pasuria e fondit i perket investitoreve, te cilet gezojne te gjitha perfitimet. Ne ndryshim nga shoqerite aksionere, te gjitha fondet e investimeve administrohen ne emer e per llogari te tyre nga shoqerite administruese.

[Gerrard]

Fondet e investimit perfaqesojne nje nga skemat e investimit kolektiv ne letrat me vlere. Pervec tyre, ekzistojne edhe : shoqerite e investimeve (ose kompanite me fund te mbyllur), si dhe forma te tjera te investimit kolektiv, sic mund te jene trustet (ose unit investmen trusts).

Shoqeria e investimeve (ose kompania me fund te mbyllur) perfaqeson nje shoqeri, aksionet e se ciles shiten publikisht si dhe aksionet e tjera. Si rezultat, çmimi i aksionit te kesaj shoqerie, luhatet mbi bazen e kerkeses dhe ofertes. Nese cmimi i aksionit eshte me i larte se vlera e mjeteve te fondit, atehere fondi eshte i mbivleresuar; nese cmimi i aksionit eshte me i vogel se mjetet, atehere ai eshte i nenvleresuar. Mjetet e shoqerise se investimeve administrohen nga nje profesionist ose nje grup profesionistesh, te cilet zgjedhin investime te tilla: si aksione dhe obligacione per te arritur objektivat e fondit.

Eksperienca boterore njeh edhe forma te tjera te investimeve kolektive si:

Trusti (apo unit investment trust UIT), eshte nje forme e investimit kolektiv, i cili ble nje portofol te caktuar aksionesh ose obligacionesh. Trusti i mban letrat me vlere deri ne daten e mbarimit te tij. Kur nje trust shperndahet, te ardhurat nga letrat me vlere u paguhen aksionereve. Trustet kane nje numer te caktuar kuotash, ose aksionesh, te cilat u shiten investitoreve me oferte fillestare publike. Nese disa aksionere rimarrin kuotat, trusti ose sponsori i tij mund t'i bleje ato dhe t'i riofroje per publikun.

[Gerrard]

Synimet

Percaktimi i synimeve tuaja financiare eshte hapi i pare per te patur nje investim te suksesshem. Ju mund te keni synime immediate, si: pagimi i kestit per huane e shtepise, ose krijimi i nje fondi emergjence. Ju, gjithashtu, mund te keni synime afat-gjata, si: pagesat per arsimimin e femijeve, apo sigurimi i mjeteve monetare per kohen e pensionit. Percaktimi i synimeve do t'ju jape mundesine te llogaritni sa para ju nevojiten per te investuar, sa do te fitoni nga investimet tuaja, dhe kur ju nevojiten keto para.

Hapi tjeter eshte berja e nje projekt plani investimi per te plotesuar qellimet tuaja. Nje plan hartohet duke patur parasysh situaten e tanishme financiare dhe ku ju pretendoni te arrini ne te ardhmen. Pervec kesaj, plani juaj duhet te reflektoje faktorin kohe, situaten financiare dhe qendrimin tuaj ndaj riskut te investimit. Percaktimi i qellimeve tuaja dhe ideja per te hartuar nje plan investimi sa me fitimprures dhe me me pak risk; vendosmeria dhe shpejtesia ne marrjen e vendimit eshte e rendesishme sepse - Sa me shpejt ju te filloni investimin, aq me gjate parate tuaja do te punojne per ju.



Synimet dhe faktori kohe

Pergjithesisht, synimet financiare jane te lidhura me faktorin kohe, pra me faktin se sa kohe eshte ne dispozicion te investimit. P.sh, nese dikush ne moshen 35 vjeç mendon per kohen e pensionit, ai vendos te investoje dhe ka ne dispozicion nje hapsire kohore prej 30 vjetesh, nese mosha e daljes ne pension eshte 65 vjeç. Faktori kohe eshte teper i rendesishme ne procesin e investimit, sepse ndikon ne menyren dhe llojin e investimit qe do te zgjidhet. Veçanerisht, nje afat kohor me i shkurter dikton investime konservatore, ndersa nje periudhe me e gjate ju lejon te merrni persiper me shume risk.



Risku dhe fitimi, lidhja e ndersjellte

Marrja e nje vendimi investimi me synimin per te fituar, mbart me vete edhe risk. Po keshtu, te gjitha fondet e investimit krahas mundesise per te fituar, mbartin riskun e investimit duke perfshire edhe mundesine e humbjes se principalit. Ky parim baze i investimeve njihet si lidhje e ndersjellte mes riskut dhe fitimit. Kur ju hartoni nje plan investimi, parashtroni pikepamjet tuaja personale ne lidhje me qendrimin ndaj riskut te investimit. A eshte me mire nje investim me risk te ulet, apo nje investim me nje fitim te larte, ose a mund te toleroni humbjet afat-shkurtra per nje fitim potencial afat-gjate?

Akumulimi

Investimi afat-gjate eshte i lidhur me procesin e akumulimit.

Akumulimi eshte fitimi mbi fitimin e investuar. Psh. nese ju investoni 1000$ me nje norme interesi 5% ne vit, investimi juaj fillestar vleresohet 1050 $ pas nje viti. Gjate vitit te dyte, supozojme se do te marrim te njejten norme interesi, fitimet bazohen jo mbi investimin fillestar prej 1000 $ por gjithashtu edhe mbi 50$, mbi fitimet e vitit te pare. Me kalimin e kohes, procesi i akumulimit mund te sjelle rritje te rendesishme ne vleren e investimit.