1 Ana Etike dhe Edukative
Praktikimi i kamatės sjell prishtjen e ndjesisė sė njeriut, edukatėn dhe ndjenjat e tij pėrkundrejt njerėzve pėr shkak tė mbizotėrimit tė shpirtit tė zhvatjes, pangopėsisė dhe aventurės nė tė menduar dhe nė tė punuar, sepse e gjithė pėrkujdesja e tij ėshtė pėrqėndruar mbi orientimin e kapitalit pėr tė realizuar fitimin edhe sikur kėtė kapital ta fusi nė ato investime mė fitimprurėse, duke kėrkuar kėshtu vetėm fitimin e garantuar.Ai person i shpejton hapat drejt atij investimi pa lodhje dhe pa mund, gjė qė e bėn tė kėrkojė rehatinė, duke parapėlqyer largimin nga pėrgjegjėsia e humbjes njė barrė kjo qė i mbetet vetėm debitorit ( borxhmarrėsit ) .
Nuk ka dyshim se nė Islam pasuria e njeriut ėshtė e garantuar, kėshtu qe askujt nuk i lejohet tė marrė pasurinė e dikujt pa asnjė kompensim apo kundėrvlerė.Ai person qė shet njė euro me dy euro tė tjerė nė ēast apo pas njė afati kohorė ka pėrfituar njė euro mė tepėr pa asnjė lloj kompensimi, duke shkelur kėshtė paprekshmėrinė e pasurisė sė tė tjerėve.
Shfrytėzimi i tė varfėrit nga i pasuri ėshtė njė vepėr qė nuk e pranon edukata e lartė dhe shpirti venitet duke pare kėtė fakteqėsi dhe kėtė shfrytėzim tė situatės sė tė dobėtit nė nevojė pėr para, duke i detyruar atij fitimet qė ai dėshiron dhe duke i kėrkuar nė njėfarė mėnyre tė pėrulet dhe tė vėrė nė pah dobėsinė e tij.Ky veprim bie nė kundėrshtim me bazat e sjelljes dhe tė edukatės sė lartė pėr tė cilėn bėn thirrje Islami.
Pėr kėtė arsye vėmė re se direktivat e Islamit ngrenė lart vendin qė zė borxhi pa interes, borxh i cili nuk pėrmban kamatė, madje ai zė njė vend mė tė lartė se ai i lėmoshės.
Transmetohet nė hadith se i Dėrguari i Allahut a.s. pa tė shkruar nė portėn e xhenetit (parajsės) , natėn e Israsė se lėmosha shpėrblehet me 10 tė tilla kurse borxhi me 80 tė tilla dhe iu drejtua Engjullit Xhibril : Pėrse borxhi ėshtė mė i mirė se lėmosha?Ai i tha: Sepse lypėsi lyp edhe kur ka, kurse borxhliu nuk kėrkon vetėm se kur ėshtė nė nevojė .
2 Ana Sociale
Kamata ėshtė njė akt qė mbjell urrejtje dhe dėshprim nė shpirtėrat e njerėzve, sepse i varfėri qė ka marrė borxh ndjen dhimbje dhe e urren njerėzimin kur shikon pasurinė dhe frytet e mundit tė tij tė shkojnė tek i pasuri padrejtėsisht dhe si rezultat i natyrshėm do tė jetė prerja e punėve tė mira mes njerėzve, sepse borxhi nuk do tė jipet vetėm se me kamatė dhe kjo ndesh me mėsimet e Islamit, tė cilat bėjnė thirrje pėr tė afruar shpirtėrat drejt mirėsisė, lėmoshės, borxhit dhe bashkėpunimit pėr tė bėrė vepra tė mira dhe pėr tu treguar tė devotshėm para Allahut.
Ashtu siē ėshtė kamata njė padrejtėsi, gjithashtu edhe moskthimi i kapitalit ( borxhit ) ėshtė padrejtėsi.Qėllimi i ndalimit tė kamatės ėshtė ndalimi i padrejtėsisė :
Juve ju pėrket vetėm kapitali juaj kėshtu nuk bėni dhe nuk ju bėhet padrejtėsi Kuran (El-Bekare,279). Dhe padrejtėsia kėtu ėshtė mėse e qartė, sepse kamata e detyron borxhmarrėsin tė kthejė borxhin nė situata tė vėshtira pėr tė,gjė qė e bėn atė tė pranojė tė shtojė vlerėn e borxhit nė kompensim tė afatit tė shtyrė dhe kjo shtesė ėshtė mė e madhe nėse krahasohet me kapitalin fillestar.
3 Ana Ekonomike
Dhėnia borxh me kamatė paralizon kapitalin pėr tė kėrkuar rrugėn e tij drejt sipėrmarrjeve tė dobishme, tė cilat i shėrbejnė shoqėrisė qoftė kėto bujqėsore, tregtare , apo industriale, pėr shkak se nėse kreditori ( borxhdhėnėsi ) siguron njė fitim tė lehtė, nuk do tė ketė nevojė tė investojė pasurinė e tij nė sipėrmarrje, tė cilat njohin edhe fitim edhe humbje, kėshtu qė kamata i ndalon njerėzit me tė vėrtetė pėr tė shfrytėzuar fitimet dhe kjo do tė shkaktojė pėrhapjen e papunėsisė, sepse interesat e njerėzve nuk mund tė sistemohen vetėm se me realizimin e fitimeve dhe punės nė sipėrmarrjet tregtare, bujqėsore apo industriale, tė cilat kamata i paralizon.Kjo ėshtė njėra anė, kurse nga ana tjetėr kreditori gjithmonė fiton, kurse debitori ( borxhmarrėsi ) i ėshtė ekspozuar humbjes dhe fitimit njėkohėsisht, gjė qė do tė thotė se pasuria nė fund tė fundit do tė pėrfundojė nė xhepat e kreditorit, si pasojė kamata ndihmon qė pasuritė tė kanalizohen dhe tė drejtohen drejt njė drejtimi tė vetėm qė janė kreditorėt ose zotėruesit e kapitaleve, duke u pėrqėndruar kjo pasuri tek tė pasurit, gjė qė sjell diferencėn madhore midis tė pasurve dhe tė varfėrve.Si rezultat logjik i tė gjitė kėsaj mund tė pėrfundojmė se kush zotėron kapitalin, zotėron gjithashtu realisht edhe ekonominė e njė shoqėrie,duke i kthyer prodhuesit nė ēirakė qė punojnė pėr llogari tė zotėruesve tė kapitaleve, gjė e cila ėshtė mjaft e qartė te bankat dhe kompanitė me kapital.
Duhet shtuar gjithashtu se % e interesit ( kamatės ) paralizon rritjen ekonomike sepse ajo paralizon lėvizjen e kapitalit drejt investimeve nė liri tė plotė, e nėse kjo pengesė do tė eleminohej, kapitali do tė lėvizte dhe do tė rritej shpejt.
Ajo qė ėshtė mė e ulėt dhe e hidhur ėshtė fakti se shoqėria me gjithė pjesėtarėt e saj do tė pėrballonte peshėn e interesave tė kamatės nė mėnyrė indirekte, gjė e cila bėhet e qartė te ēmimet e mallrave tė ndryshėm, sepse prodhuesi do ti shtojė ēmimet si pasojė e kamatės, e cila duhet ti paguhet kreditorit, gjė qė sjell si rezultat qė nevojtarėt dhe tė varfėrit tė pėrballojnė edhe peshėn e interesit.Gjithashtu shoqėria pėrballon edhe peshėn e borxheve tė shtetit me kamatė nė formėn e shtimit tė taksave.
Pra, me njė fjalė kamata prish sistemin natyral dhe e bėn punėn vegėl tė kapitalit, sepse borxhliu i garanton borxhdhėnėsit kapitalin e tij, plus pjesėn e tij fitimt pa qenė ky i fundit pjesėmarrės nė humbje.Borxhdhėnėsi ( kreditori ) shton kapitalin e tij pa u pėrballur me rrezikun ose punėn, pėr kėtė qėllim ndalimi i kamatės do tė korigjonte pozicionin e kapitalit dhe punės si rrugė e lejuar pėr tė fituar.
Nė kėtė fushė, disa i atribojnė kamatės atė qė ka realizuar sot qytetėrimi bashkėkohor prej civilizimit dhe shpirtit, i cili ngrihet mbi materien dhe sakrificėn pėr hir tė saj.Kjo bėri qė shumė prej vendeve tė tėrhiqeshin drejt luftėrave, pėrleshjeve, dhe fatkeqėsive pėr tė shfrytezuar punėtorėt dhe biznesmenėt, si rezultat i njė superprodhimi i cili solli akumilimin e pasurive dhe kursimeve tė vogla njėra mbi tjetrėn, duke i vėnė nė punė nėpėrmjet kamatės, kjo gjė solli qė kapitalistėt ta ndienin veten zot dhe punėtorėt tė ktheheshin nė njė grade mė tė ulėt se dheu i tokės, i bėri pasuritė e popullit plaēkė pėr shtetet kapitaliste, tė cilat i pėrdorėn pėr prodhimin e armėve,shkatėrrimin dhe zhdukjen.
Nuk do tė ketė shpėtim nga kjo gjendje vetėm se duke iu kthyer sistemit tolerant tė Islamit, i cili ngrihet mbi bazėn e mėshirės dhe bashkėpunimit dhe ndalimit tė kamatės rreptėsisht, gjė qė sjell nxitje pėr punėn dhe investimin e pasurive, transformimin e tyre pa akumulim dhe realizimin e rishpėrndarjes sė drejtė tė tyre nėpėrmjet trashėgimisė, zekatit, lėmoshave dhe dėmshpėrblimeve nė mėnyrė qė tė mos jenė tė pėrqėndruara, por tė shpėrndara mes njerėzve e qė tė mos mbizotėrojė mbi kėto pasuri njė grup i vogėl njerėzish nėpėrmjet saj ( kamatės ).
- Rishpėrndarja e pasurisė ose e tė ardhurave ėshtė njė operacion mėse i nevojshėm nė ēdo ekonomi tė botės, pasi kėshtu realizohet ngritja e nivelit tė jetesės sė atyre qė nuk kanė pasur mundėsinė tė fitojnė aq sa i mjafton pėr tė bėrė njė jetė normale.Pėr tė realizuar kėtė rishpėrndarje tė pasurisė qė d.m.th. marrja e njė pjese tė pasurisė nga tė pasurit pėr tia dhėnė njerėzve nė nevojė, Islami ka pėrdorur disa mekanizma siē ėshtė zekati (obligim i cili ju jepet tė varfėrve ēdo vit), sadakatė etj.Pėr fat tė keq kamata luan njė rol negativ nė kėtė aspekt sepse ajo realizon mbledhjen e pasurisė nė kahje tė kundėrt nga tė varfėrit drejt tė pasurve, pra , prish kėtė mekanizėm tė rishpėrndarjes sė tė ardhurave qė ėshtė mėse i domosdoshėm.Nė ekonomitė kapitaliste rishpėrndarja e tė ardhurave realizohet me forma tė tjera jo tė pėrshtatshme siē janė taksat e shumėllojshme, ndihma sociale , sigurimet etj.
Krijoni Kontakt