Granit Zela

[Granit Zela]

je njeri apo je tempull tash për ty po rrëfehem
me ngadalë si në një lutje ku rrëfyesi ngazëllehet
nuk e di a do të mundem apo fare të mos rrekem
për të humbur në kujtime që kujtohen po nuk preken
je kudo e s'je askund pasqyruar në liqej
seç më grish fytyra jote e kërkoj dua ta gjej
përnëntokë e përmbiqiej e përëndërrt si mirazh
i rashë kohës pash më pash tash sa vjet prita të lind
dritë e agut t'atyre syve e t'më hyjë thellë në shpirt...

po kujt t'i rrëfehem o Hy i Dashurisë
pos Teje o Zot agimesh të trëndafiltë, lutem pa pushuar
ta shihje veç ta shihje të tërën hijeshuar!
është ëngjëll flatrabardhë lule gëzimsjellëse
si t'ishin prej argjendi m'u dukën ato duar
e ndjeva prehje..prehje veç fjalët gjejnë shprehje
pa fund ia kam blatuar shpërthim të frymës time

do shenja po lë tashti nëpër fletë
të fshehta të reja të vjetra njëherësh
si shkrimet n’argjilë a tempuj të thjeshtë
kur koha të rrënoj do t’kërkoj të rroj
ky tekst që nuk resht së qeni i shenjtë
mund t’gdhendej në pllakë balte në dru a lëkurë
si mundet që pa mua gjer tash ke jetuar
në mendje pergamenë pëlhurë të kam shkruar
askush sikur unë s’ka dashur gjer më sot
qëkur bota ishte bot dhe Zoti ishte Zot

kudo si i krisur kërkuar kam muzën
ç'prej agut në të ngrysur ia zija udhën
në verë a në vjeshta përmbytur shirash
mëtonjës i marrosur i djegur dëshirash
fletët janë si fatet kryqëzohen kallëzohen
kur e sjell ndërmend gëzimin që kam ndjerë
them se para meje s'kanë dashur të tjerë
të falem në t'fjalës faltore të shenjtë
ti s’qenke shëmbëllim por je Muza vetë!

[Granit Zela]

barbarët erdhën u dyndën në terrinë
me shekuj e shekuj ndenjëm duke i pritur
plojën do të shmangnim gjithherës tue kqyrë
të lodhur, të pagjumë, të uritur
të prisnim! Kësisoj porosi e lanë të parët
me sytë e ngujuar në të pamjes tejqyrë
te portat e Qytetit prisnim barbarët

kuajt na shkelën shpatat na çanë
përmbysën foltoret besimet i ndynë
etërit veten vranë kur e panë hatanë
e kotë të jetoje, të vdisje më mirë
i shëmtuen të shuemit i nxorën nga varret
askërkund s’u ndalën më keq se xhingsikhanët
thereshim për diell mbi plisat në arë
ndërkohë që Qytetit dyndeshin barbarët

me bujë e poterë ashtu si çdoherë
minj të ngordhur murtajë e kolerë
kryq e tërthor Qytetit i ranë
masakra bënin gjer në të zbardhur
paguan bardët, përhapën gojëdhanë
se duheshin pritur, kinse s’kishin ardhur….

[Granit Zela]

mendjekthjellët mendjeturbullt të palumtur e të lumtur
viktima fajtorë fitimtarë të humbur
derdhet helm e verem vendi kthyer në harem
gjindja grindet nxit sherre kuthe tmerre terr skëterre
këtu fillon po nuk mbaron gaz hare kur duhet vënë kuja
aleluja

qoftëlargu mes nesh ulur këmbëkryq në udhëhumbur në udhëkryq
braktisur kërrusur krishti nën kryq
të drejtë e të padrejtë të denjë të padenjë
kohëbjerrë qyshkaherë katranosur përmjerrë
çirret ndërsehet me zhurmë turma
aleluja

njësoj të vegjël e të mëdhenj të gjithë grabisin si cakej
njëri gozhdës tjetri patkoit s’merr vesh I dyti cthotë I pari
vetë flasin veten s’dëgjojnë duarlarë si pilati
torturuar humb toruan më tmerron zhurma dhe buja
Zot mbroji ata të pambrojturit këtë lutje vetes thuaja
aleluja

[Granit Zela]

ikën muza nëpër shi medet vaj për dashurinë
vetëm dhimbje ndjej tani horizontet seç u nxinë
përgjoj me përgjërim ankthi ther si thikë
përshpirtshëm shpresa bjerret pres dita të erret
avitet fanitet makth i pambarimtë
i dënuar tash dënes si një det që zhaurin
ikën muza nëpër shi medet vaj për dashurinë

të ikësh si të vdesësh të ndahesh përgjithmonë
falltarët thonë të presësh se fatet parathonë
gjithkush e mabart një kryq në shpatull a në shpinë
pataksur prej boshit marrë kam arratinë
strukur në nj kthinë humbur në terrine

o Zot kam adhuruar çka ti i ke dhuruar
të ndritshmen bukuri të hyjshmin frymëzim
a t’dhimbsem tashti tek tretem pa mbarim
ç’kuptim paska jeta kur gjërat më të shtrenjta
si t’mos ishin kurrë zhbëhen bëhen hi
mbeten atëbotë imazhe ca shenja
po ndoshta ky s’do jetë për mua ngushëllim

klithmë pasioni gjithherë e paqetë
valë vetmitare brigjesh përfjetë
mos koha çfarë e ngre me ngé e rrëzon
tash mungon...dita si një kornizë bosh
s'ka asgjë këtu ngase vrazhdë vazhdon
vetmia si qyshkur të më mposht çdo çast
në zi m'u kthye buza e vënë lehtë në gaz

si i kalon ditët e tua ëndërrhumbur në eter
a mendon vallë për mua dhe malli a të merr
tash sa vjet prita n’vetmi dhe nuk dua të vuaj më
nuk e di a të merr gjumi pasi mua nuk më zë
ti hyrë kishe në zemër të fjalës Perëndisë
n’atë tempull ku s’pat hyrë kurrë kush veç vetmisë

s’rijetohen ditët s’kthehet koha prapa
përsëdyten stinët po kurrë s’janë njëlloj
një zog i pashpresë diku përpëlitet
në prush të fshehtë ndjesish digjem e kujtoj
kërkoj të jetoj çastin nuk ngopem me ty
o Zot mëshirues a ke ndopak mëshirë?


tani anijethyer më duhet të pres
harrimi hakmarrës të t'qes në harresë
s'pranoj i përhumbur i hakërrehem fletës
kam humbur gjithçka që i desha jetës
oda -varr i zi pa njerëz që m'përcjellin
po kumte ç'prej matanë të vdekurit nuk sjellin
ti ike- u theve si një qelq a fjalë
vetmi dhe harrim deri sa t'jem gjallë


prej thikën e vetmisë përshkuar tej e tej
kaherë në kraharor shkërmoqur fundekrej
një mall i pakundshoq që s’ësht parë mbi dhe
më kap kësokohe mirëfilli në beft
e tash që s’ta ndjej frymën si përherë
s’ndjej më atë galdim që m’kaplonte gjithkah
s’ka vend për kët shpirt të prehet në liman


ta kisha prekur..ta kisha prekur mandej të kisha vdekur
në ç’do ind të saj të shuhesha n’vis virgjin
të kurmit të zambaktë të dlirë për t’u dehur
zëmbytur e mekur i zgjasja gishtërinjtë
kah f’tyra prej shenjtore burimi që s’më nginj
po thoja është e imja e kurrë nuk e dija
do t’ikte papandehur në çastin vetëtimë

gjithsaherë në mendje më vjen një mendim
mëtimi për të gjetur çka është tretur e humbur
çfarë ndodhet përtej më ngjan e pamundur
udhëtar udhëhumbur me vetminë e ujkut
vise që s’gjejnë paqe ngase s\mund të puqen
unë skaj i veriut e ti skaj i jugut

...një ditë ka për t'u sosur bukuri e përsosur
pikëllueshëm vetmueshëm do shndrrohesh n'kujtim
vdekja kallka frikë e tëra prej harrimi
do tretet në lirikë thurur vargjesh amëshimi
ngase ethshëm ditë e natë dashurues i marrë kam endë
avlëmend të artit tim si në një legjendë
mbi gurrvarin tënd të ri do të mbetet shenjë kujtimi

[Granit Zela]

mos eja te pusi si dikur e mitur
ti tash ke ndryshuar dhe vetë pa e ditur
se kur kurmi yt në ujë t’pasqyrohet
pusi turbullohet…

nata e zezë sterr veç hëna e bardhë
zemra po më ther sikur po merr flakë
stinët ndërrohen sikur t’ishin çaste
kam mbetur ngujuar prej dashurisë sate

mos eja te pusi me ujë të kulluar
se kur të ta shoh gjirin e trazuar
buzët e përskuqura si shegët që çahen
pusi do të thahet….

[Granit Zela]

fshehurisht moj fshehurisht
Nën qerpikë dridhje sysh
hapëron floku yt i zi
përskuqur gojë e trëndafiltë
ikën e bëhet poezi
sa herë shihemi sy ndër sy
si yllësi në errësirë
përplot me mall e trishtësi
ti hovesh e trazohesh shpirt
a ndjen gëzim zemër e heshtur
hënëza në kraharor
zgjim i dashurisë së fjetur

të kanë zili krijesat mbi tokë
flokët të zi korb dlirësi Shën Mërie
këmishën shpërthyen gjinjtë që të fryhen
pejzat e zërit
tërë pejzat e kurmit
t’i dua me heshtje murgu
as frymëtimë
as pipëtimë
(fshehurisht moj fshehurisht)
marrim a nuk marrim frymë?

[Granit Zela]

Si mundesh të më lësh t’lumnueshmen lamtumirë
Nën zë të më përzësh humbshëm në humbëtirë

Tash gjasë s’ka të rri me ty asnjëherë
Ti je kaq e mirë e unë kaq i mjerë

Më ndih nguhëllim vajshëm m’rrjedhin lotë
Për burrin është turp n’kto vise për me qa

Pa nisi si një lojë më duket jeta kot
Këmbenim vështrime t’pafajshme pajada

A do të ketë ndonjëherë për mua dashni rishtas
Se vranët m’ka fundosë gjithëe kjo ne turbullimë

Mëdyshjesh të kahershme e shpresë të shkrekëtimtë
Zhytem trishtimesh gjithheri ndërdyshtas

O i madhnueshmi Zot ti shpirtin tim e kalle
K’saj nate të shejnjtë ku shpirtrat rrëfejnë mëkate

Tjetërkënd nuk gjete pos meje në këtë botë
Shembe qenien time e shndërrove në gërmadhë

Më dënove si askën askund s’kam me u përmallë
Me f’tyrën e saj të ngrohtë kurmin e bardhë……

[Granit Zela]

Me zemrën pezull dola në pllajë
Më mori malli për sytë e saj
U ula në gjunjë desha të qaj
Prita e prita si i marrë

Prisja te bregu se mos mbërrinte
Përkulej shelgu e s’pipëtinte
Por veç jehona e zhurmërime
Seç e përmbytën zemrën time

E zemëruar përplasej vala
Hëna mbuluar prej zije terri
Unë isha peng i asaj që iku
i magjisë kurmit bardh si mermeri

Diçka po drishet sipër n’pyllishtë
Kujtim i trishtë i dashurisë?
Jo s’ishte mall makth që mundon
Por vjeshtë e vonët e vetmisë

[Granit Zela]

o Zot

mos më braktis se rruga që kam nisur
e di do t’më sfilisë siç më ka sfilitur
sot e gjithë ditën veç më kanë mohuar
t ë verbërit e tu në terr të terruar
Ti vënsh drejtësi në këtë lëmsh
kam shpresë se mos shplekset veç korkolepset
gajasen përjargen jepen epshesh
nuk ka vdekëtar që s’ka mëkatuar
..po këtu..
të egjrit e tu
pa zemër pa tru
fytyra idhujsh gdhendin në dru
marifete rryshfete majmen për vete
skamnor e tëkamur kumar kabareve
Dheu i të parëve fole e barbarëve
prijna
kqyrna
folna
falna
nuk ka më mizore se marrëzi e Cezarëve

zemra më rëndon një gulç më shtrëngon
gjymtyrët gjymtuar një tmerr më përshkon
turmë zhurmëshumë blasfemon klithmon
më kot sot e mot e njëjta golgotë
ndjemë sytë më djegin shpirti më rëndet
më duhet të duroj gjoksi çarë me thonj
trumzë e mendër turmë mendjeegër

lufton shkumbon shurdhon përgjon përgojon
ndëshkon kundërshton shkatërron vorbullon
mashtron dhunon mallkon mohon dënon
fajëson zbob çnderon ngatërron shkreton

vetanak

larg vulgut Ynëzot iki te FJALA
shpëtoje popullin tënd
Ave Maria!
me tinguj mbjell e korr në tempull meshoj
verbi i murgut me zhgun blatohem në shkronjë
diç rrekem të rrok një yshtje të parë
në të frymës vlug shuhem pakngapak
ngase gjakoj të shkruaj me gjak
gjuha është faltore
e fjala altar

larg vulgut Ynëzot shumë larg...

Teksas SHBA 2004

[Granit Zela]

Askush nuk e kishte menduar se vajza shqiptare nga Shkupi, ajo që në rininë e vet qe poete dhe luante me mandolinë, do të bëhej njëra prej grave më të famshme në historinë e njerëzimit dhe shqiptarja më e njohur mbi tokë gjer më sot. Mirëpo kur gazetarët e shtypit botëror i bënin pyetje për familjen e saj, ndërkohë që shtypi shqiptar as që e përmendteasfare emrin e kësaj shenjtoreje të pashoqe, Nënë Tereza jepte gjithmonë përgjigje të prera, duke iu shmangur kësisoj çdo hollësie që kishte të bënte me familjen e saj, për të fshehur dhimbshëm misterin e një drame familjare, që mbeti pengu i përjetshëm i saj. Kjo dramë lidhej me faktin se ajo, e mbetur jetime qysh ne moshën tetëvjeçare, nuk mundi të shihte kurrëmë nënën e motrën e vet, ngase ato jetonin në Shqipëri, vendin e vetëm në botë ku ateizmi ishte sanksionuar me kushtetutë dhe vendet e kultit ishin kthyer në muze, kinema, ndërsa klerikët persekutoheshin e burgoseshin.Nënë Tereza kishte frikën e tyre pasi ajo e dinte fort mirë se ndërsa jetonin në Tiranë, ato mbaheshin nën mbikqyrje sepse ishin farefisi i Llazar Bojaxhiut, një refugjat në Itali, i dënuar me vdekje në mungesë nga shteti shqiptar, si dhe Gonxhe Bojaxhiut, një murgeshe të njohur në botë me emrin Nënë Tereza e Kalkutës. Prej mëse dhjetë vjetësh Gonxhja nuk pati ndonjë letër prej tyre. Paskësaj mësëfundi ajo mori vesh se ato jetonin në Tiranë, porse u lejohej të shkruanin vetëm njëherë në muaj, megjithëse dihej se të gjithë letrat kalonin në duart e një censure shtetërore, e cila kontrollonte edhe hollësitë më të vogla. Biografë të shumtë të Nnë Terezës shkruajnë se ajo kishte një dëshirë të zjarrtë të vizitonte Shqipërinë, madje për këtë ajo fliste shpesh me miq të ngushtë të saj, por ky vend në mënyrë absurde ishte një tokë e ndaluar për të.
“Dua të të shoh par se të vdes, ky është hiri i vetëm që i kërkoj Perëndisë,” i shkruante e ëma Drane Bojaxhiu, të cilën fëmijët e saj e thirrnin “Nanëloke” e që Gonxhja gjithmonë thoshte për të se ishte “një grua e shenjtë që na ka edukuar me dashurinë për njerëzit dhe Zotin” “Nuk dij-ka thënë ajo- nëse ka qenë shembulli i nënës sonë e dashunia e saj për të vobegtit apo frekuentimi ynë ndër jezuitët. Jam e bindun veçse fillova me mendu për me marrë këtë rrugë qysh në moshën dymbëdhjetë vjeçare. Nuk i tregova askujt se çka mendojsha. Vijova studimet dhe kreva studimet. E kur mbarova tetëmbëdhjetë vjetët nënës i tregova gjithçka. “Në rast se është vullnesa e Zotit – mu për gjigj ajo grua e shenjtë - nuk do të jem unë qe kam me të pengue. Dranja dhe Ag’ja jetonin në varfëri. Ag’ja punonte si folëse te Radio Tirana, por, menjëherë pasi regjimi nisi një nga shtrëngimet e kohëpaskohshme kundër “armiqve të shtetit socialist”, Ag’ja u pushua nga puna. Ajo ishte i vetmi ngushëllim i së ëmës dhe nuk u martua për t’i ndenjur praën asaj. “Age , ti je ëngjëlli mbrojtës i nënës sonë,’ i shkruante Nnë Tereza.
Aty kah fillimi i viteve 70, kohë kur Nënën Tereza mësoi për sëmundjen e nënës së saj, ajo i dendësoi përpjekjet për t’iu dhënë mundësia që të vizitonte vendin e saj. Shkoi të takonte Atasheun e Ambasadës Shqiptare në Romë me shpresë që të paktën do të lejoheshin që e ëma dhe e motra të iknin nga Shqipëria. Kur Nënë Tereza po dilte prej ambasade,- shkruan Dom Lush Gjergji në librin “Nënë Tereza Jonë’,- për herë të parë në jetë e pashë t’i shkonin lotë nëpër faqe. U ndal, drejtoi sytë kah qielli dhe tha:”O Zot, unë e kuptoj dhe e pranoj këtë vuejtje për vedi, por shumë e vështirë ta pranoj dhe kuptoj për nënën, Loken time, e cila në pleqëri të shtyeme nuk dëshiron asgjë tjetër përpos të na shoh edhe një herë”. E pyetur nga shoqëruesja dhe biografja e saj Eileen Egan se çfarë i tha atasheut të ambasadës, ajo i qe përgjigjur: ”I thashë të vërtetën, që kam shkuar tek ai si një çupë që kërkon të ëmën. I shpjegova se nëna ime është tetëdhjetë e një vjeçe dhe se unë nuk e kam parë qëkur isha tetëmbëdhjetë vjeçe dhe se do të doja aq shumë që t’i jepnin vizën që të vinte në Itali me motrën time”.
Në Itali, gjatë vizitës së saj të parë në Romë, Nënë Tereza takoi për herë të parë pas 31 vjetësh të vëllain, Në vitin 1934, ai me të me të ëmën dhe të motrën ishin vendosur në Tiranë. Më 1 shtator 1928, kur Zogu i Parë u shpall mbret, Llazari shërbeu si oficer i tij, Për këtë, ai i shkroi me krenari Nënë Terezës për t’ i thën se po shërbente në ushtrinë e Mbretit të Shqiptarëve, po Nënë Tereza duke shprehur përkushtimin e saj ndaj besimit, i qe përgjigjur se ndërsa ai po i shërbente mbretit të një popullsie dymilionshe, ajo po i shërbente mbretit të gjithë botës. Nga qeveria shqiptare e kohës Llazari mori një bursë studimi si jetim në Akademinë Ushtarake të Vienës ku studioi artin ushtarak. Si shumë të tjerë pas pushtimit të Shqipërisë më 1939, ai u dërgua me shërbim në ushtrinë Italiane në Torino si oficer artilerie. Nuk deshi kurrë të hiqte dorë nga nënshtetësia shqiptare dhe kjo ndikoi në vendimin e tij për të hequr dorë nga ushtria. Në Shqipëri nuk mund të kthehej sepse pas vendosjes së regjimit të Enver Hoxhës u ngrit padi ndaj tij si “tradhtar” dhe u dënua me vdekje. E bija e Lllazarit, të cilën ai e quajti Age, kujton takimin e të atit me Nnënë Terezën. “Babai dhe nëna flisnin papushim shqip” ,-kujton ajo.”Halla tani ishte bërë e famshme por babai e trajtonte si një motër të vogël. I bëri përshtypje që e pa ashtu të mplakur. Puna kishte lënë shenjat e veta. Ajo kishte kaluar një jetë me shumë lodhje dhe mundime”.
Përgjigja, që Nënë Tereza mori nga shteti shqiptar për kërkesën e saj që t’u jepej të ëmës dhe motrës vizë për në Itali ishte e prerë: ”Drane dhe Age Bojaxhiu nuk janë në gjendje fizike të ndërmarrin një udhëtim jashtë shtetit”. “Gënjeshtër”,-kishte komentuar Llazari. “Sëmundja e vetme e nënës dhe Ages quhet vetmi dhe dëshpërim. Janë të varrosura për së gjalli,-kishte thënë ai. Pasi nuk pati sukses në mabasadë Nënë Tereza nuk reshti përpjekjet për të nxjerrë të ëmën dhe të motrën nga Shqipëria. Për këtë çështje, ajo kërkoi ndihmën e shumë personaliteteve botërore si të J.F.Kenned-it, president i SHBA-sëtë De Golit, president Francës, të Indira Gandit, kryeministre e Indisë, por pa sukses. “Nuk mund të bëj gjë tjetër, vetëm se të lutem për ju”, i shkruante të ëmës dhe të motrës pasi pa se ëndrra e saj e kahershme po shuhej.
E megjithatë, ajo nuk shprehej kurrë publikisht për këtë ashtu siç nuk komentonte vrasjen e të atit, për të cilin ajo deklaroi se ‘kishte vdekur papritur në moshën 46 vjeçare”, pasi kjo ngjarje kishte të bënte me rrethana politike, ndërkohë që ajo, duke qenë një besimtare e devotshme, nuk merrej kurrë me politikë. Mirëpo Llazari kishte një natyrë krejt tjetër dhe në Stokholm, kur vajti për të shoqëruar Nënë Terezën për marrjen e çmimit “Nobel” , ai deklaroi përpara gazetarëve se vdekja e babait të tij kishte qenë “një helmim për arsye politike, sepse babai i tij, Kolë Bojaxhiu, , ishte një nacionalist i fortë që kërkonte bashkimin e Kosovës ne Shqipërinë”.Kreu i familjes Bo jaxhiu, Nikolla, ishte përzier me politikë dhe luftonte për të drejtat e popullit të Kosovës. Në vitin 1912, kur Shqipëria shpalli pavarësinë, në shtëpinë e tij për të festuar këtë ngjarje ishin edhe Hasan Prishtina, Bajram Curri dhe Sabri Qyteza. Ai sihte një sipërmarrës i suksesshëm ndërtimesh dhe gëzonte dhe përkrahjen morale të popullit.
Pas shpërbërjes së Shqipërisë më 1913-ën dhe kalimin e Kosovës në përbërjen e Jugosllavisë, Kolë Bojaxhiu merrte pjesë në të gjitha mbledhjet e atdhetarëve shqiptarë. Për këtë, ai ishte nga ata persona që përndiqej nga policia e fshehtë sllave. I ftuar në Beograd në nëntor të 1919-ës. Me cilësinë e këshilltarit të komunë së Shkupit, ai u kthye prej andej me dhimbje të forta që i shkaktuan vdekjen e menjëhershme. Kolë Bojaxhiu u varros në Shkup, por Llazar Bojaxhiu nuk mënonte të shprehej se ai ishte helmuar nga Beogradi.
Ishte po Llazari, i cili, duke parë spekullimet në lidhje me origjinën e tyre edhe pas deklaratës së Nnën Terezës se “ nga gjaku dhe prejardhja jam shqiptare”, deklaroi me vendosmëri” Dëshiroj mbi të gjitha me ba të kjartë njëherë e përgjithmonë se na jena shqiptarë e jo jugosllavë siç po don me thanë gati në përgjithsi i gjithë shtypi në botë. Keqkuptimi ka lindun nga fakti se Shkupi, qyteti ku kemi lindun, ishte ma përparë një qytet shqiptar pastaj i kaloi Jugosllavisë.;porn a të gjithë vijojmë me folun shqip e letrat ime motër që flet anglishten dhe pak frëngjishten) m’I shkruen në gjuhën shqipe”. Mbrëmjen e ceremonisë së Nobelit ai ishte gati të rrëfente shumëçka për gazetarët por ishte bllokuar nga buzëqeshja e Nënë Terezës. “Dashunija, duhet ta keni gjithmonë parasysh, don me thanë mbi të gjitha me dijtë me falun” thoshte ajo. Por ato që nuk I tha atë mbrëmje Lazar Bojaxhiu I tha vite më vonë për të treguar se: motra e vogël. E përulur, ajo e cila u pat ardhur në ndihmë miliona të braktisurve, ajo që u ka dhën dashuri dhe solidaritet aq njerëzve të dëshpëruar, u ndalua t’I qëndroj mbi krye të shtratit të vdekjes nanës së vet. Dhe ajo grua e gjorë vdiq e dëshpëruar duke shtrënguar në kraharor një fotografi të njomur me lot. Ai e dinte se po hapte një plagë të pambyllur të Nënë Terezësdhe që do të mbyllej me vështirësi ndërkohë qe vetë ajo kishte qenë gjithmonë e përmbajtur madje e drojtur për të folur për familjen e vet pasi’ çjanë ankthet tona të vogla para tragjedisë së qenieve njerëzore, të cilët vdesin çdo ditë për bukë?” por ai foli vetëm ngase njerëzit është mirë të zbulojnë e ta dinë “ se si është vdekja në një vend komunist, në Shqipëri” Llazar Bojaxhiu vdiq nga kanceri në vitin 1981, në moshën 73 vjeçare, pa e parë më kurrë nënën dhe motrën e tij dhe u varros në Siçili. Në një letër të shkruar pas vdekjes së të vëllait Nënë Tereza thoshte:” Tërë jetën e saj, nëna jonë pati ëndërruar që Llazari të kthehej në shtëpi. Djali i vetëm, të cilin ajo e donte më shumë se jetën, më së fundi është takuar me të”.
Me babain e varrosur në Shkup, Llazarin që kishte mbetur në Itali, Nënë Terezën në Indi dhe Dranen dhe Agen në Shqipëri, familja e Bojaxhinjve e shpërndarë në katër shtete, jetonte si në një balada tragjike, ku të gjallët e të vdekurit, duke dëgjuar thirrjen e gjakut, kërkojnë, por nuk munden të takojnë njëri-tjetrin. Lokja e saj, Drane, e cila ishte një fetare e përbetuar, që edhe fëmijët e saj i kishte edukuar në këtë mënyrë, për ta bërë më të lehtë dhimbjen e fëmijëve të saj, në rast të ndonjë vdekjeje të mundshme, atëherë kur i pat humbur shpresat për t’i parë për së gjalli, i shkruante Gonxhes në këtë mënyrë” E në mos u pafshim në këtë tokë të mjerë, bija ime, ne me siguri do të shihemi në qiell’.Kështu, Nënë Terezës i duhej të priste telegramin e datës 14 korrik 1972, ku i vëllai Lazër Bojaxhiu i shkruante si më poshte: “Lutu për Loken, që ndërroi jetë më 12 korrik”. Drane Bojaxhiu vdiq me dhimbje në zemër, që nuk arriti t’i shoh përsëri të birin e mbetur në Itali dhe vajzën misionare në Indi. Dranja, bijës së vet, që nuk e shihte prej dyzet e pesë vjetësh fotografinë e fundit ia dërgoi me këtë nënshkrim: “Gonxhe, të puth nanëlokja”. Ag’ja vdiq një vit pas vdekjes së të ëmës, më 1973.
27 gushti është ditëlindja e Nënë Terezës. Ditë të tilla janë një mundësi e shkëlqyer që Gonxhja shqiptare “të vijë” në Shqipëri. Koha po i shkul nga kujtesa njëherë e përgjithmonë ditëlindjet e diktatorëve dhe po përjetëson të shenjtorëve. Gonxhe Bojaxhiu është shndërruar tashtimë në një simbol të përbotshëm. Historia e jetës së saj i ngjan atdheut të vet. Ajo që ishte një njeri pa familje dhe atdhe të mohuar që mjeronte nën mjeraninë totalitare, hapte kudo në botë shtëpi për të vetmuarit, të sëmurët, lebrozët, të braktisurit, të pashpresët, lypësit, për ata që dergjeshin në grahmat e vdekjes, për “të mohuarit e botës’ duke i ftuar e pushtuar mirësisht prej lumnisë për me dhanë të gjenin strehë te shtëpia e njerëzimit dhe dashurisë. Ajo themeloi një bashkësi për t’u shërbyer të varfërve me qendrat e veta në pesë kontinente, i pastronte ata prej plagëve të fëlliqura të lebrës, u shuante urinë duke i ushqyer, i përkëdhelte me ngrohtësi, u gjendej pranë në çastin e fundit kur “ ata që kishin në trup shenjat e vuajtjes” ngërthyer prej spazmave të dhimbjes, kthenin shpirtin që u kishte dhënë Zoti. Ajo lutej për ta dhe për të gjithë ne.
Por më së miri e shpreh vetë se si ishte shtëpia e saj e re në letrën që i dërgon së ëmës prej Kalkutës pasi kishte hapur Qendrën e parë “për mbledhjen e atyrë që presin vdekjen” .Kam shtëpinë teme të re dhe asht shtëpia e të vorfënve; jo e të vorfënve por e atyre që ndër të vorfën janë më të vorfënit; e atyne që njerëzia largon nga shkaku se mendon se asht rrezik se po ngjesin lëngatën e pisllëkun tue qenë të mbuluem me mikrobe e insekt; e atyne që nuk shkojnë me u lutun sepse nuk mujt me dalun nga shtëpia lakuriq; se nuk hajnë ma se nuk kanë fuqi me ngranë; që bijnë rrugës se e dijnë se janë tue vdekun, e afër të cilëve të gjallët kalojnë pa u dhanë as ma të voglin vështrim; e atyne që nuk kjajnë se nuk kanë ma lotë”.
Nënë Tereza është nderuar kudo në botë me çmime ndërkombëtare për paqen, shërbimin ndaj njerëzve të vetmuar, për mirëkuptimin ndërmjet besimeve, për vëllazërimin mes popujve, për lirinë. Gonxhe Bojaxhiu, e vlerësuar si “gjigandja e kohës sonë” (B Klinton), “gruaj që i dha formë shekullit të XX” (Papa Gjon Pali I Dytë) “ajo para së cilës ne të gjithë turpërohemi”(Indira Gandi), është njëkohësisht një simbol modern i shqiptarëve drej Evropës së Bashkuar, sepse ajo arriti të bëhet qytetare e botës pa mohuar iodentitetin e saj. Ajo është prijësja që ne prisnim, pika e referimit për shekullin XXI. Të mos rrënjosësh në ndërgjgjen e brezave, filozofinë e saj të dashurisë, do të thotë të vazhdosh ta mohosh atë. Ditën e ndarjes nga familja shkruante” Yllin e vatrës po lë sot/ po lë shtëpinë të shtrenjtin prag/ Shkoj në Bengalin halleplot/ po shkoj në lindje tepër larg/. Trupi i saj prehet në Kalkutë, tepër larg… kurse shpirti në Shqipëri, si në një baladë. Gonxhe Bojaxhiu duhet t’i kthehet atdheut të saj!