Origjina pagane e Islamit

[fisniku-student]

>>>

O. Culman, në librin e tij "Le Nouveau Testament" (Besëlidhja e Re)27, për këtë temë shkruan se ungjilltarët kanë qenë vetëm "zëdhënës të bashkësisë primitive të krishterë, e cila i ka shkruar gojëdhënat popullore. Gjatë tridhjet apo dyzet vjetësh, Ungjijtë ekzistonin vetëm në formën gojore; tradita popullore përçonte sidomos fjalë dhe tradita të shkëputura. Ungjilltarët, secili në mënyrën e vet, secili sipas personalitetit të vet dhe preokupimeve të veta të veçanta teologjike, theksuan lidhjet ndërmjet tregimeve dhe fjalëve që i morën nga gojëdhënat përreth. Grupimi i fjalëve të Jezusit, si dhe lidhja e tregimeve me formula lidhëse mjaft të papërcakturara, siç janë "pas saj", "menjëherë" etj., shkurt "suaza" e Ungjijve sinoptikë është lloji i pastër letrar dhe nuk ka themel historik"28.
Po ky autor vijon: "Duhet të mbahet mend se nevojat e predikimit, të stërvitjes dhe të kultit, më shumë se interesi biografik, e çuan bashkësinë primitive në shënimin e kësaj gojëdhëne mbi jetën e Jezusit. Apostujt i ilustruan të vërtetat e fesë që predikonin duke i shjeguar ngjarjet nga jeta e Jezusit dhe mu këto predikime të tyre u bënë shkas për shënimin e tregimeve. Vetë fjalët e Jezusit janë transmetuar sidomos në mësimin katekizmit29 të Kishës primitive".
Komentuesit e përkthimit ekumenik të Biblës nuk e evokojnë ndryshe kompozimin e Ungjijve: formimi i një tradite gojore nën ndikimin e predikimit të nxënësve të Jezusit dhe të predikuesve të tjerë, ruajtja e materialit, i cili, përfundimisht, do të gjendet në Ungjijtë përmes predikimit, liturgjisë, stërvitjes së besimtarëve, mundësisë për materializmin e hershëm në formë të shkruar të disa predikimeve fetare, të disa fjalëve të Jezusit, për shembull, tregimi mbi mundimin, dhënia e ungjilltarëve pas këtyre formave të ndryshme të shkrimeve aq sa edhe pas të dhënave të traditës gojore, për të krijuar tekste "të përshtatshëm për mjedise të ndryshme, në përputhje me nevojat e Kishave, që shprehin mendime mbi Shkrimin (e Shenjtë), i përmirësojnë gabimet dhe japin përgjigjet e rastit në argumentet e kundërshtarit. Kështu ungjilltarët mblodhën dhe shkruan, sipas prespektivës personle, atë që u ishte dhënë në traditën gojore".
Një pikëpamje e tillë kolektive, që rrjedh nga mbi njëqind shpjegues të Besëlidhjes së Re, katolikë dhe protestantë, dallohet shumë nga linja që e ka përcaktuar Koncili i Dytë i Vatikanit në konstituimin e tij dogmatik mbi Shpalljen, i cili është elaboruar ndërmjet viteve 1962 dhe 1965. Më sipër kemi hasur në këtë dokument koncilor që ka të bëjë me Besëlidhjen e Vjetër. Koncili për të ka mundur të deklarojë që librat të cilat e përbëjnë "përmbajnë mospërsosje dhe vjetërsim", por ai nuk ka shprehur dyshime të tilla kur është fjala për Ungjijtë. Por, përkundrazi, mund të lexohet kjo që vijon:
"Askujt nuk i ka shpëtuar pa e vërejtur se ndër të gjitha Shkrimet (e Shenjta), edhe ato të Besëlidhjes së Re, Ungjijtë kanë superioritet të merituar, sepse paraqesin dëshminë par excellence mbi jetesën dhe mësimet e personifikimit të Fjalës së Shpëtimtarit tonë. Kisha e ka mbështetur dhe e mbështet gjithmonë dhe gjithkund prejardhjen apostolike të katër Ungjijve. Atë që apostujt vërtet e predikuan sipas urdhrit të Krishtit, më vonë ata dhe njerëz të tjerë nga mesi i tyre, nën frymëzimin hyjnor të Shpirtit, e shndëruan në tregime që janë baza e fesë, dmth Ungjijtë katërformësh, sipas Mateut, Markut, Lukës dhe Gjonit".
"Nëna jonë e Shenjtë Kisha ka mbështetur fort dhe mbështet akoma me këmbëngulje më të madhe se këta katër Ungjij, historinë e të cilëve e vërteton pa mëdyshje, e transmetojnë besnikërisht atë që Jezusi, biri i Zotit, në gjallje të tij ka bërë vërtet mes njerëzve dhe ka mësur për shpëtimin e tyre të amshueshëm, deri në ditën kur është ngritur në qiell... Domethënë, autorët e shenjtë i komponojnë katër Ungjijtë ashtu që për Jezusin gjithmonë na japin gjëra të vërteta dhe të sinqerta".
Ky është pahim pa kurrëfarë dykuptimësie se Ungjijtë i transmetojën besnikërisht veprat dhe fjalët e Jezusit.
Nuk shohim kurrëfarë pajtimi ndërmjet këtij pohimi të Koncilit dhe të atyre autorëve të cituar më sipër, sidomos:
"nuk duhet më të kuptohen shprehimisht" Ungjijtë, "që janë ruajtur me shkrim traditat e bashkësive të veta mbi Jezusin". (R.P. Kannengiesser).
Ungjijtë janë tekste "që u janë përshtatur mjedisve të ndryshme, në përputhje me nevojat e Kishës, të cilët shprehin meditimin mbi Shkrimin (e Shenjtë), i përmirësojnë gabimet, si dhe gabimet e rastësishme, përgjigjen në argumente të kundërshtarëve". Kështu ungjillatërt i mblodhën dhe i shkruan sipas prespektivës personale, atë që u dhënë me traditat gojore. (Përkthimi ekumenik i Biblës).
Është e qartë se me këtë deklaratë të Koncilit dhe me pikëpamjet e reja ndodhemi në mesin e dy pohimeve që kundërshtojnë njëra-tjetrën. Nuk është e mundur të pajtohet deklarata e Koncilit të Dytë të Vatikanit, sipas së cilës në Ungjijtë do të gjendej transmisioni besnik i veprave dhe fjalëve të Jezusit me ekzistimin e kundërthënieve, të gjërave të pabesueshme, të pamundësive materiale dhe të pohimeve të kundërta në këto tekste me realitetin të përcaktuara drejt.
Përkundrazi, nëse Ungjijtë shikohen si shprehje të prespektivave karakteristike për mbledhësit e traditave gojore, që u kanë takuar bashkësive të ndryshme, si të shkruar sipas rasteve ose luftarakisht, atëherë nuk mund të na habit fakti që në Ungjijtë i gjejmë tërë këto mangësi që janë shenjë se i kanë bërë njerëzit në kushte të atilla. Këta mund të jenë krejtësisht të sinqertë edhe pse transmetojnë ngjarje, pasaktësinë e të cilave as nuk e parashikojnë, duke na dhënë tregime mospajtuse me ato të autorëve të tjerë ose, për shkaqe të rivalitetit fetar ndërmjet bashkësive, paraqesin tregime nga jeta e Jezusit në një optikë krejtësisht të ndryshme nga ajo e kundërshtarit.
Që më parë kemi vëretjur se konteksti historik është në përputhje me mënyrën e fundit të të kuptuarit të Ungjijve. Të dhënat me të cilat disponojmë lidhur me tekstet e vërtetojnë krejtësisht.

[fisniku-student]

Nga të katër Ungjijtë, i Mateut zë vendin e parë në rendin e prezantimit të librit të Besëlidhjes së Re. Kjo është plotësisht e arsyeshme, sepse ky Ungjill, në një farë mënyre, është vetëm vazhdim i Besëlidhjes së Vjetër: është shkruar që të tregohet se "Jezusi e realizon historinë e Izraelit", siç shkruajnë komentuesit e Përkthimit ekumenik të Biblës, përkthim nga i cili do të huazojmë shumë. Për këtë Mateu merr shpesh citate nga Besëlidhja e Vjetër, duke treguar se Jezusi sillet si Mesia, të cilin e kanë pritur hebrenjtë.
Ky Ungjill fillon me gjenealogjinë e Jezusit. Mateu e shpie deri tek Abrahami, ndërmjet Davidit. Më vonë do të shohim gabimin në tekst, gabim për të cilin komentuesit heshtin. Sido që të jetë, shihet qartë qëllimi i Mateut që nëpërmjet kësaj lidhjeje menjëherë t'ia caktojë orientimin librit të vet. Autori e vazhdon po atë ide duke theksuar vazhdimisht qëndrimin e Jezusit ndaj ligjit hebraik, parimet e mëdha të të cilit, siç janë: lutja, agjërimi dhe mëshira, janë marrë nga ky ligj.
Jezusi dëshiron t'ia japë mësimin e vet popullit të vet dhe këtë e ka si detyrë të parë. Ai kështu iu thotë të dymbëdhjetë apostujve: "Mos shkoni ndër paganë, as mos hyni në ndonjë qytet të samaritanëve30! Por shkoni më mirë te delet e humbura të shtëpisë së Izraelit" (Mateu 10, 5-6). "Unë jam i dërguar vetëm te delet e humbura të shtëpisë së Izraelit" (Mateu 15, 24). Në fund të Ungjillit të vet, Mateu më vonë e zgjeron në të gjithë popujt apostolatin e nxënësve të parë të Jezusit dhe ia përshkruan këtë urdhër : "Prandaj, shkoni t'i bëni nxënësit e mij të gjithë popujt" (Mateu 28, 19), por shkuarja, para së gjithash, duhet të bëhet nga "shtëpia e Izraelit". A. Tricoti për këtë Ungjill thotë: "Nën petkun grek, libri me kokë e me shpirt është hebraik; ai ka atë shije dhe mbart ato shenja të qarta".
Ky shqyrtim, vetvetiu e vendos prejardhjen e Ungjillit sipas Mateut në traditën judeo-krishtere, e cila, siç shkruan O. Culmann, "përpiqet t'i ndërpresë lidhjet që e lidhin me për judaizmin, duke e ruajtur sadopak vazhdimësinë me Besëlidhjen e Vjetër. Qendra e interesimit dhe zëri i përgjithshëm i këtij Ungjilli sugjerojnë ekzistimin e një situate të nderë".
Faktorët e llojit politik ndoshta nuk janë të huaj për tekstin. Pushtimi romak i Palelstinës e bën jetësisht të natyrshme dëshirën e vendit të robëruar për ta parë ardhjen e lirisë dhe lut Zotin që të ndërmjetësojë në dobi të popullit, të cilin e ka zgjedhur midis popujve të tjerë, dhe që është Zoti i gjithfuqishëm i tyre, i cili mund të japë ndihmën e tij të drejtpërdrejtë në punën e njerëzve, siç ka bërë shumë herë deri më tani gjatë historisë.
Çfarë është personaliteti i Mateut? Ta themi menjëherë se sot nuk pranohet se është fjala për shoqëruesin e Jezusit. A. Tricoti e paraqet si të tillë në komentimin e vet të përkthimit të Besëlidhjes së Re të vitit 1960: "Mateu , ose Levi, me profesion tagrambledhës ose financier, ka qenë nëpunës në doganën e Kafarnaumit kur Jezusi e thirri për ta bërë nxënës të vet". Kjo është ashtu siç kanë menduar etërit kishtarë, si Origeni, Jeronimi, Epifani. Në këtë nuk besohet më. E vetmja pikë e pakontestueshme është se autori është hebre: fjalori është palestinez, redaktimi është grek. Autori iu drejtohet, shkruan O. Culmann, "njerëzve të cilët edhe pse flasin greqisht, i njohin zakonet hebraike dhe gjuhën arameje".
Për komentuesit e Përkthimit ekumenik, prejardhja e këtij Ungjilli duket si më poshtë:
"zakonisht merret se është shkruar në Siri, ndoshta në Antioki (...) ose në Fenici, sepse në këto ka jetuar një numër i madh çifutësh (...). mund të hetohet polemika kundër judaizmit ortodoks sinagoianë në Jaminë, rreth vitit 80. Në këto kushte, janë të shumtë autorët që e datojnë Ungjillin e parë në vitet 80-90, ndoshta pak më përpara; nuk mund të arrihet deri te një siguri e plotë në këtë lëndë... në mungesë të njohjes së saktë të emrit të autorit, është e udhës të kënaqemi me disa elemente të nënvizuara në vetë Ungjillin: autori njihet sipas profesionit të tij. I udhëzuar në Shkrimet (e Shenjta) dhe në traditat hebraike, duke i njohur, duke i respektuar, por duke i qortuar ashpër udhëheqësit fetarë të popullit të vet, mjeshtër i shkathët në mësimin mbi Jezusin, për ta më të kuptueshëm për dëgjuesit e vet, atij t'i shkonte mirë përshkrimi i një letrari hebraik, i cili është bërë i krishterë, zot shtëpie "që nxjerr nga visari i vet gjëra të reja dhe të vjëtra", siç e evokon Mateu në 13, 52. Jemi shumë larg nga nënpunësi i doganës në Kafarnaum , të quajtur Levi, sipas Markut dhe Lukës, i cili është bërë njëri nga të dymbëdhjetë apostujt".
Të gjithë pajtohen me mendimin se Mateu e ka shkruar Ungjillin e vet mbi bazë të burimeve të përbashkëta me Markun dhe Lukën. Por tregimi i tyre do të ndryshojë, dhe ky ndryshim konsiston në pika qenësore, siç do ta shohim më poshtë. Por, përsëri, Mateu e ka shfrytëzuar shumë Ungjillin sipas Markut, i cili nuk ka qenë nxënës i Jezusit (O. Culmann).
Marku i lejon vetes liri serioze me tekstet. Do ta vërtetojmë këtë lidhur me Besëlidhjen e Vjetër, lidhur me gjenealogjinë e Jezusit, që është vendosur në fillim të Ungjillit. Ai në librin e tij rendit tregime të pabesueshme. Ky është cilësori të cilin e përdor në veprën e cituar më sipër të R.P. Kannengiesser lidhur me një episod mbi ringjalljen e Krishtit; episodi i rojes. Ai zbulon se ky tregim është i pabesueshëm kur është fjala për rojën ushtarake afër varrit, "të këtyre ushtarëve paganë", të cilët "u raportojnë meshtarëve të mëdhenj që i paguajnë për të gënjyer, e jo eprorëve të tyre". Ai prap shton: "Dhe duhet të ruhemi nga tallja, sepse qëllimi i Mateut është jashtëzakonisht i pastër, meqë ai, sipas mënyrës së vet, e integron një të dhënë të vjetër nga tradita gojore në veprën e tij të shkruar. Po rinskenimi i tij është i denjë për Jezu Krishtin Superstar31".
Ta rikujtojmë se ky gjykim mbi Mateun rrjedh nga një teolog eminent, profesor në Institutin Katolik të Parisit.
Në predikimet e tij mbi ngjarjet që e kanë ndjekur vdekjen e Jezusit, Mateu, jep një shembull tjetër të fantazisë së vet.
"Ja! Perdja e tempullit shqyhet më dysh, nga maja gjer në fund; toka dridhet, shpellat shkatërrohen, kurse varret hapen, dhe kështu u ringjallën shumë trupa të të drejtëve që kishin pasë vdekur. Dolën nga varri pas ringjalljes së Jezusit, erdhën në Qytetin e Shenjtë dhe iu dëftuan shumë njerëzve".
Ky fragment nga Mateu ( 27, 51-53) nuk ka paralele në Ungjijtë e tjerë. Është pak e kuptueshme se si kanë mundur trupat e të shenjtëve, për të cilët është fjala, të ringjallen gjatë kohës së vdekjes së Jezusit (në prag të sabati, thonë Ungjijtë) dhe të dalin nga varret e veta pas ringjalljes së tij ( një ditë pas sabatit, sipas po atyre burimeve).
Mund të bëhet që mu te Mateu ndeshet gjëja e pabesueshme më karakteristike dhe më pak kontestuese se në tërë Ungjijtë; atë njëri prej autorëve ja ka vënë në gojë vetë Jezusit. Ai, në episodin mbi shenjën e Jonës, 12, 38-40, flet kështu;
Jezusi ndodhet në mesin e letrarëve dhe të farisejve, të cilët i drejtohen me këto fjalë: "Mësues, do të dëshironim prej teje të shohim shenjën!" Jezusi përgjigjet: "Shenjën kërkon breznia e prapët dhe lavire, por nuk do t'i jepet shenjë tjetër përveç shenjës së Jonës profet. Pasi Jona ka qenë në barkun e përbindëshit të detit tri ditë dhe tri netë, ashtu edhe Biri i Njeriut do të jetë në zemën e tokës tri ditë e tri netë" (teksti i Përkthimit ekumenik).
Jezusi, domethënë, paralajmëron se do të qëndrojë në tokë tri ditë dhe tri net. Por, Mateu, e bashkë me të edhe Luka dhe Marku, e vendosin vdekjen dhe varrosjen e Jezusit në prag të sabatit, gjë që vërtet bën që qëndrimi në tokë të zgjatë tri ditë ( teis emersas, në tekstin grek). Por kjo shkëputje në kohë mund të zgjasë vetëm dy e jo tri net ( treis nuktas, në tekstin grek).
Komentuesit e Ungjillit e heshtin shpesh këtë episod. Por, R.P. Roge zbulon të pabesueshmen, sepse heton se Jezusi "ka qenë në varr" vetëm tri ditë ( prej të cilave vetëm njëra është e plotë ) dhe dy net. Por, shton ai, "shprehja është e ngurtë dhe nuk do të thotë asgjë tjetër pëveç tri ditë". Është e habitshme të vërtetohet se komentimet kanë bërë që të përdoren argumente të tilla që nuk flasin asgjë pozitive, sikur shpirti të kënaqej me sugjestionin se një budallallëk i tillë ka mundur të rrjedhë nga trillimi i një letrari!
Pëveç këtyre gjërave të pabesueshme, Ungjillin sipas Mateut pikë së pari e karakterizon ajo se ky Ungjill i bashkësisë judeo-krishtere, e cila e shkëput lidhjen me judaizmin duke qëndruar megjithatë në linjën e Besëlidhjes së Vjetër. Nga pikëpamja e historisë judeo-kridhtere ajo ka rëndësi të madhe.

[fisniku-student]

Ky Ungjill është më i shkurtër se tre të tjerët. Njëkohësisht është më i vjetri, por nuk është për këtë arsye libër i një apostulli: ky është më së paku një libër i reduktuar nga nxënësi i një apostulli.
O. Culmann ka shkruar se Markun nuk e konsideron nxënës të Jezusit. Por, kujt i duket i dyshimtë autorësia e këtij Ungjilli, e një apostulli, Markut, ai tërheq vërejtjen; "Mateu dhe Luka nuk do ta shfrytëzonin këtë Ungjill, si kanë vepruar, sikur ai mos të ishte mbështetur vërtet në mësimet e një apostulli".
Por, ky nuk është argument vendimtarë. O. Culmann, si vërtetim të dyshimtë të tij, njësoj thotë se në Besëlidhjen e Re shpesh përmendet njëfarë "Gjoni, i quajtur Mark", por këta shembuj nuk përmbajnë kujtime për autorin e Ungjillit, kurse vetë teksti i Markut nuk e përmend autorin.
Njohuritë e pakta të informacioneve lidhur me këtë çështje i ka detyruar komentuesit që si element me rëndësi të marrin hollësirat të cilat duken të pabesueshme, si është kjo: nën preteksin se Marku është i vetmi ungjilltar i cili në tregimin e vet mbi Mundimin e tregon episodin për një djalosh, që për rrobë ka pasur vetëm çarçaf dhe i cili, kur provuan ta kapnin, e lë çarçfin dhe ikën (Marku 14, 51-52), disa kanë nxjerrë përfundime se ky djalosh ka mundur të jetë Marku, “nxënësi besnik që përpiqej t'i shkonte pas mësuesit" (Përkthimi ekumenik); sipas të tjerëve, "në këtë kujtim personal mund të shihen shenja të origjinalitetit, një nënshkrim anonim", "i cili vërteton se ai ka qenë dëshmitarë" (O. Culmann ).
Sipas këtij autori, "ndryshimet e shumta të fjalive e vërtetojne hipotezën sipas së cilës autori do të ishte me preardhje hebraike", po prania e latinizmave mund të sugjerojë se ai e ka shkruar Ungjillin e vet në Romë. "ai, në fund të fundit, ju drejtohet të krishterëve që nuk jetojnë në Palestinë dhe kujdeset që t'ju shpjegojë shprehjet arameike që i përdor".
Me të vërtetë, tradita dëshironte ta nxirrte Markun si shoqërues të Pjetrit në Romë, duke e mbështetur këtë në letrën e parë të Pjetrit (nëse ai është vërtetë autori i saj). Pjetri u ka shkruar atyre që u dedikohet letra: "Bashkësia e të zgjedhurve në Babiloni ju përshëndet si dhe djali im, Marku". Përkthimit ekumenik, prej nga konsiderohet se lejohet të nxirret përfundimi se Marku, i cili ka qenë me Pjetrin në Romë, është ungjilltarë... a thua një rezonim i këtillë e ka shtyrë Papinë, ipeshkvin e Hieropolisit, që rreth vitit 150 t'ia përshkruajë ungjillit, për të cilin është fjala, një Marku për të cilin thonë se ka qenë jo vetëm "përkthyes i Pjetrit" , por edhe bashkëpunëtor i Palit?
Nga kjo perspektiv, ungjilli sipas Markut datohet pas vdekjes së Pjetrit, domethënë ndërmjet viteve 65dhe 70, sipas Përkthimit ekumenik, kurse rreth vitit 70, sipas O. Culmannit.
Vetë teksti shpreh mangësinë e parë të madhe: ai është redaktuar pa kurrfarë kujdesi për kronologjinë. Kështu Marku në fillim të tregimit të vet ( 1, 16-20) vendos episodin mbi katër peshkatarët, të cilët Jezusi i bën pasues duke thënë thjesht: "Do t'ju bëj peshkatarë njerëzish", edhe pse nuk i ka njohur fare. Ungjilltari, pëveç kësaj, tregon se i mungon tërësisht fuqia bindëse.
Siç e ka thënë R.P. Roge Marku është "shkrimtar i ngathët", "ungjillari më i mjerë" , ai nuk di fare ta komponojë rrëfimin; kometuesi e ilustron vërejtjen e tij duke e cituar një fragment që shpjegon për institucioni e dymbëdhjetë apostujve, përkthimi i të cilit shprehimisht është si më poshtë: "Pastaj u ngjit në një mal dhe thirri ata që deshi vetë. Ata shkuan tek ai. Dhe i emëroi të dymbëdhjetë që ta shoqërojnë, që t'i dërgoi të predikojnë dhe të kenë pushtet t'i dëbojnë djajtë. I emëroi këta të Dymbëdhjetët: Simonin, të cilit ia dha emrin Pjetër" ( Marku 3, 13-16).
Në disa episode ai është në kundërshtim me Mateun dhe Lukën, siç e kemi thënë më sipër me rastin e shenjës së profetit Jon. Aq më tepër, lidhur me shenjat që Jezusi ju jep njerëzve gjatë misionit të tij, Marku predikon (8, 11-12) një episod të cilit nuk mund t'i besohet :
"Atëherë erdhën farisenjtë dhe filluan të diskutojnë me të, duke kërkuar nga ai ndonjë shenjë prej qellit, me qëllim që ta sprovojnë32. Ai duke fsharë prej fundit të shpirtit, tha: "përse ky brez kërkon shenjë? Me të vërtetë, po ju them, këtij brezi asesi nuk do t'i jepet shenjë". Atëherë i la, përsëri hyri në Anije dhe kaloi në bregun tjetër". Ky është pa dyshim pohimi që vjen nga Jezusi lidhur me qëllimin e tij që të mos bëjë kurrëfarë vepre e cila do të mund të dukej e mbinatyshme. Kështu komentuesit e Përkthimit Ekumenik të Biblës, duke u çuditur që Luka deklaron se do të japë vetëm një shenjë - të Jonës profet (shih Ungjillin sipas Mateut), konsiderojnë se është "paradoksale" ajo që Marku u thotë : "asesi nuk do t'i jepet shenjë këtij brezi", pas "çudirave që i paraqitet si shenjë vetë Jezusi", vërejnë ata. (Luka, 7, 22 dhe 11, 20).
I tërë Ungjilli sipas Markut është pranuar zyrtarisht si kanonik, por autorët modernë thonë se fundi i Ungjillit të tij (16, 9-20) është shtuar më vonë. Përkthimi Ekumenik e sinjalizon këtë në mënyrën mjaft eksplicite.
Ky fund nuk është përfshirë në dy dorëshkrimet komplete më të vjetra të Ungjijve, Codexu Vaticanusu dhe Codexu Sinaiticusu, që datojnë nga shekulli IV. O. Culmann me këtë rast shkruan:
"Dorëshkrimet e reja greke dhe disa versione e kanë shtuar në këtë vend një përfundim mbi tregimet që nuk janë të Markut, por që janë nxjerrë nga Ungjijtë e tjerë". Me të vërtetë, versionet e këtij të fundit të shtuar janë të shumta. Në tekste ekziston herë një version i gjatë, herë një i shkurtër (që të dy versionet janë të reproduktuar në Përkthimin Ekumenik), herë versioni i gjatë me një shtesë, herë të dy versionet.
R.P. Kannengiesser e komenton kështu këtë të fundit: "Duhet patjetër që të jenë nxjerrë jashtë vargjet e fundit gjatë kohës së pritjes zyrtare (ose botimet e dedikuara për publikun e gjerë) të veprës së tij në bashkësinë që ka garantuar për të. As Mateu, as Luka, as a fortiori Gjoni nuk e kanë njohur pjesën që ka munguar. Por, përsëri, zbrazëtia ka qenë e palejueshme. Shumë më vonë, kur shkrimet e ngjashme sipas Mateut, Lukës dhe Gjonit u bënë të mundshme të lexohen nga të gjithë, është hartuar një përfundim i denjë i Ungjillit të Markut, duke marrë elemente majtas e djathtas prej ungjilltarëve të tjerë. Do të mund t'i gjenim lehtë pjesët e kësaj përmbledhjeje duke e ndarë pjesë pjesë Ungjillin e Markut (16, 9-20). Do të kishim një pasqyrë me konkrete të lirisë me të cilën është trajtuar lloji letrar i të rëfyerit ungjilltar deri në prag të shekullit II".
Çfarë pranimi të hapët të ekzistimit të shpërdorimeve të njeriut në tekstet e Shkrimeve (të Shenjta) na ofrojnë këto pasqyrime të një teologu të madh!

[fisniku-student]

"Kronisti", sipas O. Culmann, "romancieri i vërtetë", sipas R.P. Kannengiesseri, Luka në prologun e tij drejtuar Theofilit na njofton se ai pas shumë të tjerëve që kanë hartuar tregime mbi Jezusin, do të shkruajë një tregim mbi të njëjtat ngjarje duke i shfrytëzuar tregimet dhe informacionet e dëshmitarëve të ngjarjes - gjë që tregon se ai nuk është njëri ndër ta - si dhe ato që rrjedhin nga predikimet e apostujve. Kjo, domethënë, është punë metodike e tij që e tregon me këto shprehje:
"Meqë shumë janë përpjekur t'i sistemojnë rrëfimet mbi ngjarjet që kanë ndodhur ndër ne, ashtu siç na kanë treguar ata që ishin dëshmitarë të ngjarjeve që nga fillimi dhe shërbëtorë të Fjalës, edhe mua më bëri mirë, dhe, pasi i shqyrtova më vëmendje që nga fillimi, t'i shkrova ty me rradhë, shkëlqesi Theofil, që të bindesh plotësisht mbi sigurinë e mësimit që e ke marrë".
Që nga rreshtat e parë kuptohet e tërë ajo që e ndan Lukën nga "shkrimtari shumë i vogël", siç është Marku, veprën e të cilit sapo e përmendëm. Ungjilli i tij është vepër letrare e pakontestueshme, e shkuar me një greqishte klasike pa barbarizma.
Luka është shkrimtari pagan i kthyer në krishtërim. Qëndrimi i tij ndaj hebrejve bie në sy menjëherë. Siç e thekson këtë O. Culmanni, Luka nuk i merr nga Marku vargjet në të cilat ka më shumë judaizëm dhe thekson fjalët e Jezusit kundër mosbesimit të hebrejve dhe marrëdhëniet e tij të mira me samaritanët, që janë urrejtur nga hebrejtë, kurse sipas Mateut, e pamë më sipër, Jezusi ka kërkuar nga apostujt që të ikin prej tyre. Një shembull tronditës, ndër shumë shembuj të tjerë, për faktin se ungjilltarët duke vënë në gojën e Jezusin atë që u është përgjigjur prespektivave të tyre, me bindje thellësisht të padyshimta, japin versionin e fjalëve të Jezusit në përshtatje me pikëpamjet e bashkësive të cilave u kanë takuar. Si të mohohet që Ungjijtë janë "shkruar luftarakisht" ose "sipas rasteve" të përmendura më sipër, kur ekzistojnë kaq shumë fakte të qarta? Krahasimi ndërmjet mënyrës së përgjithshme të shprehjes së Ungjijve sipas Lukës dhe të atij sipas Markut është një dëshmi për këtë.
Kush është Luka? Kanë dashur ta identifikojnë më mjekun që mban këtë emër, të cilin e citon Pali në disa letra të veta. Përkthimi Ekumenik thekson "shumë veta nga përshkrimi i saktë i të sëmurit vërtetuan se autori i Ungjillit është me profesion mjek". Ky mendim është krejtësisht i tepruar. Luka nuk bën "përshkrime" të këtij lloji në kuptimin e mirëfilltë të fjalës; "fjalori që e përdor ai është i një njeriu të ngritur të kohës së tij". Një farë Luka ka qenë udhëtar shoqërues i Palit. A thua mos është ky po ai person? O. Culmanni mendon se po.
Data e Ungjillit sipas Lukës mund të vlerësohet sipas faktorëve të ndryshëm: Luka është shërbyer me Ungjillin sipas Markut dhe me atë sipas Mateut. Duket, lexojmë në Përkthimin Ekumenik, se ka përjetuar rrethimin dhe shkatërrimin e Jeruzalemit nga armata e Titusit, në vitin70. Domethënë, Ungjilli është më i vonshëm se kjo datë. Kritikat e sotme e vendosin redaktimn e tij në vitet 80-90, por shumë të tjerë përmendin dhe data më të hershme.
Mënyrat e ndryshme të të rrëfyerit të Lukës tregojnë dallime të theksuara në krahasim me ato të paraardhësve të tij. Më sipër e kemi dhënë pasqyrën e tyre të shkurtër. Përkthimi Ekumenik në faqen 181 e në faqen pasuese i sinjalizon këto. O. Culmanni në faqen 18 të librit të tij "Nouveau Testament" (Besëlidhja e Re) citon tregimin nga Ungjilli sipas Lukës, që nuk janë gjetur tek të tjerët. Këtu nuk është fjala aspak për çështje të dorës së dytë.
Tregimet mbi fëmijërinë e Jezusit nga Ungjilli sipas Lukës janë të tijat. Mateu e predikon ndryshe nga Luka fëmijërinë e Jezusit. Marku për këtë nuk thotë asnjë fjalë.
Mateu dhe Luka japin gjenealogji të ndryshme të Jezusit: kundërthënia është aq shumë me rëndësi, gjëra të pabesueshme aq të mëdha nga pikëpamja shkencore, saqë, në këtë libër, kësaj do t'i kushtohet një kapitull të veçantë. Është e kuptueshme që Mateu, duke ju drejtuar hebrejve, e fillon gjenealogjinë prej Abrahamit dhe e vazhdon ndërmjet Davidit, kurse Luka, pagan i konvertuar, kujdeset që ta çojë edhe më lart. Por, do të shihet se duke filluar nga Davidi, dy gjenealogjitë e kundërshtojnë njëra-tjetrën.
Në shumë çështje, Luka, Mateu dhe Marku e tregojnë ndryshe profetësinë e Jezusit.
Një ngjarje me rëndësi kapitale për të krishterët, siç është themelimi i Eukaristisë, është temë me variantet e Lukës dhe të dy ungjillltarëve të tjerë. R.P.Roge në librin e tij "Initation a l'Evanglie" (Hyrje në Ungjijtë fq. 75) vëren se fjalët me të cilën është themeluar Eukaristia Luka (22, 19-24) i ka transmetuar krejtësisht ndryshe nga fjalët që i gjejmë tek Mateu (26, 26-29) dhe te Marku (14, 22-24), te të cilët janë gati të njëjta. "Përkundrazi, formula të cilën e transmeton Luka është shumë e afërt me atë që e përmend shën Pali" (letra e parë Koritianëve, 11, 23-25).
Siç e pamë, Luka i vë në qarkullim fjalët mbi shëlbimin e Jezusit, që janë në kundërshtim me atë që është thënë në Veprat e Apostujve, autori i të cilave është pranuar, dhe që janë pjesë përbërëse të Besëlidhjes së Re. Në Ungjillin e vet, ai e vendos shëlbimin në Ditën e Ringjalljes, kurse në Veprat, dyzet ditë më vonë. E dimë se çfarë komentime të çuditshme kanë bërë ekzegetët e krishterë lidhur me kundërthëniet.
Por komentuesit që kujdesen të jenë objektivë janë të detyruar të pranojnë, ashtu siç e bëjnë ata të Përkthimit Ekumenik se në planin e përgjithshëm për Lukën "nuk është brenga e parë përshkrimi i ngjarjeve në vërtetësinë e tyre materiale...".
Duke i krahasuar tregimet mbi Jezusin e ringjallur nga Veprat e Apostujve, nga po ky Lukë, me tregimet analoge të ngjarjeve sipas Palit, R.P. Kannengiesseri jep për Lukën jK}ë mendim; "Nga të katër ungjilltarët Luka është më i ndjeshmi dhe më letrari, ai i ka të gjitha cilësitë e një romancieri të vërtetë".

[Kryeengjelli]

Me vjen keq qe kete material po e hedh ketu pasi e di edhe vete se jam jashte teme, por kete nuk e kam bere une. une ndjej thjesht detyrimin qe tu pergjigjem atyre qe kane shkruar keto ide ne vendin e gabuar.

SHËN JOAN GOJARTI MBI HYJNINË E KRISHTIT

1 - Shumë prej njerëzve nuk pranojnë të dëgjojnë fjalë (ligjërata) të gjata, disa sepse nga natyra janë neglizhentë, të tjerë, sepse janë dhënë (dorëzuar) me shumë përkushtim në ndaj kujdeseve të jetës dhe të tjerë, sepse janë nën një padije të plotë. Për këtë arsye konsiderojnë se është e nevojshme të çlirohen nga mundi i të dëgjuarit të një fjalimi të gjatë, kështu, që me fjalën e shpejtë, nga njëra anë do të heq mundimin nga dembelët, nga ana tjetër të bind ata që me shumë vështirësi dëgjojnë diçka, të dëgjojnë me shumë dëshirë zhvillimin e kësaj teme. Pikërisht për këtë arsye nuk do ta zbukuroj interpretimin me elementë aristikë, por do të përdor fjalë të thjeshta, që të jetë e lehtëkuptueshme dhe nga shërbëtori edhe për shërbyesen edhe për vejushën edhe për tregtarin edhe për detarin edhe për bujkun. Me të gjitha mjetet do të përpiqem sa është e mundur ta përkufizoj gjerësinë (e fjalimit) dhe të mësoj për pak (shkurt) dhe me këto privilegje të nxis oreksin e dëgjuesve neglizhentë për të dëgjuar me lehtësi dhe pa lodhje, këto që do të flas t’i ngulitin në kujtesë dhe të ikin të fituar. Do ta filloj sefte luftën duke iu drejtuar idhulltarve. Domethënë, nëse pyet idhulltari nga ku vjen buron se Krishti është Perëndi (është pra hyjnia e Krishtit kusht, nga i cili varen gjithë të tjerat) nuk do të fillojmë vërtetimin duke nisur nga qielli ose nga gjëra të tilla të ngjashme, sepse, nëse i them atij, që krijoi qiellin dhe dheun dhe detin, nuk do ta pranojë. Nëse them ngjalli të vdekur, shëroi të sëmurë, dëboi demonë as këtë nuk do ta pranojë. Nëse them premtoi Mbretërinë e Qiejve dhe të mirat e pafundme, nëse flas për ngjalljen, jo vetëm nuk do t’i pranojë, por do të qeshë me hironi. Me çfarë mënyre do t’i afrohem nëse për më tepër është edhe individualist? Me asgjë tjetër veçse duke u mbështetur në ato që edhe për ne dhe për atë janë të pranueshme dhe pa dyshime. Po të vendos pra si bazë se krijoi qiellin dhe gjëra të tjera të ngjashme, të cilat i përmenda, nuk do të pranojë të bindet lehtë. Cilat pra janë ato që edhe ai i pranon si vepra të Krishit dhe për të cilat nuk do të mundë të ketë kundështim? Se Ai mbolli brezin e të krishterëve. Nuk mund të mohojë se Ai krijoi (themeloi) Kishat, të cilat ekzisojnë në të gjithë botën. Me këto do të vërtetojmë fuqinë dhe hyjninë e Tij. Do të themi se nga ana njerëzore është e pamundur një mësim në kaq pak kohë të përhapet në kaq shumë vende, në tokë dhe në ishuj, kur për më tepër fton njerëz që janë të pushtuar nga zakonet e këqia, ose ndoshta janë të pushtuar nga një ligësi e madhe të zbatojnë gjëra kaq të vështira. Dhe, si mundi ta çlirojë njerëzimin nga këto gjëra, jo vetëm Romanët, por edhe Persët dhe përgjithësisht të gjitha kombet barbare. I arriti këto pa përdorimin e armëve, pa dhuruar të holla, pa pasur ushtri, pa nxitur luftra dhe në fillim vetëm me njëmbdhjetë njerëz të pa rëndësishem, të thjeshtë, të pa arsimuar, jo publikë, të varfër, të veshur keq, pa armë, këmbëzbathur, të cilët kishin vetëm një rrobë. Për këtë vetëm them, thjesht ia doli mbanë (i arriti). Mundi të bindë shumë rraca njerëzore të filozofojnë, jo vetëm për jetën e tanishme, por edhe për të ardhmen, të abolitë ligjet e etërve të tyre, të çrrënjosin zakone të vjetra që ishin rrënjosur mirë për kaq kohë edhe të mbjellin në vend të tyre të tjera. Pasi i mori nga të lehtat i drejtoi në rrugën e tij të vështirë. E bëri këtë ndonëse luftohej nga të gjithë dhe qëndroi, mes talljes, kryqit dhe vdekjes të tmerrshme. Këto nuk mund t’i mohojnë se u kryqëzua prej judejve dhe se pësoi kaq gjëra prej tyre dhe se çdo ditë çoi përpara predikimin e krishterë. Është paradoksale që kjo është në lulzim, jo vetëm këtu por edhe në preset, megjithë se luftohet ende edhe tani nga ata. Edhe tashmë ka tek ata shumicë martirësh, prej atyre që ishin më të egër edhe se uqrit dhe, që pasi pranuan predikimin u bënë më të butë se shqerat, të cilët tani filozofojnë për pavdekësinë dhe ngjalljen dhe të mirat e pa fundme.
2 – Këto sulme nuk u mjaftuan vetëm në qytete, por edhe në shkretëtirë dhe nëpër fshatra e qyteza dhe në ishuj dhe në limane të largëta. Jo vetëm njerëz të parëndësishëm, as thjesht arhondë por edhe mbretër janë (nënështruar) përulur me shumë përkushtim tek i Kryqëzuari. Dhe këto nuk ndodhën rastësisht, por ishin profetizuar para shumë vitesh dhe tani do të përpiqem ta vërtetoj. Ndoshta më mirë të them që të mos kini dyshim për fjalët e mia e konsideroj të nevojshme t’i prezantoj këtu në mes librat e judejve, të cilët e kryqëzuan dhe t’i interpretoj ato përpara syve të atyre që nuk binden për dëshminë e Shkrimeve për Atë, të cilat judejtë i ruajnë ende edhe tani. Se Perëndia do të bëhet njeri, duke mbetur Perëndi e thotë i pari Jeremia. …(Var 3, 36-38)… E sheh se në pak fjalë i shpërfaq të gjitha, se ndërsa ishte Perëndi u bë njeri dhe u shoqërua me njerëzit dhe se Ai është ligjvënësi i Dhiatës së Vjetër. Sepse thotë: “Gjeti çdo rrugë diturie dhe ia dha atë Jakovit birit të Tij dhe Izraelit të dashurit të Tij”. Këtu tregon se para se të bëhej njeri Ai i drejtonte të gjithë dhe të gjitha Ai i bëri me ligjvënien, providencën, kujdestarinë dhe mirëbërjet e Tij. Gjithashtu dëgjo si thotë një tjetër profet dhe jo vetëm që do të bëhet njeri, por se do të lindë prej virgjëreshe. “Ja virgjëresha mbeti me barrë dhe lindi bir dhe do të quhet emri i tij Emanuel.” (Is 7. 44). Emri i Tij i përkthyer do të thotë “Perëndia është bashkë me ne” Por, më pas tregojnë se bëria njeri nuk ishte fantazi, por se realisht Perëndia u bë njeri duke shtuar: “… (Is 7. 16)”. Se jo vetëm do të bëhej njeri dhe do të lindte prej virgjëreshës, por edhe se do të (kishte prejardhjen) rridhte nga brezi i Davidit, dëgjoe se si këtë e profetizon që më përpara Isaia, sigurisht duke përdorur alegori dhe metafora, por ama e thotë të gjithën. “Do të ngrihet shkop nga rrënja e Jeseut dhe do të lulëzojë dhe mbi të do të prehet frymë Perëndie, frymë urtësie dhe mençurie, frymë këshille dhe fuqie, frymë njohjeje dhe shpresëtarie, frymë frikë Perëndie e përmbush atë” (Is 11.1-3). Sepse ky Jese ishtë ishte ati i Davidit. Nga kjo duket qartë se ka prejardhjen dhe nga ky fis, se do të jetë jo vetëm nga fisi i Jeseut, por edhe nga shtëpia e tij dhe këto i profetizoi duke thënë: “Shkop do të dalë nga rrënja e Jeseut”, sepse nuk flet thjesht për shkopin, por kjo kupton dhe mbretërinë e tij dhe këtë e shpërfaqi kur tha: “do të ngrihet shkop” dhe shtoi “dhe do të prehet në atë frymë urtësie dhe mençurie”, cilido sado i marrë që të jetë nuk do të këmbëngulë se hiri do të vinte tek druri, por është e qartë se do të vinte në atë tempull të shenjtë. Pasi nuk tha thjesht “do të prekë” por “do të prehet”, sepse pasi erdhi do të mbetej qëndronte për gjithmonë dhe nuk do të largohej. Këtë shpreh dhe ungjillori Joan kur thotë: “Unë pashë Frymën duke zbritur si pëllumb dhe qëndroi mbi Atë” (Jo 1.32). Nuk e qetsuan as mendimin e judejve, të cilët e shfaqën direkt sa lindi. Mattheu thotë konkretisht: “Irodhi duke dëgjuar u trondit dhe gjithë Jerusalemi së bashku me të” (Mat 2.3), dëgjo tani si e profetizoi më parë Isaia “…Is 9.5-6). Gjë të cilën nuk do të mund ta thoshte ndonjë për një njeri të thjeshtë dhe është e vetë kuptushme dhe për ata që janë kundështarë të fortë. Sepse, askush nga njerëzit gjatë gjithë shekujve nuk u quajt Perëndi i fuqishëm dhe as prijës i paqes së pafundme, se përsëri thotë: “Se paqja e Tij nuk do të ketë kufij” (vargu 7). Kjo dëshmon që atëhere edhe atë që u tha nxënësve para shjestimit: “Paqen Time u jap juve, jo sikundër e jep bota, po u jap juve” (Jo 14.27), paqe e cila pushtoi gjithë dheun, gjithë detin, gjithë botën, gjithë shkretëtirën dhe malet dhe kodrat dhe humnerat. Përandaj pra foli kështu për paqen e Krishtit, se paqja e njerëzve shkatërrohet lehtë dhe ka shumë ndryshime. Paqja e dhënë prej Tij është e sigurt, e pa tundur, solide, e përherëshme, e pavdekshme, nuk ka fund, ndonëse kundër saj organizohen mijra luftëra dhe krijohen mijra rreziqe. Fjala e Krishtit, e cila i bën të mundura arrin të gjitha, së bashku me të tjerat arriu edhe këtë.

3 – Nuk profetizuan vetëm që do të bëhet njeri, por edhe mënyrën se si. Sepse, do të shfaqej pa hedhur rufe dhe vetëtima prej qiellit, pa tundur dheun dhe tronditur qiellin dhe pa shkaktuar ngjarje befasuese të papritura, por përkundrazi, të lindë në shtëpinë e parëndësishme dhe të përulur të një marangozi. Pa zhurmë dhe pa e ditur të gjithë, dëgjo se si as për këtë nuk heshti Davidi, por tha: “Ai do të zbresë si shiu mbi barin e thatë…” (Ps. 71(72) 6), duke shprehur patronditshmërinë dhe forcën e ardhjes së tij. Jo vetëm kaq, por tjetër profet paraqit shoqërimin e Tij me njerëzit, shiko çfarë thotë: ndonëse shahej, pranonte pështyrje, poshtërime, fshikullime dhe në fund e drejtohej te kryqi, për të gjitha ato që bënë kundër Tij nuk e mbrojti veten e vet, por i vuajti të gjitha me durim dhe qetësi dhe çnderimet, shpifjet, inatin e popullit, sulmet, të gjitha këto pra i thotë profeti: “Nuk do ta copëtoj kallamin e thyer dhe nuk do ta shuaj kandilin që bën tym, do ta paraqesë drejtësinë sipas së vërtetës” (Is. 42.3). Një profet tjetër bën të njohur dhe mënyrën si do të lindë duke thënë: “Dhe ti Vithlehem as farë më e vogla nuk je në Jude se prej teje do të dalë një i parë, që do të kullosë llauzin Tim Izrael” (Mikea 5.2). Ai paraqet dhe hyjninë e Krishtit dhe njerishmërine e Tij duke thënë: “Ai është prej fillimit i përjtshëm në ditë” për të shprehur ekzistencën e Tij para jetëve, duke thënë: “…do të dalë një i parë që do të kullosë llauzin Tim Izrael” shpreh lindjen në mish. Kij kujdes! Këtu ekziston qartë dhe profecia tjetër, sepse, nuk tha thjesht do të lindë, por vendi në të cilin do të lindë do të jetë i rëndësishëm ndonëse ishte i vogël dhe i pa rëndësishëm. Pasi thotë: “Dhe ti Vithlehem as farë më e vogla nuk je në Jude”. Tani gjithë bota vrapon vetëm për këtë arsye të shohë Vithlehemin ku lindi. Një tjetër profet shpërfaqi edhe kohën kur do të vinte duke thënë: “Skeptri i Tij nuk do t’i hiqet Judës as shkopi i komandimit nga këmbët e tij deri sa të vijë Shilohu dhe atij do t’i binden popujt. Ai lidh gomarin e tij të vogël në pjergull dhe këriçin e gomaricës së tij në pjergullën më të mirë; i lan rrobat në verë dhe mantelin e tij në gjakun e rrushit. Ai i ka sytë të ndritura nga vera dhe dhëmbët e bardha nga qumështi” (Gjen. 49.10-12). Vëre re dhe këtë profetci, sepse, Ai erdhi atëherë kur nuk kishte prijësa judej, por kur ishin të pushtuar nga romakët. “Skeptri i Tij nuk do t’i hiqet Judës as shkopi i komandimit nga këmbët e tij deri sa të vijë Shilohu dhe atij do t’i binden popujt, duke nënkuptuar Krishtin. Sepse, njëkohësisht me lindjen e Atij u bë edhe ai rregjistrim i parë gjatë sundimit të romakve mbi kombin jude dhe nënështrimit të tyre nën zgjedhën e pushtetit. Më pas shpreh dhe diçka tjetër duke thënë: “dhe Ai pritej nga popujt kombet” se pasi u bë njeri tërhoqi gjithë tjetër kombasit. Kështu kur Hirodhi deshi të mësonte se ku kishte lindur, që të vrasë foshnjat edhe këtë e thanë profetët para shumë kohësh: “Zë u dëgjua në Rama, vaj e të qarë dhe gjëmë e madhe Rakela qante djemtë e saj dhe nuk donte të ngushëllohej, spse nuk janë” (Jer. 31.15). Duhej të kthehej nga Egjipti dhe këtë e shprhën profetët duke thënë: “Prej Egjiptit e thirra tim bir” (Osea 11.1). Gjithashtu në disa vende duhet të bënte mrekulli dhe të mësonte publikisht e edhe kjo ishte profetizuar. Dëgjo çfarë thotë Isaia: “Vendi i Zabullonit dhe toka e Nethalimit, populli që ishte në errësirë pa një dritë të madhe, mbi luginën e hijes së vdekjes lindi drita” (Is. 9.1). Nëpërmjet kësaj profecie shpreh prezencën e Krishtit atje dhe njohjen e Krishtit nëpërmjet mrekullive dhe mësimeve. Më pas rrëfen edhe shumë mrekulli dhe tregon se si shëroi gjindjen, u dha dritë të vërbërve dhe u çeli gojën memecve. “Atëherë do tu hapen sytë të verbërve dhe veshët e shurdhve do të dëgjojnë” dhe më pas “Atëherë të çalët do të kërcejnë dhe memecët do të flasin” (Is. 35. 5-6), gjë e cila nuk ka ndodhur kurrë ndonjëherë, përveç se në ditët e shfaqes së Tij. Hyri njëherë në tempull dhe foshnjat e gjirit që ende nuk mund të artikulonin fjalë i psalën atij himnin: “Hosana në më të lartat i bekuar është ai që vjen në emrin e Zotit” (Mat. 21. 9), gjë të cilën profeti e kishte profetizuar që në kohët e vjetra duke thënë: “Nga goja e foshjave dhe e aty që pinë sisë do të marr lavd, shkatërrove armiq dhe hakmarrës” (Ps. 8. 3). E sheh që natyra lufton me veten e vet dhe kështu foshjat, të cilat nuk kanë të keqe dhe, që nuk mund të artikulojnë fjalë predikojnë Krijuesin dhe marrin përsipër veprën apostolike misionare.

4 – Meqenëse kur u flet judejve për shumë arsye të mos mirënjohjes së tyre, gjërat më të shumta i thoshe të mbuluara fshehura, si enigma dhe paravoli dhe kjo është profetizuar: “Do të hap gojën time për të thënë shëmbëlltyra dhe kam për të paraqitur misteret e kohërave të lashta” (Ps 77(78) 2). Por edhe urtësinë e predikimeve e profetizoi profeti duke thënë: “U derdh hiri në buzët e tua” (Ps.44(45) 3). Edhe një tjeter profet përsëri thotë: “Ja shërbëtori im do të lavdërohet do të ngrihet dhe do të lartësohet shumë” (Is. 52. 13). I njëjti profet, shkurt, duke treguar përsëri bëmat e prezencës së tij sikunër u pa në mrekullitë e kryera thoshte: “Fryma e Zotit është mbi mua, Zoti më ka lyer me vaj, për tu shpallur të varfërve lajmin e mirë, robërve çlirimin dhe të vërbërve të parët shikimin” (Is. 61. 1). Duke qenë që ata judejtë do ta përbuznin shpërfillnin pa asnjë arsye mirëbërësin e tyre dhe duke mos pasur ndonjë akuzë. Dëgjo Davidin të profetizojë dhe të thotë: “Me ata që urejnë paqen, kur u flas për paqe, ata më luftojnë darovisht” (Ps. 119(120) 7). Do hynte në qytet i hipur mbi gomar dhe kjo u profetizua nga Zaharia, i cili thotë: “Gëzohu me të madhe o bijë e Sionit, shpall o bijë e Jerusalemit se ja mbreti yt vjen tek ti, i butë, i drejtë, i përulur hipur mbi pulisht të ri” (Zah. 9. 9). Dëboi nga Tempulli tregtarët e pëllumbave dhe tryezarët konvertuesi e të hollave. E bëri këtë nga zelli për Tempullin dhe njëkohësisht për të treguar se nuk është kunër Perëndisë, por në unanimitet në një mendje me Atin. Prandaj mbrojti Tempullin nga shitblerjet e jashtëligjshme që bëheshin brenda tij. As kjo s’kishte mbetur pa u shprehur, Davidi profetizoi ngjarjen dhe predispozicionin me të cilin do të mbronte tempullin duke thënë: “Zelli i shtëpisë sate më hëngri” (Ps. 68(69) 10). Ka edhe diçka më të qartë se kjo, do të duhej të dorëzohej, të tradhëtohej prej atij që më përpara kishte qenë në tryezë me Atë. Shikoni se si vetë profeti profetizoi: “Ai që ngjëroi bukën me mua u ngrit kundër meje” (Ps. 40(41) 10). Kij kujdes se me këtë bie dakort edhe ungjillori: “Ai që ngjeu dorën në kupë bashkë me mua, ky do të më japë në duar” (Mat. 26. 23). Duhej të tradhëtohej, jo thjesht të jepej në duar, të shesë gjakun e tij të çmuar dhe të marrë të holla për atë. Dhe profeti nuk e fshehu as këtë, por shfaqën edhe marrëveshjen e turpëshme dhe për bisedën mes tyre thotë: “Mos hesht o Perëndi i lavdërimit tim, sepse gojë mëkatare dhe kobuese u çel kundër meje” (Ps. 108(109). 1). Vetë tradhëtari i penduar më pas për sa guxoi të bëjë edhe të hollat i flaku dhe u zhduk, duke lënë kështu vejushë të shoqen, jetimë fëmijët dhe shtëpinë të shkretë. Shiko si e përshkruan profeti këtë shkatërim: “Mbetshin jetimë bijtë e tij dhe gruaja e tij vejushë, të tërrbuar u sjellshin andej këtej bijtë e tij dhe kërkofshin ushqim larg prej vendeve shtëpisë të tyre të shkretuara” (Ps. 108(109) 9-10). Por edhe vendin e tij e zuri një tjetër, apostulli tjetër Mathia, sikundër parafoli profeti: “…tjetër marrtë vendin e tij” (Ps. 108(109) 8). Pasi u tradhëtua dhe arrestua me dashje u mblodh gjykatore e paligjë e judejve dhe kombeve dhe këtë e kishte parathënë profeti: “Më kot u menduan kombet” (Ps. 2. 1). Por nuk është se janë parathënë vetëm këto, por edhe heshtjen që ruajti i bindur pa nxjerrë zë ndonëse kundër tij u thanë shumë fjalë dhe akuza, Isaia e shpërfaqi duke thënë: “si qengji për therrje dhe i heshtur si dele që e çojnë për të qethur nuk e hapi gojën” (Is. 53. 7). Dhe duke treguar pamoralshmërinë e akuzës shtoi: “Në përuljen e tij gjykimi i tij u ngrit” domethënë askush nuk e gjykoi atë me drejtësi. Më pas sqaron edhe shkakun e vdekjes, se të gjitha sa vuajti nuk i vuajti si shkak i mëkateve të tija, pasi ai vetë ishte i pa mëkatshëm dhe pa të metë, por e dha veten për mëkatet e botës, sikundër u para tha: “…se nuk kishte mëkatuar dhe mashtrim nuk u gjend në gojë të tij” (Is. 53. 9). Prandaj tha edhe shkakun për të cilin e vranë dhe më pas shton edhe tjetër shkak: “Për mëkatet e populit tim u dhashë në vdekje” (po atje vargu 8). Sepse deshi të tregonte jo vetëm shkakun, por edhe përfitimin që erdhi nga kryqi dhe nga vdekja. Bëj kujdes si është profetizuar edhe kjo: “Ne të gjithë endeshim si dele. Secili ndiqte rrugën e vet dhe vetë Zoti bëri që të bjerë mbi atë paudhësia e të gjithëve ne” (Is.53. 6). Më pas duke qenë se judejtë do të ndëshkoeshin për sa guxuan profeti thotë: “Le t’i këputim prangat e tyre dhe le t’i heqim qafe litarët e tyre. Ai që rri në qiell do të qeshë Zoti do të tallet me ata. Atëherë do të flaës në zemërimin e tij dhe do t’i trondite në mërrinë e tij” (Ps. 2. 3-5). Po këtë e shprehu edhe Krishti në Ungjijtë kur thotë: “por, ata, armiqtë e mi, që s’më deshën të mbretëroj sillini këtu, therrini përpara meje” (Luk. 19. 27). Dhe pasi folën për vdekjen, nuk lanë pa përmendur dhe mënyrën e vdekjes. Davidi e shprehu kështu: “Çpuan duart dhe këmbët e mia. Mund të numëroj gjithë eshtrat e mia, hodhën sytë mbi mua dhe më vështrojnë” dhe vazhdon edhe pas kryqëzimit sepse thotë: “Ndanë midis tyre rrobat e mija dhe mbi këmishën time hodhën short” (Ps. 21(22) 17-19).

5 – Më pas shkroi se duhej të varrosej duke thënë: “Më vurë në gropë të poshtme në errësirë dhe në hijen e vdekjes” (Ps. 87. 7)(88. 6). Dhe se duhej të ngjallej ngrihej, bëj kujdes se edhe këtë e paratha: “Nuk e braktise në hadh shpirtin tim dhe as të shenjtin tënd në prishje” (Ps. 15(16) 10). Po të njëjtën gjë shpreh dhe Isaia me tjetër mënyrë: “I pëlqeu Zotit ta rrihte dhe ta bënte të vuajë. Duke flijuar veten e tij si flijim për mëkatin,… do të zgjatë ditët e tij dhe vullneti i Zotit do të përsoset tek ai. Ai do të shikojë frytin e mundimit të tij dhe do të jetë i kënaqur me anën e diturisë së tij, i drejti shërbëtori Im do të bëjë të drejtë shumë veta, sepse do të marrë përsipër paudhësitë e tyre. (Is 53. 10-11). Vdekja e tij pati si pasojë faljen e mëkateve të njeriut, sikundër thotë edhe vargu 12 “…Ai ka mbajti mëkatin e shumë vetave…”, se çliroi njerëzit nga demonët dhe këtë e shprehu po në të njëjtin varg “…Ai do të ndajë plaçkën e të fuqishmit…” gjë të cilën e arriu nëpërmjet vdekjes sikunder bëhet e ditur nga po ai varg “…se në vdekje e dorëzoi jetën e tij…”. Përsëri thotë se ai do të drejtojë botën: “ai do të shikojë pasardhës” dhe me zbritjen e tij në hadh tronditi fuqinë e tij, të gjitha i mbushi me zhrmë dhe tmerr dhe shkatërroi mbretërinë e tij akropolin, siç paratha Davidi duke thirrur e duke thënë: “Ngrini dyert o ju të parët fisnikët, hiquni o dyer të përjetëshme që të hyjë mbreti i lavdisë” (Ps. 23(24) 7). Nga ana tjetër Isaia me tjetër mënyrë thotë: “…do të thyhej dyert e bronxta dhe llozet e hekurt. Do të hap thesaret e errësirës dhe pasuritë e fshehura në vende të errëta” (Is. 45. 2-3) duke iu drejtuar hadhit nëpërmjet tij. Sepse, ndonëse ishte hadh në të mbaheshin shpirte të shenjta dhe enë të çmuara, Avraami, Isaku, Jakovi. Prandaj edhe tha thesaret e errësirës, sepse atje nuk kishte ndriçuar ende dielli i drejtësisë dhe as ishte shpallur predikimi i ngjalljes. Sepse pas ngjalljes nuk do të qëndronte bashkë me ëngjëjt as me kryeëngjëj apo me ndonjë fuqi tjetër ëngjëllore, por do të qëndrojë në fronin mbretëror, vër re si thotë Davidi: “I tha Zoti, Zotit tim. Rri në të djathtën time deri sa të ve armiqtë e tu nënë këmbë të këmbëve të tua” (Ps. 109(110) 1). Dhe më pas do të dërgonte apostojtë, gjë e cila u profetizua nga Isaia: “Sa të bukura janë mbi male këmbët e atyre që ungjillëzojnë paqe” (Is. 52. 7). Shiko se cilat pjesë të trupit lavdëron, këmbët, të cilat i çojnë kudo. Davidi gjithashtu tregon dhe mënyrën e qëndresës së nxënësve kur thotë: “Zoti u dha shumë forcë fjale atyre që ungjillëzojnë” (Ps. 67(68) 7). Nuk rezistuan me anë të armëve, as duke dhënë të holla, as me forcën trupore, as me ushtri ose diçka të këtillë, por vetëm më anë të fjalës, fjalë, e cila fshehte shumë forcë, e cila shfaqet në bërjen e mrekullive. Për këtë thotë profeti: “Zoti u dha shumë forcë fjale atyre që ungjillëzojnë” duke nënkuptuar me forcë mrekullitë. Se vërtetoi forcë të pa shprehur sa që dhe peshkatari dhe tagrambledhësi dhe tendabërësi me urdhëra të thjeshta ngjallin të vdekur, dëbojnë demonë, larguan vdekjen, u mbyllën gojën filozofëve dhe oratorëve, mundën mbretër dhe prijës, barbarë dhe helenë dhe çdo komb tjetër. Prandaj profeti ka folur mirë kështu, sepse të gjitha këto i bënë me këtë fjalë, dhe me forcën e saj të madhe transmetuan tek të vdekurit jetë, kthyen mëkatarët në të drejtë, të verbërve u kthyen shikimin dhe njëkohësisht shëronin sëmundjet trupore dhe shpirtërore. Nga u buronte kjo forcë? Nga Fryma e Shenjtë dhe kjo duket nga të thënat: “Ishin të rrafshuar mbushur me Frymë” (Vep. 2. 4). Profetizuan dhe burrat edhe gratë. Gjuhë në formë zjarri qëndroi mbi çdo apostull, të cilën e profetizoi Joeli: “Mbas kësaj do të ndodhë që unë do të përhap Frymën time në çdo mish, bijtë dhë bijat tuaja do të profetizojnë, pleqtë tuaj do të shohin ëndërra dhe të rinjtë vegime, dhe hir do të derdh mbi shërbëtorët dhe shërbëtoret e mia para se të vij dita e madhe e shaqes së Zotit” (Joel. 2. 28). “Dita e madhe e shfaqes” nënkupton atë për të cilën Fryma e ndriçoi dhe që do të vijë në të ardhmen. Vetë profeti profetizoi për shpëtimin pas besës: “Dhe kushdo që do të thërresë emrin e Zotit do të shpëtojë” (Joel. 2. 32).

6 – Eshtë thënë gjithashtu se do të dërgojë predikues në të gjithë botën që të mos mbetet asnjë që të mos ketë dëgjuar predikimin dhe kjo u profetizua. Dëgjo Davidin të thotë: “Në të gjithë botën u përhap jehona e tyre dhe fjalët e tyre deri në anët e botës” (Ps. 18(19) 5). Më pas tregon se ata predikuan sikur të kishin pushtet dhe se ishin më të fortë se mbretërit, thotë: “I tregove ata princër mbi gjithë tokën” (Ps. 44. 17 (45. 16). Sepse Petroja dhe Pavli ishin më të lartë se mbretrit dhe princat, gjë të cilën e tregojnë vetë gjërat. Pasi megjithë se mbretrit janë ende gjallë ndodh që të shfuqizohen rrëzohen ligjet e tyre, por ligjet e këtyre peshkatarve ndonëse kanë vdekur janë të themeluara fort dhe mbeten të pa tronditura, për më tepër ndonë se demonët, zakonet shumëvjeçare, e keqja, kënaqësia dhe shumë të tjera u kujdesën vepruan që t’i shkatërojnë. Këtë e shfaqën edhe profetët, se pasi të bëhen prijësa do të vazhdojnë të jënë të shumëdashur dhe të dëshiruar duke thënë: “Prandaj të rrëfejnë dëshmojnë në jetët” (Ps. 44. 17 (45. 16), që do të thotë do të falenderojnë dhe do të jenë mirënjohës se u dhe të tillë prijësa. Se edhe që predikimi u përhap në të gjithë botën dhe kjo u profetizua: “Më kërkoi dhe i dhashë kombet për trashëgim dhe anët më të poshtme të dheut për zotërim” (Ps. 2. 8). Përsëri tjetër profet thotë të njëjtën gjë: “gjithë toka do të mbushet me njohjen e Zotit si uji i shumtë që mbulon detin” (Is. 11. 9). Vëre dhe lehtësinë e predikimit: “Ata nuk do të mësojnë secili vëllanë e tij dhe të afërmin duke thënë: “Njihni Zotin” sepse të gjithë do të më njohin nga më i vogli tek më i madhi” (Jer. 31. 34). “dhe në ditët e fundme do të shfaqet mali i Zotit dhe në majën e tij do të duket shtëpia e Zotit dhe do të lartësohet më tepër se çdo mal dhe do të vërshojnë mbi të shumë popuj edhe kombe” (Is. 2. 2). Duke folur kështu për Kishën. Kisha do të jetë jo vetëm e qëndrueshme dhe e pamposhtur, por do të përbëjë faktor ndikojë marrëpjesë që të mbretërojë paqja në botë dhe do të fashiten nuk do të ketë më nga qytetet poliarkitë dhe monarkitë. Do të themelohet një mbretëri që do t’i përfshijë të gjithë dhe do të jetojnë më të shumën në paqe, jo si më përpara. Sepse më parë të gjithë artizanët madje edhe oratorët thirreshin në armë dhe ishin në gadishmëri për luftë. Të gjitha këto me ardhjen e Krishtit u shkatëruan dhe luftrat u kufizuan në vende të caktuara, gjë të cilën e tha edhe profeti: “Ai do të sigurojë drejtësinë midis kombeve dhe do të qortojë shumë popuj. Do t’i farkëtojë shpatat e tyre dhe do t’i kthejë në plugje dhe heshtat e tyre në drapërinj, një komb nuk ka për të ngritur më shpatën kundër një kombi tjetër dhe nuk do të mësojnë luftën” (Is. 2 4). Më përpara të gjithë jetonin brenda luftës, tani harruan edhe artin e luftës, madje më të shumtit as që e njohën ndonjëherë këtë art. Nese edhe tani bëhen luftra janë të pakta dhe jo të vazhdueshme siç bëheshin më përpara që në çdo komb shpërthenin mijra kryengritje. Madje profetët edhe trgojnë se nga cilët do të përbëhet Kisha, se do të përbëjnë një grigjë jo vetëm më njerëz me karakter të butë dhe jo vetëm të urtë dhe të vyrytshëm, por edhe nga njerëz me karakter të egër dhe të gjithë do të bëhen një Kishë. Dëgjo si e shprehu larmishmërinë e saj profeti: “Atëherë ujku do të kullosë bashkë më qengjin” (Is. 11. 6), nëpërmjet kësaj tregon thjeshtësinë e jetës së mbretërve. Dhe për të treguar se këto nuk iu referohen kafshëve, le të na thotë judeu kur ka ngjarë diçka e tillë. Sepse asnjëherë nuk ka kullotur sëbashku ujku me delen, por edhe nëse ndodh çfarë dobie do të kishte për njerëzimin që profeti ta përmendte? Nuk flet pra për kafshët por për njerëzit me sjellje të egër, për Skithët, Thrakët, Negrit, Indianët, Savromatët, Persët. Se të gjitha këto kombe u drejtuan nën një pushtet e tha edhe këtë profeti: “Dhe ata do të punojnë nën një zgjedhë dhe gjithsecili do t’i falet atij nga vendi i tij” (Urt. 3. 9). Do t’i falen atij thotë, jo vetm në Jeruzalem, por në të gjithë botën, sepse nuk urdhrohen gjithë njerëzit të mblidhen në Jeruzalem, por çdo njeri e kryen adhurimin e tij në atdheun e tij.

9 – Por gjërat njerëzore nuk bëhen kështu por krejtësisht ndryshe. Për sa kohë jetojnë njerzit e sukesshëm janë në lulëzim edhe ato që kanë lidhje me ta, por kur ata vdesin, së bashku me ata shkatërohen edhe ato. Këto mund t’i shikojë dikush të ngjasë jo vetëm tek ndonjë i pasur apo prijës, por edhe tek vetë mbreti. Sepse dhe ligjet e tyre shfuqizohen, portretet e tyre nxihen, kujtimi i tyre shuhet dhe emri i tyre harrohet. Madje edhe njerzit e tyre përbuzen, të cilët mëpërpara mund të lëviznin drejtonin ushtri dhe me një shenjë të transferonin bashki dhe qytete, të ndryshonin gjendjen e gjërave, madje të vrisnin dhe të thërrisnin të dënuarit e internuar. Por të gjitha shkatërrohen sado pushtet të kenë pasur më parë. Kurse në rastin e Krishtit ndodh krejtësisht e kundërta, sepse para kryqit gjërat ngjallnin dëshpërim. Juda e tradhëtoi, Petroja e mohoi, nxënësit e tjerë u shpërndanë, mbeti i vetëm në mes të armiqve, shumë nga ata që patën besuar u zmbrapsën. Mbas vrasjes dhe vdekjes - që ta mësosh se nuk ishte njeri i thjeshtë - e gjithë gjendja u bë e shndritshme dhe gazmore e hareshme shumë më shumë se e para. Petroja, korifeu i apostojve përpara kryqëzimit u dorzua tek kërcënimi i një portjereje duke u betuar se nuk e njihte. Ndërsa mbas kryqëzimit vrapoi në të gjithë botën, prandaj dhe u vranë një shumicë e madhe martirësh, sepse preferuan më mirë të vdisnin se sa të theshin atë që tha Petroja duke iu trembur kërcënimit të një portjereje. Që nga epoka e Petros pra të gjitha fshatra dhe qytete, por dhe në shkretëtirën e pa banuar dhe çdo vend të banuar shpallim besimin tonë tek i Kryqëzuari. Mbretër dhe gjeneralë, prijës dhe të nënështruar, shërbëtorë dhe të lirë, njerëz të thjeshtë, të urtë, jo të urtë dhe barbarë, të gjitha rracat njerëzore dhe e gjithë bota. Adhurimi i krishtit u përhap në të gjithë botën që të mësosh çdo të thotë: “vendi i prehjes së tij do të jetë i nderuar”. Ndërsa vendi ku u vendos trupi i të Kryqëzuarit ndonëse i vogël dhe i pavlerë tani është më i respektuar dhe i hijshëm se shumë oborre mbretërore dhe më i nderuar edhe se vetë mbretrit. “Vendi i prehjes së tij do të jetë i nderuar”. E çuditshme është se kjo nuk ndodh vetëm me atë, por edhe me nxënësit e tij. Ata të cilët arrestoheshin dhe përndiqeshin, që përçmoheshin dhe burgoseshin, që duruan shumë vuajtje pas vdekjes së tyre janë më të ndruar edhe se vetë mbretrit. Shiko se si ndodh kjo. Në mbretëreshën e qyteteve, në Romë të gjithë i braktisin të gjitha dhe shkojnë tek varri i peshkatarit dhe tendabërësit dhe mbreti dhe titullarë të lartë dhe gjeneralë. Në Konstandinopojë mbretrit shprehën dëshirën të varrosen jo pranë apostojve, por afër derës së tempujve dhe kështu mbretrit u bënë portjerë të peshkatarve. Dhe për këtë varrim të tyren nuk kanë turp por mburen jo vetëm ata por edhe pasardhësit e tyre. “vendi i prehjes - thotë - do të jetë i nderuar”. Do të kuptosh madhështinë e nderit kur të mësosh se kryqi ishte simbol i të mallkuarit dhe i vdekjes së turpshme. Nga të gjitha ekzekutimet vdekja mbi kryq konsiderohej e mallkuar. Nga kjo kuptoj se nga ata të cilët më përpara i kryenin padrejtësi Dia-s digjeshish, disa vriteshin me gurë dhe të jerë vdisnin me mënyra të tjera. Ndërsa ai që kryqëzohej, varej mbi dru nuk vuante vetëm për të keqen që kish bërë, por edhe se konsiderohej i mallkuar me dënimin e tmerrshëm që ndëshkohej. Sepse shkrimi thotë: “I mallkuar kushdo që varet mbi dru” (Deut. 21. 23). Ky simbol i mallkimit dhe i ndëshkimit ekstrem të cilit të gjithë i largoheshin tani u bë i dëshiruar i pëlqyeshëm, sepse as kurora mbretërore nuk zbukuron kokën kaq sa kryqi që është më i çmuar se çdo stoli. Ai që më përpara shmangej me frikë nga të gjithë tani është (simboli) shenja më e kërkuar nga të gjithë. Aq sa gjendet kudo, tek prijsat, tek nënshtetasit, tek gratë, tek burrat, tek të virgjërit dhe të martuarit, tek shërbëtorët dhe të lirët. Çdo ditë të gjithë e bëjnë këtë shenjë në pjesën më të rëndësishme të trupit dhe e mbajnë me vete çdo ditë pasi e shënojnë (e bejnë) mbi ballë. Kryqi gjendet mbi Tryezën e Shenjtë, në dorëzimet e priftërinjve, po ai shkëlqen në Falenderimin Hyjnor së bashku me Trupin e Krishtit. E sheh gjithkush të jetë kudo, nëpër shtëpitë, në trgjet, në shretëtira, në rrugë, në male, në kodra, në det, në lugina dhe në anije dhe ishuj, në shtratet, në veshjet, në armë, në martesa, në bankete, në enë të arta dhe të argjendta, në margaritarët, në tikografitëë, në trupat e gjallesave të sëmura, në trupat e të demonizuarve, në luftë dhe në paqe, gjatë ditës dhe gjatë natës, në grupet e dëfryesve edhe të sportistëve. Kaq e kërkuar u bë prej të gjithëve kjo dhuratë e çmuar, ky hir i pashprehur. Askush nuk turpërohet më në mendim se është simbol i vdekjes së mallkuar, port ë gjithë mburemi për atë më shumë se për kurorën dhe për stemat dhe se për rrjeshtat e shumta të margaritarëve. Kështu jo vetëm që nuk hidhet tej (largohet), por është i dëshiruar, i dashur dhe i kërkuar nga të gjithë, shkëlqen dhe gjendet nëpr muret e shtëpive, nëpër maja, nëpër libra, në qytete dhe në fshatra, në vende të babuara dhe të pa banuara. Me kënaqësi pra do të pyesja dhe të më përgjigjej idhulltari, që kryqi simboli i ndëshkimit të vdekjes së mallkuar të jetë i dëshiruar dhe i kërkuar nga të gjithë, nëse fuqia e atij që u kryqëzua nuk është e madhe.

10 – Nëse ti mendon se kjo nuk është asgjë dhe vazhdon të sillesh me paturpësi, të mbyllësh sytë përpara së vërtetës dhe të jesh i verbër përpara dritës do të të tregoj tani me fakte të tjera se sa lartë është kjo. Cilat janë këto fakte? Gjykatsit zbatojnë lloje të ndryshme torturash, drurin, kamzhikun, kthetrat metalike, plumbçet, të cilat i çajnë trupat dhe i ndajnë gjymtyrët (pjesët) nga njëra tjetra. Kush do të vendoste që këto mjete toruruese t’i sjellë në shtëpinë e tij? Më të shumtit a nuk i urrejnë ndërsa disa i konsiderojnë mjete parashimi (falli) dhe nuk pranojnë as edhe t’i prekin? A nuk largohen prej tyre dhe as nuk hedhin shikimin nga ato? Diçka e tillë ishte edhe kryqi më përpara, madje më këq se kaq. Sepse siç thashë dhe më lart ishte symbol jo vetëm i vdekjes, por i vdekjes së dhimbshme dhe të turpshme. A mund të më thuash pra si tani u bë kaq i këtkuar, i dashur dhe i preferuar nga të gjithë. Si është i kërkuar nga të gjithë ky dru mbi të cilin u shtri dhe u kryqëzua trupi i shenjtë? Dhe të gjithë pasi marrin nga një copkë të vogël prej tij e përarojnë dhe e varin në qafë, burra dhe gra dhe stolisen me atë megjithëse ky ishtë simbol ndëshkimi dhe dënimi? Por ai që krijoi gjithëçka dhe njëkohësisht i transformoi, që çliroi botën nga kaq ligësi dhe vendosi dheun në qiell, ai edhe këtë objekt që ishtë mjet vuajtjeje i vdekjes së turpshme e latësoi mbi qiejtë. Të gjitha këto duke i para parë profeti tha: “dhe vendi i prehjes së tij do të jetë i nderuar” sepse ai simbol i vdekjes u lartësua me shumë bekim duke u bërë mur i cili ofron shumë siguri, gëzohu o plagë e djallit, fre i demonëve, famë e fuqisë së Krishtit. Ai e vdiq vdekje, ai theu dytert e hekurta të ferrit, dërmoi kyçet e hekurta, shkatërroi akropolin e djallit, këputi fijet e mëkatit, shpëtoi gjithë botën që ishte e dënuar, ndaloi ndëshkimin hyjnor të drejtuar kundër njerëzimit. Por çfarë them? Ato që nuk mundi të arrijë ndarja e detit, guri i thërmuar, ndryshimi i rrugës së resë, mana që ndahej çdo ditë në mijra judej për dyzet vjet, ligji dhe mrekulli të tjera që iu ndodhën në shkretëtirë dhe në Palestinë, këto i realizoi kryqi, jo vetëm në një komb, por në të gjithë botën, kryqi, simboli i të mallkuarit që të gjithë e shmangnin dhe i largoheshin një vdekjeje të tillë, kryqi simboli i dhimbjes, mbas vdekjes së të Kryqëzuarit ai arriti që të gjitha të bëhen me shumë lehtësi.

[I KTHYERI]

Nuk do te te kthej ndonje pergjigje te kenaqeshme per ty, por po te them se kete teori qe quhet "Kriticizem i Larte", e njoh dhe njoh edhe menyren se si ai perpiqet qe te argumentoje. E vetmja gje qe do te te them me shume respekt, eshte se si teori ka shume kohe qe nuk zbatohet me mbi Biblen, por vetem studiohet neper shkolla teologjike si dicka qe ka ekzistuar. Sot asnje studiues serioz nuk ve ne dyshim Ungjijte dhe ate qe ata transmetojne.



Me dashuri qe buron nga Krishti Perendi per te gjithe.

[I KTHYERI]

Më fal që e vonova përgjigjen, por mendoj se mund të kemi dhënë një përgjigje më të mirë me aq sa Perëndia na ka ndriçuar. Le të vazhdojmë më tej.

“Do ta njihni të vërtetën dhe e vërteta do t’iu bëjë njerëz të lirë” (Joani 8:32) “Por skllavi nuk ri përgjithmonë në shtëpi, ndërsa Biri rri përgjithmonë. Pra nëse Biri do t’ju bëjë të lirë, do të jeni me të vërtetë të lirë” (Joani 8:35-36). Dhe për më tepër Ai thotë: “Unë jam Rruga, e Vërteta dhe Jeta” (Joani 14:6). Citova këto pjesë që të mos krijohet pështjellim mbi citimin që ju keni bërë në shkrimin tuaj.
Në këtë moment do të citoja shprehjen e famshme të Pompeit të Madh që thotë: “Se të jetosh nuk është e rëndësishme, por të udhëtosh po…”. Atëherë le të fillojmë të udhëtojmë në njohjën e së vërtetës, për tu bërë të lirë. Ju thoni se e vërteta të bën të lirë dhe për ne të krishterët kjo e vërtetë është Perëndi-Njeriu Jisu Krisht. Por ka diçka që do të ta them që në fillim të këtij shkrimi se, jam i sigurtë që do të më thuash se këto janë pjesë që ti i quan: “shtesa dhe ndryshime të shumta të Biblës…”, por unë do të të citoj nga po e njëjta Bibël që edhe ti ke cituar dhe ke treguar që Jisu Krishti është Njeri. Le të vazhdojmë.
Ju më thoni se Ai është njeri, kini shumë të drejtë dhe nuk ju ku kundërshtoj, me këtë dëshmi më jepni mundësinë që unë të flas vetëm për Hyjninë e Tij, sepse ne të krishterët e njohim dhe e pranojmë si Perëndi të vërtetë dhe Njeri të vërtetë: “Duke ndjekur Etërit e Shenjtë ne mësojmë me një zë që Biri i Perëndisë dhe Zoti Ynë Jisu Krisht duhet të rrëfehet si një dhe i njëjti Person, dhe Ai është i përsosur si Hyjni dhe i përsosur si Njeri, Perëndi i Vërtetë dhe Njeri i Vërtetë, i përbërë me një shpirt të arsyeshëm dhe trup njerëzor, dhe që ka të qenët një më Atin përsa i përket Hyjnisë së Tij dhe që ka të qenët një me ne përsa i përket njerishmërisë së Tij; i bërë në të gjitha si ne, me përjashtim vetëm të mëkatit; i lindur prej Atit përpara gjithë jetëve sipas Hyjnisë së Tij: por në kohë të fundit, për ne njerëzit dhe për shpëtimin tonë, u lind prej Virgjëreshës Mari, Hyjlidëses sipas njerishmërisë së Tij. Ky Jisu Krisht i vetëm dhe i njëjti, i vetëmlinduri Bir i Perëndisë, duhet të rrëfehet që ka dy natyra, të papërziera, të pandryshuara, të pandara dhe të paveçuara dhe këto dy natyra i ruajnë veçoritë e tyre, të bashkuara në një Person dhe jo të ndara në dy persona, por si një dhe i njëjti Bir i vetëmlindur, Perëndi Fjalë, Zoti ynë Jisu Krisht, si thanë dhe profetët e lashtë për Atë dhe si Jisu Krishti na ka mësuar, dhe si Besorja e Etërve na është dhënë”. Ky është besimi Orthodhoks mbi atë se si ne e njohim Jisu Krishtin.
Le të fillojmë me disa pyetje? E para çfarë na thotë Ungjilli për Të? E dyta çfarë na thonë apostujt e Tij për Të, dhe si e pranuan të krishterët e parë Atë? Le të fillojmë. Çfarë na thotë Umgjilli për Të.

1. I përndjekur që në fillim (Mateu 2:1-18).
2. Krerët e Judenjve ngrihen kundër Tij sepse ai flet si Perëndi (Marku 2:5-7)
3. Ai dhe Ati janë një (Joani 10:30)
4. Ai identifikon veten me Jahven (Joani 8:59)
5. Ai është shpëtimtari i botës (Joani 4:42)
6. Ai barazon veten me Perëndinë (Joani 5:18)
7. Ai jep jetë (Joani 5:21)
8. Ai ka jetë në vetvete (Joani 5:26)
9. Ai është Perëndi, Ai është Fjala, Ai është nga fillimi, Ai është krijuesi i të gjithave Ai është jeta. (Joani 1:1-4)
10. Ai është Biri i Perëndisë (Joani 1:34; 1:49; 3:18; 5:25; 9:35; 10:36; 11:27; 19:7; gjithashtu nga Ungjilli pas Mateut 26:63-64; 27:39-41; nga Ungjilli sipas Markut 14:61-63; nga Ungjilli pas Llukajt 22:70-71).
11. Ai bën atë që bën Ati (Joani 5:19)
12. Ai do të ngjallë të vdekurit (Joani 6:40)
13. Ai është Bariu i Mirë (Joani 10:11)
14. Ai është Ngjallja dhe Jeta (Joani 11:25-27)
15. Bota e urren (Joani 15:18-19) Pse?Për veprat e tij (Joani 15:23-25)
16. Ai mundi botën (Joani 16:33)
17. Ai ekziston me Atin para se të bëhej bota (Joani 17:5)
18. Ai është një me Atin (Joani 17:20-22)
19. Ai bëri më shumë se sa librat mund të mbajnë (Joani 21:25)
20. Ai është Biri i Perëndisë së Gjallë (Mateu 16:16-17)
21. Ai është Zoti (Mateu 22:41-46; Marku 12:35-37;Llukai 20:41-44)
22. Demonët dëshmojnë dhe dridhen para Tij (Mateu 8:29;Marku 5:7;Lluka 8:28)
23. Ai ngjall të vdekurit (Lluka 8:53-54;Mateu 8:24-25;Marku 5:35-43;Joani 11:1-45;Joani 5:16-47)
24. Lexo edhe (Joani 8:12-36 dhe po aty 56:59)
25. Lexo (Veprat e Apostujve 2:14-36; 3:13-16; 4:11-12; 7:55-60; 8:37)
26. DHE TË GJITHA U SHKRUAN QË…(JOANI 20:31)

Edhe po të lexojmë të gjitha letrat e Apostujve do të shohim që ata thëksojnë fuqishëm Hyjninë e Jisu Krishtit. Dhe ishte ky besim që ndryshoi ata frikacakë që e lanë Jisu Krishtin dhe ikën kur Ai u arrestua. Është ky besim për të cilin Apostujt dëshmuan edhe me jetën e tyre. Po të përmend: Pjetrin e Kryqëzuan, Andrean e Kryqëzuan, Mateun e Dogjën të Gjallë, Jakovin e Therën me Thikë, Simon Zillotin e Kryqëzuan, Filipin e Varën kokëposht, Jakovin e Zevedeut e Therën, Vartholomeun e Kryqëzuan, Judën e Tadeut e Vranë me Shigjeta, Thomanë e Vranë me Shigjeta, Matthia Vdiq nga Torturat, Pavlit i Prenë Kokën, vetëm Ungjillori Joan pati vdekje natyrore.Dhe arsyeja e ekzekutimeve ishte se ata nuk pranonin të mohonin Jisu Krishtin Perëndinë e tyre. Dhe për këtë Blez Paskal thotë: “Pranoj lehtë ato ngjarje, për të cilat ata që i panë pranuan të vdesin si martirë”. Dhe me shumë bindje do të thoja se ishte e vërteta ajo që i udhëhoqi Apostujt në predikimin e tyre. Ishte e vërteta e predikimit të Jisu Krishtit të Kryqëzuar që i frymëzonte ata, gjë që ishte skandal për Grekët që kërkonin dituri dhe marrëzi për Judenjtë që kërkonin shënja (1 Korinthianët 1:22-23). Nga sa më lart Apostujt në asnjë moment nuk e vunë në dyshim asnjëherë Hyjninë e Jisu Krishtit, dhe këtë besim ata e transmetuan edhe tek të tjerët.
Le të shohim tani se si ata që ishin pranë Apostujve dhe pas tyre na e transmetojnë këtë besim. Fillojmë me Shën Klementin pershkopin e Romës në vitin 95 pas Krishtit ai shkruan. “Kjo është mënyra, të dashur miq, në të cilën gjejmë shpëtimin, Jisu Krishtin, Kryepriftin e ofrimeve tona, mbrojtësin dhe ndihmuesin e dobësive tona. Nëpërmjet Tij ne kundrojmë lartësitë e qiellit. Tek Ai ne shikojmë të pasqyruar fytyrën e pastër dhe të shkëlqyeshme të Perëndisë. Nëpërmjet Tij sytë e zemrave tona janë hapur. Nëpërmjet Tij marrëzitë tona dhe botëkuptimi i errët vjen në dritë. Nëpërmjet Tij Zoti ka shprehur vullnetin se ne duhet të shijojmë dije të përjetshme; “rrezatimi i madhështisë hyjnore të të cilit është kaq më i lartë se i engjëjve, sa ç’është i ndryshëm emri që trashëgoi”. Sepse është shkruar: “ Ai që bën engjëjt erëra dhe shërbëtorët e Tij gjuhë zjarri”. Por për Birin e tij, ja se çfarë tha Mjeshtri: “Ti je Biri im: sot të kam lindur. Më kërko dhe do të të jap kombet për trashëgim dhe fundet e botës do jenë nën pushtetin tënd”. Dhe përsëri Ai i thotë: “Qëndro në të djathën time derisa të bëj armiqtë e tu fron për këmbët e tua”. Cilët quhen “armiqtë”? Ata të cilët janë të pandershëm dhe kundërshtojnë vullnetin e Tij”. Gjithashtu ai thotë: “Apostujt e morën ungjillin për ne prej Jisu Krishtit; Jisui, Krishti, u dërgua prej Perëndisë. Si rrjedhim, Krishti është prej Perëndisë dhe apostujt prej Krishtit. Në të dy shembujt procedura e urdhërave varet prej vullnetit të Perëndisë. Dhe kështu apostujt, pas marrjes së urdhrave dhe të të qenurit plotësisht të sigurt për Ngjalljen e Zotit tonë Jisu Krisht dhe të sigurt për fjalën e Perëndisë, shkuan, edhe me mbështetjen e Shpirtit të Shenjtë, të predikojnë lajmin e mirë se Mbretëria e Perëndisë do të vijë. Ata predikuan në vende e qytete dhe emëruan zëvendësit e tyre të parë, pasi i provuan prej Shpirtit, për të qenë peshkopët dhe dhjakonët e besimtarëve të ardhshëm. Kjo nuk ishte e re, pasi Shkrimi kishte përmendur peshkopët dhe dhjakonët shumë kohë më parë. Kjo është arsyeja që diku në Shkrim thuhet: “Do të emëroj peshkopët e tyre në drejtësi dhe dhjakonët e tyre në besim”.
Edhe Shën Igni peshkopi i Antiokisë martirizuar në vitin 110, nxënës i apostujve në të gjitha lëtrat që ai ka shkruar dëshmon fuqishëm mbi Hyjninë e Jisu Krishtit dhe ai dëshmon se Ai është Perëndi “të bashkuar dhe të zgjedhur me pësimin e vërtetë dhe vullnetin e Atit e të Jisu Krishtit, Perëndisë tonë…”. Edhe Shën Polikarpi i Smirnës martirizuar në vitin 156 dëshmon në martirizimin e tij dhe thotë: “Por ndërsa Polikarpi hyri në arenë, një zë u dëgjua prej qiellit: “Bëhu i fortë dhe trim, Polikarp!” Asnjë nuk e pa atë që fliste, por njerëzit tanë, të cilët ishin të pranishëm, e dëgjuan zërin. Dhe kur u afrua u bë një zhurmë e madhe nga ata që morën vesh se u arrestua Polikarpi. Megjithatë, prokonsulli e pyeti nëse ai ishte Polikarpi. Dhe kur pohoi se ai ishte, prokonsulli, duke u përpjekur ta bindë që të mohojë besimin, i tha: “Ki respekt për moshën” dhe gjëra të tjera që zakonisht thuhem pas fjalëve: “Betohu për Çezarin”, “Ndrysho mendje”, thuaj: “Vdekje ateistëve!” Polikarpi, me një pamje të vendosur e serioze, vështroi gjithë atë turmë idhujtarësh të paligj në arenë, drejtoi dorën nga ata dhe klithi duke parë lart në qiell: “Vdekje ateistëve!” Por konsulli ishte këmbëngulës dhe i tha: “Bëj betimin dhe unë do të të liroj. Mallkoje Krishtin!” Polikarpi i tha: “Për tetëdhjetë e gjashtë vjet unë i kam shërbyer Atij, dhe Ai kurrë nuk më ka bërë ndonjë të keqe. Si mund ta mallkoj Zotin tim i cili më ka shpëtuar?”Dhe ndërsa prokonsulli këmbëngulte ende dhe i thoshte: “Betohu për Çezarin”, ai iu përgjegj: “Në qoftë se ju më kot mendoni se unë do të betohem për Çezarin, ashtu siç thoni ju, dhe shtireni se nuk e dini se kush jam unë, atëherë dëgjoni qartë: unë jam i krishterë. Por në qoftë se ju dëshironi të mësoni doktrinën e krishterë, caktoni një ditë dhe më dëgjoni”. Prokonsulli tha: “Përpiqu të bindësh popullin”. Polikarpi i tha: “Ta drejtova ty fjalën sepse na kanë mësuar që autoritetve dhe pushtetarëve, që janë caktuar nga Perëndia, t’u japim nderin që u takon, nder i cili nuk na dëmton. Por ata nuk i quaj të denjë për t’u mbrojtur përpara tyre”. Prokonsulli i tha: “Unë kam bishat e egra. Do të të hedh tek ato nëse nuk ndryshon mendje”. Polikarpi i tha: “Thirri ato. Pendimi për të kaluar nga më e mira tek më e keqja nuk na është lejuar, por është fisnike të ndryshosh nga ajo që është e gabuar për tek ajo që është e drejtë”. Dhe përsëri prokonsulli i tha: “Do të të djeg në zjarr nëse përbuz bishat e egra dhe nëse nuk ndryshon mendim”. Por Polikarpi i tha: “Zjarri me të cilin më kërcënoni djeg për një orë dhe shuhet pas pak. Por ju nuk e njihni zjarrin e gjykimit të ardhshëm dhe të dënimit të pëtjetshëm i cili është caktuar për të pabesët. Por përse vonoheni? Bëni, pra, çfarë dëshironi”. Kur ai tha këto gjëra dhe shumë të tjera përveç këtyre, u mbush me kurajo dhe gëzim dhe fyryra e tij u mbush me hir, dhe jo vetëm që nuk u spraps i trembur nga gjithë sa iu thanë, por përkundrazi, prokonsulli dërgoi lajmësin e tij në mes të arenës për të shpallur tre herë: “Polikarpi pohoi se është i krishterë”. Kur lajmëtari dha këtë lajm, e gjithë turma e idhujtarëve dhe judenjve të cilët jetonin në Smirnë, thirri me zemërim të pakontrollueshëm: “Ky është mësuesi i Azisë, ati i të krishterëve, shkatërruesi i perëndive tona, i cili u mëson shumë vetave të mos flijojnë dhe të mos nderojnë perënditë”. Duke thënë këto, i kërkuan asiarkut Filip të zgjidhte një luan dhe t’ia lëshonte Polikarpit. Por ai tha se kjo nuk ishte e mundur, pasi bishat e egra ishin mbyllur në kafaze. Pastaj ata vendosën të bërtisnin njëzëri që Polikarpi të digjej i gjallë. Vegimi që iu shfaq atij për nënkresën që digjej ndërsa ai lutej, duhej të përmbushej. Ai u kthye nga besimtarët që ishin me të dhe në mënyrë profetike u tha: “Unë duhet të digjem i gjallë”. Pastaj gjërat ndodhën me një shpejtësi të tillë, më shpejt nga sa mund të tregohen. Turmat menjëherë mblodhën dru dhe shkarpa nga punishtet dhe banjat, sigurisht dhe të ndihmuar nga judenjtë, siç ndodhte gjithmonë. Kur zjarri ishte gati dhe ai ishte zhveshur, zgjidhi brezin dhe donte të hiqte dhe këpucët, gjë që nuk kishte mundur ta bënte më parë pasi besimtarët nguteshin kush të prekte i pari trupin e tij. Ai kishte qenë gjithmonë i nderuar në jetën e tij të shenjtë, madje edhe përpara martirizimit. Pastaj filloi puna për përgatitjen e turrës së druve. Kur ata deshën ta gozhdonin, ai u tha: “Më lini siç jam. Ai që më ka dhuruar fuqinë për të duruar zjarrin, do të më japë edhe fuqinë për të qëndruar brenda tij, pa pasur nevojë për sigurinë që do të më jepni ju me gozhdët tuaja”. Kështu, ata nuk e gozhduan, por e lidhën. Dhe me duart e lidhura prapa ai dukej si një dash fisnik, i marrë nga tufa dhe i gatshëm për therore, një blatim për t’u djegur dhe i pranueshëm tek Perëndia. Atëherë ai vështroi lart në qiell dhe tha: “Zot Perëndi i Tërëfuqishëm, Atë i birit tënd të dashur e të bekuar Jisu Krishtit, nëpërmjet të cilit ne të njohëm plotësisht Ty, “Perëndi i engjëjve, i fuqive e i gjithë krijesës” dhe i çdo brezi të drejtë që jeton pranë teje; të lavdëroj që më bëre të denjë këtë ditë dhe këtë orë që të numërohem me dëshmorët me kupën e Krishtit tënd, që të ngjallem në jetën e pëtjetëshme me shpirt dhe trup në pavdekësinë e Shpirtit të Shenjtë, bashkë me të cilët le të bëhem i pranueshëm sot përpara teje, si fli i pastër dhe i pranueshëm, siç e përgatite, m’a shfaqe dhe e plotësove, Perëndi i vërtetë dhe i pagënjeshtërt. Prandaj të lavdëroj për të gjitha, të bekoj dhe të madhështoj nëpërmjet kryepriftit të përjetshëm e qiellor, Jisu Krishtit, birit tënd të dashur, nëpërmjet të cilit dhe bashkë me të dhe me Shpirtin e Shenjtë të përket lavdia, tani e në shekujt e ardhshëm. Amin”. Kur tha “amin” dhe plotësoi lutjen, njerëzit që merreshin me zjarrin e ndezën atë. Dhe kur flaka vezulloi, ne, të cilëve na u dha të shihnim, pamë një mrekulli. Dhe ne jemi ruajtur që t’u tregojmë të tjerëve se ç’ndodhi. Zjarri u bë si një dhomë në formë kubeje dhe krijoi një mur rreth trupit të dëshmorit. Ai qëndronte në mes, jo si mish i djegur, por si bukë që piqej apo si ar ose argjend që pastrohej në furrë. Ne nuhatëm një aromë të këndshme, si ajo e temjanit ose e aromatizantëve shumë të çmuar. Më në fund, kur të paligjtë panë se trupi i tij nuk digjej nga zjarri, urdhëruan një xhelat të shkonte tek ai dhe ta godiste me thikë. Kur ai e bëri këtë, çnjë pëllumb dhe] një sasi e madhe gjaku shpërtheu, aq sa zjarri u shua dhe i gjithë populli u mrekullua se si mund të kishte një ndryshim kaq të madh midis të pabesëve dhe të zgjedhurve. Sigurisht që i tërëadmiruari Polikarp ishte një nga të zgjedhurit. Gjatë kohës që ishte midis nesh e tregoi veten si një mësues apostolik, profet dhe peshkop i Kishës Katolike të Smirnës. Me të vërtetë, çdo thënie e thënë prej tij ishte përmbushur dhe do të përmbushet”. Gjithashtu Shën Irineu dëshmon dhe thotë në librin “Kundër Herezive”: “Më jehon ende në veshët e mij predikimi i Apostujve dhe doktrina e tyre qëndron para syve të mij”. Po cilët të të përmend më tej; Shën Klementin e Aleksandrisë, Shën Justin Filozofin, Shën Qiprianin, Shën Agustinin, Shën Athanasin, Shën Vasilin e Madh, Shën Grigor Theologun, Shën Joan Gojartin etj, etj të cilët me jetën dhe veprat e tyre dëshmuan se kjo vepër shpëtimtare është “vepra e atij që jeton dhe jo e atij që ka vdekur dhe për më tepër vepra e Perëndisë”.
Me shumë citime më tregoje se Ai është Njeri, por do të të them më shumë ashtu si thotë Shën Grigor Theologu LEXO “Ne sigurisht e kemi kuptuar Hyjninë e Birit dhe e predikojmë nga dëshmi të larta dhe të mëdha. Emërtohet: Perëndi, Fjalë, në fillim, me fillimin, fillimi: “në fillim ishte Fjala dhe Fjala ishte pranë Perëndisë dhe Fjala ishte Perëndi” (Joani 1:1) dhe “me ty fillimi”(Psalmi 109:3) dhe “unë kam thirrur brezat që nga fillimi”(Isaia 41:4) ngaqë është Bir i vetëmlindur, “i vetëmlinduri Bir, që është në gjirin e Atit, është ai që e ka bërë të njohur”(Joani 1:18). Emërohet gjithashtu Rrugë, e Vërtetë, Jetë, Dritë: “Unë Jam Rruga e Vërteta dhe Jeta” (Joani 14:6) dhe “ Unë Jam drita e botës” (Joani 8:12); dituri, fuqi: “Krishti, fuqi e Perëndisë dhe Urtësi e Perëndisë” (1 Korinthianët 1:24) shkëlqim, karakter, ikonë, vulë: “ai duke qenë shkëlqimi i lavdisë së tij dhe vula e qënies së tij”(Hebrenjtë 1:3) dhe “ikona e mirësisë” (Urtësia e Solomonit 7:26) dhe “ mbi të Ati, dmth Perëndia vuri vulën e tij” (Joani 6:27)
Gjithashtu Zot, Mbret, Ai që Jam, i Gjithëpushtetshmi: “Zoti bëri që nga qielli të binte zjarr nga ana e Zotit”(Zanafilla 19:24) dhe “ shkop drejtësie është shkopi i mbretërisë tënde” (Psalmi 44:7) dhe “ai që ishte, është dhe do të vijë, i gjithëpushtetshmi” (Zbulesa 1:4-8;4:8;11:17;16:5)
Këto fjalë dhe shumë të tjera të kësaj fuqie, karakterizojnë në mënyrë të qartë, Birin. Asnjë nga këto nuk është e fituar më pas, as u shtua më vonë në Birin ose në Shpirtin, ashtu si as edhe në vetë Atin. Sepse përsosmëria nuk arrihet me anë të shtesave. Nuk ekzistonte kohë që Ati ishte pa Fjalën, ose që nuk ishte At, apo që nuk ishte i vërtetë, ose që ishte pa urtësinë, ose pa fuqinë, ose pa jetën, shkëlqimin, mirësinë. Më numëro dhe ti fjalët që ti i përdor me besim të keq, si “Perëndia im dhe Perëndia ynë” (Joani 20:17) “Më i madh”(Joani 14:28) “Krijoi” (Fjlaët e Urta 8:22) “Bëri” (Veprat e Apostujve 2:36;Hebrenjtë 3:2) “Shenjtëroi” (Joani 10:36). Nëse dëshiron që u bë dhe shërbëtor (Isaia 42:1;Filipianët 2:7) dhe vartës (Filipinaët 2:8) e dha (Joani 18:9-11; 3:35) e mësoi (Hebrenjtë 5:8) mori urdhër (Joani 10:18;15:10) e ka dërguar (Joani 5:36;9:4;20:21) se “nuk është e mundur” të bëjë diçka nga vetja e tij (Joani 5:19) ose të thotë (Joani 12:49;8:28), ose të gjykojë (Joani 8:15;12:47) ose të falë (Marku 10:40;Mateu 20:23) apo të dëshirojë (Mateu 26:39;Joani 5:30). Për më tepër dhe këto: padijen (Marku 13:32;Mateu 24:36) nënshtrimin (Lluka 2:51;1Korinthianët 15:2 lutjen (Lluka 3:21;6:12) përgjërimin (Lluka 2:46;Joani 11:34) përparimin (Lluka 2:52) përsosjen (Lluka 13:32;Hebrenjtë 2:10). Nëse dëshiron, shto dhe ato që janë më të ulta se këto, gjumin (Mateu 8:24) urinë (Mateu 4:2;Lluka 4:2) lodhjen (Joani 4:6) lotët (Joani 11:35;Hebrenjtë 5:7) ankthin (Marku 14:33;Lluka 22:44) dekurajimin (Marku 14:37). Ndoshta me tallje do të përmendësh kryqin dhe vdekjen, sepse Ngjalljen dhe Ngjitjen mendoj se do t’i lësh mënjanë, ngaqë në këto gjendet edhe diçka që është më lart se pikpamjet tona. Do të thoshe tashmë dhe shumë të tjera që s’kanë lidhje me këto nëse dëshiron t’a bësh Perëndinë njerëzor dhe të papranueshëm sipas mendimit tënd, por për ne i vërtetë dhe i të njëjtit nderim me Atin. Secila nga këto, sigurisht nuk është e vështirë të shpejgohet me mënyrë analitike, pa u ofenduar aspak besimi i drejtë dhe kështu të ndriçohet pengesa e letrës, nëse me të vërtetë pengohesh dhe nuk bën keq me dëshirën tënde. Me dy fjalë, ato që janë më të larta jepi tek Hyjnia, domethënë në natyrën që është më lart dobësive njerëzore, ndërsa më të ultat në përbërjen e cila për hirin tënd u zbraz (Filipianët 2:7) u mishërua dhe, nuk e quaj keq të them, u bë njeri (Filipianët 2:7) dhe pastaj u lartësua (Marku 16:19;Lluka 24:51;Veprat e Apostujve 1:9) në mënyrë që me shkatërrimin e mendimeve të tua mishore dhe tokësore të mësosh të jesh më i lartë dhe të bashkudhëtosh me Hyjninë dhe të mos të jesh i dhënë tek ato që duken, por të bashklartësohesh tek shpirtëroret dhe të mësosh çfarë thuhet për natyrën Hyjnore dhe çfarë thuhet për atë njerëzore. Ky, të cilin tani ti e përbuz, egzistonte një kohë që Ky ishte më lartë se ty. Ky, që tani është njeri atëherë egzistonte thjesht Perëndi. Mbeti ajo që ishte dhe atë që nuk ishte e fitoi. Në fillim ishte si pa shkak; sepse cili është shkaku i Perëndisë? Por më vonë u bë njeri për një shkak: (dhe ky shkak ishte të shpëtosh ti, që pikërisht për këtë përbuz Hyjninë, sepse dënjoi të veshë trupin njerëzor). Dhe duke pasur si lidhje mendjen u bashkua me trupin dhe Perëndia u bë njeri mbi tokë. Mbasi njeriu u bashkua me Perëndinë dhe u bë një, me epërsinë e një natyre më të lartë, në mënyrë që unë të bëhem kaq Perëndi, sa ai njeri.
U lind, por ishte dhe i lindur, nga grua (Galatianët 4:4) por dhe Virgjëreshë (Isaia 7:14;Mateu 1:23). Kjo është njerëzore, ajo është hyjnore. Pa At këtu poshtë, por edhe pa nënë atje lart. Gjithë kjo është shtatzani hyjnore, por u njoh nga profeti i cili ndodhej gjithashtu në bark dhe kërceu përpara Fjalës (Lluka 1:41), për të cilin edhe u lind. U mbështoll me pelena (Lluka 2:7), por doli nga pelenat e varrit me ngjalljen e tij (Lluka 24:12;Joani 20:6-7). U shtri në grazhd (Lluka 2:7) por u lavdërua nga ëngjëjt (Lluka 2:9) u lajmërua nga ylli (Mateu 2:2) dhe u adhurua nga magët (Mateu 2:11). Si ti pengohesh në ngjarjen dhe nuk analizon atë që kuptohet? U largua në Egjipt (Mateu 2:13), por në ikje rrëzoi idhujt. Nuk kishte formë as bukuri (Isaia 53:2) për judenjtë, por për Davidin ishte i mirë në bukuri, më i lartë se të gjithë njerëzit (Psalmi 44:3) por vetëtin mbi mal dhe bëhet më i ndritshëm nga dielli (Mateu 17:2;Lluka 9:29), një mistagogji për të ardhmen. U pagëzua si njeri (Mateu 3:13) por na lau mëkatet si Perëndi (Mateu 9:2) u pagëzua, jo sepse ai kishte nevojë të pastrohej, por që të shenjtërojë ujërat. U tundua si njeri (Mateu 4:1-11;Marku 1:13;Llukaj 4:1-13) por fitoi si Perëndi; dhe na inkurajon të kemi guxim, sepse Ai e ka mundur botën (Joani 16:33). Pati uri (Mateu 4:2) por ushqeu mijëra (Mateu 14:21), dhe është buka e jetës dhe e qiellit (Joani 6:41-51). Pati etje (Joani 19:28) por thërriti: “nëse dikush ka etje le të vijë tek Unë e të pijë” (Joani 7:37) dhe për më tepër u premtoi që besimtarët do të jenë burim (Joani 7:38). U lodh (Joani 4:6) por është shlodhja e të lodhurve dhe të rënduarve (Mateu 11:28). E zuri gjumi (Mateu 8:24) por lehtë ecën mbi det (Mateu 14:25) qorton erërat (Mateu 8:26) dhe bën të lehtë Pjetrin që po fundosej (Mateu 14:28). Paguan taksën, por e merr nga peshku (Mateu 17:27) dhe është mbret i atyre që mbledhin taksa. E quajnë samaritan dhe të demonizuar (Joani 8:48) por shpëton atë që po zbriste nga Jeruzalemi dhe ra në duart e kusarve (Lluka 10:30) njihet nga demonët (Marku 1:24;Lluka 4:34) i dëbon demonët, mbyt legjionin e frymërave (Marku 5:9;Lluka 8:30) dhe shikon kryetarin e demonëve të bjerë si vetëtimë (Lluka 10:18). Goditet me gurë, por nuk kapet (Joani 8:59). Lutet (Mateu 26:36) por ai dëgjon lutjet tona (Mateu 8:2). Loton (Joani 11:35) por pushon lotët (Lluka 7:13). Pyet ku është varrosur Llazari (Joani 11:34), sepse është njeri, por e ngjall Llazarin (Joani 11:43), sepse është Perëndi. Shitet, madje shumë lirë, domethënë 30 monedha argjendi (Mateu 26:15), por blen botën dhe madje me çmim të madh, me vetë gjakun e tij (1Pjetri 1:19;1Korinthianët 6:20;7:23). Drejtohet si dele në therje (Isaia 53:7), por ruan izraelin (Psalmi 79:2), dhe tani gjithë botën (Psalmi 2:8). Si qengj pa zë (Isaia 53:7), por është Fjala që u lajmërua me zërin e atij që bërtet në shkretëtirë (Joani 1:23). U plagos dhe u trajtua keq (Isaia 53:5) por shëron çdo sëmundje dhe çdo lëngatë (Mateu 9:35). Lartësohet në kryq (Mateu 27:35;Joani 19:18), gozhdohet, por na rivendos në drurin e jetës (Zanafilla 2:9;Zbulesa 22:2:14) shpëton dhe kusarin që kryqëzohet bashkë me të (Lluka 23:43) dhe errëson të gjitha gjërat e dukshme (Mateu 27:45). I dhanë të pijë uthull, ushqehet me vrer (Mateu 27:34). Kush? Ai që ktheu ujin në verë (Joani 2:7), ai që zhduku shijen e hidhur (Eksodi 15:25) i ëmbëli dhe më i dëshiruari (Kënga e Këngëve 5:16). Jep jetën e tij, por ka pushtet dhe ta marrë përsëri (Joani 10:18), ndahet veli i tempullit (Mateu 27:51) sepse zbulohen të lartat, çahen shkëmbinjtë (Mateu 27:51) dhe të vdekurit ngjallen (Mateu 27:52). Vdes (Lluka 23:46), por jep jetë (Joani 5:21) dhe me vdekjen zhduk vdekjen (Hebrenjtë 2:14). Varroset (Joani 19:42; 1Korinthianët 15:4) por Ngjallet (Mateu 28:6;Marku 16:6;Lluka 24:6). Zbret në ferr (1Pjetri 3:19) por ngre lart shpirtëra; ngjitet në qiejtë (Veprat e Apostujve 1;9;1Pjetri 3:22) dhe do të vijë të gjykojë të gjallët edhe të vdekurit (2Timotheu 4:1) atëherë ata do të provojnë fjalët e tij. Nëse këto të japin shkakun e mashtrimit, le ta zgjidhin ato mashtrimin”. Këto thotë shën Grigor Theologu për pikpyetjet që ju ngrini nuk mendoj se mund të të jap një përgjigjë më të mirë se kjo dhe se ajo që Kryeëngjëlli ka posturar nga Shën Joan Gojëarti. Dhe së fundi po të citoj atë që profesori i Univeristetit të Kembrixhit C.S.Luis thotë: “Unë dua të mos lejoj dikë të thotë ato gjëra të marra që thonë shpesh njërëzit rreth Tij (Jisuit): “Unë jam gati ta pranoj Jisuin si një mësues të madh mbi moralin, por nuk e pranoj pohimin e Tij se është Perëndi”. Kjo është çfarë ne nuk duhet të themi. Dikush që ka qenë vetmë një njeri dhe ka thënë ato gjëra që Jisui i ka shprehur, nuk mund të jetë një mësues i madh i moralit. Ai ose do ishte i çmendur – ose pjella më e frikshme e skëterrës. Ju duhet të bëni zgjidhjen tuaj?!Ky njeri ose ishte dhe është Biri i Perëndisë, ose ishte një njeri i çmendur ose diçka edhe më keq. Ju mund ta lidhni atë si të çmendur, mund ta pështyni atë, dhe ta vrrisni atë si pjellën e Skëterrës; OSE MUND TE BINI PËRMBYS NË KËMBËT E TIJ DHE TA QUANI ATË ZOT DHE PERËNDI. Por le të mos themi marrëzira duke besuar se ai ishte një njeri i madh. Ai nuk na e la këtë zgjidhje, ai nuk na e jep këtë të drejtë, dhe as nuk e ka psur synim që ne ta bëjmë këtë...”.
Edhe një herë për të “Vërtetën” dënjo që me mendje të hapur të lexosh dialogun e Jisu Krishtit me Pontin Pilat dhe nëse dëshiron do ta kuptosh se kush është e “Vërteta” dhe vlera e saj (Joani 18:33-38).


Me dashuri që buron nga Krishti Perëndi për të gjithë.

[valiii]

A ËSHTË JEZUSI ZOT ?BIBLA THOTË “JO”
Senad Maku


Një ndër problemet më kontradiktore në historinë njerëzore është çështja e Isait (Jezusit) a.s.. A ishte ai krejtësisht hyjnor apo krejtësisht njeri?
Polemika rreth personalitetit të Jezu Krishtit është ndryshimi më i madh ndërmjet Islamit dhe Krishterimit. Ky ndryshim i mban të veçuar pasuesit e këtyre dy besimeve. Muslimanët shohin tek Jezu Krishti një profet të madh të Zotit, e duan dhe e rrespektojnë aq sa duan dhe rrespektojnë Abrahamin (Ibrahimin), Moisiun (Musain) dhe Muhamedin, si dhe të tjerët para tyre (paqa e Zotit qoftë mbi ta).
Të krishterët nga ana tjetër e quajnë Jezusin Zot ose bir i Zotit, dhe e adhurojnë si të tillë, një koncept ky që muslimanët nuk mund ta pranojnë.
Bibla, edhe pse me shtesa e ndryshime të shumta e tregon qartë se Jezusi nuk është Zot por njeri dhe i dërguar i Zotit xh.sh.
Pa humbur kohë do të theksojmë argumentet nga vet Bibla të cilat tregojnë dhe aludojnë qartazi që Jezusi nuk është Zot. Nga filimi deri në fund, Ungjijtë tregojnë qartë se Jezusi është krejt ndryshe nga natyra hyjnore e Zotit.
Le të bëjmë një krahasim në mes Zotit dhe Jezusit:

1. Zoti është i pavdekshëm.

Bibla tregon një nga cilësit e Zotit, e cila është pafillimësia dhe pavdekshmëria ku thotë: “ai që i vetmi e ka pavdekësinë dhe rri në dritë të paafrueshme, të cilën asnjë njeri nuk e ka parë kurrë dhe as mund ta shohë; atij i qoftë nderi dhe pushteti i përjetshëm”. (1 Timoteu 6:16) “Para se të kishin lindur malet dhe para se ti të kishe formuar tokën dhe botën, madje nga mot dhe përjetë ti je Perëndia”. (Psalmi 90:2) “Por ti je gjithnjë po ai dhe vitet e tua nuk do të kenë kurrë fund”. (Psalmi 102:27)

Kurse Jezusi vdiq.

Bibla thotë: “Dhe Jezusi bërtiti me zë të lartë dhe tha: ''O Atë, në duart e tua po e dorëzoj frymën tim!''. Dhe, si tha këto, dha fryma”. (Luka 23:46) “por, kur erdhën te Jezusi, dhe si panë se ai tashmë kishte vdekur...”. (Gjoni 19:33) “Por Jezusi, si lëshoi një britmë të madhe, dha frymën”. (Marku 15:37)

2. Zoti është i Gjithdijshëm.

Bibla thotë: “Mos u bëni, pra, si ata, sepse Ati juaj i di gjërat për të cilat keni nevojë, para se ju t'i kërkoni”. (Mateu 6:8) “Unë jam Zoti, ky është emri im; nuk do t'i jap lavdinë time asnjë tjetri, as lavdërimet e mia shëmbëlltyrave të gdhendura. Ja, gjërat e mëparshme kanë ndodhur, dhe tani po ju njoftoj gjëra të reja; unë jua bëj të njohura para se të mbijnë”. (Isaia 42:8-9)

Kurse Jezusi nuk ishte i Gjithdijshëm.

Jezusin kur e pyëtën për ditën e fundit ai u përgjigjë: ''Sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati”. (Marku 13:32 poashtu shih: Mateu 24:36) Poashtu padituria e tij ceket edhe në këtë citat tjetër biblik ku tregon se: “Dhe, duke parë nga larg një fik që kishte gjethe, shkoi për të parë në se mund të gjente diçka atje; por, kur iu afrua, s'gjeti asgjë përveç gjetheve, sepse nuk ishte koha e fiqve”. (Marku 11:13)

3. Zoti është i Plotfuqishëm.

Bibla e tregon Zotin si Zot të Plotfuqishëm: “Unë jam Perëndia i plotfuqishëm…”. (Zanafilla 17:1) “… Perëndi i plotfuqishëm”. (Ekzodi 6:3)

Jezusi ishte i pafuqishëm.

Por Jezusi tregohet i pafuqishëm: “Unë s'mund të bëj asgjë nga vetja ime”. (Gjoni 5:30) “Atëherë e pështynë në fytyrë, e goditën me shuplaka; dhe disa të tjerë i ranë me grushta, duke thënë: “O Krisht, profetizo! Kush të ra?”. (Mateu 26:67-68) “Atëherë iu shfaq një engjëll nga qielli për t'i dhënë force”. (Lluka 22:43) Për më tepër , Jezusi nuk u ringjall vetë nga të vdekurit, por ishte Perëndia ai që e ringjalli, citoj: “Këtë Jezus, Perëndia e ka ringjallur; dhe për këtë të gjithë ne jemi dëshmitarë!” (Veprat e Apostujve 2:32). Këtu tregohet se kush është Perëndia i vërtetë. po të ishte Jezusi Zot, a nuk ka mundur që ta ringjall vehten??!! .

4. Zoti nuk lodhet dhe nuk flen.

Bibla thotë: “Nuk e di ti, vallë, nuk e ke dëgjuar? Perëndia i përjetësisë, Zoti, krijuesi i kufijve të tokës, nuk mundohet dhe nuk lodhet, zgjuarësia e tij është e panjohshme”. (Isaia 40:28) “Ja, ai që mbron Izraelin nuk dremit dhe nuk fle“. (Psalmi 121:4)

Por Jezusi ishte lodhur, por edhe ka fjetur sikur edhe ne.

Bibla thotë: „Dhe Jezusi, i lodhur nga udhëtimi, u ul pranë posit“. (Gjoni 4:6) “Dhe ja, që u ngrit në det një stuhi aq e madhe, sa valët po e mbulonin barkën, por ai flinte”. (Mateu 8:24) “Ai ndërkaq po flinte në kiç mbi një jastëk”. (Marku 4:38)

5. Zoti nuk mund të shihet.

Bibla aludon qartë se Zoti nuk mund të shihet dhe që kërkush nuk e ka parë: “Dhe tha akoma: "Ti nuk mund të shikosh fytyrën time, sepse asnjë njeri nuk mund të më shikojë dhe të jetojë". (Ekzodi 33:20) “Dhe Ati, që më dërgoi, ai vetë ka dëshmuar për mua; ju nuk e keni dëgjuar kurrë zërin e tij dhe as nuk e keni parë fytyrën e tij…”. (Gjoni 5:37) “Askush s'e pa Perëndinë kurrë…”. (Gjoni 1:18) “Askush s'e ka parë ndonjëherë Perëndinë”. (1 Gjonit 4:12)

Jezusi jetoj në mesin e njerëzve

Kurse Jezusin e kanë parë dhe ka qendruar në mesin e njerëzve, ka pas familje, ka qen i dërguar i Zotit, etj., ku bibla vetë tregon për këtë: “A nuk është ky i biri i marangozit? Nuk quhet nëna e tij Mari, dhe vëllezërit e tij Jakob, Iose, Simon dhe Juda?”. (Mateu 13:55) “Atëherë njerëzit, kur panë shenjën që bëri Jezusi, thanë: Me të vërtetë ky është profeti, që duhet të vijë në botë”. (Gjoni 6:14) “Ata i thanë: ''Çështjen e Jezusit nga Nazareti, që ishte një profet i fuqishëm në vepra dhe në fjalë përpara Perëndisë dhe përpara gjithë popullit”. (Luka 24:19) Kurse te 1 Gjoni 1:1 thekson që njerëzit e panë Jezusin dhe e prekën atë.
6. Zoti nuk është njeri dhe nuk jeton në tokë.
Bibla thotë: “Perëndia nuk është një njeri, që mund të gënjejë, as edhe bir njeriu që mund të pendohet”. (Numrat 23:19) “Në të vërtetë ai nuk është një njeri si unë, të cilit mund t'i përgjigjemi dhe të dalim në gjyq bashkë”. (Jobi 9:32) “Po a është e vërtetë që Perëndia banon mbi tokë? Ja, qiejt dhe qiejt e qiejve nuk mund të të nxënë dhe aq më pak ky tempull që kam ndërtuar!”. (1 Mbretërve 8:27)

Jezusi ka qenë njeri, bir i njeriut dhe ka jetuar në Nazaret.

Bibla thotë: ''Me të vërtetë ky njeri ishte i drejtë!''. (Luka 23:47) “Erdhi Biri i njeriut, që ha dhe pi…”. (Mateu 11:19) “Por, ndërsa ata qëndronin në Galile, Jezusi u tha atyre: ''Biri i njeriut do t'u dorëzohet në duart e njerëzve”. (Mateu 17:22) “dhe, mbasi arriti atje, zuri vend në një qytet që quhej Nazaret, që të përmbushej ajo që ishte thënë nga profetët: ''Ai do të quhet Nazareas”. (Mateu 2:23) “Ata i thanë: ''Çështjen e Jezusit nga Nazareti, që ishte një profet i fuqishëm në vepra dhe në fjalë përpara Perëndisë dhe përpara gjithë popullit”. (Luka 24:19)

7. Zotit i takon adhurimi.

Bibla thotë: “Adhuro Zotin, Perëndinë tënde, dhe shërbeji vetëm atij”. (Mateu 4:10) “Por ti, kur lutesh, futu në dhomëzën tënde, mbylle derën dhe lutju Atit tënd në fshehtësi; dhe Ati yt, që shikon në fshehtësi, do të ta shpërblejë publikisht”. (Mateu 6:6)

Jezusi nuk adhurohet.

Kurse Jezusin nuk e kanë adhuruar, Jezusi ka urdhëruar që të adhurohet vetëm Perëndia, sepse edhe ai e ka bërë një gjë të tillë: “ndërsa po lutej, qielli u hap”, “Por ai tërhiqej në vende të vetmuara dhe lutej”, ” Jezusi po lutej në vetmi”, “dhe ra në gjunj dhe lutej”, “shkoi në mal për t'u lutur, dhe e kaloi natën duke iu lutur Perëndisë” (Lluka 3:21/ 5:16/ 9:18/ 22:41/ 6:12), “Dhe, si shkoi pak përpara, ra me fytyrë për tokë dhe lutej” (Mateu 26:39) Nëse Jezusi është Zot. A i lutet Zoti Zotit ??!!
Poashtu dishepujt kërkuan nga Jezusi si të luteshin, por ai ju tregoj si të luten jo atij, por Perëndisë, ku thotë: “Adhuro Zotin, Perëndinë tënde, dhe shërbeji vetëm atij”. (Mateu 4:10) “Dhe ai u tha: ''Kur të luteni, thoni: "Ati ynë që je në qiej, u shenjtëroftë emri yt, ardhtë mbretëria jote, u bëftë vullneti yt si në qiell edhe në tokë. Na jep çdo ditë bukën tonë të nevojshme. Dhe na i fal mëkatet tona, sepse edhe ne i falim fajtorët tanë; dhe mos lejo të biem në tundim, por na shpëto nga i ligu”. (Luka 11:2,4)

8. Zoti nuk tundohet nga e keqja.

Bibla thotë: „Askush kur tundohet të mos thotë: ''Jam tunduar nga Perëndinë'', sepse Perëndia nuk mund të tundohet nga e keqja, dhe ai vet nuk tundon asnjeri“. (Jakobi 1:13)

Jezusin e ka tunduar djalli.

Bibla thotë: „Atëherë Fryma e çoi Jezusin në shkretëtirë, që djalli ta tundonte“. (Mateu 4:1) „dhe qëndroi në shkretëtirë dyzet ditë, i tunduar nga Satanai“. (Marku 1:13)

Jezusi ia mohoi vetes mundësinë dhe dëshiren, në bibel tregohet: „Atëherë nëna e bijve të Zebedeut iu afrua bashkë me bijtë e vet, ra përmbys para tij dhe i kërkoi diçka. Dhe ai i tha: ''Çfarë do?''. Ajo u përgjigj: ''Urdhëro që këta dy bijtë e mi të ulen njeri në të djathtën dhe tjetri në të majtën në mbretërinë tënde''. Dhe Jezusi, duke u përgjigjur tha: ''Ju nuk dini çfarë kërkoni; a mund ta pini ju kupën që unë do të pi dhe të pagëzoheni me pagëzimin me të cilin unë do të pagëzohem? Ata i thanë: ''Po, mundemi''. Atëherë ai u tha atyre: ''Ju me të vërtetë do ta pini kupën time dhe do të pagëzoheni me pagëzimin me të cilin unë do të pagëzohem; por nuk është në dorën time që të uleni në të djathtën time ose në të majtën time, por u është rezervuar atyre, të cilëve u është përgatitur nga Ati im''. (Mateu 20:20-23) “…por kjo ndodh që bota ta njohë se unë e dua Atin dhe se bëj ashtu siç Ati më ka urdhëruar”. (Gjoni 14:31) “Pastaj u nis që andej dhe shkoi në krahinën e Tiros dhe të Sidonit; hyri në një shtëpi dhe donte që askush të mos e dinte, por nuk mundi të qëndrojë i fshehur”. (Marku 7:24) Sikur Jezusi të ishte nga origjina e babait, pra Zot sic pretendojnë ata, atëher ai duhet të jetë njësoj si Ati në dëshirë dhe mundësi.
Këto ishin disa krahasime në mes Zotit dhe Jezusit. Pra, nga këto citate që cekëm, logjikoni vet me arsyen tuaj, a mund të jetë Jezusi Zot?
Poashtu kemi edhe citate tjera biblike ku tregojn se Jezusi nuk është Zot, dhe që vet Jezusi me fjalët e tij e tregon:

a) „Unë s'mund të bëj asgjë nga vetja ime; gjykoj sipas asaj që dëgjoj dhe gjyqi im është i drejtë, sepse nuk kërkoj vullnetin tim, por vullnetin e Atit që më ka dërguar. Nëse unë dëshmoj për veten time, dëshmia ime nuk është e vërtetë“. (Gjoni 5:30,31)

b) „Ati është më i madh se unë”. (Gjoni 14:28)

c) “Në të vërtetë, në të vërtetë po ju them: Shërbëtori nuk është më i madh se padroni i tij, as i dërguari më i madh se ai që e ka dërguar”. (Gjoni 13:16)

d) “Jezusi i tha: ''Mos më prek, sepse ende nuk u ngjita te Ati im; por shko te vëllezërit e mi dhe u thuaj atyre se unë po ngjitem tek Ati im dhe Ati juaj, te Perëndia im dhe Perëndia juaj''. (Gjoni 20:17)

e) “Dhe kur t'i ketë nënshtruar të gjitha, atëherë Biri vetë do t'i nënshtrohet Atij që i nënshtroi të gjitha, që Perëndia të jetë gjithçka në të gjithë”. (1 Korintasve 15:28)

f) „Burra të Izraelit, dëgjoni këto fjalë: Jezusi Nazareas, njeriu i dëftuar nga Perëndia ndër ju me vepra të fuqishme, me mrekulli dhe shenja që Perëndia bëri ndër ju me anë të tij, siç edhe vet e dini“. (Veprat e apostujve 2:22)

g) „Edhe rashë përpara këmbëve të tij për ta adhuruar, por ai më tha: ''Ruaju se e bën, unë jam bashkëshërbëtori yt si dhe i vëllezërve të tu që kanë dëshminë e Jezusit. Perëndinë adhuroje! Sepse dëshmia e Jezusit është frymë e profecisë“. (Zbulesa 19:10)

h) “Dhe kjo është jeta e përjetshme, të të njohin ty, të vetmin Perëndi të vërtetë, dhe Jezu Krishtin që ti ke dërguar”. (Gjoni 17:3)

Ka edhe me djetra dhjetra citate biblike që e hjedhin poshtë hyjninë e Jezusit. Vërtet nuk dojnë koment këto citate.
Në të vërtetë para 2000 vjetëve Jezusi profetizoi se njerzit do ta adhuronin më kot dhe do ta besonin në doktrina të krijuara nga njerëzit dhe jo nga Perëndia:
“Por në padobi ata më adhurojnë mua, duke mësuar urdhëresa të shpikura nga njerëzit”. (Mateu 15:9) poashtu tha: “Do ta njihni të vërtetën dhe e vërteta do t’ju bëjë njerëz të lirë”. (Gjoni 8:32)

[holy diver]

Mendja rrumpallë e islamikëve e bastardon çdo lloj debati dhe teme. Matrix ka hapur një temë me titull ‘origjina pagane e islamit’, ndërsa mjekërmykët e forumit merren me krishtërimin. Mendoj që mund të hapet një temë tjetër mbi origjinën pagane të krishtërimit dhe aty të diskutohet për të.

Është e qartë se islamikët nuk durojnë dot t’u bëhet vëzhgim apo kritikë fesë së tyre të depërtuar aksidentalisht tek shqiptarët nga turqit otomanë. As që mund të shpresohet që mendja dritëshkurtër e mjekërmykërve të indoktrinuar të hapet sadopak për të parë të vërtetën më të gjerë. Këto diskutime mund të bëhen vetëm me njerëz me mendje të hapura.

Tani, sa për temën në fjalë, nuk ka pikë dyshimi se arabi Muhamed ishte një pagan dhe u rrit si i tillë. Kur ai iu fut mistiçizmit dhe eksplorimit të fesë çifute dhe asaj të krishterë, vendosi që t’u jeptë arabëve të tij një fe të ngjashme me to por edhe aq të ndryshme sa t’i përshtatej karakterit nopran të një kombi inferior. Duhet patur parasysh që ‘audienca’ e Muhamedit ishte turma arabe ku ekzistonin ishuj të judaizmit dhe krishtërimit por kryesisht mbizotëronte adhurimi i idhujve paganë.

Vetë Muhoja u zgjodh për të ndërmjetësuar për vendosjen e gurit të Qabesë, që ishte simboli më i rëndësishëm i paganizmit arab. Sipas historisë së regjistruar nga Ibn Ishaq (tek Sirat Rasul Allah) Qabeja (Ka’aba) ishte një vend i shejntë për arabët paganë përpara Muhamedit. Kur fiset që drejtonin Mekën po ziheshin me njëri-tjetrin se cili fis duhet të vendoste gurin e qoshes për këtë tempull pagan, ata ftuan Muhon për ta bërë këtë. Duke qënë politikan i shkathët, Muhoja e pranoi këtë ftesë dhe fitoi disa pikë politike me ‘armiqtë’ e tij.

Tani edhe pas Muhos, ky vend është me i shenjti për myslot. A nuk është ironike? Kjo është feja që pretendon se duhet të shkatërrojë paganizmin, se është rruga e vërtetë e zotit apo allahut, por akoma edhe sot e kësaj dite përdor kryesimbolin pagan si vendin e vet më të shenjtë.

Fakti është që me rritjen e numrit të pasuesve të vet dhe shtimin e pushtetit, Muhamedi u bë kërcënim për sistemin tradicional pagan të Arabisë së asaj kohe, por njëkohësisht, ky sistem ishte kërcënim për vetë atë. Dhe si çdo lëvizje ideologjike-politike para dhe pas, sapo mori pushtetin ai e përdori Qabenë si themel kulturor për regjimin e ri islamik.

Por paganizmi i vërtetë i Islamit nuk qëndron thjesht në faktin se Muhamedi vinte nga nje prejardhje pagane, apo se u ndikua prej paganizmit të kohës. Natyra e vërtetë pagane e Islamizmit qëndron në faktin se ndërsa pretendon të ‘rrëzojë’ idhujt, kjo ideologji krijon dy idhuj të rinj, ‘allahun’ dhe vetë Muhon. Veshja e vetvetes me hijen e profetit, të dërguarit, apostullit, atij që komunikon me engjëjt, atij që është i urtë në gjithçka, atij që ka përgjigje për çdo pyetje që ka turma laramane arabe, ky është thelbi i paganizmit islamik.

Hyjnizimi i arabit Muhamed duhet të jetë falsifikimi më perfekt në historinë e udhëheqësve politiko-fetarë. Edhe komunistët nuk iu afruan dot një adhurimi kaq total të kultit të liderit. Edhe adhurimi i katolikëve për papën mbetet prapa në krahasim me frikën dhe supersticionin që shkakton pozicioni i Muhos tek myslimanët. Adhurimi i vërtetë i myslimanëve nuk është ndaj asaj që quhet zot, perëndi apo allah. Adhurimi i vërtetë është ndaj figurës së profetit. Është ai që është ura, zëri, dhe lidhja me atë gjë të paarritshme që ata e quajnë allah. A nuk është ky paganizëm?

[alko71]

Aspak e vertete.Muhamedi kur e vendosi gurin nuk ishte profet dhe nuk kishte armiq fare.

Ai nuk ishte pagan dhe asnjehere nuk iu lut idhujve as ne femijeri e as ne rini e as ne pjekuri.

Nuk kishte se si ta eksploronte fene çifute dhe te krishtere pasi qe edhe armiqet e tij te me vonshem pohojne se ai nuk dinte shkrim leximin.

Po ta lexosh Kur'anin e veren menyren unike te te sqaruarit te gjerave qe dallon nga biblat tjera.Po ta krahasosh Kur'anin me Hadithet edhe ketu e veren ndryshimin e menyres se te shprehurit ne Kur'an dhe shprehjeve te Muhamedit qe jane shume te ndryshme dhe qe deshmojne se ai nuk e shkroi Kur'anin me fjale te veta.

E vertete se edhe para Muhamedit arabet e kishin si vend te shenjte Qaben.

Qabeja ishte edhe para Abrahamit(Ibrahimit) si vend i shenjte e qe ishte shkaterruar.

Abrahami me te birin Ismailin e rindertoi Qaben dhe i'u luten Zotit se bashku qe ta pranonte ate veper te tyre dhe t'i udhezoje pasardhesit e tyre.

Muhamedi eshte pasardhes i Ismailit e me kete edhe i Abrahamit.

Muslimanet nuk e teprojne ne ngritjen larte te Muhamedit (sic bene te krishteret me Isane aq sa e shpallen te barabart me Zotin e boterave), por as nuk e ulin poshte.Muslimanet ia japin vendin qe i takon, ate te profetit te Zotit ashtu sikur edhe Isait qe i japin ate vend dhe profeteve te tjere.


Keshtu qe ti Zhytesi i shenjte, kesaj rradhe je zhytur ne te paverteta dhe jo ne te verteten.