Fatos Kongoli

[Dr Rieux]

Vini re se si ndryshon raporti i rrefyeses dhe nenes se saj me buburrecat. Fillimisht perpiqen te gjejne ilac per ti shfarosur, ne pamundesi per ti gjetur i luftojne. E para vajza e vogel heq dore nga lufta duke kuptuar se buburrecat kane po aq te drejte ne ate dhome sa dhe ata te dyja. Me pas, me degradimin moral te nenes, dhe kjo dorezohet. Tani buburrecat ecin sovrane, dhe guxojne te ngjiten deri ne tavoline. Keshtu realizohet zvenitja e plote e personazheve duke i lene ato pa dallim nga zvarritesit e zinj.

Nje paralelizem tjeter i gjetur jane perpjekjet e vazhdueshme te femijeve, rrefyeses dhe Sergeit, per te gjetur fole me veze rosash te egra, qe mbase deri diku mund te simbolizojne lirine. Por ne ato vise, nuk kishte rosa te egra, por vetem buaj. Dhe ne perpjekjen e fundit per te gjetur rosa te egra, ata shohin ne fakt nje bretkose te gelltitet nga gjarpri, dalengadale, pa "nxjerre ze", ashtu sic jep shpirt ne krahun tjeter nderkohe dhe nena e rrefyeses.

[Diabolis]

“Lëkura e qenit” himn grave


E. Demo
Si një tren i fshehtë që lidh Bratislavën me Parisin. Romani më i suksesshëm në këto 13 vjet i shkrimtarit shqiptar Fatos Kongoli, “Lëkura e qenit”, pas përkthimit sllovakisht në dhjetor 2004, është hedhur në qarkullim në Francë dy ditë më parë nga shtëpia botuese që prej shtatë vjetësh boton autorin, “Edition Rivages”. “Një poemë e gjatë dashurie për gratë që ai ka dashur. Fatos Kongoli ia del mbanë me dyluftimin mjeshtëror mes dëshirës seksuale dhe fatkeqësisë. Lëkura e qenit është një himn për gratë. Është gjithashtu tragjedia e një bote të mbytur në lotë.” Me këtë koment të parë të botuesit “Rivages” është prezantuar “Peau de chien” (Lëkura e qenit). Protagonist i këtij romani është Krist Tarapi, një personazh që me këtë mbiemër simbolik, Tarapi, nuk ka bërë asgjë të rëndësishme në jetën e vet, përpos se është hedhur i pasigurtë nga një marrëdhënie seksualo-erotike në tjetrën. Madje me mend ai tradhton edhe gruan e tij të sapovdekur Margën, pasi ka takuar shoqen e të bijës Lorën, e cila e hedh në ngasjet e hershme, me gratë që kanë lënë gjurmë në jetën e tij.
Fatos Kongoli me këtë roman na bind se po i jep letërsisë shqipe antiheroin e vazhdueshëm, individin dje i “tredhur” nga izolimi ideologjik, një individ pa jetë private, ndërsa sot i përpëlitur në krizën e identitetit të personaliteti të shumëfishtë që jeton në një shoqëri në krizë, ku është futur prej më shumë se një dekade shoqëria shqiptare e tranzicionit. Kjo është jeta e Krist Tarapit e cila “bëri” që “Lëkura e qenit” të vlerësohet si romani më i mirë i vitit 2004, botim i “Toena”, ndërsa shkrimtari i tij të marrë çmimin më të lartë kombëtar për letërsinë që ka marrë ndonjë shkrimtar i gjallë tek, “Penda e Artë”.
Fatos Kongoli u lind në Elbasan në vitin 1944. Ndërmjet viteve 1961-1964 ndjek studimet për matematikë në universitetin e Pekinit. Me prishjen e marrëdhënieve kthehet dhe vazhdon studimet në Shqipëri dhe diplomohet në Universitetin e Tiranës.
Në vitet 1968-1969 punon si mësues matematike në fshat. Për pesë vitet më pas punon si redaktor i gazetës letrare “Drita”, në 1977-1992 redaktor në shtëpinë botuese “Naim Frashëri”, në 1995-1998 gazetar në të përditshmen “Rilindja Demokratike”. Me romanin “I humburi”, Kongoli, heq përfundimisht dorë nga të gjitha angazhimet politike-intelektuale dhe hyn seriozisht në letërsi, duke sjellë me radhë ciklin e romaneve “Burgjet e kujtesës”, “Lëkura e qenit” dhe vetëm një muaj më parë romanin “Te porta e Shën Pjetrit”.
Shtëpia botuese “Rivages” me qendër në Paris, ka botuar nga ky autor “I humburi” (Le Paumé), 1997, “Kufoma” (L´ombre de l´autre), “Dragoi i fildishtë”, “Ëndrra e Damokleut” (Le rêve de Damoclès), madje këto dy tituj të fundit janë ribotuar në format xhepi po nga “Rivages”. Romanet janë përkthyer në frëngjisht nga Edmond Tupja.
“Lëkura e qenit” do të hidhet në qarkullim në vjeshtë në Gjermani, dhe autori pritet të nënshkruajë kontratën për përkthimin e kësaj vepre polonisht.

[Dr Rieux]

Kongoli: Cmimi "Nobel", shume larg per mua

E Marte, 08 Nentor 2005

"Endrra e Demokleut", romani i ngjizur ne vitin 1997, ishte ai qe e kurorezoi Fatos Kongolin, fitues te cmimit "Balkanika". Ndersa 2 dite me pare, ai u cilesua si shkrimtari me i mire i panairit te 8-te te librit. Dhe pse refuzon te kete romane te tij qe i ka me perzemer, nuk i shpeton pa permendur faktin qe "Lekura e Qenit" dhe "Dragoi i Fildishte", jane romanet qe kane brenda biografine e tij, madje ne shume raste gjenden edhe pershkrime autentike te situatave, ne te cilat shkrimtari eshte ndodhur shpesh here. Ka fituar 3 here cmimin "Penda e argjendte" dhe vetem nje vit me pare, ne 2004-en, u kurorezua me cmimin "Penda e arte".

Flet shkrimtari Fatos Kongoli

U cilesuat si shkrimtari me i mire i panairit te 8-te te librit, si ndjeheni?

Per mua dhe per kedo, ky eshte nje vleresim i larte, po te kemi parasysh edhe numrin e madh te autoreve qe ishin kandidate per kete cmim. Dhe kjo eshte dicka shume e vecante dhe shume mbreselenese.

Ky nuk eshte cmimi i pare per ju?

Po, kjo pyetje me ve pak ne siklet, por mund te them se eshte nje kenaqesi shume e madhe, dhe ne fund te fundit, cmimet nuk merren vetem sepse ti i deshiron ato, dhe pse une i kam deshiruar shume ato. Por jane te tjere ata qe vleresojne dhe qe gjykojne, se nje cmim i tille eshte i merituar prej teje. Dhe cmimet qe une kam marre, jane dhene nga juri krejt te ndryshme, e kjo me ben te mendoj se tek e fundit, une vertet i kam merituar keto cmime. Jane fryt i punes sime nder vite dhe besoj qe nuk ka asnje shkrimtar, sado i madh qe te jete ai, te mos ndjeje kenaqesi per cmimet qe merr, sado modest qe te jete ai.

Jeni i pari shkrimtar shqiptar qe fitoni cmimin "Balkanika", e quani rastesi apo jo?

Une jam i pari dhe i vetmi shqiptar qe deri tani jam nderuar me kete cmim, dhe pse ne te kane marre pjese disa shkrimtare te tjere. Por edhe une kam konkurruar dhe here te tjera ne kete konkurs, dhe vetem te treten here qe une konkurova, u kurorezova si fitues. Por serish dua te them, se cmimet i japin te tjeret dhe neve na mbetet vetem kenaqesia kur mesojme se jemi ne fituesit.

Shume pak preferojne te permendin emrin e nje vepre te tyre, per ta cilesuar si me te miren. Po ju?

Edhe miqve te mi i them shpesh, qe dobesia ime eshte gjithmone per librin tim te fundit. Sepse librat pararendes tashme e kane zene nje vend te tyre, kane shkuar tek lexuesi dhe vleresimi i tyre cilido qe te kete qene, ai tashme eshte dhene. Ndersa romani me i fundit eshte si ai femija me i vogel, qe gjithmone ka nevoje per perkrahje. Por mund te them se, disa prej librave te mi kane qene me fat, si "I humburi", i cili vetem ne shqip ka pasur 4 botime dhe ne 4 gjuhe te huaja. Nje fat te ngjashem duket se do te kete edhe "Lekura e Qenit".

Pothuajse ne cdo moment ishit prezent ne stenden e Toenes gjate panairit, deshire e juaja kjo?

Ishte deshire e imja qe te shihja sesi shkonin librat e mi dhe te kisha nje kontakt direkt me lexuesin, pasi eshte kenaqesi e vecante te njohesh lexues, te cilet nuk i ke pare kurre. Dhe vija re, se disa me njihnin e te tjere jo, por qe serish interesoheshin per librin tim. Me vinte mire qe nje pjese e lexuesve, vinin enkas per librin tim.

Z. Kongoli, e synoni "Nobel-in"?

As nuk e coj neper mend, eshte shume larg per mua nje cmim i tille.

Pse jo?

Mendoj qe Kadareja e meriton kete cmim, pavaresisht nese e ka marre apo jo, por qe mund ta marre neser. Sa per veten time, eshte nje gje qe nuk e kam menduar ndonjehere, eshte nje cmim shume i larte. Dhe qe te marresh nje cmim te tille, duhet te jesh i propozuar, me sa di une, askush nuk e ka propozuar emrin tim deri tani. Dhe sigurisht qe do te isha dakord nese do te me propozonin, por nuk jam une personi qe mund te them se jam i denje per te garuar per ate cmim, apo jo. Por as me shkon ne mendje nje gje e tille.

Jeni kryetar i jurise se konkursit letrar "Penda e Arte & Penda e Argjendte", si eshte ecuria e tij?

Nuk eshte e lehte te drejtosh nje juri konkursi, pasi kjo pune kerkon shume kohe dhe te braktisesh te gjithe punet e tua. Dhe ne keto momente po vijojme me leximin e 190 veprave, per te nxjerre fituesit. Por nje pjese e tyre jane te lexuara me pare prej nesh dhe kjo na krijon disa lehtesira. Por, po mundohem qe te jem shume i paanshem, pasi nje pjese e mire e shkrimtareve jane te njohur prej meje, miq ne disa raste. Dhe me siguri qe do te kete edhe qejfmbetje.

Mendoni qe 2 muaj e gjysme jane mjaftueshem per te lexuar te gjitha veprat?

Ne pamje te pare, duket sikur nuk eshte nje kohe e mjaftueshme, ndersa po te kemi parasysh qe nje sere veprash jane te lexuara tashme prej nesh gjate vitit, ceshtja thjeshtohet. Dhe eshte krejtesisht e mundur, qe asnje veper te mos mbetet pa lexuar.

Anisa YMERI

[Dr Rieux]

Kongolit i jane dashur pese libra dhe 15 vjet krijimtari per te pastruar shpirtin dhe kujtesen nga te zinxhiret e nje kohe te shkuar ne ciklin Burgjet e Kujteses (I humburi, Kufoma, Dragoi i fildishte, Endrra e Damokleut, Lekura e Qenit). Tani eshte gati te merret me te tashmen.

Kam lexuar per se dyti romanin e tij te fundit "Te porta e Shen Pjetrit" dhe pershtypja e pare eshte pergjithsisht pozitive. Nje profesor universiteti me martesen ne prag te deshtimit, papritur gjendet viktime e nje atentati me bombe ne makine. Pak ore me pas nje i ri gjendet i vrare me nje plumb pas koke ne makinen per te cilet dyshohet se ka ngritur atentatin ne fjale. Menjehere pas kesaj shoqeruesi i tij ne makine zhduket pa lene gjurme. Vijojne me pas tre kendveshtrime (dhe njekohesisht rrefime) te ndryshme per ngjarjen ne fjale. Shpirti ende i padale i profesorit ne reanimacion reflekton mbi degradimin e marredhenies se tij martesore dhe lindjes se nje dashurie te re te cilen ai nuk gjen dot guxim ta shpalle, e nderkohe kjo mosshpallje i krijon nje vuajtje sizifiane ne castet e mbrame te gjallimit ne kete bote. Nje inspektor krimi qe i trembet nje dosjeje hetimore qe te con drejt emrave te njerezve te pushtetit (nje minister dhe nje deputet qendrojne pas nje investimi ndertuar me para te pista) ndodhet nen trysnine dhe friken e atentati te mundshem ndaj tij, ashtu sic i ka ndodhur me pare kolegeve te tij qe kane guxuar te kalojne cakun e lejuar. Nje i ri nga ata qe quhen "cecene" dhe "shpellare" ne Tiranen e sotme pasi ka marre vesh lajmin e vrasjes se shokut te tij ngujohet per tju ruajtur vrasesve qe nuk i njeh, ne pritje te dokumentave te fallsifikuara per te ikur nga Shqiperia. Ndersa kendveshtrimet perparojne drejt nje pike kritike duke i lene vendin njera tjetres, krijohet nje tension gjithnje ne rritje tek lexuesi: a do shpetoje profesori? a do clirohet nga barra e tij sizifiane ? a do te arrije i ngujuari te ike ? a do te arrije me pare inspektori tek ai apo vrasesit pa emer ? Nejse une nuk po e bej si Beni Hill (qe i tregon nje shikuesi se kush eshte vrasesi i nje filmi policesk qe pa filluar filmi).

Fatos Kongoli duket se trajton disa linja njeheresh per te perfshire sa me shume segmente te shoqerise se sotme shqiptare. Ne liber gjen intelektualin dhe te pashkollin, te kamurit e bllokut dhe moteleve buze bregdetit dhe "shpellaret e Cecenise", inspektorin e policise qe ende si ka perzene skrupujt morale dhe pronarin mafioz qe i nderron sekretaret adoleshente cdo gjashte muaj. Ashtu si thuajse te gjithe individet perberes te librit, kemi te bejme me nje shoqeri qe ende perpelitet nga dhimbjet e nje trazicioni pa fund.

Gjithsesi Porten e Shen Pjetrit me duket se eshte nje shkalle me poshte se shumica e krijimtarise se meparshme te Kongolit. Gjithashtu menyra e rrefimit ku e njejta ngjarje shtjellohet nga kende te ndryshme eshte perseritur shpeshhere ne vepren e tij. Sidoqofte them se Porta e Shen Pjetrit eshte nje sprove e suksesshme per te pasqyruar shoqerine e sotme shqiptare. Lexojeni po patet mundesi.

[Fiori]

Fatos Kongoli lindi në vitin 1944. Ai njihet si një nga fitgurat kryesore dhe përfaqsuese të letërsisë bashkëkohore shqiptare.

Kongoli, lindi në Elbasan dhe ka studiuar matematikë në Kinë. Pjesën më të madhe të jetës së tij ja përkushtoi matematikës, ndërsa në vitet 90të, pas-diktaturës, ai filloi t'i prezantohej publikut duke shprehur dhe talentin e tij tregues. Më pas ka punuar për një kohë të gjatë si gazetar dhe redaktor në Shtëpinë Botuese "Naim Frashëri".

Novela e tij e parë, titulluar “I Humburi” (Tiranë, 1992) përshkruan ngjarjet e Marsit 1991, kur gati 10,000 refugjatë shqiptarë ju drejtuan brigjeve detare për tju larguar Shqipërisë së asaj kohe. Personazhi kryesor, Thesar Lumi ose I Humburi, përfaqson gjithë të humburit e tjerë të cilët hedhin sytë drejt horizonitit me njohurinë e plotë se “Egzistenca ‘e tyre’ është një egzistencë mediokre, e cila i ka rrënjët tek asgjëja e që nuk shkon gjëkundi”. Lumi, pasi provon të largohet nga Shqipëria (si gjithë të tjerët), momentin e fundit ndryshon mëndjen dhe kthehet sërisht në shtëpi. “U ktheva në lagjen time në mbrëmje. Asnjë nuk më pa të ikja dhe asnjeri nuk më pa kur u ktheva.”

‘I Humburi’ u publikua për herë të parë në 1992, në një edicion të përbërë nga 10,000 kopje. Pas pesë romaneve të ciklit "Burgjet e kujtesës" Fatos Kongoli befasoi përsëri lexuesin me romanin "Te porta e Shen Pjetrit".

Fragment nga “Te porta e Shën Pjetrit”

"… U ula pranë tij. Ai më pyeti nëse dëshiroja të pija pak uiski me të dhe unë iu përgjigja jo, nuk i përdorja pijet alkoolike. Bosi nuk më detyroi të pija. Në vend të kësaj më kërkoi të ngrihesha në këmbë, të qëndroja përpara tij, dhe unë u ngrita, qëndrova në këmbë përpara tij. Ai më kërkoi të zhvishesha dhe unë zura të zhvivesha duke i hedhur rrobat te këmbët e mia, derisa mbeta lakuriq. Ai e mbushi edhe një here goten e uiskit dhe zuri të më vështronte në heshtje. Pinte uiski dhe vetëm më vështronte. Pastaj mbërriti çasti i tmerrshëm…"


Novela nga autori :

"I humburi"
"Kufoma", Tiranë 1994
"Dragoi i fildishte", Tiranë 1999
"Endrra e Damokleut"
"Lekura e qenit", Tiranë 2003

Te porta e Shën Pjetrit

Novelat e Kongolit janë përkthyer në Frëngjisht, Gjermanisht, Italisht, Greqisht dhe Sllovakisht.

[Fiori]

Intervistë e dhënë në dhjetor të 2004, pas marrjes së çmimit Penda e Artë:

Njeriu që kur lind është i dënuar me vdekje

Të shkruarit është gjëja më demokratike. Letërsia është gjëja më mashtruese, të bën të mos njohësh veten. Atëherë përse shkruan Fatos Kongoli?

Cerebral, jo euforik, jo se e ka të kursyer të qeshurën, megjithëse në një ese të vetën shkruan se është nga ata njerëz që qesh edhe kur i vjen për të qarë.

“Kur fillova të kuptoj ç'është letërsia ishte vonë të kthehesha mbrapsht”,- thotë Fatos Kongoli, i cili në këtë 10- vjeçar është shkrimtari më besnik i lexuesit shqiptar.

Letërsia e tij në mënyrë llogjike është bërë e pranishme në gjuhët e botës, dhe vazhdon të bëhet në gjuhë të tjera, fjala vjen si sllovakishtja. Romani i tij i fundit “Lëkura e qenit” u botua këtë muaj në Sllovaki. Fatos Kongoli u vlerësua me Çmimin më të madh të letërsisë shqipe “Penda e Artë”, çmim që jepet për karrierën e një shkrimtari. Para këtij ai është tre herë fitues i “Pendës së Argjendtë”, me tre romane të ciklit “Burgjet e kujtesës”

Letërsia nuk është për Kongolin garë njëqind metërshi, kush do të presë shiritin i pari. Eshtë një maratonë e tërë. Dikush mund të hyjë në panteonin e saj menjëherë siç ndodhi me Viktor Hygonë, por mund të hyjë edhe pas 200 vjetësh siç ndodhi me Aleksandër Dymanë, pavarësisht se për kaq kohë mbetet një nga autorët më të lexuar. Me pak fjalë format e racizmit ekzistojnë në letërsi. Nuk ka dyshim që ekzistojnë edhe në letërsinë shqipe. Ashtu si personazhet e tij që hidhen në jetë nga një lloj providence, (Kongoli pohon se providenca është i vetmi element mistik në librat e tij), ai mendon se edhe atë vetë e hodhi drejt letërsisë një lloj providence. Kjo mund të pranohet, por në fakt nuk përputhet me përpjekjet kokëforta që shkrimtari shfaq nga njëri roman në tjetrin, për një letërsi që identifikohet qartë si e Fatos Kongolit. Stili i thukët, personazhe të pafe, që duket sikur vërtiten si në atë rreth njerëzish tek “Burgu” i Van Gogh-ut. Letërsia, sipas Kongolit, nuk ka si të jetë euforike kur jeta nuk të ofron asgjë të tillë. Ajo ka dekorin mashtrues, por plani i dytë, pak a shumë ai plan i dytë i aktorit sipas Brehtit, ç'ndodh pas tij, ky është sipas Kongolit për t'u diskutuar, për t'u marrë në shqyrtim, e që ia vlen të shkruhet. Pas marrjes së Çmimit “Penda e Artë” shkrimtari tregon për jetën e tij nga fëmijëria, për fundin e rinisë së lumtur në vitet 70, pengesat e të atit kundër letërsisë së tij, për kohën kur bëri letërsi të cilën e quan pa pikë modestie “surrogato” dhe tek e fundit çdo të thotë të bësh letërsi në një vend të vogël nën një trysni dhe ankth ndoshta jotipik për vendet e mëdha e me një traditë të shkruari shekullore, por nën trysninë dhe ankthin natyror të çdo njeriu të gjallë mbi dhe.


Pyetje : Le ta fillojmë me atë pjesën joletrare të shkrimtarit, që ka ndikim jo të zakontë në krijimtari, me fëmijërinë. Keni lindur në Elbasan, si ka qenë fëmijëria juaj atje?

Përgjigje : Fillimisht mund të them se unë nuk e di datëlindjen time të saktë. Zyrtarisht është 12 janar 1944. Në familje tradicionalisht vazhdojmë të festojmë si datëlindje datën 7 dhjetor 1943 dhe më shpjegojnë se jam regjistruar një muaj me vonesë, për arsye se ishte operacioni i dimrit dhe im atë ishte partizan. Kishin frikë të më regjistronin se mos pësoja ndonjë gjë. Por nëna më thotë se edhe data 7 dhjetor mund të mos jetë e saktë. Kështu që unë nuk jam i sigurtë për datëlindjen time.
Në Elbasan kam jetuar deri në moshën 3 vjeç, kohë kur im atë pedagog në Normalen e Elbasanit, u transferua në Tiranë. Që atëherë prej 58 vjetësh banoj në Tiranë. Në Elbasan kthehesha shpesh, sepse aty kisha gjithë të afërmit, moshatarë me mua. Ndihem shumë elbasanlli, pavarësisht se kam jetuar gjithë jetën në Tiranë. Nga fëmijëria e hershme mbaj mend shtëpinë ku kam lindur, sado e çuditshme të duket unë e mbaj mend. Ka qenë shtëpia ku banonte im atë, më pas banonte gruaja e një xhaxhai i cili u internua. Kjo grua tregonte shumë bukur përralla dhe ka ndikuar shumë tek fantazia ime. Mbaj mend shëtitjet në bedenat e kalasë, kur shkoja muajve të verës. Shkonim për të gjetur vezë zogjsh, vezë laraskash. Mbaj mend larjet në lumin shkumbin, mbaj mend gjyshen, gjyshen nga nëna, njeriu që kam dashur më shumë. Ajo ka jetuar gjatë.
Fëmijëria ime ka qenë një vend që quhej “Tre urat”, në Elbasan. Aty bashkoheshin disa vija uji që përshkonin qytetin, lagjet e vjetra gati mesjetare, aty fusnim këmbët në ujë. Fëmijëria ime ka qenë pazari i vjetër te rrapi i Bezistanit ku dilnim në ditët e pazarit. Këto janë kujtimet e mia.


Pyetje : Elbasani ka festuar gjithmonë një festë pagane, ditën e verës. Për kohën që flasim, nuk do të vononte që Shqipëria të bëhej laike. A kryhej në familjen tuaj ndonjë ritual besimi?

Përgjigje : Ah, feja. Mund të them se të dy prindërit e mi vijnë nga familje myslimane. Familja nga nëna ishin myslimanë bektashi. Por edhe nga familja e nënës, edhe nga ajo e tim eti, nuk kam pasur ndonjë traditë fetare dhe kanë qenë pothuaj laik. Xhaxhallarët e mi ishin intelektualë dhe nuk kishte pse të ishin fetarë. Ishin njerëz që kishin studiuar në shkolla në perëndim ose universitetet në Turqi dhe kishin formim laik dhe demokratik, si mund të thuash. Unë nuk kam asnjë edukatë fetare, aq më pak im atë. Ai ishte komunist dhe nuk kishte si të kishte besim fetar. Megjithatë për shumë vite me radhë unë mbaj mend që edhe në shtëpinë tonë, kur vinte festa e Bajramit ne e festonim, si të gjithë. Ne fëmijët përfitonim nga kjo festë, pasi na bënin dhurata, na gostisnin me ëmbëlsira, na bënin rroba të reja, na përkëdhelnin. Ka qenë dita më e këndshme për ne fëmijët, kur nuk hanim dajak, as qortoheshim. Por më vonë, bashkëshortja ime ishte ortodokse, tek ne festoheshin edhe pashkët. Kjo vazhdon edhe sot për inerci. Unë nuk mund të them se kam një traditë të besimit fetar të vjetër apo të re në familjen time.


Pyetje : Personazhet tuaj duken njerëz të zhveshur nga parimet e moralit, që provojnë dilema të forta edhe ndaj besimit. Romanin tuaj të fundit “Lëkura e qenit”, mund ta quash ndryshe roman për një njeri të pafe. Mendoni se ka ndikuar ky formim juaji laik edhe në letërsinë tuaj?

Përgjigje : Unë mendoj se kjo është vendimtare dhe në ato që shkruaj kjo pasqyrohet. Po t'i marrësh të gjithë librat e mi të shkruar pas viteve '90 e këtej, ky problem del vazhdimisht. Eshtë një temë që më tërheq që nuk mund të rri pa e shfaqur, këtë fakt që unë nuk kam kurrfarë edukate fetare, po kjo s'do të thotë që unë jam kundër feve. Unë kam një respekt për të gjitha fetë, dhe personazhet e mi, nuk shfaqin përbuzje ndaj feve, përkundrazi. Ata shfaqin këtë botëkuptim timin që unë do ta quaja prapë botëkuptim laik dhe që nuk bie në kundërshtim me faktin që ekzistojnë besimet, të cilat janë një gjë e çmuar për njerëzit. Dhe fakti që unë nuk jam besimtar ose praktikant, nuk ka të bëjë fare me ketë. Në librat e mi, unë merrem me lëkundjet si të thuash fetare, besimtare të personazheve të mi, ku dalin që nga Buda, Krishti, Muhameti, dhe pak a shumë ballafaqohen me personazhet, si në rastin e “Lëkura e qenit”. Më ka dalë vetvetiu se ky personazh beson në një providencë. Ky është i vetmi element mistik në librat e mi. Në pikëpamje të tjera janë libra, nuk do të thoja të pafe, do të thoja se deri këtu shkon kontakti i tyre me botën e besimit.


Pyetje : Ç'mund të thoni për rininë e hershme e të vonë, kohë kur keni jetuar në një vend totalitar, në një shoqëri të sunduar nga demagogjia?

Përgjigje : Puna nuk është dhe kaq e thjeshtë, sepse në fëmijëri dhe në rininë e hershme unë nuk kisha dyshime dhe nuk mendoja për këto probleme të lirisë dhe të drejtave të njeriut. Im atë siç thashë, ka qenë ish-partizan komunist dhe atë edukatë më jepte. Ai ishte një intelektual, por me bindje të formuara komuniste të cilat kërkonte të na i jepte edhe neve fëmijëve të tij. Shkolla, gjithë programi shkollor i ndërtuar në atë kohë, mbante këtë vulë, të ideologjisë së kohës dhe të them të drejtën, unë nuk kam qenë aq gjeni largpamës sa të kuptoja shtypjen shoqërore të kohës, sepse edukata ime ishte e tillë. Kështu që dyshimet filluan të lindnin më vonë. Dyshimet filluan kur unë u largova nga Shqipëria, mbarova maturën dhe vajta me studime në Kinë, në një mjedis krejt tjetër, ku rashë në kontakt me njerëz që nuk ishin të indoktrinuar si unë, njerëz të lirë, studentë nga të gjithë vendet e botës. Dhe sado budalla të jesh, kontaktet luajnë rol të jashtëzakonshëm. Vetëm mund të them se ajo ka qenë periudha kur mua zunë të më lindnin dyshimet dhe në fakt këto unë i kam shprehur tek romani “Dragoi i fildishtë”…


Pyetje : Pavarësisht se Kina ishte e kampit komunist?

Përgjigje : Po sigurisht dhe vazhdon të mbetet si organizim komunist. Po atëherë Kina, përveç të tjerave, kalonte një periudhë të vështirë ekonomike dhe varfëria dukej sheshit. Unë e kam përshkruar këtë në roman. Pra dua të them lëkundjet e mia të para kanë nisur në Kinë dhe këto sigurisht ishin vetëm dyshime, shumë të druajtura. Unë nuk i përkas një familjeje që ka qenë e persekutuar gjithë jetën. Ata s'kishin nevojë ta zbulonin shtypjen shoqërore, ata e pësonin. Unë nuk kisha pësuar gjë në kurrizin tim deri atëherë. Mund të thoshja se jeta ime ka qenë deri në fillim të viteve 70, e qetë, gati-gati e lumtur dhe mesa duket njeriu fillon e bëhet esëll mbasi e pëson në kurrizin e tij, që t'i shohë disa të vërteta në sy dhe që të kuptojë dhimbjen njerëzore.


Pyetje : Kur ndodhi kjo?

Përgjigje : Kjo efektivisht ndodhi në fillim të viteve 70, kur Shqipëria hyri në një periudhë vërtet çmendurie. Individualisht im atë u përjashtua nga Partia, megjithëse ne nuk pësuam atë që pësuan të tjerët, internime apo burgime. Sidoqoftë ne nuk konsideroheshim si të tjerët. Konsideroheshim “të papërshtatshëm”, johigjienikë, konsideroheshim siç thuhej atëherë “njerëz me hije”. Dhe unë ju siguroj se kur fillon e provon konkretisht shtypjen mbi kurrizin tënd atëherë je në gjendje të kuptosh dhimbjen njëmijëfish më të rëndë të të tjerëve që kishin hyrë burgjeve, kishin pësuar internime. Kjo filloi të më mundojë shumë dhe sigurisht u pasqyrua në gjithë librat e mi.


Pyetje : Çfarë keni shkruar atëkohë?

Përgjigje : E kam thënë dhe herë të tjera, që unë kam studiuar për matematikë dhe e lashë zanatin tim nga qejfi për të bërë letërsi. Kjo ndodhi në një kohë kur nuk e dija ç'është letërsia dhe si mund të bëhet letërsia. Mbasi botova 2-3 tregime, në gazetën “Drita” dhe në revistën “Nëntori”, kujtova se u bëra shkrimtar dhe e lashë profesionin për t'iu futur gazetarisë. Këtë e kam përshkruar dhe në romanin “Lëkura e qenit”, dhe në mënyrë më sintetike në një ese me titull “Një ëndërr evropiane mes Al Paçinos e Kavabatës”. I gjithë kodi im letrar them se përmblidhet aty.


Pyetje : Eshtë e vërtetë se nisët të shkruanit kur nuk ishit më i lumtur, se përgjithësisht shkruhet sepse nuk jemi të lumtur? Çfarë zëvendëson letërsia?

Përgjigje : Vërtet kjo është një pyetje shumë interesante. Ndoshta do të perifrazoja një shkrimtar që thotë “Shkruaj, sepse nuk mund të mos të shkruaj”. Dhe kjo vjen si diçka e vetvetishme, si kërkesë e brendshme e jotja. Përshembull të thuash se im at që ishte artist, violinist, kompozitor, më nxiti t'i futesha letërsisë, nuk është aspak e vërtetë, sepse ai gjithë jetën u përpoq për të kundërtën. Ai më nxiti vazhdimisht e deri në fund që unë të mos merresha as me letërsi e as me ndonjë lloj arti, sepse ai duket e kishte kuptuar që në një vend si Shqipëria, në një regjim diktatorial për të cilin ai kishte luftuar për ta sjellë në fuqi, por i kishte sjellë edhe atij një zhgënjim total, si artist, bëri çmos që unë të merrem me një gjë krejt tjetër jashtë letërsisë dhe arteve. Më dekurajonte vazhdimisht. Nëse kam studiuar matematikë këtë e kam bërë me këmbënguljen e tim eti. Unë i përkas një brezi për të cilin fjala e prindit ishte ligj, ishte urdhër. Unë nuk e diskutoja fjalën e tij që “ti do të studiosh matematikë e pikë”. Megjithatë jeta bëri të vetën dhe unë iu ktheva dobësisë sime.
Unë nuk e kuptoj pse. Vështirë ta shpjegoj, ndoshta është diçka që vjen nga providenca, për të përdorur shprehjen që iu pëlqen personazheve të mi. Ndoshta një providencë më shtynte drejt tryezës e të shkruaja, derisa arriti një ditë që unë të kuptoja se ajo që shkruaja unë nuk ishte një letërsi, ishte një surrogato letërsi, dhe u pendova jashtëzakonisht që kisha lënë zanatin. Përveçse s'bëja dot letërsinë që duhej, ishte e rrezikshme se edhe mund ta pësoje, të paktën për mënyrën si e shihja unë letërsinë. Pikërisht dua të dal tek ajo që thatë ju. Në vështrimin tim letërsia buron nga një dhimbje njerëzore dhe të jepje dhimbjen njerëzore në një epokë kur mendohej që njerëzit detyrimisht ishin të lumtur, atëherë të prishin edhe gjuhën, por disave u “është prerë” edhe koka, dihen. Kur fillova të kuptoj ç'është letërsia ishte vonë të kthehesha mbrapsht, kështu që u shtyva brenda një tuneli të errët, pa ndonjë shpresë, por gjithmonë duke akumuluar.


Pyetje : Kishit konkurrentë për Çmimin “Penda e Artë”?

Përgjigje : Mund të mos ma bënit mua këtë pyetje. Janë studiuesit, lexuesit, komisioni që bëri vlerësimin. Sigurisht unë jam i lumtur që m'u dha ky çmim që iu është dhënë figurave të tjera të shquara që nga Dhimitër Paskoja, Lasgush Poradeci etj. Unë mendoj se letërsia shqipe ka autorë, majde shumë autorë, por me sa duket juria që vendosi për këtë ka pasur parasysh disa fakte. Nuk e kam zakon të flas me këtë gjuhë që do flas më poshtë, por besoj se çka e ka shtyrë jurinë në këtë vendim ka qenë krijimtaria ime e 10-12 viteve të fundit. Me një cikël prej 5 romanesh që janë pritur mirë nga kritika dhe lexuesi shqiptar, që janë vlerësuar nga juri të ndryshme nga viti 95-2004.


Pyetje : Shkruani të shumtën e kohës, po leximi ç'kohë ju zë? Keni pasur ndikim nga autorë?

Përgjigje : Nuk i kam mbyllur hesapet me leximin, veç nuk lexoj me atë intensitet që lexoja dikur, kur shkruaja shumë pak. Leximeve i kam kushtuar pjesën më të madhe të kohës. Ndërsa tani ky raport është përmbysur, jo se nuk lexoj. Nëse nuk lexon njeriu shteron. Leximet kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm në formimin tim. Puna është që nuk ekzistojnë shkolla që përgatisin shkrimtarë. Të vetmet shkolla për një njeri që do të bëhet shkrimtar janë autorët e mëdhenj, të letërsisë botërore dhe të vendit të tij. Unë kam lexuar vazhdimisht një varg autorësh të mëdhenj dhe lista do të bëhej shumë e gjatë nëse do t'i përmendja, shkrimtarë amerikanë, latino-amerikanë, evropianë e më gjerë. Në shqip klasikët i kam lexuar nga përkthimet e mjeshtërve të shkëlqyer që nga Noli tek Gjergj Zheji. Kjo përbënte gjithë shkollën time letrare dhe sigurisht në periudha të ndryshme kam qenë në ndikime të njërit apo tjetrit shkrimtar. E kam thënë edhe herë tjetër se fillimisht kam qenë nën ndikimin e Çehovit, kur filloja të shkruaja tregime. Por nëse mbetesh nën peshën e një shkrimtari sado të madh, atëherë kjo mund të kthehet në diçka jo të mirë për një shkrimtar që duhet të gjejë veten e vet. Unë mendoj që në letërsi tek e fundit është e vështirë të jesh origjinal. Gjërat në këtë pikë janë shumë të paqëndrueshme, shumë relative, shumë të papërcaktuara. Unë mendoj se origjinale tek një shkrimtar është materia që sjell ai. Janë librat e tu, personazhet e tu, mjediset e tua. Në mënyrë figurative, një univers tëndin, sado i vogël apo i madh të jetë ai.


Pyetje : Personazhet e Fatos Kongolit janë konsideruar si njerëz humbës, jo heronj, madje fare të zakonshëm, gati depresivë e në këtë mënyrë bëhen zëdhënës shpirtërorë të një rrethi jo të vogël njerëzish.

Përgjigje : Puna është kush sugjeron. Në rastin tim është krejt përvoja ime që ma sugjeron këtë lëndë. Unë nuk mund të dal nga vetvetja, të shkruaj për ato që nuk m'i sugjeron përvoja ime, që nuk janë në natyrën e përjetimeve të mia. Letërsia është vërtet diçka shumë e vështirë dhe shumë serioze, në veçanti proza. Dhe kur përballesh me jetën po ashtu edhe ajo është diçka shumë e komplikuar e ngatërruar që nuk besoj se jep shkas për shumë eufori, në kuptimin ekzistencial të fjalës. Të paktën mua nuk më rezulton kështu. Unë jam i bindur se edhe tek ai njeri që duket sikur nuk ka asnjë problem që duket sikur është më i pushtetshmi, më i fuqishmi, më i plotësuari në të gjitha kënaqësitë e tij, edhe ai pikërisht për këtë arsye, në pjesën më të madhe ndihet tepër i mjerë e tepër fatkeq. Njeriu që kur lind është i dënuar me vdekje, në një pikëpamje, sepse është i përkohshëm. Gjithë jetën njeriun e shoqëron kjo frikë e natyrshme që i shkakton të gjitha makthet, gjithë çrregullimet, të gjitha ato që e bëjnë në fund të fundit që në mënyrë të arsyeshme të mos jetë euforik.


Pyetje : Nuk e keni zakon të tregoni se ç'keni në dorë, por dimë se e keni përfunduar një roman.

Përgjigje : Po, kam përfunduar një roman dhe po i hedh syrin e fundit. Nuk besoj se do të bëj ndryshime rrënjësore. Ajo që mund të them është që kam tentuar të bëj një libër të ndryshëm nga pesë librat pararendës.


Pyetje : I ndryshëm në ç'kuptim?

Përgjigje : Në të gjitha kuptimet. I ndryshëm në motivet që më kanë shtyrë ta shkruaj atë libër. I kam vënë një titull provizor “Tek porta e Shën Pjetrit”. Nuk është porta e Shën Pjetrit në Romë. Eshtë një titull simbolik, është porta e Shën Pjetrit në qiell ku shkojnë të gjithë njerëzit, e trokasin te ajo portë dhe si do të paraqiten aty.
Nuk është një libër me frymëzim fetar, ngaqë është Shën Pjetri brenda. Në mars pres botimin e romanit “Lëkura e qenit” në frëngjisht dhe në muajin gusht, po këtë libër në Gjermanisht. Këto pres për vitin tjetër.



Intervistoi Elsa Demo për Shekullin 20/12/2004

[Davius]

“Lëkura e qenit” e Kongolit botohet edhe në Poloni

Këto ditë u hodh në qarkullim në Poloni romani “Lëkura e qenit”, i shkrimtarit Fatos Kongoli.

Libri është përkthyer nga përkthyesja e njohur polake e letërsisë shqipe, Dorota Horodyska. Libri “Lëkura e qenit” është botuar për herë të parë në Shqipëri në vitin 2003. Që prej botimit të parë ai ka njohur disa ribotime, duke kapur shifrën e 10 000 kopjeve, si dhe duke shënuar një rekord shitjesh. Ky është romani i fundit, që vetë autori e përfshin në ciklin e pesë romaneve të tij, nën siglën “Burgjet e kujtesës”. Është përkthyer dhe botuar edhe në katër gjuhë të huaja (përveç polonishtes), në sllovakisht, frëngjisht, gjermanisht (në qershor 2006 ai ishte libri i muajit në Gjermani) dhe serbisht. Është përkthyer dhe është në proces botimi në Itali. Në Poloni, libri është botuar nga shtëpia botuese “Wydawnictwo Czazne”, që drejtohet nga zoti Andrzej Stasiuk, një nga shkrimtarët më të shquar bashkëkohorë polakë.

[Dr Rieux]

marre nga Gazeta Metropol, 16 prill 2007

Fatos Kongoli: Liria në "kuti shkrepësesh"

15 Prill Fatos Kongoli, 63 vjeç është lindur në Elbasan. Ka studiuar për matematikë, pjesërisht në Pekin, pjesërisht në Tiranë, ku është diplomuar në vitin 1967. Për një kohë të gjatë ka punuar si gazetar letrar dhe redaktor në Shtëpinë Botuese "Naim Frashëri". Autor i një vargu librash, ai shquhet sidomos për romanet e tij. Librat e Kongolit janë botuar në Francë, Itali, Zvicër, Greqi, Gjermani, Poloni, Sllovaki, Bullgari e Serbi, me jehonë në disa nga gazetat dhe revistat më të mëdha evropiane si Le Monde, Le Figaro, La Stampa, Le Temps, Le Soir, L'Express, Magazine Littéraire, Der Tagesspiegel, etj. Është tri herë fitues i çmimit vjetor për librin më të mirë në prozë dhënë nga Ministria e Kulturës (1995, 2000, 2002), si dhe i çmimit Velia (2000). Fitues i çmimit ndërkombëtar "Balkanika"-2002, Kongoli është gjithashtu fitues i çmimit "Penda e Artë" në Shqipëri (2004). Shoqata e Botuesve Shqiptarë e ka vlerësuar me çmimin "Shkrimtari i vitit" për 2006-ën, ndërsa romani "Lëkura e qenit", përkthyer në gjermanisht, u shpall libri i muajit qershor 2006 në Gjermani.

Ngjarja

Diku, në një apartament luksoz, në një prej pallateve të larta, më të rejat e kryeqytetit ndodh një krim. Vrasësi është një gazetar, pronar i apartamentit, i cili pas një bashkëjetese prej dy vjetësh, sapo është ndarë me mikeshën e tij, gjithashtu gazetare drejtuese e një emisioni të përjavshëm televiziv me VIP-a. Në vazhdën e një teknike tashmë të sprovuar të autorit, romani zhvillohet në dy kohë. Koha reale: dy javë të muajit korrik të vitit 2004, kur gazetari në një gjendje psikike të rënduar, kryen aksidentalisht krimin. Dhe koha tjetër që përfshin jetën e këtij personazhi të ditëve tona, lindur tridhjetë e dy vjet të shkuara, në një apartament modest, në një pallat modest, në një lagje modeste të kryeqytetit. Një jetë e ndrydhur dhe e mbyllur në përmasat e një kutie shkrepësesh….

Titulli: Jetë në një kuti shkrepësesh.

Autori: Fatos Kongoli

Roman

Shtëpia botuese: Toena

Çmimi: 600 lekë.

Ai zbulon universin e së zakonshmes. Por mënyra se si e bën këtë është ndryshe. Tashmë i sprovuar në penën e tij, Fatos Kongoli arrin të sjellë diçka thellësisht reale, që pasi e ka filtruar në imagjinatën e vet bëhet edhe më e prekshme, më njerëzore. Dhe me një gjuhë që godet më tepër….

"Jetë në një kuti shkrepësesh" përmes përjetimesh dëshmon edhe për hapësirat e ngushta të jetës ku është zhytur një pjesë e mirë e jona. Në një shoqëri ku pabarazia sociale dhe moskomunikimi vendosin si përballë dy pasqyrash ligësinë, poshtërsinë e më tej dobësinë njerëzore në kërkim të shpëtimit…

Sapo jeni shfaqur me një libër të ri. Çfarë sillni ndryshe në paraqitjen tuaj kësaj radhe?

Mendoj se në këtë libër në radhë të parë është i ndryshëm trajtimi, personazhet. Shumëçka është e ndryshme, që unë nuk mund ta them dot me dy fjalë.

Në qendër të romanit është një gazetar. Pse? Mos lidhet kjo edhe me faktin që për disa vite keni punuar si gazetar?

Nuk e kam zgjedhur qëllimisht. Idenë e këtij romani unë e kam krijuar në kokë kohë më parë. Fakti që është gazetar, është i rastësishëm. Për mua, më tepër rëndësi kanë ato që ndodhin në roman, ideja që përcillet. Pavarësisht se aspekti që ky punon gazetar ka rëndësinë e vet. Unë i njoh mjediset e gazetarisë. Jam përpjekur që nëpërmjet këtij personazhi të shfaq të gjitha shqetësimet e mia.

Duke pasur parasysh këtë fakt, por dhe detaje të tjera të librit të krijohet ideja se në një pjesë të madhe bëhet fjalë për një libër autobiografik…

Mua më kanë pyetur gjithmonë për librat e mi, nëse janë apo jo autobiografikë. Në fakt, gati gjithçka lidhet me ngjarje të jetës sime vetjake. Por personazhet e mi të të gjithë librave në përgjithësi, edhe janë edhe s'janë nga jeta reale. Ata sigurisht janë nga jeta reale, sepse i përkasin një realiteti të caktuar. Por nuk janë, sepse janë prodhim i fantazisë sime. Ata janë të ndërtuar, janë tipa që ndoshta ekzistojnë në jetë kështu. Por i kam ndërthurur unë, vijnë nga brendësia ime. Në këtë pikëpamje nuk kanë asgjë reale, janë të prodhuar. Pastaj varet nga vërtetësia, nga besueshmëria e tyre nëse janë realë për lexuesin apo jo.

Në këtë vijë, në ç'mënyrë i ndërtoni personazhet tuaja? Ç’përfaqësojnë ata për ju te ky roman dhe ç'doni të përcillni përmes tyre?

Personazhet e mi, siç është vënë shpesh në dukje nuk janë heronj. Janë njerëz të zakonshëm, njerëz anonimë në përgjithësi. Por në vetvete ata kanë personalitetin e tyre, kanë jetë dhe përjetime shumë interesante. Kështu që në këtë pikëpamje unë i ndërtoj këta personazhe. Nuk synoj të jap ndonjë mesazh apo të nxjerr ndonjë moral përmes tyre. Unë kam shumë vlerësim për lexuesin dhe është ai që sipas mënyrës së vet mund të "vjeli" mesazh.

"Jetë në një kuti shkrepësesh". Si mendoni se mund të gjenden hapësira në përmasa 'shkrepësesh' dhe pse ky titull?

Titulli "Jetë në një kuti shkrepësesh" sigurisht është metaforik. Përveç të tjerash, në këtë libër të fundit, mua më ka interesuar edhe një fakt. Shfaqjet skizofrenike të shoqërisë së sotme shqiptare të tranzicionit lidhen midis të tjerash edhe me faktin e dimensioneve të ndrydhura, të hapësirave të tyre të jetesës që kanë qenë të ngushta, të ndrydhura. Kjo, padyshim ndrydh edhe botën e brendshme, psikologjinë e personazheve. Dhe kjo shfaqet në forma shpesh të dhimbshme.

Mendoni se shqiptarët vazhdojnë të jetojnë në kuti shkrepësesh?

Mendoj se po.

Po për një shkrimtar sa e vështirë është të gjejë lirinë në një jetesë me përmasa të tilla?

Hapësira është e brendshme, konkrete. Është një koncept shumë i gjerë. Hapësirën njeriu e ka brenda vetes. Edhe lirinë, apo mungesën e lirisë. Mund të them se unë sot gjej lirinë time vetjake. Kaq.

Bisedoi: B. Goce

[Dr Rieux]

Fatos Kongoli eshte nje nga shkrimtaret e mi me te preferuar. Nuk e kam lexuar librin per te cilin behet fjale me siper, por me sa po lexoj, duket sikur Kongoli ka perdorur metoden e dy rrefimeve/realiteteve/kendveshtrimeve te ndryshme te te njejtit njeri/ngjarjeje. Sic thote autori/ja e artikullit, e sprovuar tashme me sukses nga Kongoli, mund te shtoj tek romanet "I humburi", "Kufoma", "Dragoi i fildishte", "Endrra e Damokleut" etj. Ndonese e kam pelqyer shume ne romanet e mesiperm, druaj se Kongoli tashme po bie ne nje perseritje te vetvetes. Te pakten mua kane filluar te me japin nje ndjesi "deja vu"-je romanet e tij te fundit. Mgjth, jap i bindur se do ta lexoj me shume kersheri dhe librin e tij te radhes. Duhet me prit deri ne udhetimin e radhes ne Shqiperi, gjate veres ...

[Shijaksi-London]

"I humburi" Fatos Kongolit flet anglisht

Autori i romanit të njohur Fatos Kongoli udhëton drejt Britanisë së Madhe për promovimin e librit përkthyer nga Robert Elsie

Nga Londra
Muhamed Veliu

Fatos Kongoli gjatë javës në vazhdim do të udhëtojë drejt Britanisë së Madhe për të promovuar në anglisht novelën "I humburi". Vepra e Kongolit është përkthyer në gjuhën angleze nga përkthyesi i mirënjohur i letrave shqip Robert Elsie. Libri është zgjedhur për botim nga shtëpia botuese "Seren Books" në Uells. Ndalesa e parë e shkrimtarit Fatos Kongoli do të jetë në Universitetin e Uellsit, ku do t‘i paraqesë një audience të përbërë nga studentë dhe akademikë detajet e librit "I humburi". Oxfordi është një tjetër qytet britanik ku autori shqiptar do të prezantojë librin në librarinë "Maison Francaise". Ndërsa në Londër promovimi do të zhvillohet në një nga libraritë më të mëdha të kryeqytetit britanik e quajtur "Foyles". Pas Ismail Kadaresë, zoti Kongoli është i dyti autor shqiptar, vepra e të cilit mund të blihet nga publiku britanik nëpër librari në të gjithë vendin. Përkthimi i kësaj vepre në gjuhën angleze u mundësua nga shtëpia botuese "Seren Books" dhe zonja Sioned Roland. "Udhëtimin drejt Britanisë së Madhe po e pres me shumë gëzim dhe kënaqësi, sepse në radhë të parë ky është botimi im i parë në gjuhën angleze dhe e dyta sepse do të jem në Britaninë e Madhe për herë të parë në jetën time. Bashkimi i këtyre dy gjërave që janë për herë të parë, e bëjnë këtë udhëtim timin shumë të veçantë", është shprehur Kongoli në një intervistë telefonike për "Shqip". Pas Kadaresë, ai është shkrimtari i dytë shqiptar, veprën e të cilët britanikët do të kenë mundësi ta blejnë nëpër librari. Ç‘do të thotë një gjë e tillë për autorin Kongoli, një ish-matematicien? Që në fillim, ai me modesti thotë se nuk e di nëse është autori i dytë shqiptar, veprën e të cilit britanikët do të kenë mundësi ta lexojnë në gjuhën e tyre. Por pranon se për të ky është një eveniment me rëndësi. "Anglishtja është një gjuhë e madhe. Nuk është kollaj të botohesh në Britani, sidomos kur ti je një shkrimtar që vjen nga një vend i vogël besoj jo fort i njohur në Britani. Për mua është me të vërtetë një ngjarje", shprehet Kongoli. E pyesim nëse ai beson se në të ardhmen publiku britanik do të mund të lexojë në anglisht ndonjë tjetër vepër që mban firmën e tij? "Do të dëshiroja shumë", - fillon përgjigjen e kësaj pyetjeje ai duke vijuar: "Të shikojmë si do të shkojë ky libër. Ndoshta. Shpresoj. Sjellja e këtij libri në gjuhën angleze ka qenë tërësisht një përpjekje private e autorit me mbështetjen e shtëpisë botuese në "Seren Books" në Uells. Lajmi për botimin e Kongolit në anglisht ka ngjallur interes në komunitetin shqiptar në Britani, shumë prej tyre dashamirës të letërsisë shqipe.

Shoqata "Edith Durham" në bashkëpunim me gazetën "The Albanian" kanë organizuar një takim të autorëve shqiptarë që jetojnë dhe punojnë në Britani me shkrimtarin Kongoli. "Ardhja e Kongolit në Britani është një lajm i gëzueshëm për të gjithë krijuesit që jetojnë në këtë ishull. Zoti Kongoli përfaqëson një ndër autorët më të talentuar shqiptarë, gjë që dëshmohet në interesimin e botuesve britanikë. Për krijuesit shqiptarë në Britani ky është një eveniment i rrallë. Nëse deri më sot ne jemi përpjekur që fjalën shqipe ta transmetojmë nëpër zona të ndryshme në ishullin britanik, përmes tri antologjive me krijime nga poetë shqiptarë të këtushëm, kësaj here të gjithë së bashku do të kemi kënaqësinë të takohemi për një kafe me Kongolin" tha për gazetën "Shqip" Petrit Kuçana, drejtor i gazetës "The Albanin", njëkohësisht ideatori dhe organizatori i këtij takimi.

Për këtë takim, vetë autori Fatos Kongoli tha: "Do të jetë një kënaqësi e veçantë për mua të takoj shqiptarët e Britanisë, dashamirës të letërsisë. Të tjerët që nuk kanë të bëjnë me letërsinë që të marrin pjesë duhet të marrin pëlqimin tim. Mua më pëlqen të vijnë ata të cilët kanë punë me letërsinë, jo ata që s‘kanë asnjë lidhje". Fatos Kongoli ka studiuar për matematikë, pjesërisht në Pekin, pjesërisht në Tiranë, ku është diplomuar në vitin 1967. Ka punuar për një kohë të gjatë si gazetar letrar dhe redaktor në shtëpinë botuese "Naim Frashëri". Është autor i një vargu librash. Librat e tij janë botuar në Francë, Itali, Zvicër, Greqi, Gjermani, Poloni, Sllovaki, Bullgari, Serbi dhe së fundmi në Angli, me jehonë në disa nga gazetat dhe revistat më të mëdha evropiane si "Le Monde", "Le Figaro", "La Stampa", "Le Temps", "Le Soir", "L‘Express", "Magazine Littéraire", "Der Tagesspiegel", etj. Është tri herë fitues i çmimit vjetor për librin më të mirë në prozë dhënë nga Ministria e Kulturës (1995, 2000, 2002), si dhe i çmimit "Velia" (2000). Është fitues i çmimit ndërkombëtar "Balkanika" më 2002-in. Është fitues, gjithashtu, i çmimit më të lartë letrar në Shqipëri "Penda e Artë" (2004). Shoqata e Botuesve Shqiptarë e ka vlerësuar me çmimin "Shkrimtari i vitit" për 2006-ën, ndërsa romani "Lëkura e qenit", i përkthyer në gjermanisht, u shpall libri i muajit Qershor 2006 në Gjermani.

Tuesday, 30 October 2007, 17:00 hours
Main Humanities Building
University of Wales
Bangor, Gwynedd, LL57 2DG
Wales
www.bangor.ac. uk

Wednesday, 31 October 2007, 17:15 hours
Maison Française
2-10 Norham Road
Oxford OX2 62E

Thursday, 1 November 2007, 18:30 hours
Foyles Bookshop
113-119 Charing Cross Road
London WC2H 0EB
tel. 020 7437 5660
events@foyles. co.uk
www.foyles.co. uk
(nearest tube station Tottenham Court