Intervista
Kryeziu, Sejdiu dhe Berisha janė “argatėt” kryesorė qė e fundosėn LDK-nė (1)

Adem Salihaj
Ish-zėvendėskryeministri i Kosovės, Adem Salihaj, nė njė intervistė pėr Kosovapress ka thėnė se LDK-ja aktuale absolutisht nuk ėshtė mė ajo e Rugovės dhe simbolet e tij iu kanė mbetur nėpėr zyre dhe s’po dinė se ēfarė tė bėjnė me to. Ai mendon se LDK-ja tashmė ėshtė fundosur dhe “argatėt” kryesorė janė Eqrem Kryeziu, Fatmir Sejdiu, Kolė Berisha etj. Salihaj pranon se nė Kuvendin VI Zgjedhor krahu i Dacit ėshtė “tradhtuar” nga degėt e Gjakovės, Mitrovicės dhe ndonjė degė tjetėr dhe ministrja Melihate Tėrmkolli, e cila sipas tij ka mbetur peng e postit ministror. Ish-zv. kryeministri pėrkujton se Kryeziu, Sejdiu e Berisha nuk kanė mundur qė ta durojnė frymėn rugoviste dhe prej kohėsh ishin distancuar nga ai. Sipas tij, Eqremi asnjėherė s’ka pasur raporte tė sinqerta dhe tė mira me Ibrahim Rugovėn. Salihaj thotė se Rugova ka pasur rezerva tė mėdha edhe ndaj Fatmir Sejdiut. Ai deklaron se pohimet e kryeparlamentarit Berisha se Rugova e ka pasur ndėrmend qė tė bėjė ndryshime nė institucione nuk janė aspak tė vėrteta, por pranon se Ramush Haradinaj ka bėrė disa tentativa qė Rugova i ka quajtur “lojė tė rrezikshme”.
Kosovapress: Pas tė gjithave zhvillimeve qė kanė ndodhur nė Lidhjen Demokratike tė Kosovės (LDK), pas Kuvendit tė Gjashtė dhe formimit tė partisė sė re nga Nexhat Daci, Lidhja Demokratike, cilat janė synimet nė tė ardhmen?
Salihaj: Puna e parė qė ne po bėjmė ėshtė organizimi i partisė. Nė fakt jemi duke rikonfiguruar LDK-nė qė ne e kishim. Ėshtė njė punė, e cila lyp tė zhvillohet kryesisht nė terren, nė degė dhe nėndegė. Synimi natyrisht ėshtė qė ta rikonfigurojmė njė LDK tė fortė me njė emėr tjetėr, pra me emrin Lidhja Demokratike (LD). Synim i yni ėshtė qė tė jemi faktor politik nė Kosovė dhe unė kam besim tė madh se do tė jemi aty diku.
Kosovapress: Kur thoni se do tė jeni faktor kryesor politik, nė ēka e mbėshtetni kėtė deklarim?
Salihaj: Mendojmė pėr arsyen e thjeshtė, sepse LDK ishte faktori kryesor politik nė vend dhe tash me kėtė ndarje tė themi tė LDK-sė, kam bindjen e thellė se pjesa mė e madhe e anėtarėsisė sė LDK-sė do tė vijė me ne. Duke marrė parasysh kėtė faktor, mendoj qė ne do marrim shumė mė tepėr se gjysmėn e elektoratit, shumė komuna, respektivisht mbi 90%, nė disa 80, 70, diku edhe 50 pėr qind. Me kėtė pėrqindje qė do ta marrim, do ta kemi pjesėn kryesore tė LDK-sė dhe do ta kapėrcejmė PDK-nė, e cila konsiderojmė se do jetė konkurrenti ynė kryesor.
Kosovapress: Nė Kuvendin e fundit tė LDK-sė u pa se nuk e keni mbėshtetjen e gjerė tė delegatėve siē po deklaroheni me kėtė pėrqindje qė synoni tė keni dhe se pas vetes keni vetėm gjashtė deputetė.
Salihaj: Kjo nuk ėshtė esenciale pėr partinė, por ėshtė anėtarėsia. Nė bazė tė observimeve tona nė terren, bisedave dhe konsultimeve, anėtarėsia e LDK-sė fuqishėm anon ka LD-ja dhe kjo do tė jetė e esenciale se a do tė jemi parti e fortė, sepse raporti i forcave nė kuvend dhe institucione tė ndryshme, degė e nėndegė varet nga interesat personale tė njerėzve. Secili njeri e ka njė interes dhe nėse ai interes rrezikohet, ai person nuk do tė identifikohet nė kėtė fazė me ne. Por nė fund, kur do tė jenė zgjedhjet, ai do tė ketė njė votė sikur ēdo anėtar tjetėr i partisė dhe kjo nuk do tė ēojė peshė fare nė fund kur do tė bėhet edhe sublimimi i rezultateve tona.
Kosovapress: Ēka e dallon Lidhjen Demokratike tė Kosovės (LDK) nga Lidhja Demokratike (LD) e Dacit, po pėrmendi kėtu emrin, simbolet, filozofinė e Rugovės etj.?
Salihaj: Rreth kėtyre ēėshtjeve LDK mė shumė ka njė lloj reagimi tė mllefit dhe inatit qė ata dėshirojnė ta shprehin nė raport me ne, gjė qė ėshtė krejt e paarsyeshme, pasi ne jemi njė parti qė po ndahemi. Nuk e kuptoj njė mllef aq tė madh ndaj nesh, kur do tė duhej tė kishin oponencė PDK-nė, ku akronimi dhe ngjashmėria mė shumė pėrkon me PDK-nė se sa me LDK-nė. Prandaj, nuk e kuptoj reagimin e tyre, por e konsideroj si njė pėrpjekje pėr tė na penguar qė tė konsolidohemi si parti politike se sa qė ėshtė njė reagim i arsyeshėm i tyre.
Nė anėn tjetėr, simbolet e kryetarit Rugova nuk janė pronė e dikujt, ato janė simbole tė tė gjithėve dhe secili ka tė drejtė identifikimi me to, por jo t’i pėrvetėsojė. Kushdo nė Kosovė, Shqipėri dhe Maqedoni ka tė drejtė tė identifikohet me rugovizimin si filozofi politike dhe kėtė nuk mund t’ia ndalojmė askujt. Nesėr mund tė formohet njė parti krejt e re, e cila nuk ka lidhje as me LDK-nė dhe as me LD-nė, dhe mund tė identifikohet me filozofinė e Rugovės apo dikujt tjetėr.
Kosovapress: Po, megjithatė Ibrahim Rugova ka qenė njėri nga themeluesit e LDK-sė, dhe nė kėtė rast a kanė mė shumė tė drejtė LDK-ja thirret nė filozofinė e tij, se sa ju?
Salihaj: Jo, nuk kanė tė drejtė aspak mė tepėr, sepse ne jemi pjesė e asaj filozofie. Madje, ne jemi pjesė e asaj partie, por qė jemi ndarė nė dysh dhe nė kėtė rrafsh kemi tė drejta tė barabarta qė tė trashėgojmė atė filozofi politike, atė emėr, atė figurė, atė trashėgimi politike, etj. Tė gjithė ne jemi themelues tė asaj partie. Prandaj, dua tė them se kjo LDK nuk ėshtė mė ajo e Rugovės, dhe kemi njė LDK krejt tjetėr, e cila ėshtė distancuar nga tė gjitha vlerat dhe simbolet qė kishte LDK e kryetarit Rugova. Partia e re politike nė esencė nuk ėshtė subjekt i ri, por ėshtė njė krah i fuqishėm i LDK-sė, qė tash pėr shkaqe krejt formale detyrohet tė identifikohet me njė emėr paksa mė ndryshe.
Kosovapress: Sa e ka dobėsuar formimi i partisė suaj, Lidhjen Demokratike tė Kosovės (LDK)?
Salihaj: Mendoj se LDK pėrfundimisht ėshtė fundosur, jo nga ne qė jemi ndarė, por LDK ėshtė fundosur nė Kuvendin e Gjashtė Zgjedhor me listėn eliminuese dhe pėrēarėse qė paraqiti Fatmir Sejdiu. Konsideroj se edhe po tė mos ishim ndarė ne, LDK ka qenė e fundosur. Ne e dimė shumė mirė se si merr frymė elektorati i LDK-sė, andaj ėshtė njė mllef aq i madh me gjithė atė qė ka ndodhur, sa qė revolta ka qenė deri nė atė masė sa anėtarėt e LDK-sė kanė deklaruar hapur se nėse do tė jenė nė krye tė LDK-sė kėta qė janė, ata nuk do tė marrin pjesė nė zgjedhjet e ardhshme. Kjo vetvetiu nėnkupton se LDK do tė fundosej pėrfundimisht edhe po tė rrinim ne aty, dhe po tė pajtoheshim me situatėn qė ishte krijuar. Mendoj se LDK-ja definitivisht nuk do tė kishte asnjė perspektivė. Prandaj, mėnyra e vetme pėr ta shpėtuar LDK-nė nė kuptimin joformal, jo si emėr, por si substancė, ėshtė kjo qė ne tani jemi duke bėrė.
Kosovapress: Po, kush mė konkretisht e ka fundosur LDK-nė?
Salihaj: Dua tė them se ka qenė njė projekt para vdekjes sė Rugovės qė veēanėrisht ėshtė aktualizuar pas vdekjes sė tij, njė skenar qė ka pasur pėr qėllim ta shkatėrrojė LDK-nė. Por sigurisht qė faktori apo “argati” kryesor i gjithė kėsaj ka qenė Eqrem Kryeziu sė bashku me Fatmir Sejdiun, Kolė Berishėn etj. Mendoj se ata me njė vetėdije tė plotė kanė shkuar nė drejtim tė shkatėrrimit tė LDK-sė, sepse dikush u ka thėnė qė LDK-ja duhet tė shkatėrrohet dhe nuk duhet tė ekzistojė, siē e kanė quajtur shpesh njė dinozaur politik nė Kosovė, pra njė forcė e fuqishme politike, e cila dominon mbi tė gjithė.
Esenca e gjithė kėsaj, mendoj se ka qėndruar diku tjetėr, jo te dominimi i madh i LDK-sė nė skenėn politike tė Kosovės, por te fakti qė LDK-ja ka qenė kurrizi politik i lėvizjes kombėtare nė Kosovė, pėr liri dhe pavarėsi.
Sigurisht se dikush ka qenė i interesuar qė tė thyejė kėtė kurriz, nė mėnyrė qė mos tė ketė faktorė tė fuqishėm qė i mbron interesat dhe njė pako qė do tė hapet tash, tė pranohet si e tillė ēfarėdo qė tė jetė pėrbėrja e saj.
Esenca e gjithė kėtyre ka qenė krijimi i njė situatė tė tillė qė tė pranohet njė status qoftė ai edhe jo i favorshėm pėr Kosovėn, dhe tė mos ketė njė faktor tė fuqishėm politik nė Kosovė qė do tė kundėrshtonte kėtė, ose do tė kishte kėrkesa mė tė mėdha se sa qė do tė ofronte pakoja pėr statusin e Kosovės.
Esenca e gjithė kėsaj nuk ka qenė qė njė person, ta quajmė Nexhat Daci apo Adem Salihaj, nuk janė tė pėrshtatshėm pėr komunikim me faktorė tė ndryshėm. Kjo ėshtė shumė irelevante dhe krejt e parėndėsishme, ku krejt esenca e gjithė kėsaj ka qenė qė tė krijohet njė situatė ku do tė vijnė nė vendet kyēe figura tė ndryshme qė janė tė dėgjueshme, duke nėnshkruar ēdo gjė dhe nė fund tė realizohet njė interes ndoshta jo ai i popullit tė Kosovės, po interes i dikujt tjetėr, i cili mund tė ndėrlidhet disi me situatėn dhe ēėshtje tė ndryshme tė Kosovės.
Kosovapress: Doni tė thoni se drejtuesit e institucioneve tė Kosovės janė tė dėgjueshėm pėr faktorin ndėrkombėtar dhe do tė nėnshkruajnė ēfarėdo qoftė nė pakon e Ahtisarit ?
Salihaj: Nuk ka asnjė dilemė nė kėtė drejtim dhe kjo ėshtė treguar edhe nė praktikė. Mendoj se ata njė gjė tė tillė do ta bėjnė nė ēdo situatė dhe ēdo moment. Sigurisht se tash pas hapjes sė pakos sė Ahtisarit, qė sipas paralajmėrimeve nuk do tė jetė edhe aq e mirė pėr Kosovėn. Ata planifikojnė njė “ofensivė”, apo njė fushatė politike dhe diplomatike nė Kosovė, me qėllim qė tė mashtrohet gjithė opinioni dhe ta pranojė atė pako.
Kosovapress: T’i kthehemi Kuvendit tė Gjashtė tė LDK-sė. Ėshtė thėnė se krahu i Dacit dy ditė para se tė mbahej ky kuvend, ka festuar fitoren. A ėshtė e vėrtetė kjo?
Salihaj: Jo, absolutisht nuk ėshtė e vėrtetė. Ne jemi takuar nė mbrėmjen 8 dhjetorit me disa delegatė tė diasporės nė hotelin “Grand” dhe kemi pirė kafe dhe kjo nuk ka qenė asnjė lloj feste.
Kosovapress: Po, kandidati pėr kryetar i LDK-sė, Nexhat Daci gjatė gjithė kohės ka deklaruar se fitoren e ka tė sigurt karshi Fatmir Sejdiut. A mendoni se jeni “tradhtuar” nga disa degė?
Salihaj: Po, gjithsesi ne kemi bėrė kalkulimet tona dhe kemi pasur deklarime tė delegatėve tė degėve tė ndryshme. Shumė delegatė dhe struktura tė degėve kanė fituar nė emėr tė projektit tė Dacit, dhe nė fakt kanė votuar pėr Fatmir Sejdiun. Kjo tregon se ata e kanė mashtruar elektoratin e tyre, dhe kanė marrė njė mandat pėr tė votuar dikė tjetėr dhe kanė votuar dikė tjetėr.
Mendoj po ta kishin mbajtur fjalėn, fitorja ka qenė e jona, e mė tepėr se sa e Sejdiut, pra njė fitore shumė e ngushtė ndoshta me dy-tre vota. Veēanėrisht, Gjakova ka lėvizur negativisht nė atė drejtim. Po ashtu, kemi pasur edhe Mitrovicėn, ndoshta edhe ndonjė degė tjetėr, po e zėmė kryetari i Degės sė Dardanės nė vazhdimėsi ėshtė deklaruar pėr krahun e Dacit, ndėrsa ka votuar pėr anėn tjetėr. Do tė thotė ka qenė njė strukturė qė ka bėrė njė lojė jo tė ndershme, jo korrekte dhe epilogu i gjithė kėsaj tashmė dihet.
Kosovapress: Po, a ju ka tradhtuar edhe ministrja Melihate Tėrmkolli, mbase edhe ajo ka kundėrshtuar formimin e partisė, ndėrkaq para Kuvendit ishte e rreshtuar nė taborin e Dacit?
Salihaj: Shtrohet pyetja se a na ka tradhtuar nė Kuvendin VI. Por, njerėzit janė tė lidhur pėr poste tė ndryshme dhe ajo ka mbetur peng e postit tė saj, e cila po ashtu pėr fat tė keq po e mban peng edhe Forumin e Gruas tė LDK-sė, sepse disponimi i forumit tė gruas nuk ėshtė ai qė po imponon zonjusha Tėrmkolli. Por le tė mbetet nė ndėrgjegjen e saj dhe nuk dėshiroj tė komentoj mė tepėr.
Kosovapress: A doni tė thoni se krahu i Sejdiut e ka kushtėzuar Tėrmkollin me post?
Salihaj:Nuk e di se a e kanė kushtėzuar, por mendoj qė po tė pozicionohet ajo kėndej, atėherė do tė ishte rrezik edhe ta humbiste postin e saj.
Kosovapress: Gjatė kėtyre viteve sa keni qėndruar nė LDK, a ju ka shkuar ndonjėherė nė mend se do tė vijė kjo ditė dhe do tė ndahej LDK-ja?
Salihaj: Sigurisht qė jo. Derisa ishte gjallė kryetari Rugova, ishte e paimagjinueshme tė vijė deri nė njė situatė tė tillė. Por natyrisht me vdekjen e tij u krijuan rrethana krejt tjera dhe ndodhi kjo ndodhi. Natyrisht me dhimbset shumė, dhe emocionalisht nuk ndjehem mirė pėr situatėn qė ka ndodhur.
Kosovapress: Kush sipas jush ėshtė mė tepėr pėrkrahės i Rugovės, LD-ja apo LDK-ja?
Salihaj: Sigurisht se ne jemi mė rugovistė nė kuptimin e plotė tė fjalės dhe se LDK-ja nuk ėshtė fare rugoviste. Ata kanė bėrė pėrpjekje tė vazhdueshme tė distancohen nga Rugova dhe pėr kėtė ekzistojnė shumė argumente. Kjo kryesi aktuale, me nė krye me Eqremin, Kolėn, Fatmirin etj., kanė refuzuar nė vazhdimėsi pėr tė gjallė tė Rugovės qė mbledhjet t’i mbajmė nė “Velani”. Megjithatė erdhėn nė momentin qė ta bėjmė njė renovim tė objekteve tė LDK-sė te “Qafa”, renovim qė zgjati gjashtė javė dhe gjatė kėsaj kohe ne nuk mbajtėm asnjė mbledhje. Kjo strukturė aktuale nuk pranonte qė mbledhjet tė mbahen nė “Velani”, ēka do tė thotė se i kemi humbur rreth 12 mbledhje dhe arsyeja e thjeshtė ishte se ata nuk dėshironin qė tė identifikoheshin me kryetarin Rugova.
Fakti tjetėr ėshtė se ata e kanė zbehur shumė rolin e simboleve qė i kishte propozuar Rugova dhe ato iu kanė mbetur nėpėr zyre dhe s’po dinė ēka tė bėjnė me to. Por, megjithatė, shpirtėrisht nuk duan qė tė identifikohen me ato simbole. Argumenti i fundit ėshtė tėrheqja e Projektligjit pėr Memorialin Rugova. Ėshtė vetėm njė demagogji e thjeshtė e Kolė Berishės se gjoja nuk ka qenė ligji komplet.
Kėto fakte absolutisht nuk qėndrojnė, sepse ligji ka qenė nė rregull, por ka qenė kėrkesė e partive tė opozitės qė tė hiqet pėr arsyen e thjeshtė partiake qė ne i dimė. Tė gjitha kėto elemente tregojnė se struktura e tashme e LDK-sė ėshtė nėn ndikimin dhe kontrollin e plotė tė partive tjera dhe aspak nuk lufton pėr frymėn dhe idealet qė kishte dikur LDK-ja. Pėr kėtė do tė bindemi nė tė ardhmen. Fakti qė ne themi se jemi mė rugovistė kjo nuk do tė thotė se kėtė e bėjmė pėr propagandė, por jam i bindur se LDK-ja kishte vlera tė mėdha politike dhe kombėtare.
Kosovapress: Mbase thoni se keni qenė njeri i afėrt me Rugovėn, po cilat kanė qenė raportet e tij me Eqrem Kryeziun?
Salihaj: Eqrem Kryeziu qė nga fillimi ka qenė i distancuar nga Rugova. Qė nga viti 1998 kur ishte nė Kryesinė e LDK-sė si nėnkryetar i parė, gati deri me sėmundjen e Rugovės, asnjėherė nuk ka ardhur nė mbledhje tė Kryesisė. Por, pas vdekjes sė Rugovės, ai i ka treguar arsyet se pse nuk vinte nė kėto mbledhje, sepse normalisht se nuk mund ta duronte figurėn e Rugovės, frymėn e tij, mėnyrėn se si e punonte, respektivisht metodat e punės, etj.
Madje, para se tė vdiste Rugova, gjatė periudhės kur ai ishte i sėmurė dhe kur ėshtė detyruar qė ta ngrinte postin e kryetarit tė LDK-sė, Eqrem Kryeziu ka dhėnė deklarata shumė fyese pėr Rugovėn. Andaj, mendoj se Eqrem Kryeziu asnjėherė nuk ka pasur raporte tė sinqerta dhe tė mira me Rugovėn, veēanėrisht kjo ėshtė parė gjatė sėmundjes sė tij. Nė momentin kur Rugova nuk i udhėhiqte mė mbledhjet e Kryesisė sė LDK-sė, Eqremi filloi tė vinte.
Pavarėsisht asaj se kryetari e propozoi Fatmir Sejdiun pėr sekretar tė pėrgjithshėm tė partisė dhe unė ndoshta isha i vetmi qė e kam pėrkrahur nė Kryesinė e LDK-sė, megjithatė kishte shumė rezerva ndaj tij dhe Rugova e dinte se ai ishte i afėrt me disa njerėz qė ishin distancuar dhe larguar nga LDK-ja dhe fryma e Rugovės.
Kosovapress: Po kryeparlamentari Kolė Berisha ka thėnė se Rugova e ka pasur ndėrmend qė tė bėjė ndryshime nė institucione. Cila ėshtė e vėrteta?
Salihaj:Kjo deklaratė e Kolės ishte plotėsisht e pavėrtetė. Mund tė them se askush nuk ka pasur raporte mė tė afėrta me Rugovėn se sa unė. Kam komunikuar nė vazhdimėsi nė kohėn kur kam qenė zv. kryeministėr. Madje i kemi diskutuar ēėshtjet e institucioneve, dhe nė asnjė rast nuk e ka pėrmendur ēėshtjen e ndėrrimeve nė IPVQ. Pėrkundrazi kryetari ka qenė shumė i interesuar qė institucionet tė jenė stabile dhe mos tė lėshohemi nė lojėra tė rrezikshme tė destabilizimit tė tyre.
Kola dhe disa tė tjerė spekulojnė pėr arsye se ishte njė mosmarrėveshje nė Ekipin Negociator nė njė moment tė caktuar qė absolutisht nuk ka lidhje me ēėshtjet e ndėrrimeve. Mund tė them se ka pasur struktura vendore qė nė forma tė tėrthorta kanė bėrė pėrpjekje qė tė ndikojnė te Rugova pėr ndryshime nė institucione si nė parlament, ashtu edhe nė qeveri, por ai nė asnjė moment nuk i ka marrė parasysh kėto.
Mund tė them se njė prej atyre ka qenė Ramush Haradinaj, i cili ka tentuar nė forma tė ndryshme qė tė ketė ndikim pėr ndryshime nė qeveri veēanėrisht tė kryeministrit Bajram Kosumi, por Rugova me njė nervoz e ka refuzuar kėtė dhe e ka quajtur si lojė tė rrezikshme tė Haradinajt. Andaj, pohimet e Kolės janė krejt spekulime, se kinse Rugova ėshtė pajtuar qė tė bėjė ndryshime tė caktuara nė
institucione. (vijon)
Intervistuan: /Lumturie Blakaj-Mirjeta Dervishi/
Krijoni Kontakt