Mbi pendimin dhe rrëfimin

[Kryeengjelli]

Mbi Pendimin dhe rrëfimin
Pendimi ka depërtuar në çdo aspekt të jetës shpirtërore, sepse kudo në Kishën Orthodhokse ku flitet për jetën shpirtërore, flitet kryesisht për pendimin. Madje gjithë jeta shpirtërore është një pendim, d.m.th një kthim drejt Zotit, një kthim drejt gjendjes natyrale të njeriut, një kthim drejt gjendjes që ai humbi, ose siç thuhet tek paravolia e Djalit plangprisësh, një kthim në shtëpi. Kthimi në shtëpi ndodhi ngaqë djali u kujtua dhe pati mall për shtëpinë e Atit. Të paturit mall është një nga aspektet kryesore të pendimit. Askush nuk mund të vazhdojë rrugën e kthimit n.q.s ai nuk ka mall për vendin ku ai do të shkojë. Vetëm një dëshirë e zjarrtë që nuk mund të kuptohet kapërcen të gjitha pengesat që hasen rrugës. Cdo njeri ndodhet në nivel të ndryshëm malli, dikush bëhet shenjt, dikush jo dhe këto janë mistere që nuk mund të kuptohen dot dhe shpjegohen në mënyrë racionale. Megjithatë ne e dimë që çdokush është i përgjegjshëm për çdo veprim që bën. Cdokush ka brenda tij imazhin e Perëndisë që do të thotë ka mundësinë e mallit për t`u kthyer tek Ati. Ajo që kërkohet nga jeta shpirtërore është pikërisht të ringjallet kjo strukturë, të ringjallet ky lloj vizioni për njeriun që njeriu të kuptojë sa poshtë ka rënë, ashtu si dhe djali planprishës që mendoi: “Në shtëpinë e tim eti ka bukë dhe për shërbëtorët ndërsa unë këtu po vdes urie”. Kjo histori është historia tragjike e gjithë njerëzimit madje një shenjt i madh thotë se kjo është historia e gjithsecilit prej nesh. Është historia ime, është historia juaj, është historia e cdonjërit prej nesh. Kjo është edhe arsyeja që historia e djalit plangprishës, është historia më e dashur për gjithë predikuesit. Sepse ajo është një minierë pa fund ku mund të gjesh gjëra për frymëzim. Madje kur ta lexojmë duhet ta lexojmë me lot, nëse realisht do të ndjejmë diçka nga ajo që ndjeu djali. Sepse fillimi i pendimit është keqardhja dhe së dyti shpresa që ne jemi bijtë e të lartit. Kjo është arsyeja që shumë shenjtorë thonë që nëse i jepeni pendimit mos iu jepni dëshpërimit. Sado larg që të kemi shkuar, sado i madh që të jetë makati nuk mund ta mundë dot mëshirën e Perëndisë. Ati gjithmonë po pret. Zoti po vigjëlon për shpirtin e gjithsecilit prej nesh. Ai po pret vetëm lëvizjen e parë dhe sa të shohë lëvizjen e parë do të vijë Ai të na kapë prej dore. Problemi është se ne nuk lëvizim. Tek ne ka zënë kore dhe nuk hapet prandaj arsyeja që bëjmë shumë praktika asketike është që të thyejmë këtë korë. Ai thotë: “Zemrën e përbuzur dhe të përulur Zoti nuk do ta përbuzë”. Ajo që nuk gjendet tek ne është pikërisht zemra e thyer. Kur ke një zemër të thyer dhe sensibiliteti i njeriut rritet shumë. Njeriu që ka një zemër të thyer, d.m.th. një vrarje të thellë të ndërgjegjjes, ka një ndershmëri të madhe shpirtërore. Ato gjëra që i dukeshin të zakonshme, tani nuk i duken më të tilla. Madje shumë shenjtorë që patën një pendim të thellë sapo dëgjoni fjalën Zot u rridhnin lotë, sepse Krishti për ta përfaqësonte dicka tjetër. Nëse edhe ne do ta kuptonim fjalën Zot edhe ne do të ndryshonim, sepse fjala Zot është bërë sot fjala më me pa kuptim në botë, të gjithë e përdorin dhe nuk ia dinë kuptimin. Vetë fakti që ne e përmendim fjalën Zot dhe nuk ndryshojmë tregon që ne nuk ia dimë kuptimin. Nëse realisht ne do të kuptonim dicka sa herë që të përdorim fjalën Zot dicka do të vinte tek ne. Sa herë që do të përmendim histori të ndryshme dicka do të vinte tek ne, por kjo nuk ndodh sepse ne nuk kemi një zemër të copëtuar ne nuk ndjejmë dhimbjen e thelllë të largimit. Madje pjesa më e madhe e jona mendon se është në gjendje normale, prandaj dhe kreshma, praktikat asketike u duken anormale. Ata thonë: Pse duhet t’i bëj gjithë këto, unë nuk kam bërë asgjë. Me të vërtetë gjithësekush në sekretin e tij mendon se është i drejtë. “Nuk kam bërë asgjë të keqe, mundohem t’ju bëj të gjithëve mirë” – këto janë shprehje që dëgjohen vazhdimisht. Ndërsa shenjtorët nuk e panë në këtë formë veten, sepse modeli për ta ishte dicka më e lartë, ata u kujtuan që ishin bijtë e të Lartit, ata u kujtuan që duheshin të ushqeheshim me ushqimin e ëngjëjve. Ndërsa ne tani ushqehemi me ndyrësitë e pasioneve. Gjithsekush që është i sinqertë në shpirtin e tij e kupton këtë. Dhe kjo është një pikë tjetër kryesore e pendimit: Sinqeriteti i thellë i brendshëm. Sado mund t`u duket e habitshme të gjithë ne mashtrojmë veten. Të gjithë ne bëjmë sikur nuk i shohim, ka shumë pak sy të esëllt. Gjithsekush krijon një iluzion se ai është dicka tjetër nga ai që është. Prandaj pendimi mund të quhet shikin real i gjendjes që jemi ne, madje askush nuk mund të qëndrojë i papenduar nëse sheh realisht gjendjen e tij. Nuk është e lehtë të shohësh këtë sepse dhe Ava Isaku thoshte: “Lum njeriu që sheh mëkatet e tij”. Të arrish të shohësh këtë do të thotë të kesh kuptuar shumë, të jesh futur shumë thellë, t’i jesh afruar të vërtetës. Sa më tepër njeriu i afrohet Zotit, aq më tepër e kupton që është larg Tij dhe është mëkatar. Sa më afër i afrohesh dritës aq më tepër do të shohësh gjërat që ndodhen në të. Ashtu si në një dhomë ku gjithcka duket e pastër, po nëse kalon një rreze drite do të shohësh me mijëra grimca pluhuri. E njëjta gjë ndodh edhe me shpirtin, nëse kalon një rreze e dritës hyjnore do të shohësh brenda tij jo vetëm grimca pluhuri por edhe shumë gjëra të tjera. Arsyeja që ne nuk shohim dot do të thotë se drita hyjnore nuk ndricon dhe ne nuk shohim sepse jemi të verbër. Mënyra se si ne e shohim veten është një mënyrë jo e drejtë. Ndihma që jep ati shpirtëror është mënyra e drejtë për të parë veten tonë. Askush nuk mund të denigrohet nga e vëtrteta, askush nuk duhet të trembet nga e vëtrteta. Pjesa më e madhe e njerëzve jetojnë në një iluzion për veten e tyre, duke kujtuar atë që ata nuk janë, sepse tremben të pohojnë të vërtetën, dhe kjo është një krenari e kotë. Kjo është një krenari boshe që ka shkatarruar njerëzimin për shekuj me rradhë. Njerëzit mendojnë sikur janë dikushi pa qenë askushi. Shenjtorët arritën të bëhen dikushi për vetë faktin që ata kuptuan që janë askushi. Ata u rritën duke u rritur tek Zoti, sepse Zoti jep jetë me bollëk. Gjithshka që ne duam të kemi ajo realisht është, sepse është dhënë nga Perëndia, por krenaria jonë na ndalon ta shohim. Nuk mund të këte një pendim n.q.s. ne nuk shohim se kush jemi. Iluzioni që krijojmë ne për veten se jemi dikushi, iluzioni për gjithshka tjetër rrotull rreth nesh sikur është në një formë tjetër prish gjithë vizionin. E vërteta ndihon gjithmonë, e në një formë tjetër prish gjithë vizionin e vërtetë, sepse si mund të shohësh të vërtetën kur nuk je në të vërtetën. Si mund të shohë dikush kur është në errësirë. Ndihma që kërkojmë ne nga jeta shpirtërore është që të ndricohemi pak, prandaj dhe pagëzimi quhet ndryshe ndricim, sepse nëpërmjet hirit të Perëndisëti mund të shikosh dicka që nuk mund të shihet më parë. Për këtë kërkon sy të sinqertë. Sa më afër fesë kujton se je, aq më e vështirë është të jesh fetar. Më e vështirë për t’u bërë fetar në kohën e Krishtit ishin farisenjtë. Të tjerë si hajduti, imorali vinin shumë lëhtë tek Krishti, kurse farisenjtë që mendonin se ishin brenda nuk mund të vinin, sepse ata kishin krijuar një imazh të rremë për veten e tyre, një imazh që ne e krijojmë vazhdimisht. Gjithsekush që e sheh veten me sy të sinqertë do të kuptojë sa shumë hipokrizi ndodhet brenda tij, prandaj dhe lufta shpirtërore është një luftë reale kundër saj. Shën Theodhor Studhiti thoshte: “Unë preferoj më shumë ata që thonë unë jam mëkatar se sa ata që thonë kam mëkatuar”. Sepse unë kam mëkatuar është dicka e kaluar nuk është një gjendje reale e të parit të vetes. Mëkatar – nuk do të thotë shkelje e disa rregullave, por edhe një jetë e jetuar larg Perëndisë. Nëse ne nuk do të bejmë një përpjekje për t’u kthyer në gjendjen për të cilin njeriu shtë krijuar dhe është thirur gjithshka tjetër do të kthehet në një lojë.






Raporti nëpërmjet atit shpirtëror dhe birit

Pa pasur një sinqeritet në këtë lidhje është shumë e vështirë të vendoset një raport i drejtë. Le të ndalemi në disa cilësi që duhet të ketë ati shpirtëror dhe në disa cilësi që duhet të ketë biri, sepse kjo është një bashkëpunim dhe asnjëherë nuk mund të bëhet nga njëri. Gjithsekush nga ne mendon se shpëtimi bëhet në rrugë magjike. Së pari përse quhet atë? Tek Mateu thuhet: “mos i thuaj askujt at, ju keni vetëm një at”. Kjo ka qenë një nga argumentat që grupe të ndryshme protestante e kanë përdorur kundra orthodhoksisë, si për priftin ashtu edhe për atin shpirtëror. Kisha Orthodhokse njeh vetëm një at dhe titulli at që jepet është përsa ata marrin pjesë në atësinë e Atit. Ose titulli “mësues” jepet përsa ata marrin pjesë në mësueshmërinë e mësuesit. Për këtë ne kemi nje evidencë duke filluar nga Klementi i Aleksandrisë, Origjeni etj që japin këto shpjegime. Shën Pavli thotë: “Ju mund të keni shumë udhëheqës, por keni vetëm një at” me të cilin quan vetveten, për at që u Linda në Zotin. Përvec Zotit që është një at real, gjithsekush që afron një njeri tek Zoti është një at, sepse e lind atë, sepse ndihmon për të lindur. Ashtu sic ndodh në një at natyral, në kuptim më të thellë pranë Zotit është ati, por kjo bëhet nëpërmjet një ati natyral, e njëjta gjë ndodh dhe me atin shpirtëror, e cila merr pjesë tek atësia e atit dhe duhet të jetë shembull i Atit. Ky është kuptimi i fjalëve që thoshte Shën Ignati: “Konsiderojeni episkopin si Atin, sepse është përfaqsues i atit nëpërmjet jush, shikojeni atë si mësuesin tuaj, sepse është përfaqsuesi i mësuesit, Krishtit. Ashtu si ati i jep jetë gjithckaje, ashtu edhe nëpërmjet atit shpirtëror rilind gjithçka. Pra çdo njeri që ndihmon në rilindje shpirtërore bëhet një at, ky është kuptimi që i jep Kisha Orthodhokse atit.
Një nga karakteristikat e atit shpirtëror është ngjashmëria e tij me Zotin, ashtu si Zoti pati dashuri për gjithçka dhe dha jetën e tij në kryq, kështu duhet të japë dhe ati shpirtëror. Ashti si Ati deshi Birin, kështu dhe ati duhet të dojë birin e tij. Veç të qënurit at, ai duhet të jetë edhe shpirtëror, pra që të kujdeset për lindjen e bijve në Krishtin, për përparimin e tyre ashtu si Shën Pavli. Ati shpirtëror përveç detyrës së lindjes ka detyrë dhe për rritjen shpirtërore dhe në një farë mënyre ai duhet të jetë mjeku. Cdo këshillë dhe çdo “dënim” që jep ati shpirtëror nuk është në kuptimin e gjyqit, por në kuptimin e mjekut. Ashtu si shkojmë tek mjeku kur kemi dhimbje, kështu ndodh dhe me atin shpirtëror. Në shkojmë tek ati shpirtëror jo thjesht si detyrim, por si nevojë e thellë e brendshme, sepse nuk mund të ecet në rrugën e vështirë të kthimit pa pasur një hartë. Harta është ligji i Zotit, por për të ecur sipas hartës duhet dikush që ta njohë mirë atë. Ati shpirtëror është një njeri që e njeh rrugën e kthimit dhe ka përvojë për atë dhe mund ta transmetojë atë. Asnjë nga ne nuk mund të jetë gjykatës i atit. Historia e Kishës ka treguar shumë përsa i përket lidhjes midis atit shpirtëror dhe birit. Madje ka pasur raste kur ati shpirtëror nuk ka qenë në nivelin e duhur dhe biri i tij me nënshtrimin ndaj tij, jo vetëm që ka shpëtuar veten e tij por edhe atin e tij shpirtëror. Nënshtrimi dhe bindja jonë ndaj atit shpirtëror ndriçon jo vetëm ne, por edhe atin. Fjala e parë që thotë ati shpirtëror është fjala e Zotit, po nëse ndërhyn mendja njerëzore, gjithcka prishet. Jeta shpirtërore bëhet në shpirtin e Shenjtë dhe nuk mund të jepen përkufizime të njëjta për çdo rast p.sh. dimë që për të njëjtin rast ati shpirtëror jep këshilla të ndryshme në persona të ndryshëm. Ai jep atë këshillë që ndihmon më shumë secilin prej nesh.
Disa cilësi të përgjithshme të atit shpirtëror:
1-Ngjashmëria e tij me Zotin.
2-Mjek i shpirtrave, qëllimi i tij kryesor është për të kuruar dhe jo për të dënuar, ose për të plotësuar disa kanone pa kuptim. Cdo kurë e tij është e veçantë si në mjekësi, sepse një kurë që është e mirë për ty nuk është e mirë për mua.
3-Ndërmjetues. Në kuptimin që ati shpirtëror duhet të ndërmjetojë të pajtojë shpirtin e tij me Zotin, që do të thotë që të ndajë me të gjithçka që ai ka siç thotë shën Pavli: “Bani barrët e njëri-tjetrit”. Pra çdo betejë shpirtërore që ka biri duhet të luftojë dhe ai bashkë me të, jo vetëm të ndërmjetoje me një këshillë, por të përfshihet e gjithë në betejë bëshkë me birin me anë të një lufte të zjarrtë.
4-Këshillues. Në kuptimin që në çdo aspekt, në çdo drejtim, në çdo vendim që duhet të marrë ai, duhet të japë një këshillë e cila vjen nga përvoja personale. Më e sinqerëtë dhe më e mirë është të thotë nuk e di e le të lutemi sëbashku që të na ndriçojë Perëndia, sepse shpesh herë nga krenaria janë dhënë këshilla të gabuara që kanë dëmtuar dhe atin dhe birin. Nuk është turp të mos dish.
Turp është të gënjesh dhe të bësh sikur e di.
Njerëzit që dinë shumë kanë fuqinë të thonë nuk e di, ndërsa njerëzit që kanë zakon të përgjigjen për cdo gjë, kanë gabuar. Kur dikush vonon në dhënien e këshillës tregon që është më serioz.
5-Cdo mësim dhe çdo këshillë që na jep ta ketë nga përvoja.

Karakteristikat e birit shpirtëror
Rrëfimi nuk është vetëm çështje e atit shpirtëror, por kryesisht është çështja jote personale. Cështja e shpëtimit nuk është vetëm cështja e atit shpirtëror, ti vetë duhet të angazhohesh shpesh në të, ti duhet të jesh më shumë i interesuar për shpëtimin tënd. Përvec besimit që biri shpirtëror patjetër që duhet ta ketë, se nuk kanë kuptim gjithë këto pa besimin, kërkohen edhe disa karakteristika të tjera.
Sinqeriteti: në kuptim që biri nuk duhet të turpërohet nga plagët e tij, duhet të shpalosë përpara mjekut gjithcka që ai ka. Njësoj si në mjekësi n.q.s. ai që shkon nuk ia tregon të gjitha dhimbjet, është vështirë që t’ia gjesh diagnozën. Kjo shpesh herë nuk shtë e lehtë, sepse i vjen zor, thotë çfarë do të mendoje ai për mua, e pengon krenaria. Dhe ne mundohemi t’i tregojmë në një formë të pranueshme, jo se gënjejmë plotësisht, por gjysëm. Por kjo gjysëm gënjeshtre është gënjeshtra më katastrofike, sepse gjysma e vërtetë është gënjeshtra më e madhe, sepse bëhet e besueshme, sepse një gënjeshtër e gjitha është vështirë të besohet. Dhe kjo gjë ndodh shpesh herë tek ata që rrëfehen të cilët mendojnë si ta bëjnë gjënë më të pranueshme. Nuk është e lehtë që të jesh krejtësisht i sinqertë që të hapësh plotësisht plagët, sepse kjo kërkon një përulësi shumë të madhe dhe një kërkesë për shpëtimin. Por nga planet fizike ne e dimë mirë se kur pacienti është i sëmurë keq nuk ka turp të tregojë dhe shkakun e sëmundjes nëse realisht ata e kërkojnë shërimin ata mund ta bëjnë atë. Problemi qëndron tek ne sepse lufta nuk bëhet seriozisht, por bëhet gjysëm. Dhe rrëfimi dhe shpëtimi dhe të gjithë gjërat shikohen gjysëm, nuk ndjehet një nevoje e thellë e brendshme dhe e domosdoshme për shpëtimin, dhe nuk vendoset një raport i drejtë me atin. Njeriu nuk kërkon një at jo thjesht për t’u shëruar por për të kënaqur pasionet dhe egon e tij, dhe gjithmonë at i mirë për atë është ai që thotë ato gjëra që do ai, dhe thotë që ai është një atë shumë i mirë sepse më kupton. Një njeri që thotë këto fjalë do të thotë që ai nuk ka gjetur atin që duhet dhe ai nuk po bën atë që duhet. Tek ati shpirtëror nuk duhet të shkosh për të dëgjuar ato që do, por të dëgjosh atë që ti je në realitet. Është sikur të shkosh tek një mjek dhe ai të thotë nuk ke gjë, dhe ti thua ky është një mjek i mirë, por në realitet ky nuk është një mjek i mirë. Më pas do të kuptosh që ai nuk është i mirë, sepse sëmundja është keqësuar dhe e njëjta gjë ndodh me birin i cili me kalimin e kohës do të kuptojë që at i mirë nuk është ai i cili thotë ato që dëshiron biri, por atë që duhet, atë që mund të shërojë. Kjo është e vështirë, sepse shumë njerëz po t’u thuash të vërtetën të bëhen armiq. Njerëzit nuk kanë qejf të dëgjojnë shpesh çfarë realisht ata janë, nuk kanë dëshirë të dëgjojnë të vërtetën. Madje kur e dëgjojnë i kap një inat. Problemi shpirtëror është një problem delikat, prandaj duhet një sinqeritet i madh.
Askush nuk mund të kthehet tek Zoti pa një zemër të thyer. Vetëm kur shkon me zemër të thyer e të përulur, ai mund të dëgjojë ato që thuhen për të. Nuk do t’i vijë turp kur ati t’i thotë kjo është arsyeja. Sa më shumë të jemi të gënjyer shpirtërisht, aq më shumë revoltohemi kur ati shpirtëror na thotë diçka që nuk na pëlqen, ose kur thotë diçka që na tregon ne të ulët shpirtërisht. Nëse revoltohemi tregon se dicka nuk shkon mirë me ne jo me atin. Kur ne pranojmë ato që thotë ati dhe nuk kundërshtojmë, tregon që ne kemi arritur një pjekje shpirtërore, kemi arritur një farë përulësie. Nuk mund ta kurosh dot një pacient që nuk do, duhet edhe ai të bashkëveprojë më mjekun. Ashtu si ati lufton në betejë bashkë me të dhe kjo nuk do të thotë që vetëm ati lufton, por ai është ndihmësi duhet të jesh ti ai që duhet të luftosh. Madje dhe vetë Zoti kur bën punë e tij kërkon dhe bashkëveprimin tonë dhe ne duhet të kuptojmë që qëllimi kryesor i shpëtimit është i joni. Jemi ne ata që duhet të jemi më të angazhuar nga gjithë të tjerët. Beteja shpirtërore është një luftë për jetë a vdekje, prandaj kërkon një angazhim kaq të madh, një sinqeritet dhe sidomos përulësi.

[Kryeengjelli]

“Përse, o shpirti im, neglizhon për veten tënde? Përse nuk ndjen turp të mëkatosh para Zotit dhe engjëjve të Tij, ashtu siç ndjen turp para njerëzve? Mjerë unë i gjori, mjerë unë, sepse sikundër më vjen turp nga njerëzit nuk më vjen turp nga Krijuesi dhe Kryezoti im, sepse para një njeriu nuk mund të mëkatoj, por përdor gjithfarë makinacionesh për ta treguar veten të denjë. Sa i marrë që jam! Kur qëndroj përpara Zotit, mendohem dhe ndjej turp të them fjalë të liga. Duke kryer të keqen nuk trembem nga Zoti, i cili më shikon. Veçse tek një njeri, nuk mund t’i them dobësitë e mia për t’i korrigjuar. Mjerë unë, mjerë unë! E njoh skëterrën dhe nuk dua të pendohem. Dashuroj Mbretërinë qiellore, por virtyte nuk kam fituar. Besoj tek Zoti, por vazhdimisht porositë e tij nuk i dëgjoj. E urrej djallin, por nuk pushoj së vepuari ato që i pëlqejnë Atij. Kur lutem, përtoj dhe jam si i anestizuar. Kur agjëroj krenohem dhe më tepër kritikoj të tjerët. Kur bëj agripni, kujtoj se diçka po bëj, kështu që agripnia nuk bëhet e vlefshme për mua. Do të doja, o Zot, me lot ta fshij dorëshkrimin e mëkateve të mia dhe me të ardhmen e jetës sime të bëhem i mirëpëlqyer tek Ty, por armiku më mashtron dhe e lufton shpirtin tim. O Zot, para se të arrij në fund dhe të humbas, mishëromë dhe shpëtomë. (Pjetër Damaskini)

“Ku është pendimi i plotë i cili na bën të jemi larg nga çdo vepër dhe fjalë e keqe?... Mjerë për mua të gjorin, çfarë i afrova vetes, jo vetëm me sa mëkatova, por më tepër për sa nuk desha të pendohem, sepse nëse pendohesha ashtu si djali Plangprishës, Ati i dhembshur do ta pranonte kthimin tim. Dhe nëse do të kisha mirënjohje si të tagrambledhësit dhe kritikoja vetëm veten time dhe asnjë tjetër do të merrja dhe unë ndjesën e mëkateve nga Zoti dhe madje më tepër, nëse do ta lutja me gjithë zemër ashtu si ai. Por tani nuk e shikoj veten të tillë. Prandaj trembem se do të gjendem ne Ferr bashkë me demonët dhe nuk do t’i shpëtoj gjykimit të ardhshëm......
Deri kur, o shpirti im, do të këmbëngulësh në faje? Deri kur do ta shamngësh dhe do ta shtysh pendimin? Ngulite në mendje gjykimin e ardhshëm dhe thirr drejt Krishtit, Perëndisë: Zemërnjohës, mëkatova. Dhe para se të më dënosh, mëshiromë. Në praninë tënde të frikshme o Krisht, të mos dëgjojmë fjalët: “Nuk ju njoh”, sepse gjithë shpresën tonë tek ty e varim, pavarësisht se nuk vepruam sipas urdhëresave të tua për shkak të neglizhencës sonë. (Pjetër Damaskini)

“Vetë mëkati e tërheq atë që pendohet drejt Zotit, pasi më parë ka ndjerë barrën dhe ndyrësinë e mëkatit dhe të manisë së tij. Veçse atë që nuk dëshiron të kthehet drejt pendimit e mban më tepër pranë tij, e lidh me pranga të pazgjidhshme dhe ndez brenda tij më intesive dhe më të forta dëshirat (pasionet) e privimit.
(Oshënar Joan Karpathiu)

“Prandaj Zoti na e fali këtë jetë këtu, duke na dhënë rastin për t’u penduar, sepse në qoftë se nuk do të ishte kështu, sapo njeriu të mëkatonte do të duhej t’i hiqej kjo jetë. Sepse cila do të ishte dobia e saj? Prandaj, dëshpërimi nuk ka vend aspak tek njerëzit, megjithëse i ligu vazhdimisht ua dikton atyre, jo vetëm atyre që jetojnë në indiferencë, por edhe atye që luftojnë. Meqenëse koha e jetës sonë është kohë pendimi, fakti që po jetojmë është garanci nga Zoti, qw ai qw dwshiron tw kthehet pranw tij”. (Shën Grigor Pallamai)

“Cila është pra, porosia në fjalët e Zotit? - Pendimi. Meqenëse u dëbuam nga vendi i jetës hyjnore dhe me të drejtë u përjashtuam nga Parajsa e Zotit, u rrëzuam këtu në këtë humnerë, u dëbuam të banojmë e të hamë bashkë me krijesat pa vetëdije, me kafshët, humbëm çdo shpresë për t’u rikthyer në Parajsë, atëherë Ai, i cili me drejtësi e dha këtë dënim, me drejtësi e lejoi të vijë ai tek ne tani, me njeridashje dhe bujari tw papwrshkruar, me zemërgjerësinw e tij përdëllyese zbriti për hirin tonë dhe erdhi pranë nesh dhe e denjoi të bëhet i njëjtë me ne, pa mëkat, kështu që me natyrë të njëjtë me tonën të na rimësojë dhe të na shpëtojë. Na dha pra, këshillën shpëtuese dhe porosinë e pendimit duke na thënë: “Pendohuni, sepse u afrua Mbretëria e qiejve”. (Mt.1:15) Sepse para trupëzimit të Fjalës Perëndi, Mbretëria e qiellit ishte shumë larg nga ne, aq sa është larg qielli nga toka. Por kur Mbreti i qiejve erdhi pranë nesh dhe na fali bashkimin tonë me të, atëherë Mbretëria e qiejve u afrua për të gjithë.
(Shën Grigor Pallamai)

“Në jetën e ardhshme nuk do të përfundojmë në skëterrë sepse mëkatuam, as do të gjykohemi për këtë, meqenëse kemi natyrë të paqëndrueshme (e cila lëkundet herë andej, herë këtej) dhe pranon shndërrime e tjetërsime. Por do të përfundojmë në skëterrë dhe do të gjykohemi, sepse ndonëse mëkatuam nuk u penduam, nuk i braktisëm rrugët e ligësisë për t’u kthyer drejt Zotit, megjithëse e drejta dhe koha e pendimit na u dha”. (Oshënar Theognosti)

“Le t’i përkushtohemi dhe ne, vëllezër, veprës së pendimit.
Le ta braktisim të ligun dhe kullotat e tij.
Le të ikim larg nga derrat dhe nga lendet me të cilat ushqehet, domethënë nga pasionet e neveritura dhe nga ato që i përjetojnë.
Le të qëndrojmë larg nga zahireja e keqe, domethënë nga vesi i keq. Le të ikim nga vendi i pësimeve, që është: mosbesimi, lakmia dhe mospërmbajtja, aty ku ka mungesë të madhe të mirash dhe pasione më të tmerrshme se uria.
Le të vrapojmë drejt Atit të mosprishjes, të dhuruesit të jetës, duke ecur në rrugën e jetës nëpërmjet virtyteve, sepse atje do ta gjejmë të ketë dalë plot me njeridashje, për të na takuar e për të na dhuruar ndjesën e mëkateve, simbolin e pavdekësisë, unazën e trashëgimisë së ardhme. Kështu edhe biri plangprishës, sikundër na mësoi Shpëtimtari, për aq kohë sa qëndroi në vendin e largët, megjithëse e vriste mendjen dhe shprehte fjalët e pendimit, asnjë të mirë nuk arriti për veten e tij. Por kur i braktisi të gjitha veprat mëkatare dhe erdhi duke vrapuar drejt Atit, arriti të përfitojë edhe ato të cilat nuk kishte mundur t’i shpresonte dhe që atëherë ndenji pranë tij me përulësi, me urtësi, duke punuar vepra të mira dhe të pëlqyera nga Zoti dhe ruante brenda tij të papërlyer hirin qw Zoti pwruroi tek ai”.
(Grigor Pallamai)

“Pendimi është traktat me Zotin për lindje dhe jetë të dytë. Pendimi është blerës i përulësisë. Pendimi është refuzim i vazhdueshëm dhe i paprerë i çdo shlodhjeje trupore. Pendimi është të kritikosh vazhdimisht vetveten, të mos përkujdesesh për asgjë të kësaj bote, por të përkujdesesh pa ndërprerje për shpëtimin tënd. Pendimi është përkujdesje e pandërprerë për shpëtimin tënd. Pendimi është bir i shpresës dhe mohim i pesimizmit. I penduar është ai që e ndjen veten e tij të dënuar, por që nuk turpërohet nga dënimi i tij duke e konsideruar veten përgjegjës për atë. Pendimi është pajtim me Zotin, i cili arrihet më ato vepra bujare, të cilat janë të kundërta me fajet tona. Pendimi është pastrim i ndërgjegjes, durim i vullnetshëm për të gjitha trishtimet. I penduar është ai, i cili krijon për veten e tij dënime të mëdha e të përshtatshme për ndreqjen e tij. Pendim është shtrëngim i barkut me anët të kreshmës. Pendim janë rrahjet e forta të shpirtit të cilat shkaktohen nga rënkimet e zemrës”.
(Shën Joan Sinaiti)

“Pas pagëzimit, pagëzimi më i madh është burimi i lotëve, megjithëse është disi e guximshme ta quajë dikush kështu, sepse ai (pagëzimi) është pastrimi i të gjitha të këqijave që janë bërë deri atëherë. Ndërsa ai (pagëzimi i burimit të lotëve) është pastrim i të gjitha gjërave që janë bërë pas pagëzimit. Pagëzimin e morëm kur ishim foshnja dhe të gjithë e përlyem. Ndërsa me atë ripastrojmë dhe pagëzimin. Dhe ai në qoftëse nuk dhurohej me njeridashje të madhe nga Zoti tek njerëzit do të ishin me të vërtetë të rrallë ata që do të shpëtonin. Rënkimet e pikëllimet thërresin drejt Zotit, ndërsa lotët që lindin nga frika ndërmjetësojnë për ne. Pra, lotët e dashurisë së përmbishenjtë tregojnë se lutja jonë u bë e pranueshme”.
(Joan Sinaiti)

“Pendimi është porta e cila na nxjerr nga errësira dhe na fut në dritë. Ai, pra, që nuk do të futet brenda në dritë, ai nuk kaloi ashtu siç duhet nga dera e pendimit, sepse në qoftë se kalonte, do të gjendej i tëri brenda në dritë. Ai që nuk pendohet mëkaton pikërisht për këtë, sepse nuk pendohet. Sepse ai i cili e njeh të mirën dhe nuk e bën, sipas asaj që thotë Shkrimi i Shenjtë, ai mëkaton pikërisht për atë. Ai që bën mëkat është skllav i tij dhe e urren dritën dhe nuk vjen drejt dritës për të mos e shfaqur veprat e tij të liga”.
(Osh. Simeoni Theologu i Ri)

“Pendimi ... është ilaçi i rektifikimeve, zhdukje e paudhësive, shlyerje e lotëve, guxim për t’u shprehur tek Zoti, armë kundër djallit, thikë që i pret kokën tw ligut, shpresë shpëtimi, zhdukje e dëshpërimit. Ai hap qiellin, na fut në Parajsë, ai mposht djallin. Prandaj flas vazhdimisht për atë, se mendimi që të kemi besim tek vetja bën të rrëzohemi. Je mëkatar? Mos bjer në dëshpërim. Nuk do të pushoj së mjekuari më këto ilaçe, sepse di mirë sa armë e madhe kundër djallit është të mos dëshpërohemi.
Në qoftë se ke mëkate, mos u dëshpëro. Nuk do të pushoj së thëni vazhdimisht këto. Dhe në qoftë se çdo ditë mëkaton, çdo ditë pendohu...” (Joan Gojarti)

“Do të shikosh pendimin e vërtetë? Dëgjoje pendimin e Petros pasi mohoi Krishtin. Duke treguar rreth kësaj ngjarjeje, Ungjillori thotë: “dhe pasi doli jashtë qau hidhur”. Prandaj dhe u fal mëkati kaq i madh i tij, sepse u pendua me mënyrën që duhej... U pendua edhe Juda, por shëmtuar, sepse ai u var. U pendua edhe Isaia siç ju thashë. Por ai nuk u pendua, se lotët e tij nuk ishin lot pendimi, por lot mburrjeje dhe inati, sepse ai që pendohet nuk duhet të inatoset, as të egërsohet, por të përulet si i pandehur me guxim të shtruar, si i dënuar, i cili mund të shpëtojë vetëm nga mëshira e Perëndisë, se u tregua mosmirënjohës kundrejt bamirësit, dhe për këtë është i padenjë dhe si i tillë është i denjë për dënime të mundimshme. Dhe në qoftë se mendon këto, nuk do të inatoset, nuk do të revoltohet, por do të mbajë zi, do të qajë, do të rënkojë dhe do të vajtojë natë e ditë. Ai që pendohet nuk duhet ta harrojë mëkatin e tij, por gjithmonë duhet t’i lutet Perëndisë të mos ta kujtojë, por ai vetë të mos ta harrojë kurrë. Në qoftë se ne e kujtojmë (mëkatin), Perëndia do ta harrojë. Vetë ne, le ta dënojmë vetveten. Me këtë mënyrë do ta zbutim Gjykatësin. Sepse mëkati që rrëfehet bëhet më i vogël. Në qoftë se nuk e rrëfejmë bëhet më i keq”.
(Joan Gojarti)

“Mos ki turp të futesh përsëri në Kishë. Nëse ke turp kur mëkaton, të mos kesh turp kur pendohesh. Vër re se çfarë të bëri djalli. Dy gjëra ekzistojnë: mëkati dhe pendimi. Mëkati është plagë, pendimi është ilaç. Ashtu siç ndodh në trup me plagët dhe barnat, kështu ndodh dhe në shpirt me mëkatet dhe pendimin. Mëkati sjell turpin, ndërsa pendimi përfiton guximin. Më dëgjo me kujdes të lutem, që të mos ndërlikosh radhën e gjërave dhe të humbasësh rrobën. Ekziston plaga dhe ilaçi. Plaga është mëkati, ilaçi është pendimi. Në plagë ekziston kalbëzimi, në ilaç pastrimi nga kalbëzimi, në mëkat turpi, në mëkat ironia, në pendim ekziston liria, në pendim ekziston pastrimi i mëkatit. E vure re këtë që të them? Këtë rregull Satanai e prishi duke i dhënë guxim mëkatit dhe turpin pendimit. Nuk do të pushoj së folur gjer në darkë, gjersa të sqaroj këtë. Duhet të përmbush premtimin tim. Është e pamundur të lagohem nga ky. Ekziston plagë dhe ilaç. Plaga është kalbëzimi, ilaçi është pastrimi i kalbëzimit. Mos vallë ekziston në ilaç kalbëzimi? Mos gjendet mjekimi në plagë? Çdonjëra nga këto a nuk ka rregullin e saj? Apo mos vallë do të mund të shkëmbehej njëra drejt kësaj, dhe tjetra drejt asaj? Aspak”! (Joan Gojarti)

“Pendimi na u dha si dhuratë e dytë pas dhuratës së pagëzimit. Dhe unazën e besimit, të cilën e morëm nëpërmjet pagëzimit dhe e humbëm me mëkatin, e pranojmë përsëri me anë të pendimit. Pendimi është porta e mëshirës e cila hapet për ata që e kërkojnë. Nëpërmjet asaj porte hyjmë drejt mëshirës hyjnore, dhe jashtë asaj porte nuk gjejmë mëshirë. Sepse të gjithë mëkatuam, sipas Shkrimeve të Shenjta dhe shfajësohen falas me hirin e Perëndisë. Pendimi është hiri i dytë dhe lind në zemër nga besimi dhe frika ndaj Perëndisë (Isak Siriani).

“Thotë pra, (shën Isak Siriani) se duhet të njohim çdo orë, sepse në çdo 24 orë, natën dhe ditën, na lypset pendimi”. Perceptimi i pendimit ashtu siç mësuam nga mënyra e vërtetë e mësipërme është ky: Lutja e vazhdueshme në çdo çast mbushur me përqendrim. Lutje për faljen e mëkateve të së kaluarës dhe pikëllim për dënimin e përjetshëm. Dhe përsëri: Pendimi u dha si hir tek njerëzit si hir pas hirit, sepse pendimi është rilindje e dytë nga Perëndia. Dhe unazën që morëm me besimin, e ripranojmë përsëri si dhuratë nëpërmjet pendimit. Pendimi është porta e mëshirës, e cila është hapur tek ata që e kërkojnë. Nëpërmjet asaj porte hyjmë në mëshirën hyjnore. Larg nga ajo hyrje nuk gjemë mëshirë, sepse të gjithë mëkatuam, sipas Shkrimeve të Shenjta dhe, shfajësohemi falas me hirin e Perëndisë (Rom 3:24). Pendimi është hiri i dytë, i cili lind në zemër nga besimi dhe frika. Frika është bastuni atëror, i cili na drejton derisa të arrijmë në Parajsën shpirtërore. Dhe kur të mbërrijmë aty, na le dhe vërtitet për të na ruajtur. Parajsë është dashuria e Zotit, brenda së cilës gjendet e plotë esenca e lumturive.
Dhe përsëri, ashtu siç nuk është e mundur të kalojë dikush detin e madh pa pasur anije dhe varkë, kështu është e pamundur të kalojë dikush drejt dashurisë pa patur frikë.
Pendimi është anija. Frika është kapiteni i saj. Dashuria është porti hyjnor. Na vendos pra, frika mbi anijen e pendimit dhe na kalon detin e kësaj jete mbushur me ndyrësi, dhe na sjell në portin hyjnor, i cili është dashuria dhe na dejton atje ku mbërrijnë “të munduarit dhe të ngarkuarit” (Mt 11:28), brenda pendimit.
Dhe kur mbërrijmë tek dashuria, mbërritëm tek Perëndia. Dhe rruga jonë u tërësua dhe kaluam në ishullin që është përtej kësaj bote, atje ku është, Ati, Biri dhe Shpirti i Shenjtë”.
(Kalisti dhe Ignati Ksanthopuli)

“Përse e përmendim ata që ikin nga jeta e pasioneve dhe mësuan të kenë jetë të pastër? Sepse Zoti nuk ftoi të drejtët, as të urtët në pendim, po jobesimtarët, abuzuesit dhe fajtorët.
Sepse tha: “Nuk erdha të ftoj në pendim të drejtët, por mëkatarët” (Mt 9:13). Sepse Ati qiellor dëshiron pendimin e mëkatarit dhe jo dënimin e tij në skëterrë (Justin filozofi)

Si të pendohemi

“Ejani tek unë të gjithë ju që mundoheni dhe jeni të ngarkuar, dhe unë do t’ju shlodh” (Mt 11:28).

“Zoti interesohet shumë më tepër për shpëtimin tonë”.
Shën Joan Gojarti.

“Asnjë dashnor lakmues nuk dëshiron aq shumë të dashurën e tij, sesa Perëndia shpirtin që kërkon të pendohet” ( Shën Joan Gojarti)

“Në qoftë se që në fillim do të donim të ruanim porositë dhe të mbeteshim siç u pagëzuam, nuk do të arrinim në kaq të këqija, as do të na nevojiteshin mundimet dhe dhimbjet e pendimit. Por përsëri, në qoftë se duam, hiri i dytë i Zotit, domethënë pendimi mund të na risjellë në bukurinë e lashtë.
Por në qoftë se nuk kujdesemi as për atë atëherë duke dashur ose jo, drejtohemi drejt skëterrës së përjetshme bashkë me demonët që nuk pendohen”. (Oshënar Petro Damaskini)

“Sa më tepër mbajmë brenda nesh shkaqet e pësimeve dhe me dëshirën tonë i mbulojmë dhe nuk duam t’i përzëmë, aq më tepër zmadhohet forca e atyre që janë kundër nesh, duke marrë forcë nga vetë ne. Ndërsa kur me dëshirën tonë i shkundim nga vetja jonë dhe pastrojmë zemrën me lotët e pendimit, atëherë bëhemi pjestarë të pranisë së Ngushëllimtarit, shohim Perëndinë brenda dritës së Tij të paanë dhe shihemi nga ai” (Nikita Stithati)

“Krishti është shpëtimtari i gjithësisë dhe fali tek njerëzit pendimin i cili i udhëheq ata drejt shpëtimit. Ruajtja e porosive të Krishtit sjell në shpirt pastrimin. Pastrimi i shpirtit është shkëputje nga pësimet. Shkëputja nga pësimet lind dashurinë”. (oshënar Thalasi)

“Për të ecur mirë në rrugën e pendimit, duhet të fillojmë me kujdesin për mendjen. Të përputhim vigjilencën me përulësinë dhe të ngjitim kundërthënien e arsyetimeve me lutjen, në mënyrë që duke mbajtur si lambadhë të ndritshme, thirrjen e emrit të adhuruar e të shenjtë të Jisu Krishtit, të pastrojmë banesën e zemrës sonë nga çdo e ligë, ta stolisim me virtyte dhe vazhdimisht ta pastrojmë... ( shën Isikin Prezviterit)

“Shumë pikëllohemi për mëkatet tona. Por shkaqet që i provokojnë i pranojmë me kënaqësi”. (Shën Marku Asketi)

“Njeriu i cili mëkatoi, nuk mund ta shmangë shpagimin, vetëm në qoftë se e korrigjon fajin e tij, me pendimin që përputhet me të”. (Marku Asketi)

“Edhe unë e di që u penduam me gjithë zemër. Mos kujton se falen menjëherë mëkatet e të penduarve? Me siguri, jo. Por duhet që ai, i cili pendohet të mundojë shpirtin e tij dhe të jetë i përulur me çdo veprim të fortë dhe t’i vijë keq duke ndjerë trishtime të shumta e të larmishme. Dhe në qoftë se i duron me trimëri trishtimet që do të vijnë mbi të, patjetër do ta përdëllejë Ai që krijoi të gjitha, do ta përforcojë dhe do t’i dhurojë shërimin”. (Bariu i Hermasit)

“Ai që pendohet me të vërtetë nuk e shmang mundimin, i cili vjen nga mëkatet e vjetra. Madje me mundimin ai zbutet nga Zoti”.
(Shë Mark asketi)

“Herë hidhërim e dhimbje sundon në ndjenjat e zemrës sonë nga lotët që derdhen, herë ngazëllim e hare. Atëherë kur me pendim të nxehtë si zjarri pastrohemi nga helmi dhe ndyrësia e mëkatit, duke pasur natyrisht lotët e pendimit të cilët flakërohen nga flaka hyjnore, ndjejmë hidhërime dhe dhimbje duke dalë me rënkime nga thellësia e zemrës sonë, sikur të godasin logjismën tonë me çekiç të rëndë. Dhe kur të pastrohemi krejt nga lotët e pendimit dhe të arrijmë në lirinë pa pasione, atëhere ngushëllohemi nga Fryma Hyjnore, fitojmë zemër të pastër e të qetë dhe mbushemi me kënaqësi të papërshkruar dhe ëmbëlsi nga lotët gazmore të paqes” (Osh. Nikita St. Filok. 3, fq. 289).
“Me lotët e pendimit vjen në shpirt dhe përulësia e thellë. Nga prania e përulësisë kuptojmë dhe orgjinalitetin e pendimit
“Ashtu siç tek i penduari është e huaj kryelartësia, kështu edhe tek ai që mëkaton është e dobët përulësia” (Osh. Marku)

“Kur njeriu kujotn vazhdimisht mëkatet e mëpashme të tij dhe e dënon vetveten atëhere dhe Zot kujdeset për ta lehtësur nga barra e mëkateve të tij, sepse gëzohet Preëndia kur njeru qorton vetveten ëq iku larg rrugës së Zotit. Dhe ajo është shenjë e pendimit të vërtetë” (Isak siriani,

“Helmi i së keqes, i cili ësht hedhur brenda nesh meqenëse është shumë, do t’i lypsej shumë zjarri pastures i të lotëve të pendimit dhe dhimbjet vetëdashëse të stërvitjes. Të pastrohemi nga përlyerjet e mëkatit, ose me dhembjet vetëdashëse me ato të këqija të pavullneshme që na ndodhin. Kur vijnë më parë dhimbjet e vullnetshme nuk takojmë të këqija të pavullnetshme. Por kur të parat nuk venë në lëvizjet brenda nesh pastrimin, ato të dytat, veprojnë më me hov për rimkëmbjen e bukurisë së lashtë sepse kështu e rregulloi mjeshtri Perëndi” (Sh. Nikita Stithati,

“Por, në qoftë se arrin në lartësi të madhe, duhe ttë vesh re se mos edhe ti bie nga neglizhenca dhe mendjemadhësia... dhe ndoshta nuk do të mundësh të pendohesh, sepse mëkati është i lehtë akoma dhe për ata që janë shumë të drejtë. Pendimi veçse nuk është i lehtë sepse është pranë edhe vdekja dhe përveç saj është edhe dëshpërimi” (Petro Damaskini,

“Mirë është që mos bjerë asnjë, ose në qoftës se bie, të ndgrihet. Në qoftë se ndodh të biem, mirë është të mos arrijmë në dëshpërim e të bëhemi të huaj ndaj njeridashjes së Perëndisë, sepse edhe Ai mundet, edhe do të tregojë mëshirën e tij në dobësinë tonë. Vetëm të mos ikim larg tij, as të mërzitemi të ngacmuar nga porositë e tij, dhe meqenëse nuk mundemi t’i realizojmë, të tërhiqemi... por gjithmonë të vendosim rregull. U rrëzove, ngrihu. Vetëm mjekun të mos e braktisësh dhe duke u dëshpëruar bëhesh më i keq nga ai që kryen vetëvrasje” (Petro Damaskini).

“përderisa kemi kaq sumë shembuj, le të mos qëndrojmë më tek të këqijat, as të dëshpërohemi për pajtimin”. Por le të themi dhe në atë që tha biri Plangprishës: Do të shkojmë te Ati dhe do t’i afrohemi Zotit, sepse Ai kurrë nuk na flak, por jemi ne ata që e largojnë atë. Sepse thotë: “Unë jam Zot që ju afrohem, nuk jam Zot që qëndron larg”. Dhe me gojën e të njëjtit profet, thotë përsëri duke i akuzuar ata: A nuk janë mëkatet tuaja ato që hyjnë ndërmjet meje dhe jush dhe na ndajnë? Pra, përderisa ato janë që na mbajnë larg nga Zoti, le ta nxjerrim nga mesi gardhin që na ndan dhe atëhere asgjë nuk do të na pengojë të jemi pranë tij” (Joan Gojarti,

“por nuk duhet të dëshpërohemi meqenëse nuk jemi siç duhet. Sigurisht që është gjë e keqe, o njeri, që mëkaton. Por përse fajëson Zotin dhe nga padija kujton se Ai është i dobët. Mos vallë nuk mundet të shpëtojë shpiritn tënd Ai, i cili për ty krijoi gjihtë këtë botë që shion? N.q.s. përsëri ti thua se dhe ky është gjykimi yt më i madh, pse s’merr parasysh denjimin e tij që ai pendohet dhe e pranon pendimin tënd, ashtu si të plangprishësit dhe të prostitutës. Në qoftë se as atë nuk mundesh, por nga inercia ke faj dhe teksa nuk do, ki përulësinëe tagrambledhësit dhe të është e mjaftueshme për shpëtimin tënd, sepse ai që mëkaton pa u penduar dhe nuk dëshpërohet, nga nevoja e ka veten e tij poshtë gjithë krijeave dhe nuk guxon të gjykojë ose të akuzojë njeri tjetër. Por admiron më tepër njeridashjen e Perëndisë dhe bëhet mirënjohës ndaj bamirsit të tij dhe shumë të mira të tjera mund të ketë” (Osh. P. Damaskini,

“para së gjithash duhet të luftojmë kundër frymës së pikëllimit që sjell në shpirtin tonë dëshpërimin. Atë duhet ta dëbojmë nga zemra jonë, sepse ajo nuk e la Kainin të pendohet pas vrasjes së vëllait të tij. As Judës pas tradhëtisë që i bëri Zoti. Pra, vetëm atë pikëllim duhet të stërvitim, atë që të çon në pendimine mëkateve tona, dhe i cili bëhet me shpresë mirësie. Për atë tha Apostulli se pikëllimi nga Zoti jep fryte pendimi, i cili udhëheq në shpëtim, sepse pikëllimi nga Zoti e ushqen shpirtin me shpresën e pendimit dhe është plot gëzim. Prandaj e përgatit njerun të punojë mirësinë me çdo gtishmëri dhe bindje” Kasia Pomaku, Filokalia 1,fq. 75).

“pashë shpirtra të patastër që ishin të dhënë me mani pas dashurisë trupore. Dhe pashë të njëjtat shpirtra, ë gjetën shkas pendimi dhe i shndërruan ato në dashuri ndaj Zotit. Dhe pasi e shmangën menjëherë frikën, grumbulluan gjithë dashurinë etyre, pa u ngopur, tek Zoti. Prandaj dhe Zoti asaj prostitute të mençur nuk i tha se u tremb, por që dashuroi shumë. Kështu që me dashurinë hyjnore mundi të zbrapsë dashurinë tjetër” (Joan Sinaiti,

Frytet e pendimit

“Bëni vepra të denja për penim” (Luka 3:8).

“Po ja, o Zot, gjysmën e gjësë sime tek po ua jap të varfërve dhe ë i kam marrë gjë neriu me përdhunë ia kthej, për një katër”. Dhe atëherë Zoti iu përgjigj se: “Sot kjo familje shpëtoi” (Luka 19:5-8).

“Shikon shumë njerëz nga ata që janë penduar, qysh atëherë kur u fole dhe u tregove porositë e mia, dhe do të pendohen akom amë tepër. Ndërsa ata që nuk do të pendohen, ata e humbën jetën e tyre. Por ata që u penduan u bënë të mirë dhe banesa e tyre gjendet brenda tyre. Por ata që u penduan u bënë të mirë dhe banesa e tyre gjendet brenda murevet të para. Shikon pra, që pendimi i mëkatarëve ka jetë. Po ata që nuk pendohen i ndjek vdekja”. (Bariu i Ermasë”, Parabola 6, vëll.3, fq.83).

“Aty ku ekziston ndarje, përçarje, shkëputje dhe zemërim, atje Perëndia nuk banon. Të gjithë ata që pendohen Zoti ifal, në qoftë se pendohen dhe kthehen në bashkim me Zotin dhe komunikim me Episkopin. Besoj tek hiri i Jisu Krishtit, i cili do të zjgidhë çdo prangë midis jush dhe mëkatit” (Shën Ignati B.E.P., vëll.2, fq.278).

“Kujdes për veten tënde, se mos diçka nga ato që të çojnë në humbje të largojnë nga dashuria e Zotit. Ruaje zemrën tënde dhe mos neglizho duke thënë se si mund ta ruaj duke qenë njeri mëkatar? Sepse kur njeriu i braktis mëkatet dhe kthehet drejt Zotit, pendimi e rilind dhe e bën njeri krejt të ri” (Shën Isaia

“Pas mjekimit, mendja jonë është ajo që e udhëheq trupin dhe e bën të përulet. Dhe me këtë do ë tregojë frytet dhe veprat e pendimit, kështu që ata që shikojnë me sytë e tyre shpirtërorë, të lavdërojn ëZotn, sepse shikojnë atë që dje ishte tagrambledhës dhe sot bëhet njeri i Ungjillit.
Shohim përndjekësin të bëhet apostull, kusarin të bëht teolog. Atë që jetonte me derrat të bëhe bir i Atit qiellor. Dhe jo vetëm kaq por e sheh të hartojë brenda tij ngjitje shpirtërore dh etë marshojë nga lavdia në lavdi, dhe të përparojë përditë e më mirë.
Prandaj edhe Zoti u tha njerëzve të tij: “Le të ndriçojë kaq shumë drita juaj tek njerëzit, sa duke parë veprat tuaja të mira, të lavdërojnë Atin tuaj qiellor. Këtë nuk e thotë për t’i mësuar të krekosur, por për të jetuar sipas dëshirës së Perndisë. Sepse ashtu si drita tërheq natyshëm sytë e atyre që shikojnë ashtu edhe jeta e besimtarve sipas dëshirës së Perëndisë, tërheq bashke me sytë edhe mendjen e njerëzve” (shën Grigor Pallamai

shën Marko Asketi: “Hiri, të cilin e morëm nëpërmjet pagëzimit... së pari e zgjon hyjërisht ndërgjegjen. Prandaj keqbërës të cilët u penduan, e ngazëllyen Zotin”.

“Me anë të pendimit bëhet larja e infeksionit të veprimeve të ndyra. Dhe pas saj vijon veprimi i Shpirtit të Shenjtë, jo thjesht, por në mënrë analoge me besimin dhe dëshirën edhe përulësinë e atyre që pendohen me gjithë shpirt. Jo vetëm atëherë, por edhe kur marrim ndjesën e përkryer të mëkateve nga ati shpirtëror. Prandaj është mirë që ditë për ditë të pendohemi, sipas porosisë, pasi fjalët: “Pendohuni, pespe u afrua mbretëria e qiellit”, na tregojnë një punë të vazhdueshme dhe të pandërprerë për t’u penduar
(Shën Simeoni Theologu i ri,

“Prandaj Perëndia, meqenëse është njeridashës dhe përdëllyes, dhe meqenëse do shptimin tonë, vendosi ndërmjet nesh dhe Atij rrëfimin dhe pendimin, dhe dha pushtet tek çdo njeri që dëshiron, ta prapësojë vetveten nga rënia. Dhe me këtë pushtet të huj në gjendjen që ishte para rënies dhe të përfitojë afrimitet me Zotin dhe të ndodhet brenda lavdisë së tij. Dhe jo vetëm kaq, por të bëhet përsëri trashëgimtar i gjithë të mirave të cilat na premtoi ai ose edhe më tepër, në qoftë se do të dojë të tregojë pendim të ngrohtë, sepse në mënyë analoge me pendim çdo njeri do të gjejë edh guximin analog dhe afrimitetin ndaj Zotit. Dhe do ta gjej me vetëdije të thellë dhe qartësi, dhe do të bashëkbisedojë me të ashtu siç flet një mik me mikun e tij, dhe do ta shikojë me sytë e tij të pastër, të kristaltë, fytyrë më fytyrë” (oshënar Simeoni Theologu i ri.
“Në qoftë se dikush e dashuron Perndinë atëherë edhe Perëndia bashkon brend atij dashurinë e vet. Edhe kur ke besim tek Zoti njëherë e përgjithmonë, atëherë edhe ai ia shton besimin qiellor dhe bëhet njeri i dyfishtë (tokësor dhe qiellor). Sa nga gjymtyrët e tij ia ofron Zotit, ashtu edhe anasjelltas i ofrohen nga Zoti në shpirt, kështu që të mundet t’i bëjë të gjitha pastër, të dashurojë dhe të lutet. Njeriu bëhet i denjë dhe çmohet... Është më i nderuar, guxoj të them, nga të gjitha krijesat, jo vetëm nga ato të dukshme, por edhe tëpadukshme, domethënën nga shpirtërat liturgjikë” (Shën makario Egjipiani

“Vraponi nëpërmjet pendimit në rrugën e porosive të Tij. Vraponi, vraponi përderisa koha e ndriçimit hyjnor ekziston akom, para se t’ju arrijë nata e vdekjes dhe të dorëzohemi në errësirën e përjetshme të skëterës. Vraponi, kërkoni, trokisni, derisa t’ju hapet porta e Mbretërisë së Qiellit dhe ë gjendeni brenda saj krejt, dhe ta fitoni brenda jush” (shën Simeoni Teologu i ri,

“Në qoftë se i kryen ato me ndihmën e Zotit dhe qëndron për një kohë të gjatë mbi veprën e pendimit, atëherë dalngadalë do të kuptosh mistere më të mëdha, të cilat do t’i mësosh nga Hiri i Shenjtë dhe do të dhurohet jo vetëm burim lotësh, por ehe largim i gjithë pësimeve, nëpërmjet veprës së pendimit. Sepse në qoftë se kërkojmë vazhdimisht pendim dhe lutje, dhe në qoftë se kërkojmë se cilat janë ato që na ndihmojnë dhe bashkëveprojnë për të mbajtur zi, për të vajtuar e për t’u lutur me shumë dëshirë, por dhe nëse nuk përparojmë me asnjë mënyrë as veten tonë as dëshirën tonë trupore, atëhere ato shkurtimisht na drejtojnë drejt sukseseve shpirtërore, pastrimit e apatisë dhe na bëjnë pjesëmarrës të Shpirtit të Shenjtë. Dhe jo vetë kaq por na bëjnë të barabartë me etrit tanë të mëdhenj shën Andoni, shën Sava, shë Efthimi” (shën Simeon Teologu i ri).

“Prandaj le të shpejtojmë vëllezër që tani dhe nëpërmjet pendimit të kalojmë hyrjen e ngushtë dhe të shikojmë dritën brenda tij. Po, ju lutem të mos trembemi të trokasim, të kërkojmë dhe të lutemi të na hapet (porta) dhe të na jepet, dhe të dëgjohemi, dhe akoma derisa të vijmë e të marrim dritë, dhe le ta mbajmë të pashuar në zemrat tona” (Oshënar Simeon Teologu i ri)

“Lahuni, pra, (shpirtërisht) dhe bëhuni të pastër” (Isaia 1:16). Në qoftë se keni humbur bardhësinë me anë të mëkatit dhe jeni bërë të kuq dhe më pak të kuq nga gjaku, zbardhuni dhe bëhuni si dëbora. Në qoftë se jeni bërë shumë të kuq dhe krejtësisht njerëz të gjakut, atëherë, arrini qoftë edhe bardhësinë e flokut, por ama pastrohuni dhe jo vetëm një herë, por vazhdimisht pastrohuni (nëpërmjet pendesës). Sepse me asgjë nuk gëzohet Zoti, aq sa me ndreqjen dhe shpëtimin e njeriut për hir të të cilit bëhet falja dhe përkryhet tërë misteri, që të bëhemi si dritësjellës në botë dhe të bëhemi forcë jetike për njerëzit e tjerë. Me këtë mënyrë, pasi si drita të përkryera të qëndrojmë pranë dritës së madhe, të drejtohemi në dritëdhënie e cila rrjedh nga ajo, të ndriçuar nga drita më e pastër dhe më e fotë e Trinisë së Shenjtë. (Shwn Grigor Theologu)