Dirigjentet e Beogradit

Ylber Lili

1- Ne pamje te pare duket se perralla serbe ne planin diplomatik rezultoi e suksesshme. Ne fakt ,ne kete pike ka nje gjysme te vertete, gjysma tjeter e ketij suksesi duhet kerkuar te entuziami i pamotivuar i nje pjese te Bashkesise nderkombetare, e cila vazhdon te hamendesoje perendimin e “diellit” nacionalist serb. Ne kete kuptim, logjika e justifikimit te shtyrjes se statusit perfundimtar te Kosoves eshte fare e thjeshte: disa politikane me reputacion ne arenen nderkombetare ,te fiksuar pas bindjes se problemi ballkanik ka qene Millosheviqi pretendojne se me zgjedhjet e ardhshme ne Serbi do te shkelqeje edhe “dielli” perendimor ne kete vend. Gjykoj se hamendesime te kesaj natyre perbejne dhe thelbin e problemit ,te cilat per hir te se vertetes mund ta vendosin Bashkesine nderkombetare para nje realiteti te hidhur. Perderisa ne Beograd, fantazma e Millosheviqit eshte shtrire gjere e gjate ne shpirterat e aktoreve kryesore te politikes, perderisa butonat e vendimmarrjes politike shtypen nga sheshelat, apo karaxhiēet, mlladiēet, eshte veshtire te mendosh se politika perendimore do te triumfoje ndaj mendesise nacionaliste serbe ,e cila sherben si katalizator trazirash.

Cuditerisht, edhe tani ne kushtet kur Serbia pergatitet te hyje ne zgjedhjet e pergjithshme shihet nje “lumturim” i pakuptueshem i mbeshtetesve te kesaj ideje, te cilet mesa duket po gabojne taktikisht. Pse? Pas rrezimit te Millosheviqit, elita e re serbe u trajtua me perkedheli nga Bashkesia nderkombetare, e cila nxitoi t’i zgjase duart e bashkepunimit duke “fluturuar” mbi mendesine e instaluar millosheviqiane. Ky favor nderkombetar i krijoi kohe dhe hapesire trashegimtareve te Millosheviqit te pergatisnin skemat e qeverisjes se ardheshme. Politika e re, serbe e perfaqesuar nga Vojisllav Koshtunica sot e kesaj dite perfaqeson me shume kontinuitetin e mendesise nacionale serbe sesa ndryshimet. Fatkeqesisht, ai u pranua ne ēadren e evropianizimit pa u lagur fare me shiun demokratik. Per rrjedhoje, drejtuesit e rinj te Beogradit nuk e moren mundimin te pakten te kerkojne falje publike per krimet monstruoze, veēmas ndaj Kosoves. Ne kete kuptim, toleranca e Bashkesise nderkombetare u perkthye nga autoritetet e Beogradit si avatazh per te forcuar linjen e ashper nacionaliste. Nuk kaloi shume kohe dhe u perforcua bindja se ndryshimi i pushtetit nuk ndodhi si pasoje e bindjes se thelle se politika e Millosheviqit ishte cmenduri, por u perhap teza se politika e tij ishte thjeshte e padobishme per vete serbet.

Tashme, pas kaq vitesh ende nuk shohim ne Serbi ndryshime substanciale te te menduarit politik ndryshe nga sistemi qe instaloj Millosheviqi, ēka do te thote se esenca e problemit eshte pikerisht mendesia. Jam shume kurioz te di sesi mund te pretentohet ne orientimin perendimor te Serbise, kur kryeministri serb Koshtunica jo me larg se dje eshte shprehur se “Kosova do te jete pjese e rendesishme e fushates parazgjedhore te partise demokratike serbe. Apo tjetra se Kosova eshte ceshtje e rendesishme shteterore dhe kombetare numer nje, sikunder si mund te besosh ne demokratizimin e Serbise, nderkohe qe atje eshte ulur kembekryq Radovan Karaxhiq dhe Ratko Mlladiq. ! Them keshtu per shkak se dirigjentet e politikes aktuale te Beogradit jane pikerisht keta persona qe ēuditerisht vazhdojne te shijojne lirine, dhe mos te flasim per predikimet e Sheshelit nga qelia. Duke e pare kete realitet te perēunduar, eshte veshtire te mendosh se pas zgjedhjeve ne Serbi do te shndrrije “dielli” demokratik.

2- Mbajtja e referendumit serb, ku Kosova rezulton pjese integrale e Serbise, e perforcon idene se kahja e te menduarit dhe e veprimit politik te Beogradit eshte identike me ate te Millosheviqit. Si per ironi, referendumi serb ,jo vetem qe nuk prodhoi kunderefekte per politiken e Beogradit ne raport me Bashkesine nderkombetare, por ajo u favorizua qe te zhvilloje edhe zgjedhjet e pergjithshme parlamentare, para percaktimit te statusit final te Kosoves. Edhe ne kete rast, disa politikane ne emer te Unionit Evropian justifikohen me tezen e demokratizimit te Serbise dhe parandalimin e militarizimit te saj. E thene ndryshe, nje pjese e Bashkesise nderkombetare vazhdon te mbetet ne idene e saj fikse qe statusi para zgjedhjeve do t’i krijonte kushte te favorshme nacionalizmit te shfrenuar serb qe te marre frenat ne dore. Ne parim kjo teze eshte e justifikueshme, mirepo ne thelb eshte veshtire ta marresh si te argumentuar per shkak se politika serbe kolektivisht eshte e bazuar te nacionalizmi dhe synimet shoviniste. Ne kete kuptim, shtyrja e afatit per percaktimin e statusit final te Kosoves eshte me teper frut i taktikes laramane te diplomacise serbe dhe e mbeshtetesve te saj, sesa nje politike e pjekur dhe produktive e Bashkesise nderkombetare. Per pasoje teatri shetites polik dhe diplomatik serb vetem sa shton “muzen” e nacionalizmit dhe te prapakthimit te proceseve ne kuotat e mendesise se Millosheviqit dhe kurrsesi nuk sherben per demokratizimin e rajonit.

Ky perceptim shtron si nevoje emergjente nderhyrjen paekuivoke te Bashkesise nderkombetare ,sidomos te SHBA-ve per te zgjidhur njehere e mire situaten e turbullt ne rajonin e Ballkanit. Thene troē ,eshte momenti qe Shtetet e Bashkuara te Amerikes te marrin katerciperisht ne dore procesin e statusit final te Kosoves ,si e vetmja alternative per demokratizimin e Ballkanit. Ne kete linje mendimi dhe gjykimi ka reflektuar dukshem edhe politika kosovare, e cila tashme ka dale nga fjetina duke ndermarre iniciativen e turit diplomatik. Aksionet diplomatike te autoriteteve te larta politike te Prishtines, ne mos per gje tjeter kane sherbyer per te parandaluar rishqyrtimet dhe riformulimet per pavaresine e Kosoves. Kjo eshte njera ane e medaljes, sepse qendrimi i dyshes Thaēi- Surroi ne SHBA ka dhe nje tjeter domethenie: Amerika, e cila ka ndikim me te madh ne rajon sherben si katalizator per sherimin e Ballkanit te katranosur, sikunder eshte pikerisht ajo qe mund te vendose ne menyre precize statusin final te Kosoves. Fundja ,stabiliteti i Ballkanit dhe ai evropian mbetet interesi themelor i SHBA-ve. Ne kete kuptim ,nderhyrja sa me e shpejte e SHBA-ve per t’i dhene pavaresine e plote te Kosoves do te ulte ndjeshem ēmimin e nacionalizmit-ekspansionit serb, apo te mendjeve te dalldisura ne rajon, dhe ēeshte me kryesorja do te permbysej perfundimisht roli dirigjues i fantazmave millosheviqiane.