Nė realitet , dallimi midis qėndrimit biblik dhe atij kuranorė , nė lidhje me gjininė femėrore , fillon qė nga lindja e fėmijės femėr.Pėr shembull , Bibla pohon se periudha e papastėrtisė rituale te femrat ėshtė dyfish mė gjatė nėse lind femėr se nėse lind mashkull ( Ligji Levitian , 12:2 5 ).Bibla katolike nė mėnyrė eksplicite pohonė :
Tė lindurit e vajzės ėshtė humbje ( Sirah , 22:3 )
Pėrkundėr kėtij deklarimi shokant , fėmijėt meshkuj priten me nderim tė madh ,
Njeriu i cili edukon tė birin e vet , do tė meritojė zilinė e armiqėve tė tij
( Sirah , 30:3 )
Vajza konsiderohet si varrė e dhimbshme , burim potencial i turpit pėr prindin.
Vajza jote ėshtė kokėforte.Shiko mire qė tė mos shkaktoj pėrqeshjen nga armiqtė e tu , qė tė mos bėj objekt talljesh , qė tė mos bėj tė bėj tė shpifjeve dhe tė turpėrojė publikisht. ( Sirah , 42:11 ).
Po kjo ide e njejtė e raportit ndaj fėmijėve , vajza si burim i turpit , i ka nxitur arabėt paganė , para ardhjes sė Islamit , qė ti mbysin fėmijėt femra.Kurani e ka gjykuar ashpėr kėtė praktikė tė neveritshme :
Kur ndonjėri prej tyre lajmėrohet me ( lindjen ) vajzė , fytyra e tij i prishet dhe bėhet plotė mllef.Fshihet prej njerėzve , pėr shkak tė asaj tė keqeje me tė cilėn u lajmėrua ( e konsideronte bela , e jo dhuratė prej Zotit ).Mandej , ( mendon ) a do ta mbajė atė , ashtu i pėrulur , apo do ta mbulojė atė ( tė gjallė ) nė dhe.Sa i keq ėshtė ai gjykim i tyre. ( En Nahl 58-59 )
Duket tė theksojmė se ky zakon i keq kurrė nuk do tė ishte pushuar sė aplikuari nė Arabi , po tė mos ishte fuqia e fjalėve tė Kuranit , nė mes tė cilave gjykohej ky zakon .
( Kuran , 16:59 , 43:17 , 81:8 9 ) Aq mė tepėr , Kurani nuk bėn dallim midis fėmijės femėr dhe fėmijės mashkull.
Pėr dallim nga Bibla , Kurani lindjen e vajzės e konsideron si shpėrblim dhe mėshirė nga Zoti , sikurse edhe lindjen e djalit.
Kurani madje shpėrblenė lindjen e vajzės , atė e pėrmend nė vend tė parė :
Vetėm i Allahut ėshtė pushteti nė qiej dhe nė tokė.Ai krijon ēfarė tė dojė.Ai i fal fėmijė femėr atij qė do , e fėmijė mashkull atij qė do . ( 42:49 )
ARSIMIMI I FEMRĖS
Dallimi midis konceptit biblik dhe kuranor mbi femrėn nuk ėshtė kufizuar vetėm nė vajzat e posalindura , ai shkon shumė mė larg kėsaj.Ti krahasojmė qėndrimet e tyre nė lidhje me gruan e cila dėshiron ta mėsojė religjionin e vet.
Zemra e Judaizmit ėshtė Tora , ligji , por sipas Talmudit : Femrat janė tė pėrjashtuara nga mėsimi i Torės .Nė shek. e pare tė erės sė krishtere , Rabini Elijezer ka deklaruar : Nėse njė njeri ia mėson vajzės sė vet Torėn , kjo do tė jetė sikur tia ket mėsuar prostitucionin . . Qėndrimi i Shėn Palit nė Dhjatėn e Re nuk ėshtė fare mė i butė : Si nė tė gjitha kishat e tė shenjtėve , femrat tė heshtin nė kisha , ngase atyre nuk u ėshtė e lejuar tė flasin , por tė nėnshtrohen , siē urdhėron edhe ligji.Nėse dėshirojmė tė mėsojnė diē , le ti pyesin burrat e tyre nė shtėpi , ngase ėshtė e pahijshme pėr gruan tė flasė nė kishė. ( Letra e Parė e Korintasve , 14:34 35 ). Si mund tė mėsojė gruaja , nėse i ndalohet tė flasė!!!Si mund tė zhvillohet intelektualisht , nėse ėshtė e detyruar tė qėndrojė nė gjendje tė nėnshtrimit tė plotė ! Si mund ti zgjerojė horizontet e veta , nėse i vetmi burim i informacionit ėshtė burri nė shtėpi?!
Nėse jemi tė drejtė , do tė duhet tė shtrojmė pyetjen , a ndryshon qėndrimi nė Kuran , shkurtimisht e pėrshkruan pozitėn e gruas.Havla ishte njė muslimane , burri i sė cilės me njė rast nė gjendje tė zemėrimit kishte deklaruar: Ti je pėr mua si shpina e nėnės sime
Arabėt paganė kėto fjalė i kanė konsideruar si formulė pėr shkurorėzimin , e cila e ka liruar mashkullin nga ēdo obligim bashkėshortorė , ndėrsa gruas nuk i lejohet tė largohet nga shtėpia e burrit ose tė martohet sėrish.Pasi i kishte dėgjuar kėto fjalė nga burri , Havla kishte rėnė nė situatė tė mjerueshme.Prandaj shkoi drejt te Pejgamberi i Islamit dhe ia tregoi rastin e vet.Havla vazhdoi tė diskutojė me Pejgamberin duke synuar ta shpėtojė martesėn e vet tė luhatur.Sė shpejti intervenoi Kurani.Arsyetimi i Havlės ishte pranuar.Vendimi Hyjnor e hodhi poshtė kėtė zakon tė padrejtė.Njė kaptinė e tėrė
( sure 58 ) e Kuranit , e cila quhet El- Muxhadila , ose gruaja e cila diskuton , i ėshtė kushtuar kėtij rasti :
Allahu dėgjoi fjalėt e asaj qė kishte diskutuar mbi burrin e vet dhe i ankohej Allahut kurse Allahu dėgjon bisedėn tuaj tė ndėrsjelltė ngase Allahu , me tė vėrtet , gjithēka dėgjon dhe gjithēka sheh ( 58:1 )
Femra , sipas Kuranit , ka tė drejtė tė polemizojė me mashkullin , madje edhe me Pejgamberin e Islamit personalisht.Askush nuk ka tė drejtė ta detyrojė atė tė hesht.Ajo nuk ėshtė e obliguar qė ti drejtohet vetėm burrit , nė lidhje me pyetjen e ligjit dhe ēėshtjeve tė tjera fetare.
PROSTITUCIONI
Roli i gruas , vendi i saj , tė drejtat dhe obligimet nė Kuran janė tė ndryshme nga ato qė hasen nė Bibėl.Ti pėrmendim disa shembuj.Prostitucioni konsiderohet mėkat nė shumė religjione.Bibla cakton dėnimin me vdekje pėr mashkullin qė bėn prostitucion
( lavirin ) dhe pėr femrėn qė bėn prostitucion ( laviren ) ( Ligji Levitian , 20:10 ).Islami gjithashtu me denim tė njejtė dėnon edhe mashkullin qė bėn prostitucion ( lavirin ) edhe femrėn qė bėn prostitucion ( laviren ) ( Kuran , 24:2 ) .Megjithatė , definicioni kuranor i prostitucionit ka shumė ka shumė dallim prej definicionit Biblik.Prostitucioni , sipas Kuranit , ėshtė akti seksual nė mes tė mashkullit dhe femrės , tė cilėt nuk janė nė marrėdhėnie martesore midis vete.Bibla si prostitucion e konsideron vetėm marrėdhėnien jashtėmartesore seksuale tė femrės sė martuar ( Ligji Levitian , 20:10 , Ligji i Pėrtėritur , 22:22 , fjalė tė urta , 6:20,7:27 ) Marrėdhėnia seksuale e mashkullit tė martuar , sipas Biblės , nuk ėshtė kundėrvajtje ; pėrse janė tė dyfishta kėto standarde morale?Gjykuar sipas enciklopedisė sė Judaizmit , gruaja konsiderohet si pronė e burrit , ndėrsa prostitucioni e konsideron si cėnim i tė drejtės eksluzive tė mashkullit mbi tė.Gruaja si prone tė saj nuk e kishte kėtė tė drejtė ndaj burrit.Dhjata e Re merr po atė qėndrim te Mateu , 53:31-32, ku i pėrshkruhet Jezuit duke thėnė : E unė ju them se ēdo njeri qė e lėshon gruan e vet , pos pėr shkak tė adulteries ( lavirėsisė ) , e detyron tė bėjė adulteri ( lavirėsi ) , dhe kush martohet me grua tė lėshuar bėn adulteri ( lavirėsi ) .
Pėrse mashkulli qė shkurorėzohet nga gruaja e tij dhe martohet me njė tjetėr nuk ėshtė quajtur adulte ( Lavir ) ?!?
Madje deri nė ditėt e sotme , nė Izrael , nėse mashkulli i martuar ngatėrrohet nė bashkėsi jashtėmartesore me njė grua , fėmijėt e tij tė lindur nga kjo lidhje konsiderohen legjitim.Mirėpo , nėse gruaja e martuar mbanė lidhje me ndonjė mashkull tjetėr , fėmijėt e saj me kėtė njeri , jo vetėm qė nuk janė legjitim , por u ndalohet qė edhe tė martohen me ndonjė hebre por me kthimtar ose fėmi ilegjitim ( kopila ) tė tjerė.Ky ndalim vazhdon edhe te pasardhėsit e fėmiut deri nė brezin e 10-tė , gjersa turpi tė mos dobėsohet.
Nga ana tjetėr , Kurani gruan askund nuk e konsideron si prone tė burrit.Kurani me raportin e bashkėshortėve e pėrshkruan me kėto fjalė dhe nė kėtė mėnyrė:
Dhe njė nga argumentet e Tij ėshtė qė ai pėr ju , nga lloji i juaj , krijoi femrat qė pranė tyre tė qetėsoheni , dhe midis jush vendosi dashuri dhe mėshirė , kėto me tė vėrtetė , janė mėsim pėr njerėzit qė mendojnė . ( 30:21) . Ky ėshtė koncepti kuranor i martesės : dashuri , mėshirė , paqe , e jo pronėsi dhe standarde tė dyfishta
DĖSHMIA ( DĖSHMIMI )
Njė qėndrim , sipas tė cilit Kurani dallon nga Bibla , ėshtė qėndrimi nė lidhje me dėshminė e femrės.Ėshtė e saktė se Kurani ka pėrcaktuar pėr pjesėtarėt e Fesė Islame nė transaksione financiare pėr dėshmitar duhet marrur dy meshkuj ose njė mashkull e dy femra , ( Kuran , 2:282 ).Megjithatė , ėshtė e saktė gjithashtu se nė situatat e tjera Kurani e pranon dėshmimin e femrės si tė barabartė me dėshmimin e mashkullit .
Nė realitet ,dėshmimi i femrės madje mund edhe tė mohojė dėshmimin e mashkullit :
Nėse mashkulli e akuzon gruan e vet pėr pabesi , Kurani nga ai kėrkon qė tė betohet solemnisht pesė here si argumentim i fajit tė gruas.Nėse gruaja i mohon tė gjitha dhe solemnisht betohet pesė herė , nuk konsiderohet fajtore , por qė nė tė dy rastet martesa prishet. ( 24:6-11 )
Nga ana tjetėr , grave nuk u ėshtė lejuar tė dėshmojnė nė shoqėrinė e lashtė hebreje.Gratė nė Izraelin e sotėm nuk mund tė ofrojnė dėshmi pėr gjyqet Rabine ngase Talmudi thotė : Femrat pėr nga temperamenti janė mendjelehta .
Gjithashtu , rabinėt mbėshtesin pohimin qė femrat nuk mund tė dėshmojnė duke cituar Krijimin 18:9 16 , ku pėrmendet Sara , gruaja e Abrahamit , kishte gėnjyer.Rabinėt e shfrytėzojnė kėtė incident si argument qė femrat nuk mund tė jenė nė gjendje qė tė dėshmojnė .Kėtu duhet theksuar se rrėfimi i cili ėshtė marrur shkas , ėshtė present edhe nė Kuran , ku theksohet mė shumė se vetėm njė here pa kurrfarė paralajmėrimi se Sara ka gėnjyer. ( Kuran , 11:69 74 , 51:24 30 )
Nėse njeriu e akuzon gruan e vet pėr tradhėti , dėshmimi i saj , sipas Biblės , aspak nuk do tė merret nė shqyrtim ( Numrat ,5:11-31 ) .Nė gjykim , gruaja ballafaqohet me ritualin kompleks dhe poshtėrues i cili do tė duhej ta dėshmojė fajin ose pafajėsinė e saj .Nėse dėshmohet se ėshtė fajtore pas procesit gjyqėsor , do tė dėnohet me vdekje.
Gjithashtu , nėse njė njeri martohet me njė femėr , e pastaj e akuzonė se nuk ka qenė virgjėreshė , dėshmimi i saj nuk do tė merret nė shqyrtim.Prindėrit e saj duhet tė sjellin dėshmi pėr virgjėrinė e saj para pushtetit lokal.Nėse prindėrit nuk janė nė gjendje ta dėshmojnė virgjinitetin e vajzės sė tyre , ajo do tė gjuhet me gurė deri nė vdekje nė prag tė shtėpisė prindore.Nėse prindėrit do tė jenė nė gjendje ta dėshmojnė ta dėshmojnė virgjinitetin e saj , burri nė atė rast do tė ndėshkohet me 100 shekelė argjendi dhe nuk do ti lejohet tėshkurorėzohet nga ajo grua pėrderisa tė jetė gjallė!
( Ligjet e Pėrtėritura , 22:13-21 ).
Pėrse gruaja e gjorė do tė duhej tė jetojė deri nė fund tė jetės me njeriun i cili e ka akuzuar aq rėndė?!!
E DREJTA E GRUAS PĖR TRASHĖGIMI
Njė nga dallimet mė tė rėndėsishme nė mes tė Kuranit dhe Biblės ėshtė qėndrimi ndaj tė drejtės sė femrės pėr trashėgiminė e pronės sė farefisit tė vdekur.
Sipas Numrave 27:1-11, vejushat dhe motrat nuk mund tė trashėgojnė asgjė.
Vajzat mund tė trashėgojnė vetėm nė rast se babai i vdekur nuk ka pasur fėmijė mashkull!.Nė ēdo rast tjetėr , bijtė do ta trashėgojnė tėrė pasurinė.Te arabėt paganė , para Islamit , e drejta e trashėgimisė ka qenė e kufizuar ekskluzivisht te farefisi mashkullorė.
Kurani i anuloi kėto zakone prapanike dhe u dha tėrė farefisit femėror hise tė drejtė nė trashėgimi : Meshkujve ju takon pjesė nga pasuria qė e lėnė prindėrit e tė afėrmit (pas vdekjes), edhe femrave ju takon pjesė nga ajo qė lėnė prindėrit e tė afėrmit, le tė jetė pak ose shumė ajo qė lėnė, ju takon pjesė e caktuar (nga Zoti). ( Kuran 4:7 )
Pastaj ka edhe ajete tjera ( Kuran 4:11-12-176 ).
FATI I KEQ I VEJUSHAVE
Meqė Dhjata e Vjetėr femrės nuk ia ka pranuar kurrėfarė tė drejte pėr trashėgimi , vejushat kanė qenė ndėr pjesėtaret mė tė pambrojtura tė popullacionit Hebrej.Farefisi mashkullor qė e trashėgonin pronėn e burrit tė saj tė vdekur , ishin tė ngarkuar qė ta mbanin vejushėn nga kjo pronė.Megjithatė , vejushat nuk kishin kurrėfarė mėnyre pėr ta realizuar kėtė tė drejtė , andaj kryesisht jetonin nga lėmoshat e tė tjerėve.Pėr kėtė arsye , vejushat kanė qenė ndėr shtresat mė tė ulėta tė shoqėrisė.Nė Izraelin e lashtė , tė jesh vejushė ėshtė konsideruar si symbol i poshtėrimit tė madh ( Izaija , 54:4 ).Mirėpo , fati tragjik i vejushave nė traditėn Biblike , ka shkuar madje edhe mė tej se vetėm largimi nga trashėgimia e pronės sė burrit tė vdekur.
Nė bazė tė Librit Krijimi 38 , vejusha pa fėmijė ishte e detyruar tė martohej pėr vėllaun e burrit , madje edhe nėse ai tanimė ishte i martuar , ashtu qė ai mund tė ti sigurojė trashėgimtarė vėllaut tė vdekur , duke mundėsuar qė emri i tij tė mos shuhet.Pėr kėtė martesė nuk ishte i nevojshėm pėlqimi i vejushės.Vejusha konsiderohet si pjesė e pronės sė burrit tė vdekur , funksioni i sė cilės ishte qė burrit ti sigurojė trashėgimtarė.Ky ligj Biblik praktikohet akoma nė Izraelin e Sotėm.
Arabėt paganė , para ardhjes sė Islamit , kishin zakone tė ngjajshme.Vejusha ėshtė konsideruar si pjesė e pronės sė burrit tė cilin duhet ta trashėgojė trashėgimtari mashkull , dhe zakonisht e martonin pėr djalin mė tė madh tė njeriut tė vdekur me ndonjė grua tjetėr.
Kurani e ka gjykuar dhe e ka ndaluar kėtė zakon poshtėrues :
Mos u martoni me ato gra me tė cilat qenė tė martuar prindėrit tuaj, me pėrjashtim tė asaj qė ka kaluar (para islamizmit) pse ajo ishte turpėsi, pėrbuzje e traditė e shėmtuar. ( Kuran , 4:22 )
Vejushat dhe gratė e ndara nė traditėn Biblike , kanė qenė aq tė poshtėruara sa qė prifti kryesor nuk ka mundur tė martohet me grua tė vejė , tė lėshuar ose prostitute ( Ligji Levitian , 21:13 ) .Nė Izraelin e sotėm , pasardhėsi i kastės sė Koenit ( kėta janė priftėrinjtė e lartė nė ditėt e Tempullit ) nuk mund tė martohen me grua tė lėshuar , tė vejė ose prostitute.Nė tė drejtėn hebreje , gruaja e cila i ka humbur 3 burra , e tė gjithė kanė vdekur me vdekje tė natyrshme , konsiderohet fatale , dhe i ėshtė ndaluar tė martohet sėrish.Nga ana tjetėr Kurani nuk i pranon as kastat as personat fatalė.Vejushat dhe grate e ndara kanė liri tė martohen pėr kė tė dėshirojnė.Nė Kuran nuk ekziston turp pėr grate e ndara , as pėr vejushat.
Krijoni Kontakt