Ja ku asht Shqypnia!

[Lioness]

(Marre nga Shekulli)

Mark Marku

Në ngjarjet e kohëve të fundit ka kaluar pa rënë në sy emërimi i bërë nga Vatikani në ipeshkvitë e Rrëshenit, Lezhës dhe Sapës. Kjo ngjarje jo aq e parëndësishme në jetën e komunitetit fetar katolik në Shqipëri duhet analizuar edhe për faktin se nga tre ipeshkvët e emëruar nga Vatikani vetëm njëri prej tyre është me kombësi shqiptare, ndërkohë që dy të tjerët janë me kombësi të huaj. Pas këtyre emërimeve në hierarkinë e lartë kishtare katolike në Shqipëri raporti mes shqiptarëve dhe të huajve ndryshon në favor të këtyre të fundit një dukuri kjo e re në historinë e kësaj kishte të dominuar kryesisht nga elementi klerik shqiptar.

Në momentin kur po flasim Konferenca Episkopale Shqiptare organi më i lartë i kishës katolike në Shqipëri përbëhet nga tre ipeshkvë shqiptarë dhe tre të huaj.
Edhe nëse e shohim në logjikën e politikës së emërimeve të Vatikanit kjo prirje është e pazakontë. Koncili i dytë i Vatikanit i mbajtur në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar e kishte shpallur si parim bazë të rekrutimit të klerit katolik në botë mbështetjen tek elementi vendas. Kjo politikë realiste e shpallur nga Vatikani vjen pas në debati të gjatë shumëshekullor dhe pas një lufte të gjatë mes partizanëve të përparësisë së frymës universale të kishës katolike mbi elementin tradicional dhe partizanëve të një kishe me frymë universale por të ngjyrosur me elementin tradicional. Edhe pse bëhet fjalë thjesht për përparësi të klerit vendës dhe jo për pastrimin total të tij mbi baza kombëtare, kjo politikë ka sjellë që në pjesën më të madhe të rasteve elementi vendës të jetë mbizotërues në raport me atë të huaj.

Në rastin e Shqipërisë kjo gjë nuk ndodh. Në fakt, në vitet e para pas rënies së komunizmit prirja nuk qe e tillë pasi fillimisht në hierarkinë klerikale katolike u thirrën në shërbim shqiptarë, pjesërisht nga ata klerikë që i kishin rezistuar persekutimit të ashpër komunist dhe pjesërisht nga ajo pjesë e klerit katolik shqiptar që ndodhej jashtë kufijve të Shqipërisë. Pavarësisht kësaj, kleri shqiptar megjithë vlerën e madhe morale të rezistencës antikomuniste nuk u përfill sa duhej nga Vatikani. Megjithatë pritej që pas momenteve të para kleri shqiptar ta merrte veten dhe tash pas 15 vjetësh ai të ishte mbizotërues në vend.

Fatkeqësisht nuk ndodh kështu. Edhe sot ashtu si edhe 15 vjet më parë kleri vendës është në minorancë, i papërfillur, dhe mbi të gjitha i ndrydhur në një politikë të brendshme të Vatikanit që nuk të jep shpresë për një përmirësim të pozicionit të tij në vend.

Nëse i shmangemi logjikës së brendshme kishtare dhe e gjykojmë ngjarjen në kontekstin historik, prirja duket edhe më e pashpjegueshme dhe alarmante. Kleri katolik shqiptar ka një traditë të shkëlqyer, traditë që e njeh atë si gardianin kryesor të besimit katolik në Shqipëri, por edhe një element të rëndësishëm të identitetit kombëtar shqiptar. Madje nuk dihet se cili prej këtyre elementëve ka qenë përcaktues në konfigurimin e klerit katolik në Shqipëri. Formula e Pagëzimit dhe Meshari janë njëherësh dokumente të rëndësishme të historisë së kishës shqiptare, por edhe dokumente të rëndësishme të gjuhës dhe kulturës shqiptare, janë dëshmi të rezistencës kombëtare, por edhe të afirmimit fetar Një simbiozë e tillë mes kishës dhe kombit shqiptar do të vazhdojë për më shumë se pesë shekuj.

Pikërisht në saj të kësaj simbioze Shqipëria dhe shqiptarët një vend dhe një popull që pjesën më të rëndësishme të historisë së tyre i kaluan nën Perandorinë Osmane, sot janë një komb me fytyrë evropiane dhe një kulturë ku dominantja kryesore kulturore është kultura perëndimore. Mrekullia qe se nën ndikimin e Buzukut, Budit dhe Bogdanit, një yjësi e tërë intelektualësh u bashkuan në këtë ambicje për të skicuar profilin e ardhshëm perëndimor të Shqipërisë. Në këtë yjësi ku shndrisin përkrah njëri-tjetrit myslimanë, ortodoksë dhe katolikë, klerikë si Fishta, Mjeda, Marlaskaj, Doçi, Harapi, Palaj, Kurti, Prendushi dhe të tjerë janë ndër më shkëlqimtarët. Dhe nëse personalitete të tilla e kanë rrezatuar autoritetin e tyre në tërë botën shqiptare, kjo ndodh edhe prej faktit se ata donin njëlloj si fenë ashtu edhe atdheun, si myslimanin ashtu edhe katolikun apo ortodoksin.

Natyrisht krahas tyre nuk kanë munguar edhe figura të ndritura klerikësh të huaj si Zef Valentini, të cilët e bëjnë edhe më të pasur mozaikun e mësipërm. Emërimet e mësipërme natyrisht fyejnë nga pak edhe personalitetet e mësipërme. Shqiptarët e mësuar me këtë figurë legjendare kleriku e kanë të vështirë të mësohen me klerikët e çuditshëm të ardhur nga matanë detit. Edhe sot e kësaj dite ata e kanë të vështirë të mësohen me priftërinjtë “modernë” me xhinse, të cilët e kanë të vështirë të depërtojnë në mentalitetin dhe botën e tyre, të cilët shfaqen njëherë në javë nëpër famullitë e varfra shqiptare, predikojnë në një gjuhë që ata nuk e njohin dhe për njerëz që zor se do të arrijnë t’i njohin ndonjëherë.

Probleme të kësaj natyre ekzistojnë edhe në besimet e tjera. Problemi i përkatësisë kombëtare të klerit nuk vetëm një problem i brendshëm i besimeve, por një problem i gjithë shoqërisë. Ky problem ka të bëjë me kohezionin shoqëror me të sotmen dhe të ardhmen e shoqërisë shqiptare. Mbizotërimi i një politike besimesh që nuk respektojnë specifikën e shoqërisë shqiptare mund të jetë problemi kryesor i kësaj shoqërie në të ardhmen. Pikërisht për këtë arsye krijimi i një kleri që e identifikon fatin e vet me fatin e shoqërisë është edhe një mënyrë për t’i shndërruar besimet në një faktor të zhvillimit shoqëror, por edhe një kusht i një marrëdhënie afatgjatë me shqiptarët.

[Hyllien]

Pyet Enver Hoxhen ose me sakte pasardhesit e tije per kete fatkeqsi qe e ka goditur Klerin Katolik. Dhe ti Lioness shume e zellshme je te sjellesh tema te tilla ne forum per Katoliket, por kur vjen puna qe te flasesh per faktin se ne Kishen Orthodhokse kemi nje Grek prej kaq vitesh tashme ndesh kanunit te KOASH-it rri ne heshtje.

[Lioness]

Pyet Enver Hoxhen ose me sakte pasardhesit e tije per kete fatkeqsi qe e ka goditur Klerin Katolik. Dhe ti Lioness shume e zellshme je te sjellesh tema te tilla ne forum per Katoliket, por kur vjen puna qe te flasesh per faktin se ne Kishen Orthodhokse kemi nje Grek prej kaq vitesh tashme ndesh kanunit te KOASH-it rri ne heshtje.

E para, autori i artikullit eshte vete katolik,
e dyta sistemi komunist eshte gjithashtu fajtor per mungesen e prifterinjve dhe detyrimisht te arqipeshkopeve shqiptare ne Kishen Orthodokse,
e treta, ku jane temat e tjera qe kam sjelle me "zell" kunder apo kritike te Katolicizmit? Por mund te gjesh sa te duash tema ne te cila Orthodoksia eshte vene ne shenjester nga shume anetare ketu. Personalisht, keto tema nuk ndikojne tek une, sepse sa besimtare jam nuk kam pse ta valevit ne forum.
Dhe me ne fund, ne lidhje me piken e dyte, ne fund te artikullit autori eshte shprehur qe nga ky fenomen vuajne dhe besimet e tjera, te pakten tre fete kryesore, dhe eshte problem i gjithe shoqerise.

PS: Te ishte per zell, do kisha sjelle nje artikull para disa javesh ne lidhje me Papen dhe kepucet e tij te kuqe Prada, por per respekt te figures se tij, edhe pse nuk jam katolike, nuk e solla.

[Hyllien]

Dikush mban kepuce Prada, dikush sajon qelbesirlleqe kundra fqinjeve. Njesoj jane po he... vetem pak me realiste se ke fillu duke barazu burime te pakundershtueshme historike me ato te gazetarise skandalistike.

[forum126]

Tëhuajësimi i identitetit fetar në Shqipëri


Agron TUFA

Më është krijuar një përshtypje e pashqitshme se që prej rënies së komunizmit e sot e gjithë ditën, në Shqipëri mund të fusë hundët çdo farë homo sapiens-i, mjafton që ky të na vijë nga jashtë, mjafton të mos e dijë shqipen (ose të flasë nja dy-tri fraza), mjafton të “shpalosë” misionin e tij engjëllor, iluminist, evolucionist, integralist dhe ne ta kundrojmë të mahnitur deri në mbathje, si banor inoplanetian.
Kur them ne, kam parasysh TË GJITHË banorët shqiptarë, nga instancat e pushtetit legjitim, deri te njeriu më privat në përditshmërinë e tij private – pra ne i kemi edukuar vetes një indiferencë dhe ndjenjë të rrezikshme inferioriteti, sa mendojmë në mënyrë të përgjithshme e abstrakte: “Këtë gjë e di shteti”; “Mendon shteti”; “ç‘më duhet mua, pse ta vras mendjen?; “Ka shtet”; “E dinë ata lart” etj., etj. Ndërkaq, shteti edhe mund të dijë, por shteti mund edhe të vetasgjësohet nga kokat e shtetit, të cilët, edhe ata, nga ana e tyre mendojnë si banori, me ndryshimin se kokat e shtetit kanë shpikur hierarkinë tjetër: “E di Greqia këtë punë”; “E di Italia”; “E di Euro-Amerika më mirë” etj., etj...
Pikërisht kjo e ka bërë Shqipërinë postkomuniste truallin më të begatë e më të lakmueshëm për aventurat e matrapazëve, delenxhinjve, hipokritëve, tyryfilëve, sharlatanëve, çiçikovëve, trafikantëve, pedofilëve etj. Të krijohet bindja se Shqipëria ndër të gjitha shtetet e botës, qenka zgjedhur si një kazan i madh plehërash, në të cilin hedh mbeturinat dhe gjithfarë llomhonesh kush nuk priton; se Shqipëria qenka vendi ku mund të provojë edhe njëherë shansin e fundit çfarëdo dështaku në biznes, kulturë, shkencë, demagogji e religjion.
Por traditja e futjes së hundëve të të huajve në punët tona hall e pa hall, ka lënë një panoramë të përzishme në shumë fusha të aktivitetit shoqëror. Në planin ekonomik nuk kemi parë farë investimesh që të mund t’ia ndryshonin radikalisht fizionominë tonë ekonomisë apo industrisë. Në planin social apo urban, gjithashtu. Asgjë për t’u shënuar në këtë vend nuk ka, as në sferën kulturore, sepse ç‘mund të thonë të huajt për problemet tona, madje dhe sikur engjëj të jenë? Thjesht, dy-tri këshilla të shpëlara.
Megjithatë, shkaku i këtij shkrimi bëhet futja e hundëve në punët tona, në njërën prej sferave më të ndjeshme të aktivitetin shpirtëror të shqiptarëve, sikundërse është, padyshim, sfera e koklavitur religjioze. Në shkrimin e tij “Shkombëtarizimi i klerit katolik”, botuar në “Shekulli” (20. 12. 2005), Mark Marku ngre një nga problemet më themelore dhe më të shenjta për nga rëndësia e identitetit shpirtëror, siç janë zvetnimi i besimtarëve katolikë përballë hierarkisë së klerit katolik, i cili, nga zgjedhjet e viteve të pasnëntëdhjeta, rezulton i dominuar prej të huajve. Shkrimi kishte dhe fakte të tjera të trishta, të llogaritura me përqindje të sakta që shprehte dominimin numerik e hierarkik të të huajve në të gjitha nivelet e Kishës Katolike. Mendova se do të kishte reagime (dhe mbase do të ketë), por duke lexuar shkrimin në fjalë, m’u ravijëzua saktë përmasa prekëse e atdhetare e klerikëve shqiptarë, jo vetëm e klerit katolik, por edhe ata të mëvonshmit, klerit ortodoks e mysliman shqiptar.
Fati e përcaktoi që psikja e identitetit tonë kombëtar të gdhendëte këtë strukturë trenare që kemi sot, duke iu përmbajtur thelbit tonë të besimit që na përbashkon për Atme e fe, siç predikonte at Gjergj Fishta. Prijësit vizionarë në këtë drejtim – njëkohësisht dhe etër të kombit shqiptar – plejada e dijetarëve dhe shkrimtarëve nga kleri katolik, duke filluar nga Buzuku deri te Fishta e at Zef Pllumi, për fat, nuk u keqkuptuan, por ku herët, ku më vonë, u ndoqën nga mësonjësit e dy sferave të tjera religjioze - ortodokse dhe myslimane. Përpjekjet atdhetare të Konstandin Kristoforidhit, Papa Kristo Negovanit etj., u kurorëzuan me shpalljen e Kishës Ortodokse e Autoqefale Shqiptare nga peshkopi imzot Noli, duke konfirmuar edhe një emancipim atdhetar të kulturës së këtij besimi. Të njëjtin kontribut atdhetar në sferën kulturore religjioze e kemi ndeshur në përpjekjet e myslimanëve dhe bektashinjve sidomos me dinastinë e Frashërllinjve, Hoxhë Vokshit, Hafiz Ali Korçës e deri tek i ndjeri Sali Ferhati.
Por situata bashkëkohore, kur roli i besimit dhe besimtarëve gjendet nën një dinamikë shokuese procesesh mondiale, integrale, postmoderne, rrezikon ta degradojë atë çka është e shenjtë në marrëdhënien e besimtarit shqiptar, në lidhje me besimin e tij. Është pikërisht indiferenca dhe mungesa e sensibilitetit kur lejohen të fusin hundët të huajt, jo vetëm në komunitetin katolik, sikundër shkruan qartë Mark Marku, por edhe në komunitetet tona ortodokse dhe myslimane, ku situata del ndoshta edhe më e vrazhdë. Imagjinoni se çfarë kthimi prapa kemi nga kisha autoqefale shqiptare e imzot Nolit, në kontrollin dominues të kësaj kishe nga hirësia e tij, Janullatos dhe priftëria greke.
Me plot të drejtë e themi këtë gjë edhe për misionarët e komunitetit mysliman. Nuk është fjala për të shpikur rrotën nga e para: mësuesit dhe teologët myslimanë shqiptarë, do të mund ta përballonin me mjaft sukses misionin e afrimit të besimtarit me Zotin, pa pasur nevojën e një asistence të huaj: të paktën ka sa të duash mësues e teologë, të brezave më të vjetër, por dhe të rinj të shkolluar, të cilët e njohin mirë traditën shqiptare e atdhetare të paraardhësve të tyre të ndritur. A nuk është fisnike që ta marrin vetë përsipër predikimin, kulturimin në shkolla apo kolegje, pa ia pasur nevojën kujt?
Përzierja e klerikëve të huaj, jo vetëm në çështjet e besimeve fetare në Shqipëri, por edhe në strukturat e hierarkisë së institucioneve fetare, krijon një rrezik themelor me pasoja të pallogaritshme: prish thelbin e komunikimit me predikimin, krijon një raport tëhuajësimi të besimtarit me një prift të huaj, i cili përveçse nuk di shqip, nuk njeh as botën e koklavitur të besimtarit shqiptar. Përveç kësaj, në një traditë religjioze të pasur dhe me personalitete të forta (siç është tradita jonë e tri feve), të lashta dhe të reja, prania dhe dominimi institucional i klerit të huaj, rrezikon të nxisë pakënaqësinë, inferioritetin dhe reagime e komplekse të tjera që shkakton rëndom gjithherë padrejtësia si e tillë.
Një tjetër drojë nga kontrolli dhe dominimi i klerit të huaj në institucionet dhe kultet fetare në Shqipëri, na çon te një dyshim i përfolur me gjysmë zëri dhe që rrënjët i ka në vitin 1990. Si atëherë kur edhe në Shqipërinë staliniste u lejua gjysmë zyrtarisht besimi dhe në të tri fetë u krijuan komunitetet. Mos vallë “uji i kthjellët” i besimit është turbulluar qysh atëherë - jo më nga të huajt, por nga njerëzit e konjukturës së atëhershme që mund t’i kenë dominuar këto komunitete? Të paktën një skemë e tillë është konfirmuar se ka ekzistuar në Kishën Ortodokse Ruse të Perestrojkës. Ndërsa sot, mos vallë konjuktura e dominimit na e “turbullon” ujin nga jashtë?
Nëse lidhjet tona me traditën e klerikëve atdhetarë do të projektoheshin brenda për brenda qarqeve fetare shqiptare, shumë tym e mjegulla do të zhdavariteshin. Atëherë, po: nuk do të kishin vend as aksionet hipokrite të ateistëve, të cilët, i japin të drejtë vetes, të mbajnë madje edhe Konferenca Ndërkombëtare për Tolerancë Fetare, duke lënë të nënkuptojnë pikërisht inicimin e intolerancës. Sepse edhe në pastë ndër ne intolerancë fetare (lavdi Zotit, kjo fatkeqësi nuk ka ndodhur!), atë mund ta zgjidhin intelektualët e qarqeve tona fetare. Ata e kanë dhe gjuhën e nevojshme dhe nocionet përbashkuese të besimtarëve që puqen tek Zoti Një. Kurrsesi nuk mund t’i rregullojnë dot ateistët, të cilët, janë kategori e vetëpërcaktuar intolerante, si mohues të Zotit.
Rasti i emërimeve të klerikëve të huaj nga Vatikani në hierarkinë e Kishës Katolike Shqiptare, është një rast reflektimi të thellë e me dorë në zemër për të gjitha Institucionet fetare të të tre besimeve në Shqipëri. Duke shpresuar të mos kem bërë blasfemi të pafalshme, mbetem, gjithsesi, me ndjesën time për çka shkruajta, por e lë të ngritur shqetësimin e mësipërm me pyetjen: A jemi në gjendje ta udhëheqim vallë jeton tonë frymore e shpirtërore, pa ndihma nga jashtë?




23/12/2005
KATEGORIA: Analiza

[Davius]

At Zef Pëllumbi, françeskani 82-vjeçar që i ka shpëtuar burgjeve komuniste, ngre alarmin për rënien e Kishës Katolike në duart e të huajve, gjë që, sipas tij, nuk ka ndodhur kurrë më parë që në Shqipërinë e Buzukut, Budit, Bogdanit dhe Kazazit. Kritikon Vatikanin, qeverinë shqiptare, por edhe shoqërinë që nuk reagon ndaj këtij sundimi të vërtetë të klerikëve të huaj, të cilët prej 15 vjetësh nuk u flasin më shqip besimtarëve

AT ZEF PËLLUMBI: “Shqipëria e pushtueme prej priftërinjve të huaj”

Belina Budini

Qysh se erdh pasha turkqeli, edhe ipeshkvi jabanxhi
At Gjergj Fishta

Ai rron për të treguar. Është ndër të fundmit e priftërinjve që dolën gjallë nga burgjet komuniste dhe megjithëse nuk i pëlqen mitet, ka diçka prej miti biblik nën lëkurën e tij. Në të njëjtin kuvend françeskan ku mësuesi i tij, Gjergj Fishta, kaloi ditët e fundit të jetës, prej një viti e gjysmë gjen at Zef Pëllumbin, dishepullin e Fishtës, françeskanin që doli nga burgu komunist në moshën 66-vjeçare dhe që, megjithëse tanimë 82 vjeç dhe në pension, vazhdon të lexojë (me ndihmën e një lupe), të shkruajë dhe të tregojë. Pas kujtimeve “Rrno për me tregue”, ka gati një libër tjetër me shënime, “Historia kurrë e shkrueme”, dhe parathënien e “Lahutës së Malcisë”, që do të ribotohet së shpejti.

Kujdeset për kolanën e botimeve françeskane dhe është drejtor përgjegjës i revistës “Hylli i Dritës”, që rikthehet këtë vit. Nga funksionet kishtare ka hequr dorë, ndërkohë që në vitet ’90 ishte rektori Kishës Françeskane në Tiranë, të cilën e riorganizoi pas përmbysjes së diktaturës komuniste. Strehëza e tij kishtare në Shkodër i ngjan dhomës së një murgu; një shtrat me kryqin afër, dy karrige, një tavolinë e ngopur me libra dhe një sobë e vogël me dru mbi të cilën përkulet me duart e zgjatura at Zef Pëllumbi. I vetmi detaj që e prish përfytyrimin e një kleriku mesjetar, është celulari në qafën e françeskanit, që sikur i ka zënë vendin kryqit. Por ndryshe nga një murg, at Zef Pëllumbi nuk interesohet vetëm për fenë. Historia dhe numizmatika janë pasionet e tij. Një mendje e lirë, pa paragjykime dhe origjinale, at Zef Pëllumbi, ndryshe nga shumë klerikë shqiptarë, nuk heziton të shprehë hapur mendimet e tij në lidhje me një problem që ka nisur të alarmojë rrethet katolike të Shqipërisë, por që, sipas tij, duhet të alarmojë të gjithë shoqërinë shqiptare. Bëhet fjalë për vendimet më të fundit të Vatikanit që kanë sjellë në krye të Kishës Katolike Shqiptare pushtetin e klerikëve të huaj në vend të priftërinjve shqiptarë.

Pa mënuar të kritikojë edhe Vatikanin, at Zef Pëllumbi thotë se përgjegjësinë kryesore për këtë “sundim të huaj të kishës”, sipas fjalëve të françeskanit, e ka qeveria shqiptare. Shumë kritik edhe ndaj shoqërisë shqiptare, at Zef Pëllumbi e akuzon atë si apatike dhe që nuk reagon siç duhet ndaj padrejtësive që i bëhen. Megjithëse ka pasur edhe një papë shqiptar dhe ka një traditë me udhëheqës shpirtërorë të shkëlqyer të klerit katolik shqiptar, që prej 15 vjetësh at Zef Pëllumbi ngre alarmin që besimtarët nuk po dëgjojnë më të flitet shqip nga udhëheqësit e tyre shpirtërorë, që për kapriço të Vatikanit, por edhe të shtetit shqiptar, janë zgjedhur të gjithë të huaj. Në intervistën për gazetën “Shekulli”, at Zef Pëllumbi rrëfen se pas një momenti të parë pozitiv në marrëdhëniet me Vatikanin pas përmbysjes së komunizmit, tanimë pushteti i kishës në Shqipëri është thuajse plotësisht në duart e klerikëve të huaj.


Një prirje e çuditshme dhe e fortë e përqendrimit të pushtetit të Kishës Katolike Shqiptare në duart e klerikëve të huaj duket se është bërë shumë shqetësuese për komunitetin katolik në Shqipëri, por jo vetëm aty. Si e gjykoni këtë fakt si besimtar dhe si qytetar shqiptar?

Në fakt, fetë e mëdha si kristianizmi e islamizmi janë internacionale, superkombëtare, fe të të gjitha kombeve. Duke qenë kështu, i pari i fesë mund të pranohet nga të gjitha kombet. Ama, fakti është kështu që fetë e çdo kombi përdorin elementin kombëtar. Historikisht papa është i përbotshëm, por i përbotshëm siç është, mund të jetë i të gjithë kombeve. Ne kemi pasur edhe një papë shqiptar, papa Klementi i 11-të. Megjithatë, kleri që punon në vende të tjera zgjidhet prej kombit, kur ky komb ka priftërinj dhe kishtarë të vet. Tani, për sa i përket pjesës së dytë të pyetjes mbi gjykimin tim për këtë problem, unë jam 80 vjeç dhe ne të vjetërve shumë punë të ju të rinjve nuk na pëlqejnë. Punët tona na janë dukur më të mira. Kanë qenë më të vështira, por prapë më të mira. Personalisht kjo që po ndodh nuk më pëlqen aspak, por nuk e çan njeri kryet për këtë mendimin tim.

Kjo nuk është e vërtetë, ju mund të ndikoni në opinionin publik...

Unë jam në moshë të thyer dhe mund të thonë “ky është i marrë”. Ama, kur ato që unë them nuk u pëlqejnë, më quajnë të marrë, kur u kanë pëlqyer thonë ky di shumë. Por tani që puna ka përfunduar, mendimi im ndoshta nuk zë vend. Ne jemi një popull që kemi kaluar një diktaturë shumë të vështirë. Por para kësaj diktature, përveç një periudhe shumë të shkurtër lirie, kemi kaluar një robëri 500-vjeçare. Në këtë mënyrë, ky popull është mësuar që edhe me i shtie opangën në gojë, nuk flet, as bërtet. Këtu nuk jam dakord unë me popullin tem.

Pra, ju mendoni se duhet të ketë një reagim publik ndaj këtij problemi, nga komuniteti katolik apo tjetër, gjë që nuk ka ndodhur...

Reagim duhet të ketë patjetër, por jo vetëm nga komuniteti katolik. E di si është puna: ne themi “vetëm dora jote di ku me të krue”. Një i huaj nuk e di ku i dhemb shqiptarit. Kleriku i huaj do një jetë të tanë që të bëhet shqiptar dhe nuk di a mbërrin.

Kjo gjendje, megjithatë nuk është krijuar papritur, ka pasur një ecuri derisa ka mbërritur në pikën kur është mbushur kupa, apo jo?

Kupa është mbush ka herë e ka mot. Në don ta dish, kleri katolik ka dalë nga regjimi komunist i Enver Hoxhës që për nga egërsia ia ka kaluar edhe komunizmit të Stalinit. Gjin Marku më ka treguar në burg se ka qenë përkthyesi i parë në takimin e Enver Hoxhës me Stalinin. Stalini madje e ka pyetur Enver Hoxhën: Çfarë keni me klerin katolik? A keni bërë ndonjë ligj për komunitetet fetare? Ju duhet të bëni një ligj për komunitetet fetare, bëni disa nene dhe në bazë të tyre mund t’i kapni e t’i arrestoni, por jo me marrë me i arrestua dhe pushkatua kot, se ju jeni në kufi me Perëndimin, i cili sheh e dëgjon. Ju kështu jeni duke i bërë një propagandë të keqe komunizmit në botë duke persekutua klerin katolik. Prej komunizmit të Enver Hoxhës Kisha Katolike ka dalë vetëm me 27 priftërinj të plakur. Unë kam qenë më i riu që isha 66 vjeç dhe Dom Simon Jubani. Prandaj ky ishte një kler i lodhur që kërkonte ndihmën e të huajve, sepse siç thashë këto besimet kryesore janë internacionale. Megjithatë, ne kërkuam ndihmën e të huajve, por jo sundimin e tyre.

Mendoni se ka një sundim të të huajve në kishën katolike...

Me sundim dua të them se ata kanë pushtetin. Se dihet që në të gjithë botën, njerëz të mirë e të këqij luftojnë për para, për pushtet (që sjell para) dhe ka një pjesë edhe për femra...

Ky problem mos shihet ndoshta me syze patriotizmi apo atdhetarie...

Jo, jo. Ne jemi fetarë, por megjithëse kristianizmi apo islamizmi janë fe internacionale, secili popull ka dijet, zakonet dhe të metat e veta. Këto më mirë i di ai që është vendas se i ardhuri, prandaj nuk i bëhet kurrë një shërbim më i mirë fesë prej të huajit sesa prej popullit të vet. Sepse feja është fjala. Kur fjala nuk flitet e kjartë, kur nuk flitet si flet populli, atëherë populli nuk e kupton. Të jesh filozof sa të duash, kur flet një gjuhë tjetër, asgjë nuk përçohet në popull. U bënë tash 15 vjet që ky popull nuk ka dëgjuar të flitet prej klerit katolik fjala shqip. Kemi folur ne të vjetrit aq sa kemi folur. Dhe tani ka ardhur të na flasin këta të huajt.

A ka në të vërtetë klerikë shqiptarë të përgatitur për të drejtuar kishën?

Pas 15 vjetësh ka më shumë se 30 priftërinj shqiptarë dhe di që këta priftërinj shqiptarë janë të arsimuar dhe shumë të përgatitur. Megjithatë, asnjëri prej tyre nuk ka asnjë pozicion në hierarkinë kishtare.

Po priftërinj të huaj sa janë?

Tani, numër të saktë unë nuk kam, por e di që më shumë se gjysma e klerit katolik në Shqipëri janë të huaj. Por nuk janë vetëm priftërinj. Ka edhe shumë murgesha të huaja, kryesisht nga Italia, që kanë ardhur në Shqipëri. Se si kanë ardhë, se pse kanë ardhë e ç’ka kanë ardhë të bajnë ato, hala nuk e kam marrë vesh prej 15 vjetësh. Megjithatë, në Shqipëri ka shumë klerikë të përgatitur dhe të aftë për të qenë në pozicione drejtimi në hierarkinë e kishës katolike shqiptare.

Ideja e një shërbimi të mirë fetar është e lidhur domosdoshmërisht me një shërbim kombëtar?

Kombi dhe ideja kombëtare është mbajtur prej klerit katolik, duke filluar nga Gjon Buzuku siç tregojnë dokumentet, imzot Pjetër Budi, imzot Bogdani, imzot Kazazi, të cilët që në kohën e Turqisë dhe robërisë, kur shqiptarët filluan të lënë besimin katolik kristian e u bënë myslimanë. Klerikët katolikë, duke mbajtur gjuhën, kanë mbajtur kombin, kanë mbajtur edhe fenë. Ata janë interesuar kryesisht për fe. Por duhet të dish se feja në atë kohë ishte shumë më emocionante se sa kombi. Ideja kombëtare ka lindur më vonë. E megjithatë klerikët mbajtën edhe idenë e kombit.

Pra, ka pasur një ndjeshmëri kombëtare qysh herët në radhët e klerikëve katolikë. Po tani?

Tani popujt i përfaqëson shteti. Fatet e kombit përcaktohen nga shteti.

A këshillohet Vatikani me palën shqiptare, domethënë me shtetin shqiptar, për zgjedhjen e arqipeshkve?

Nuk e di a e çan kryet Vatikani për klerin shqiptar. Unë nuk kam marrëdhënie me Vatikanin. Një herë të vetme kam komunikuar me papën Gjon Pali i Dytë me anë të një letre dhe zëri im në të vërtetë u dëgjua. Për të tjera herë, mua nuk më ka pyetur kush. Por për një gjë jam i sigurt, që Vatikani luan politikën e të gjitha vendeve të botës dhe nuk mund të vendosë një udhëheqës shpirtëror pa pyetur autoritetet shtetërore, edhe komuniste në qofshin ato. Vatikani merr pëlqimin e tyre për drejtuesit e propozuar. Nuk ka kurrfarë dyshimi pra që fajin kryesor e ka qeveria. Kjo është vepër e qeverisë shqiptare.

Por në fakt thuhet që feja me shtetin janë të ndara...

Por kjo është e vërtetë që janë të ndara, por politika e Vatikanit është e tillë që nuk e kundërshton shtetin. Doktrina fetare dhe politika e Vatikanit janë dy çaste të ndara.

A mendoni se problemi i përkatësisë kombëtare të klerit e tejkalon sferën e besimit katolik, duke u bërë një problem për shoqërinë?

Ata thirren udhëheqës shpirtërorë. Dhe udhëheqës shpirtërorë nuk janë vetëm priftërinjtë, por edhe ipekshvijtë Por besimtarët tek të cilët ushtrohet ndikimi i tyre, janë pjesë e kombit dhe kombi shqiptar është një komb i veçantë. Zakonisht kombe të tjera janë ose të një besimi, siç është në Greqi ose në vende të tjera perëndimore, ku është kristianizmi. Ndërsa në Shqipëri kombi është një ndërtesë me katër mure, ku një mur është katolicizmi, muri më i lartë e më i madh është islamizmi dhe tjetri është ortodoksia shqiptare. Faqata është shteti shqiptar. Pra, a është çështje shoqërore a është çështje shtetërore, kjo mendoj se i përket shtetit e shoqërisë e gjithkujt.

Si shpjegohet fakti që nuk ka pasur reagime ndaj këtij problemi as nga komuniteti katolik? Apo ndoshta njerëzit po i largohen besimit, të paktën atij të angazhuar...

Jo. Ankesa të ndryshme edhe mua më kanë mbërritur. Njerëzit nuk janë dakord me këtë që po ndodh. Njerëzit gjithashtu besojnë. Por ne jemi një popull i shtypur dhe durojmë aty ku nuk durohet. Shqetësimi më i madh për besimtarët është se klerikët e huaj nuk dinë të flasin shqip. Populli do t’i flitet shqip dhe jo me një shqipe më zi se kinezët. Sepse siç thotë ungjilli, e para ishte fjala. Fjala është gjëja kryesore.

A mendoni se fakti që emërohen kaq shumë klerikë të huaj në hierarkinë e Kishës Katolike Shqiptare tregon një shpërfillje të Vatikanit ndaj klerit katolik shqiptar?

Vatikani ka për të mbikëqyrur tërë botën dhe 500 mijë katolikë shqiptarë për Vatikanin nuk janë as një hundë burrnut. Shqipëria për Vatikanin është shumë e vogël. Por nuk mund të them se është shpërfillje. Jo pse kam frikë, se unë tashti në prag të jetës tjetër jam. Por është puna që unë më tepër se shpërfillje, mendoj se është mungesë informacioni, nuk ka një informacion të saktë. Ne shqiptarët nuk e kemi zakon të shkruajmë. Të huaj bëjnë vaki e shkruajnë.

Pse kush duhet ta japë këtë informacion?

Gjithkush ka përgjegjësi për dhënien e informacionit. Ne shqiptarët kemi një shprehje: në qoftë se nuk qan fëmija, nëna nuk i jep gji. Ky informacion duhet t’i shkojë Vatikanit nga Shqipëria. Unë vetë, vetëm një herë i kam shkruar Vatikanit në kohën e Gjon Palit të Dytë, letër e cila mori përgjigje pozitive prej tij dhe nuk kam shkruar më. Më e keqja është se ne nuk merremi me shkrime dhe lexime.

Prirja e fillimit, pra ajo e viteve ’90, duket se ka qenë e ndryshme. Pra pati një lloj vlerësimi, edhe nga Vatikani, të klerikëve shqiptarë, atyre që kishin kaluar persekutimet e burgjet e diktaturës komuniste. Ky ishte vetëm momenti i parë?

Po është e vërtetë që në kohën e Gjon Palit të Dytë u vendosën disa ipeshkvi shqiptarë si ai i Shkodrës, Palit, Vikarit dhe i Tiranës. Pas këtij momenti të parë pozitiv, ka pasur një rënie nga viti një vit deri në këtë moment të dytë, kur Kishën Katolike e sundojnë klerikët e huaj.

Si mendon se duhet zgjidhur kjo situatë, kur tendenca e dominimit të Kishës Katolike nga klerikët e huaj është e qartë...

Nuk di. Populli duhet të dijë si të veprojë. Unë tani i kam kaluar të tetëdhjetat dhe...

Ndiheni i pafuqishëm për të bërë diçka?

Jo, e di si është puna. Unë 80 vjetët e jetës sime nuk munda t’i përmirësoj konditat as popullit tim, as vetes sime. Kur nuk kam qenë për vete, as për popullin natyrisht. Ata që kanë në dorë fatet e popujve, ata duhet të mendojnë.

Nga poema satirike “Kur pata qenë pa Papë”, e Gjergj Fishtës

“Un’rektor e profesor,
Sakristan e bahçevan
T’gjith shqiptar i zgjodha.

Mbasi ndreqa kto punë t’mbara,
Jezuitt t’i vuna para
Me kamxhik në dorë.

T’u dhashë det e t’u dhashë mal,
N’kolegjë t’tyne një spital
Bana për malsorë.

At’herë kapa nji dajak
M’fretën t’huej e t’gjith vandak
T’i hodha andej detin

Edhe motrat Salejzane
T’i flakrova nt’okë taljane
Me gjith Dom Gjon t’shkretin.

As nuk çava shum’pallavra
Me murgesha qi bajnë havra,
Ndejë ndër shpia t’veta


Burimi: Gazeta Shekulli

[Agim Doçi]

SHTETI DHE FEJA

(Kë duhet të besojnë shqiptarët?!…)

“Pushtimet moderne” tanimë janë bërë në modë në Shqipërinë e trazuar. Këta lloj pushtuesish vijnë si misionarë paqeje dhe instruktorë për të na bërë jo pushtues(!)… Vijnë si monitorizues dhe propozues për të ngritur OJQ-a, vijnë si “klerikë mjeshtra” dhe në fund të fundit vijnë për të rrjepur lëkurën këtij populli fukara.
Kjo rracë pushtuesish modernë, mirë që vijnë vetë por gjejnë shesh e bëjnë përshesh duke ngritur edhe struktura të tëra rrjepsish. Rrogat e majme të tyre paguhen prej nesh.
Kohët e fundit, ndërkomëtarët ja kanë msye kombit tonë nga të gjitha anët. Çka kapë hapsina jetësore teritoriale shqiptare. Kudo, patjetër do të hasësh ndërkombëtarët duke dhanë mend, duke bërë leksione kualifikuese që edhe abetaria e shkollës fillore do të skuqej nga turpi.
Megjithatë uzurpimi më kërcënues është ai i hapsinave shpirtnore. Shohim rrugës duke kaluar turlifarë xhube mjekrroshësh, apo turlifarë kostume fetarësh, turlifarë ndërkombëtarësh fetarë derisa edhe Jezu Krishti na del me katër – pesë sozi(!)
Tashti po futem në temë.
E kam fjalën për fenë e parë të njerëzimit që Shën Pali predikoj në zanafillë sapo mbërriti në brigjet shqiptare. Pra për fenë e kshtenë, atë fe që shqiptarët e mbajtën dhe e ruajtën pjesërisht deri kur erdhën osmanllinjtë. Më pas kur erdhi në fuqi “kjoftëlargu”, thënë ndryshe komunizmi, ajo murtaja që prishi faltoret e shenjta ne vitin 1967 dhe që pushkatoi fretën e shëlbyes të fesë kattolike. Mos harroni, kaluam 42 vite të terrorit e gjenocidit fetar deri në mohimin e Zotit, duke u bërë shtet e popull i pafe…
Ndërsa sot një tjetër rrezik i kërcënohet kombit.
Po të risjellim në kujtesë Abat Doçin që para 84 viteve nuk u ba kardinal shqiptar sepse “e donte Shqypninë ma shumë sesa i duhej Vatikanit(!)”, apo rastin flagrant që Dom Lush Gjergji mbeti një prift katundi, nuk duhet të çuditet lexuesi. Katilokët shqiptarë dhe shëlbyesit e fesë katolike, me strategjinë vatikanasve, prej shekujsh shkollohen e shugurohen në Dioqezën e Peshës së Rëndësisë të Zagrebit. Dihet sesa fort na duan sllavët(!)
Sapo e mbajt mesha e parë në lterin e shenjtë të Fushës së Rrmajit në Shkodër ku vëllezërit e besimit mysliman respektuan me ardhjen dhe ndihmesën e tyre tek ai eveniment, Shqipërisë i deleguan një nunc apostolic (Ivan Diaz) që erdhi diku nga xhunglat afrikane apo të Amazoneve dhe prej ahere në krye të shëlbyesëve shqiptarë sundojnë të huajt.(!)
Këta ministra apo kryeipeshkë që e “njohin” shpirtin apo karakterin fetar shqiptar, amatorizmin apo tolerancën midis besimeve tona, aq sa na njihte dikur U T’hani i lindun në xhunglat e Birmanisë, na nënshtrojnë me sitemin e votës duke humbur edhe atë pak pavarësi e mëvetsi.
Kanë ardhur në fronet e larta katolike persona që e flasin gjuhën shqipe pak ma keq sesa kinezët e rrugës se Medresesë apo greku i ortodoksave njëfarë qirje Janullatosi. Bukur besa! Aq bukur sa Edvin Rama na e propozon këtë qirjen qytetar nderi të një farë kryeqytetit(!). Ky asht rëndom peshqesh i Ramiz Alisë dhe troç antishqiptarizëm.
Ndërsa Vatikani hesht, një farë Macerati na ideon sitemin e votave me supermaci të huejsh, dhe mirë që nuk merr edhe aprovimin e OSBE-së apo të KQZ-së për të bërë megadushkun katolik me ligj kanonik.
Flini zotërinj të nderuem dhe të përvuejtëm shëlbyes të fesë katolike, se vetëm më një “Kjoftë levdue Jezu Krishti”, nuk mbrohet trinia e shenjtë: Flamur, Atdhe e Fe.
Amin.



Agim Doçi
mirditas

[kurkushi]

Hajt bre mos u merzit se atyre te huajve qe po na mundojne dhe po na sundojne "pa te drejte" ne trojet tona,Jesu Krishti do ua theje qafen mbasi tash s`eshte gjalle "kjoftlargu"!
Njerezit jane nje, si nga Afrika, si nga birmania si nga vatikani, si nga Zagrebi,Athina... etj, te tere jane te derguar te Jesu Krishtit(Vatikanit) dhe ashtu duhet pranuar, respektuar, mbrojtur, ushqyer, perkdhelur, argetuar, financuar...
Kurkushi
iballas

[thorgal]

Pershendetje Zoti Agim DOCI
Pershendetje antareve dhe lexueseve te ketij forumi

Megjithatë uzurpimi më kërcënues është ai i hapsinave shpirtnore

Duke pare disa video ne google , rastisa pikerisht tek videoja e urzupimit te KOASH nga Janullatosi

Sic dihet pjesa dermuese e Ortodokseve Shqiptare nuk do edhe nuk ka dashur asnjehere qe "kali i trojes" te qendroje ne krye te kishes sone , dhe kjo shihet qarte edhe ne videon e meposhtme ku Shqiptaret Ortodokse e kundershtojne fronezimin e tij , duke kenduar kenge patriotike dhe duke thirur emrat e heronjve ortodokse Papa Kristo Negovani e Fan Noli dhe duke thirur gjithashtu ANAXIOS qe sipas rregullave te kishes, do te thote i pavlefshem , dhe nqs gjate nje sherbese thuhet ajo fjale qofte edhe nga nje person i vetem atehere sherbesa eshte e pavlefshme.

http://video.google.fr/videoplay?doc...8&q=janullatos

[Ermal 22]

Te pakten katoliket shqiptare jane te ndergjegjshem per klerin e vet dhe nuk frigohen te japin mendimet e tyre kritike. Nuk duhet harruar se ky ish besimi qe goditi me fort komunizmi, si dhe me i vogli ne krahasim me orthodhokset e myslimanet, prandaj e ka pasur me te veshtire per te marr veten.


Shkombëtarizimi i klerit katolik
Mark Marku

Në ngjarjet e kohëve të fundit ka kaluar pa rënë në sy emërimi i bërë nga Vatikani në ipeshkvitë e Rrëshenit, Lezhës dhe Sapës. Kjo ngjarje jo aq e parëndësishme në jetën e komunitetit fetar katolik në Shqipëri duhet analizuar edhe për faktin se nga tre ipeshkvët e emëruar nga Vatikani vetëm njëri prej tyre është me kombësi shqiptare, ndërkohë që dy të tjerët janë me kombësi të huaj. Pas këtyre emërimeve në hierarkinë e lartë kishtare katolike në Shqipëri raporti mes shqiptarëve dhe të huajve ndryshon në favor të këtyre të fundit një dukuri kjo e re në historinë e kësaj kishte të dominuar kryesisht nga elementi klerik shqiptar. Në momentin kur po flasim Konferenca Episkopale Shqiptare organi më i lartë i kishës katolike në Shqipëri përbëhet nga tre ipeshkvë shqiptarë dhe tre të huaj.
Edhe nëse e shohim në logjikën e politikës së emërimeve të Vatikanit kjo prirje është e pazakontë. Koncili i dytë i Vatikanit i mbajtur në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar e kishte shpallur si parim bazë të rekrutimit të klerit katolik në botë mbështetjen tek elementi vendas. Kjo politikë realiste e shpallur nga Vatikani vjen pas në debati të gjatë shumëshekullor dhe pas një lufte të gjatë mes partizanëve të përparësisë së frymës universale të kishës katolike mbi elementin tradicional dhe partizanëve të një kishe me frymë universale por të ngjyrosur me elementin tradicional. Edhe pse bëhet fjalë thjesht për përparësi të klerit vendës dhe jo për pastrimin total të tij mbi baza kombëtare, kjo politikë ka sjellë që në pjesën më të madhe të rasteve elementi vendës të jetë mbizotërues në raport me atë të huaj. Në rastin e Shqipërisë kjo gjë nuk ndodh. Në fakt, në vitet e para pas rënies së komunizmit prirja nuk qe e tillë pasi fillimisht në hierarkinë klerikale katolike u thirrën në shërbim shqiptarë, pjesërisht nga ata klerikë që i kishin rezistuar persekutimit të ashpër komunist dhe pjesërisht nga ajo pjesë e klerit katolik shqiptar që ndodhej jashtë kufijve të Shqipërisë. Pavarësisht kësaj, kleri shqiptar megjithë vlerën e madhe morale të rezistencës antikomuniste nuk u përfill sa duhej nga Vatikani. Megjithatë pritej që pas momenteve të para kleri shqiptar ta merrte veten dhe tash pas 15 vjetësh ai të ishte mbizotërues në vend. Fatkeqësisht nuk ndodh kështu. Edhe sot ashtu si edhe 15 vjet më parë kleri vendës është në minorancë, i papërfillur, dhe mbi të gjitha i ndrydhur në një politikë të brendshme të Vatikanit që nuk të jep shpresë për një përmirësim të pozicionit të tij në vend.
Nëse i shmangemi logjikës së brendshme kishtare dhe e gjykojmë ngjarjen në kontekstin historik, prirja duket edhe më e pashpjegueshme dhe alarmante. Kleri katolik shqiptar ka një traditë të shkëlqyer, traditë që e njeh atë si gardianin kryesor të besimit katolik në Shqipëri, por edhe një element të rëndësishëm të identitetit kombëtar shqiptar. Madje nuk dihet se cili prej këtyre elementëve ka qenë përcaktues në konfigurimin e klerit katolik në Shqipëri. Formula e Pagëzimit dhe Meshari janë njëherësh dokumente të rëndësishme të historisë së kishës shqiptare, por edhe dokumente të rëndësishme të gjuhës dhe kulturës shqiptare, janë dëshmi të rezistencës kombëtare, por edhe të afirmimit fetar Një simbiozë e tillë mes kishës dhe kombit shqiptar do të vazhdojë për më shumë se pesë shekuj. Pikërisht në saj të kësaj simbioze Shqipëria dhe shqiptarët një vend dhe një popull që pjesën më të rëndësishme të historisë së tyre i kaluan nën Perandorinë Osmane, sot janë një komb me fytyrë evropiane dhe një kulturë ku dominantja kryesore kulturore është kultura perëndimore. Mrekullia qe se nën ndikimin e Buzukut, Budit dhe Bogdanit, një yjësi e tërë intelektualësh u bashkuan në këtë ambicje për të skicuar profilin e ardhshëm perëndimor të Shqipërisë. Në këtë yjësi ku shndrisin përkrah njëri-tjetrit myslimanë, ortodoksë dhe katolikë, klerikë si Fishta, Mjeda, Marlaskaj, Doçi, Harapi, Palaj, Kurti, Prendushi dhe të tjerë janë ndër më shkëlqimtarët. Dhe nëse personalitete të tilla e kanë rrezatuar autoritetin e tyre në tërë botën shqiptare, kjo ndodh edhe prej faktit se ata donin njëlloj si fenë ashtu edhe atdheun, si myslimanin ashtu edhe katolikun apo ortodoksin. Natyrisht krahas tyre nuk kanë munguar edhe figura të ndritura klerikësh të huaj si Zef Valentini, të cilët e bëjnë edhe më të pasur mozaikun e mësipërm. Emërimet e mësipërme natyrisht fyejnë nga pak edhe personalitetet e mësipërme. Shqiptarët e mësuar me këtë figurë legjendare kleriku e kanë të vështirë të mësohen me klerikët e çuditshëm të ardhur nga matanë detit. Edhe sot e kësaj dite ata e kanë të vështirë të mësohen me priftërinjtë “modernë” me xhinse, të cilët e kanë të vështirë të depërtojnë në mentalitetin dhe botën e tyre, të cilët shfaqen njëherë në javë nëpër famullitë e varfra shqiptare, predikojnë në një gjuhë që ata nuk e njohin dhe për njerëz që zor se do të arrijnë t’i njohin ndonjëherë.
Probleme të kësaj natyre ekzistojnë edhe në besimet e tjera. Problemi i përkatësisë kombëtare të klerit nuk vetëm një problem i brendshëm i besimeve, por një problem i gjithë shoqërisë. Ky problem ka të bëjë me kohezionin shoqëror me të sotmen dhe të ardhmen e shoqërisë shqiptare. Mbizotërimi i një politike besimesh që nuk respektojnë specifikën e shoqërisë shqiptare mund të jetë problemi kryesor i kësaj shoqërie në të ardhmen. Pikërisht për këtë arsye krijimi i një kleri që e identifikon fatin e vet me fatin e shoqërisë është edhe një mënyrë për t’i shndërruar besimet në një faktor të zhvillimit shoqëror, por edhe një kusht i një marrëdhënie afatgjatë me shqiptarët.

Shekulli
20/12/2005