Gjenerali Petrit Dume dhe kuajt..

[Brari]

Lajme nga Dosier

Lajme nga Dosier

“Ju rrëfej pasionet e Petrit Dumes”
Pasioni i Shefit të Shtabit për hipizmin dhe dashuria e tij për kuajt e racës

Autori i Lajmit: Leonard Veizi

Një nga dëmtimet e mëdha, që solli furia e nxjerrjes së grupeve armiqësore gjatë ndërtimit socialist të vendit dhe, pa asnjë bazë loigjike, është ajo e shkatërimit të Qendrës Riprodhuese në Lazaret, e cila ishte ngritur nën kujdesin e veçantë të ish-shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, Petrit Dumes. Vetëm duke u mbështetur në idenë, se “Petrit Dume shëtiste me kalë të bardhë për qejfet e tij”, pas urdhrit për ekzekutimin e gjeneralit të njohur të ushtrisë, erdhi dhe një urdhër i dytë, i shkatërimit të asaj që cilësohej se kishte lidhje me grupin e tij “puçist”. Por, duket se jo çdo gjë që relatohej deri në instancat më të larta të partisë e të shtetit, ishte pikërisht ashtu. E në rastin konkret, shteti kishte vetëm humbje, pasi deri në atë kohë, kuajt e racave të famshme nuk kishin ekzistuar në Shqipëri, ndërsa vetë Qendra Riprodhuese, kishte mundur që të mbarështronte për një kohë relativisht të shkurtër më shumë se 300 ekzemplarë. Një nga specialistët e ish-Qendrës Riprodhuese, majori në pension Qamil Gjonbibaj, gjatë një rrëfimi për gazetën “Ballkan”, rrëfen për punën e tij në gjenerimin e racave më të gjohura të kuajve, si dhe për njohjen me ish-shefin e Shtabit të Përgjithëshëm të Ushtrisë, Petrit Dumen.
Ju keni punuar me Petrit Dumen. Cili ishte për ju gjenerali që u pushkatua nga regjimi?
Gjeneral Petrit Dume ishte i rreptë në kërkesë llogarie, por mjaft i dashur dhe komunikues ndaj të tjerëve. I disiplinuar dhe mjaft kërkues ndaj vetes si në paraqitjen e jashtme ashtu dhe botëkuptimin e tij si oficer. Këtë pasqyrë e reflektonte edhe tek vartësit. Thjeshtësia dhe sinqeriteti i tij, me shumë takt e finesë, e rrezatonte tek të pranishmit. Pyeste dhe merrte shumë mendimet e të tjerëve, sidomos ato të specializantëve të fushave të ndryshme të veterinarisë e të kalorsisë (në rastin konkret, kur lindnin probleme) dhe kurrë nuk i kundërshtonte nën hijen e “unit” apo të postit që kishte. Hante ushqim në mencë me oficerët dhe me ushtarin më të thjeshtë, apo siç thuhej në atë kohë “njëherësh në gavetë me ushtarin”. Kishte shumë dëshirë të argëtonte dhe të luante me ushtarët, në çdo lloj sporti e aktiviteti. Mirëpo, gjithë këto cilësi, sjellje dhe dukuri të sinqerta e pa bujë, s kishte se si të mos linte gjurmë dhe mbresa tek ne, oficerët e rinj, siç isha unë në vitet 1971-1974.
Në cilat lloj sporti ushtrohej më tepër ish-shefi i Shtabit të Përgjithshëm?
Ai kishte hobi dhe pasion të gjitha llojet e sporteve dhe të gjitha i ushtronte. Por sportin më përzemërt dhe më fisnik (siç e cilësonte ai vetë) kishte atë të kalërimit-hipizmit. Kjo është aq e vërtetë, sa që kur ishte student në Akademi në Moskë, pasi mbaronte programin zyrtar, bënte disa kilometra udhëtim për t u stërvitur mbi kuaj, në një fermë që ishte shumë larg shkollës dhe kur kthehej, qëndronte deri vonë natën për të studiuar për të nesërmen.
Çfarë urrente më shumë gjenerali?
Petrit Dume urrente shumë gënjeshtarët dhe frikacakët. Për këtë shpesh herë thoshte: “Çdo cilësi tjetër negative tek njeriu, mund të zhduket, ose të riparohet, ndërsa frika, ose gënjeshtra ka mundësi të jenë të trashëguara, prandaj nuk zhduken kollaj. Këto cilësi, na prishnin shumë punë dhe gjatë luftës. Apo jo doktor Reshiti”, i drejtohej komandantit të repartit, Reshit Shtëpani.
Gjatë kalërimit, a e dëgjonte gjenerali fjalën e specialistit?
Kur kalëronte, sidomos kur dilnim në terrene të thyera me ne që e shoqëronim mbi kuaj, bisedonte lirshëm dhe sillej tamam si shok i së njëjtës moshë. Ishte shumë i bindur ndaj kërkesave të shoqëruesve si për shembull: “Tani nuk duhet të ecim me trok, por me hap”, apo “S duhet të bëjmë më tepër malore se janë djersitur kuajt”, etj.
Ishte i zoti në fushën e hipizmit?
Ishte një kalorës mjaft i mirë dhe zotëronte shumë mirë elementët teknikë të ecjes me kalë. Madje, komunikonte shumë mirë edhe me kalin. Kuajt me të cilët kalëronte i kishte ndarë sipas detyrave dhe destinacionit, që i përshtatej temperementit të secilit kalë. Kështu për shembull, për të dalë në terren për qëllime rikonjicioni se ku do të stërvitej Shtabi Përgjithshëm i Ushtrisë, apo ndonjë repart zbulimi, ai kalëronte hamshorin me emrin “Nakllon”, që e kishte shumë për zemër. Për raste festash dhe parakalime ceremoniale, përdorte kalin me emrin “Çarli”, ndërsa kohët e fundit, përdorte dhe pelën me emrin “Nakavalja”, e cila ishte një perlë e vërtetë për nga bukuria dhe vlera racore që kishte. Por, në stërvitjen për kapërcime pengesash, përdorte pelën me emrin “Nazhenka”, e cila ishte një pelë arabe, “Naukën”, të bijën e Nakavales, por dhe vetë Nakavalen. Këto dhe vetëm këto krerë ishin ato me të cilat stërvitej Petrit Dume, të rekomanduara nga vetë specialistët.
Si erdhën në Shqipëri këta kuaj me vlera të mëdha racore?
Ishte viti 1957, kur marrdhëniet tona me ish-Bashkimin Sovjetik ishin të konsoliduara dhe po vazhdonin të forcoheshin gjithnjë e më shumë. Në atë kohë, po xhirohej filmi “Skënderbeu”. Për realizimin e disa sekuencave të këtij filmi, në Shqipëri erdhën dy kuaj, Çarli i racës “Alltekin” që ishte një kryqëzim i racave gjakpastër arab me gjakthjeshtin anglez dhe Parku i famshëm i racës gjakpastër arab i linjës Ruso-Polake. Që të dy këta kuaj ishin të pajisur me çertifikata individuale, ku ishin të shënuara të gjitha të dhënat gjeneologjike dhe kishin lindur dhe ishin rritur në fermën e famshme “Tverskaja Konji Zavod” në Bashkimin Sovjetik. Kjo fermë, për nga rëndësia dhe puna shkencore që kryhej në të, ishte me famë botërore. Më pas erdhën dhe 36 kuaj të tjerë.
Ku u stacionuan këta kuaj?
Fillimisht kjo tufë u vendos në Burrel. Këtu njëri nga tre hamshorët bazë e racës arabe, i quajtur “Kaprizi” u dëmtua dhe “vdiq”, pa lënë trashëgimtar tek ne. Dy të tjerët, Naklloni i famshëm me baba Kapotin dhe Filantropi i madh me baba Pribojn, në të ardhmen do të linin pas trashëgimtarë të shumtë, meshkuj e femra. Edhe sot e kësaj dite, nipat e stërnipat, mbesat dhe stërmbesat e tyre i kemi të ruajtur me dokumenta të rregullta gjenetike dhe me ta punojmë e stërvitemi me kalorës e kalorëse të apasionuar, pavarësisht nga mosha.
Cili ishte roli i Petrit Dumes në sjelljen e këtij kontigjenti kuajsh të rrallë?
Të gjithë kuajt erdhën me ndërhyrjen e drejtpërdrejtë të Gjeneralit. Për të bindur këdo lexues, që do të marri në dorë këtë intervistë, se sa meritë dhe kontribut të veçantë që kishte Petrit Dume, që solli këtë bërthamë kuajsh me famë botërore në vendin tonë, mjafton të sjellim në kujtesë këto fakte: në atë kohë vendi ynë shpenzonte fonde shumë të mëdha për të marrë nga jashtë 2-3 krerë damazë (meshkuj) race për kafshë të ndryshme për përmirësimin racor të blektorisë tonë. Kështu për shembull janë blerë dema race, deshë, derra, cjepë, e deri dhe këndezë e lepuj, ashtu siç janë blerë dhe hamshorë të racave “Nonius”, “Haflinger”, apo gomar të racës “Martinga Franga” nga Italia. Ndërsa, Petrit Dume këtë tufë kuajsh, i solli pa fonde, e pa i shpenzuar shtetit shqiptar asnjë qindarkë.

(vijon nesër)


Ky lajm është publikuar: 21/10/2006

Rusët kërkuan të helmonin kuajt e dhuruar
Cili ishte sekreti i fermës Ruso-Polake me famë botërore “Tverskaja Konji Zavod”

Autori i Lajmit: Leonard Veizi
Gjatë rrëfimit të tij, Qamil Gjonbibaj thotë se Petrit Dume kishte një meritë të jashtëzakonshme, pasi në vitin 1957, futi në Shqipëri 36 krerë, mes të cilëve 16-17 krerë të racës “Gjakpastër Arab”, tepër të kërkuar për vlerat e tyre të Rralla. Kjo racë, në bashkëkryqëzim me racën “Gjakthjeshti Anglez” kanë ndikuar në formimin e të gjitha racave të botës. Një gjë e tillë është dokumentuar në një studim të Doktorit të Shkencave, Myslym Selenica. Kështu, përfaqësues të bashkëkryqëzimit janë përftuar racat “Orlovi” i madh dhe “Alltekini” i famshëm. Fillimisht, në Shqipëri, nga ferma e famshme “Tverskaja Konji Zavod” erdhën dy kuaj, të cilët do të shërbenin për të luajtur në filmin artistik “Skënderbeu”. Këta kuaj ishin Çarli i racës “Alltekin”, i cili kishte Akademi Ushtarake në fushën e kalërimit dhe Parku i racës “Gjakpastër Arab”, i cili kishte përfunduar dy Akademi Ushtarake, si dhe mbante çmime në garat e hipizmit. Të dy këta kuaj, si dhe 36 krerët e tjerë që erdhën më pas mbetën në Shqipëri. Qamil Gjonbibaj thotë se gjeneral Petrit Dume, duke shfrytëzuar momentet më të mira të miqësisë Shqiptaro-Ruse, kërkoi 36 kuaj të racave të pastra, me qëllim realizimin e një filmi tjetër me temë historike, gjë që nuk u realizua kurrë. Duhet theksuar fakti tjetër që nga ferma e madhe e me famë botërore, e futjes dhe mbarështrimit të kuajve, siç ishte ferma e famshme “Tverskaja Konji Zavod”, mund të blinin kuajt të racave të pastra, vetëm shtete që kishin potencial të lartë ekonomik. Këtë të vërtetë e mësojmë vetëm nëpërmjet një gazetari francez në vitet 88- 89, kur ai erdhi për një vizitë në Shqipëri. Gjithsesi, me prishjen e marrëdhënieve Shqiptaro-Ruse, edhe ferma “Tverskaja Konji Zavod”, u bë e ndjeshme në kërkesat e saj për kthimin e kuajve të racës. Natyrish, këta kuaj nuk ishin blerë, por vetëm ishin dhënë hua për relizimin e një filmi. Por në atë kohë, Petrit Dume dha urdhër që asnjë nga kuajt të mos kthehej në bazë. Me iniciativën e tij ai dërgoi radiograme, ku pretendonte se për shkak të mos aklimatizimit, kuajt e ardhur nga Bashkimi Sovjetik kishin “vdekur” në Shqipëri. Por një gjë të tillë, administrata sovjetike nuk e besoi. Për shkak se kuajt ishin të rrallë, ata nuk mund të toleronin që kjo racë e përpunuar të mbetej në një vend të vogël si Shqipëria, e cila nuk kishte shpenzuar asnjë rubël për blerjen e tyre. Kjo është dhe një pjesë tjetër e historisë, që majori i kavalerisë Qamil Gjonbibaj e rrëfen eskluzivisht për gazetën “Ballkan”.

URDHRI
Si u mbrojten kuajt e racave të pastra
“Ferma ruso-polake “Tverskaja Konji Zavod” mbahej sekret njëlloj si stacionet, ku përpunoheshin lëndët radioaktive si puna e uraniumit. Ndaj dhe sovjetikët ishin të ndjeshëm që 38 kuaj të racës së pastër, mes të cilëve dhe 16-17 “Gjakpastër Arab” të mbesnin në Shqipërinë armike. Në këtë mënyrë, sovjetikët angazhuan të paktën dy agjentura, me qëllim zbulimin e vendeve, ku qëndronin kuajt dhe helmimin e tyre. Në këtë mënyrë do të asgjësohej dhe fara e zgjedhur e kuajve të racave të pastra, për të cilët ferma me famë botërore kishte vite që punonte pareshtur. Por, një gjë e tillë ra në erë të ish-shefit të Shtabit të Përgjithshëm, i cili dha urdhër të menjëhershëm që të gjithë krerët e kuajve të racës të shpërndaheshin në njësi të veçanta të ushtrisë dhe në terrene sa më të largëta. Në vitin 1965, kur pretendohej se çdo gjë ishte harruar, Petrit Dume dha urdhër që të rimblidheshin kuajt, për të formuar një qendër të re”, rrëfen për gazetën “Ballkan”, major Qamil Gjonbibaj.

Major Qamil Gjonbibaj

Petrit Dume



Ky lajm është publikuar: 21/10/2006

gazeta balkan

-------

[vagabondo_nyc]

Qamil Gjonbibaj thotë se gjeneral Petrit Dume, duke shfrytëzuar momentet më të mira të miqësisë Shqiptaro-Ruse, kërkoi 36 kuaj të racave të pastra, me qëllim realizimin e një filmi tjetër me temë historike, gjë që nuk u realizua kurrë

Duhet theksuar fakti tjetër që nga ferma e madhe e me famë botërore, e futjes dhe mbarështrimit të kuajve, siç ishte ferma e famshme “Tverskaja Konji Zavod”, mund të blinin kuajt të racave të pastra, vetëm shtete që kishin potencial të lartë ekonomik. Këtë të vërtetë e mësojmë vetëm nëpërmjet një gazetari francez në vitet 88- 89, kur ai erdhi për një vizitë në Shqipëri

Nuk ka qene vetem kjo momente por ne ate kohe ka patur ca koka si P. Dume apo B. Balluku qe vlersoheshin dhe kishin nje autoritet te madhe ne vendet Lindore.
Nuk mendoj kemi qene ndonje vend me potencial te madh por ka patur ministra sovjetik qe kishin shoqeri te ngushte me kta ushtrise sone pasi kane mbaruar bashke neper akademi,

Fillimisht, në Shqipëri, nga ferma e famshme “Tverskaja Konji Zavod” erdhën dy kuaj, të cilët do të shërbenin për të luajtur në filmin artistik “Skënderbeu”. Këta kuaj ishin Çarli i racës “Alltekin”, i cili kishte Akademi Ushtarake në fushën e kalërimit dhe Parku i racës “Gjakpastër Arab”, i cili kishte përfunduar dy Akademi Ushtarake, si dhe mbante çmime në garat e hipizmit

.

Kuaj me akademi biles me dy akademi dicka fantastike. Une i kam qejf kuajt dhe kjo eshte dicka e mire. Sma merr mendja qe mund te eksitojne sot keshtu lloj fermash apo akademi. Kurse ne Shqiperi as qe nuk mund te flitet. Mos harrojme qe P Dume ma merrja 1/2 ushtrise e vente ne sherbim te kuajve. Dhe mjerr ata po tu ndodhte dicka kuajve.

“Ferma ruso-polake “Tverskaja Konji Zavod” mbahej sekret njëlloj si stacionet, ku përpunoheshin lëndët radioaktive si puna e uraniumit. Ndaj dhe sovjetikët ishin të ndjeshëm që 38 kuaj të racës së pastër, mes të cilëve dhe 16-17 “Gjakpastër Arab” të mbesnin në Shqipërinë armike. Në këtë mënyrë, sovjetikët angazhuan të paktën dy agjentura, me qëllim zbulimin e vendeve, ku qëndronin kuajt dhe helmimin e tyre

Une e lexova kete artikull dhe me pelqeu. Nuk e di sa i vertet mund te jete. Por pak a shume eshte nje mesage apo nje prove qe qe disa koka te prera ne shqiperi kane qene vertet te mdhenje.

[Zemrushja]

Artikull teper interesant. Pergezime hapesit...

Nje pyetje kam une.. A ekzistojne akoma kto raca?

[vagabondo_nyc]

Një gjë e tillë është dokumentuar në një studim të Doktorit të Shkencave, Myslym Selenica.

do eksitonin nese kta doktor profesorat te jen te gjall por sma merr mendja se ka fonde as ke ne as ne rusi.

[Brari]

ishte dhe me titullin Hero i Popullit i ngrati gjenerali Petrit Dume.. per merita ne luften Partizane.. por shoket partizane ne plenum nuk e kursyen.. ne pushkatim e cuan..
Ky ishte respekti i shokve enveriste partizane per luftaret e luften e anti-fashistet..
Ja benin heronjve ate qe sju a kish bere as SIMI me Gestapon..
Gestapo edhe mund ta kish rrahur ndonje partizan te kapur ..edhe mund ta kish pushkatuar.. por ..Gestapua enveroiste jo vetem i pushkatonte pa qene gjendje lufte por u a syrgjynoste dhe femijet e grate dhe nenat plaka .. ne pafundesi..

I madhi Azem i dha fund ketyre monstruoziteve te regjimit "anti-fashist" te Enverit..
nuk e gezoj e shkreta e bija e petrit Dumes.. e bija e komandantit te famshem partizan.. te batalionit HAKMARRJA ate pak liri e demokraci mbas 30 vitesh internime sepse kelishet enveriste te xhelatve e vrane me tritol tek VEFA.. te mjeren Vera.. dhe u gezuan enveristet nga ky aksion spektakular i bandes se tyre Hakmarrja.. me arapo vampiro shyto ..edvino stervino brace igllo.. tosko-luiza..

keshtu punet..

kanibalet nuk kan brire..o vagu i nysit..

ja me mend si ty jane..
njeriut i dhimbset dhe nje kale qe thyen kembet apo qe eshte i semure e ska goje te tregoje.. (po shyqyr kemi doktore e doktoresha sot) e jo me njeriu..

prandaj le te sherbeje ky shkrim per gjeneralin qe dal nga dale pa u influencuar nga khmer ruzhet qe ke ne fis.. formo Njeriun tek vetja jote e mos dil ne pension si kanibal..

nje jete ka sejcili..
eshte e tmerrshme ta mbyllesh si vampir..



si flinin ata shoket e plenumit..?
Nuk e mendonin qe shoku x apo y .. naten po rrihej ne biruce.. nga benet koleket e hekuran Isa enver Ramizit.. sikur te mos ishin heronj e te punes e luftes..sikur te mos ishin njerez ..baballare.. bij nenash.. por si te ishin dyshek kashte.. ushtari..

si ka mundesi edvini sot ne 2007 var shpresat qe te fitoj pushtet me votat e enveristave te vjeter a te rinj si megi e vag nysat..

ku te con kjo barbaro obskurantizem..

??

[oliinter]

me ka qelluar ta njoh nga afer Major Qamilin dhe eshte njeri qe i heq kapelen.
Shpesh me tregonte plot pasion per lidhjen qe kishte pas gjenerali me kuajt.

E respektoj kete njeri pasi kishte vite qe punonte ne BATALIONIN E SIGURIMIT dhe njihej si nje njeri i punes dhe shume i drejte ne vendime.

Une besoj se shteti duhet ta respektoje ate brez ushtarakesh. I kane dhene vitet e jetes se tyre ketij vendi qe dite pas dite po i zhgenjen jashtezakonisht.


RESPEKTE Major QAMILI

[_MALSORI_]

Eshte fakt i pamohueshem se kontributi i gjeneral Petrit Dume ne fushen e mbarshtrimit te kuajve ne periudhen e pasluftes ka qene i madh.Por perveq se ishte shume i dhene pas kuajve Petrit Dume ishte nji nga tifozet me te flakte te skuadres se Partizanit. Ne kohen kur ai ishte ne pushtet Partizani duhej patjeter te fitonte ose do e pesonte nga gjenerali si ne rastin kur kjo skuader pasi humbi nje ndeshje me Besen ne Kavaje.Inatin e kesaj humbje gjenerali e derdhi mbi futbollistat qe e bene ne kembe dhe me vrap tere rrugen nga Kavaja deri ne Tirane.Po keshtu ky gjeneral i detyronte futbollistat e Partizanit qe me 50 kg rere ne shpine ti ngjiteshin malit te Dajtit.

[vagabondo_nyc]

o brari muhabeti dhe tema ishte per kuajt ti na e kthe per gomaret si sala. Nje gje ta dish enveri dhe sala ngjajne shume se te dy elemninuan shoqerine.

[shkodra13]

Pse u vra prej shokeve te vet Petrit Dume, kjo s'e ban hero, por viktime. Ai qe viktime e rruges ku kishte hy. Bani krimet me shoket e vet e mandej e pesoi prej tyne. E zakoneshme per gjitha vendet komuniste. E gjora Vera Dume qe pasi vuejti prej shokeve te babes ne internim ne Grabjan gjet vdekjen prej do terroristave te rij ne Tirane.

Te jesh hero i luftes çlirimtare don me thane se ke ba shume luftime me pushtuesit...por çka ka mbete prej aktivitetit te tij jane veçse terrori e krimet mbi shqiptare.

Kujtohet mire si udheheqes i terrorit ndaj popullsise SHQIPTARE prej Mirdites deri ne Kelmend.

Po ju sjell nji pjese prej kujtimit te nji te pranishmi ne ngjarje prej nji shkrimit te Mergim Korçes (ku per kenaqesine tuej permenden edhe kuajt):

Ishte ditë e djelë. Vjen para repartit, atëhere nënkolonel, Petrit Dumja, i hipur mbi një kalë arab të hazdisur të kontrollonte repartin tonë që kishte tri orë i rrjeshtuar në pritje të vizitorit të nderuar. Zbret nga kali dhe fillon e ecën para rrjeshtit të parë t’ushtarëve duke pyetur, herë mbas here, ndonjerin syresh ...sssi, ssi ee e ke emrin ti ? E kështu i erdhi radha edhe ushtarit Dodë Miri nga Kelmendi. Ai ish një djalë më i gjatë se ne të gjatët e repartit. Shum’i pashëm e fjalë pak. Tek ia mësoi emrin Petrit Dumja i thotë : ... ee e dd di ti sss ss se ttt ty tt ta kam vrarë bb baban’ee edhe xhaxhanë ? E Doda krenar i përgjigjet : “ E si mor nuk e dikam. Po jo vetëm bab’edhe axhë, po ti na ke vra nândë mashkuj t’ konakut shoku nënkolonel e s’kem na se si me t’harrue ty ! ”

[skampin]

shkodra 13 ne qofte e vertete kjo atehere petro paska qene nje cop BQ pa burrni.
aka ndonje kale(apo gomar) sot qe mban emrin e petros per kujtim?