Diskutime mbi Çmimin Nobel në letërsi (që prej 2002)

[Lemon tea]

Per cilen veper duhet t'ia japin Nobelin Kadarese????
Mos ndoshta per ate roman qe ka shkruar ne vitin 1982 te titulluar
"KALVARI I FAMILJES RAPI" e qe tash s'po mbetet kush pa e lexu neper faqet e shtypit shqiptar.
Ah, po ke te drejte zoti Agim per kete veper Kadare meriton Nobelin.S'ma merr mendja te kete ne bote shkrimtar tjeter qe te kete shkruar nje veper te nje dimensioni te tille,e mbushur plot me vlera morale dhe shoqerore tamam si ato qe i kane hije njerezve si ne.

[Janka]

Per nje gje pyes veten: Kur do te sherohet kombi shqiptar nga idhujt, nga mallkimi i emrave te pervetshem, nga idealizimi i Njeshit? (kjo eshte pasoje e nje mentaliteti te paster komunist)

A thua ne Shqiperi nuk ka patur gjeni te letrave shqipe qe do te meritonin nje Nobel per letersine pervec z. Kadare? (Po ja te themi z. K. Trebeshina, te cilin
z. Kadare e ka shume xhan)
Mua me duket se duke ngritur lart figuren e nje te vetmi shkrimtar, ju po pohoni se Shqiperia nuk ka dhe as ka patur ndonjehere tjeter shkrimtar me "vlera nobeliste".

Po edhe ne e fitofte cmimin Nobel z. Kadare, le ta gezoje dhe le te gezohemi edhe ne me te. Po ta fitoje, ama, e jo t'ja japin me zorr ndjenjat nacionaliste e arsyetimet e tjera jashteletrare.

Paqe,
Janka

[Janka]

Per nje gje pyes veten: Kur do te sherohet kombi shqiptar nga idhujt, nga mallkimi i emrave te pervetshem, nga idealizimi i Njeshit? (kjo eshte pasoje e nje mentaliteti te paster komunist)

A thua ne Shqiperi nuk ka patur gjeni te letrave shqipe qe do te meritonin nje Nobel per letersine pervec z. Kadare? (Po ja te themi z. K. Trebeshina, te cilin
z. Kadare e ka shume xhan)
Mua me duket se duke ngritur lart figuren e nje te vetmi shkrimtar, ju po pohoni se Shqiperia nuk ka dhe as ka patur ndonjehere tjeter shkrimtar me "vlera nobeliste".

Po edhe ne e fitofte cmimin Nobel z. Kadare, le ta gezoje dhe le te gezohemi edhe ne me te. Po ta fitoje, ama, e jo t'ja japin me zorr ndjenjat nacionaliste e arsyetimet e tjera jashteletrare.

Paqe,
Janka

[Janka]

Per nje gje pyes veten: Kur do te sherohet kombi shqiptar nga idhujt, nga mallkimi i emrave te pervetshem, nga idealizimi i Njeshit? (kjo eshte pasoje e nje mentaliteti te paster komunist)

A thua ne Shqiperi nuk ka patur gjeni te letrave shqipe qe do te meritonin nje Nobel per letersine pervec z. Kadare? (Po ja te themi z. K. Trebeshina, te cilin
z. Kadare e ka shume xhan)
Mua me duket se duke ngritur lart figuren e nje te vetmi shkrimtar, ju po pohoni se Shqiperia nuk ka dhe as ka patur ndonjehere tjeter shkrimtar me "vlera nobeliste".

Po edhe ne e fitofte cmimin Nobel z. Kadare, le ta gezoje dhe le te gezohemi edhe ne me te. Po ta fitoje, ama, e jo t'ja japin me zorr ndjenjat nacionaliste e arsyetimet e tjera jashteletrare.

Paqe,
Janka

[dodoni]

Kadare eshte nje gjeni i letrave shqipe. Shkrimtari me i madh shqiptar i te gjitha koherave. Pamvaresisht rastit Rapi (per te cilin rast nga informacionet e deritashme, mendoj qe ka gabuar), Kadare e meriton plotesisht cmimin Nobel, jo per veprat njerezore te tij por per veprat letrare qe jane perla jo vetem te letersise shqiptare por edhe asaj boterore. Uroj qe sa me pare ta fitoj kete cmim dhe jam i bindur qe do ta fitoj shume shpejt.

[Xhuxhumaku]

Bast për Amos Oz?!

VIOLETA MURATI


Amos Oz kryeson listën e kandidatëve për çmimin “Nobel” në letërsi. Ndikimi i letërsisë në jetën e përditshme konsiderohet e rrallë dhe aq e qartë sa shkencat ose ekonomia, ku çmimet rrallë ndajnë plotësisht të njëjtat mendimet. Gjëja më interesante në lidhje me çmimet e letërsisë... shpesh nuk është vetë akti i gjykimit dhe vendimi se cili është më i mirë - por janë debate se ato janë të papritura







Gjëegjëza e “Nobelit”, kush janë, kush do fitojë, apo kush do të bëhet këtë vit i famshëm?



I famshëm, apo i madh - tani është zgjidhur; kur një shkrimtar fiton “Nobelin” bëhet i pasur dhe i famshëm, sigurisht me argumentin e letërsisë së madhe.

“Nobeli” këtë vit nuk është cilësuar gjëegjëzë, por është komentuar se çfarë e bën më interesante këtë çmim është e papritura. Emri që fiton kurrë nuk i përmbush parashikimet. Megjithatë britanikët janë të parët që vendosin bastet dhe kuotat për shkrimtarët e nominuar. Për emra që nominohen prej vitesh dhe ende nuk e kanë marrë “Nobelin” shkon shkurt një shprehje: Mundësia që zgjat. Duke i shtuar vështirësitë në marrjen me mend të fituesve që është një fushë e gjerë e kandidatëve të mundshëm.

Kështu këtë vit një pyetje e madhe, gati e sigurt në favorizim, është emri i shkrimtarit izraelit Amos Oz, si kandidat i mundshëm për t’u zgjedhur për çmimin “Nobel” të letërsisë për vitin 2009, që pritet të ndahen të enjten. Por i gjykuar si tepër i vështirë për t’u parashikuar, Oz është larg nga një bast i sigurt.

“Oz, i cili në romanet e tij merret me jetën moderne në Izreal dhe reflekton dekada të angazhimit të tij për lëvizjen izrealite paqësore përmes shkrimeve politike”, - është cituar nga libraria Ladbrokes në Britani, që do të thotë se ai ka një shans për të fituar në mes pesë kandidaturave të tjera të nominuara.

Por, Oz ishte informuar gjerësisht edhe vitin e shkruar, kur francezi Le Clezio fitoi çmimin. Dy favoritët e tjerë për “Nobel” janë shkrimtari algjerian Assia Djebar dhe shkrimtari amerikan, Joyce Carol Oates, të dy me të njëjtat besueshmëri për të fituar.

Kushdo që fiton kurorën prej afër 1.4 milion dollarësh, fut në kuletë këto para, por vendimi ka të ngjarë, si gjithmonë, ta ndezë debatin aq sa të dojë. Shtimi i piperit në përpjekjet për të marrë me mend fituesit e këtij viti është sërish debati nëse një amerikan do të mund ta çojë medaljen e artë në shtëpi, shoqëruar me famë dhe para. Në vitin 2008, një anëtar i akademisë suedeze “Horace Engdahl” shkaktoi një protestë në qarqet letrare, kur ai tha se amerikanët nuk marrin pjesë në letërsinë si “dialog i madh”. Një vit më parë dita e dhënies së çmimit është shoqëruar nga debatet mbi letërsinë, nga sekretari i përhershëm i akademisë suedeze, “Horace Engdahl” (pas kësaj ngjarjeje është shkarkuar nga detyra, por ka mbetur si anëtar i panelit të “Nobelit”) duke u shprehur se shkrimtarët amerikanë ishin shumë pak të ndikueshëm nga kultura popullore amerikane aq sa për t’iu dhënë ky çmim. Pas një serie komentesh nga kritikët amerikanë, sekretari Engdahl me tone të zbutura në vërejtjen e tij për shkrimtarët amerikanë ka pohuar më pas se çmimi “nuk është në kontekstin e nacionaliteteve, por një vlerësim individual për autorët”.

Nga ana tjetër, shkrimtarë të tjerë amerikanë që mendohet të jenë përfshirë në garë janë Philip Roth dhe Thomas Pynchon. “Ju mund të argumentoni se, duke u bazuar thjesht në nivelet e tyre letrare, Oates dhe Roth, duhet të jenë në një çmim më të shkurtër”, - tha zëdhënësi i librarisë Ladbrokes, Nick Wienberg. “Por... kritika e Engdahl për shkrimtarët amerikanë ka bërë që të na shtyjnë drejt shanseve të tyre”. Shkrimtari i fundit që ka fituar “Nobelin” ishte Toni Morrison në vitin 1993.

Mbi mundësitë dhe të papriturat e shanseve për marrjen me mend të “Nobelit” këtë vit paneli i “Nobelit” ka bërë të njohur poetët e së shkuarës, prozatorët, dramaturgët dhe filozofët. Madje edhe një Kryeministër – atë të Britanisë, Winston Churchill - që ka fituar çmim. Vazhdon... Marrës të tjerë përfshirë amerikanin Ernest Hemingëay, shkrimtarin rus Boris Pasternak dhe poetin, dhe romancierin e realizmit magjik, kolumbianin Gabriel Garsia Markez. Por kritikët gjithashtu tregojnë për lëshime befasuese, të tilla si francezi Marsel Proust apo irlandezi James Joyce.

Akademia është e heshtur në lidhje se si zgjidhen fituesit, përveçse kanë thënë se ata duhet të jenë nominuar nga më e madhja dhe e mira e botës letrare, dhe se, ata duhet të jenë të gjallë.

Vullneti i Alfred Nobelit, milioneri dinamit që pajiset me çmim, ekziston në thënien se ata duhet të shkojnë për njerëzit që kanë “sjellë përftim të madh për njerëzimin”. Në një libër mbi çmimin, mbi akademinë e tanishme, një nga anëtarët, Kjell Espmark, thotë se autorët janë shpërblyer shpesh për aftësinë e tyre, për të hedhur dritë mbi kulturën e tyre, ose për trajtimin e temave universale të njeriut.

Çfarë e dallon një shkrimtar të madh nga ai mesatar, megjithëse, kritikët e kanë ndarë përmes moshës, është ndër çështjet që e bëjnë “Nobelin” të diskutueshëm në ditët e sotme. Ndikimi i letërsisë në jetën e përditshme konsiderohet e rrallë dhe aq e qartë sa shkencat ose ekonomia, ku çmimet rrallë ndajnë plotësisht të njëjtat mendimet. “Gjëja më interesante në lidhje me çmimet e letërsisë... shpesh nuk është vetë akti i gjykimit dhe vendimi se cili është më i mirë - por janë debate se ato janë të papritura”, - tha David Johnson, koordinator i një kursi anglishteje që studion çmimin “Nobel”, drejtuar nga “Open University” në Britani. Ai mbyll me fjalinë se: “Kur ka debat, kjo tregon thyerjen e kufirit midis kulturës letrare dhe politike”. Nobeli për 2008 shkoi për francezin Le Clezio, e konsideruar krejtësisht befasi si emër. Ndërsa përpara tij shkrimtarët francezë që kanë marrë “Nobel” janë Jean-Paul Sartre, Albert Kamy dhe Andre Gide. Sipas website të çmimit “Nobel”, të parit shkrimtar që i është dhënë “Nobeli” ka qenë francezi Sully Prudhomme.


06/10/2009

standart.

[janulla]

Herta Müller u lind më 17 gusht, 1953 në qytetin gjerman-folëse Nitzkydorf në Banat, Rumani. Prindërit e saj ishin anëtarë të pakicave gjermane në Rumani. Babai i saj kishte shërbyer në Waffen SS gjatë Luftës së Dytë Botërore. Rumunët Shumë gjermanë u dëbuan në Bashkimin Sovjetik në 1945, duke përfshirë nëna Müller i cili kaloi pesë vjet në një kamp të punuar në ditët e sotme-Ukrainë. Shumë vite më vonë, në Atemschaukel (2009), Müller ishte që të përshkruaj mërgim e rumunëve gjermane në Bashkimin Sovjetik. Nga 1973-1976, Müller studiuar gjermanishten dhe literaturën rumune në universitet në Timişoara (Temeswar). Gjatë kësaj periudhe, ajo u shoqërua me Aktionsgruppe Banat, një rreth të autorëve të rinj gjermane i cili, në kundërshtim me diktaturën Çausheskut, kërkoi lirinë e fjalës. Pas përfundimit të studimeve të saj, ajo ka punuar si përkthyes në një fabrikë makinë 1977-1979. Ajo u hodh poshtë kur ajo refuzoi të jetë një informator të policisë sekrete. Pas shkarkimit të saj, ajo është ngacmuar nga Securitate.

Müller bërë debutimin e saj me mbledhjen e historive të shkurtra Niederungen (1982), i cili ishte censuruar në Rumani. Dy vjet më vonë, ajo botoi uncensored version në Gjermani dhe, në të njëjtin vit, Drückender Tango në Rumani. Në këto dy vepra, Müller përshkruan jetën në një të vogël, gjermanisht-fshat që flet dhe korrupsioni, intoleranca dhe represionit të gjetur atje. Shtypi rumun kombëtar ishte shumë kritik të këtyre punëve, ndërsa jashtë të Rumanisë, shtypi gjerman i morën ato shumë pozitivisht. Sepse Müller kishte kritikuar publikisht diktaturën në Rumani, ajo ishte e ndaluar nga botuese në vendin e saj. Në vitin 1987, Müller emigruar së bashku me burrin e saj, autorit Richard Wagner.

Novela të luftës Der damals schon der Fuchs Jäger (1992), Herztier (1994; Toka e gjelbër Kumbulla, 1996) dhe të luftës Heute ich mir lieber nicht begegnet (1997; Emerimi, 2001) jep, me detaje gdhendur, një portret i jetës së përditshme në një ngecje diktaturë. Müller mysafir ka dhënë leksione në universitete, kolegje dhe objekte të tjera në Paderborn, Warwick, Hamburg, Swansea, Gainsville (Florida), Kassel, Göttingen, Tübingen dhe Zürich ndër vende të tjera. Ajo jeton në Berlin. Që nga viti 1995 ajo ka shërbyer si një anëtar i Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung, në Darmstadt.



Punon në gjermanisht

Niederungen. - Bukarest: Kriterion-Verlag, 1982; Berlin: Rotbuch-Verlag, 1984
Drückender Tango: Erzählungen. - Bukarest: Kriterion-Verlag, 1984; Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1996
Groβer Der Mensch ist ein Fasan auf der Welt: Roman. - Berlin: Rotbuch-Verlag, 1986
Barfüβiger Februar: Prosa. - Berlin: Rotbuch-Verlag, 1987
Reisende auf einem Bein. - Berlin: Rotbuch-Verlag, 1989
Der Teufel Spiegel sitzt im. - Berlin: Rotbuch-Verlag, 1991
Der lufte Fuchs Jäger der damals schon: Roman. - Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1992
Eine warme ein Kartoffel ist warmes bett. - Hamburg: Europäische Verlagsanstalt, 1992
Wächter Kamm nimmt der Seinen: Weggehen und vom Ausscheren. - Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1993
Herztier: Roman. - Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1994
Hunger und Seide: Ese. - Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1995
Falle der. - Göttingen: Wallstein-Verlag, 1996
Mir e luftës Heute ich lieber nicht begegnet. - Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1997
Der fremde Blick oder Das Leben ist ein Furz in der Laterne. - Göttingen: Wallstein-Verlag, 1999
Im Haarknoten Dame wohnt eine. - Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 2000
Das ist Heimat, u gesprochen wird. - Blieskastel: Gollenstein, 2001
Konig der sich und verneigt tötet. - München: Hanser, 2003
Blassen Die Herren Mokkatassen mit den. - München: Hanser, 2005
Atemschaukel: Roman. - München: Hanser, 2009


Punon në anglisht

Pasaporta / përkthyer nga Martin Chalmers. - London: Serpent's Tail, 1989. - Translation of Grosser "Der Mensch ist ein Fasan auf der Welt
Toka e gjelbër Kumbulla / përkthyer nga Michael Hofmann. - New York: Metropolitan Books, 1996. - Translation of Herztier
Udhëtim më Një Leg / përkthyer nga gjermane nga Valentina Glajar dhe Andre Lefevere. - Evanston, Ill: Northwestern University Press, 1998. - Translation of Reisende auf einem Bein
Emërimi / përkthyer nga Michael Hulse dhe Filipi Boehm. - New York: Metropolitan Books, 2001. - Translation of begegnet luftës mir Heute ich lieber nicht


Punon në frëngjisht

L'un grand homme est sur terre faisan / traduit de l'allemand par Nicole Bary. - Paris: Maren shitet, 1988. - Traduction de: Der groβer ein Mensch ist Fasan auf der Welt
Le Renard était déjà le chasseur / traduit de l'allemand par Claire de Oliveira. - Paris: Seuil, 1997. - Traduction de: Der lufte Fuchs damals schon der Jäger
Mbledhjes La / traduit de l'allemand par Claire de Oliveira. - Paris: Métailié, 2001. - Traduction de: mir e luftës Heute ich lieber nicht begegnet


Punon në spanjisht

En tierras bajas / traducción del alemán de Juan José del diellore. - Madrid: Siruela, 1990. - Traducción de: Niederungen
El hombre es un gran faisán en el mundo / traducción del alemán de Juan José del diellore. - Madrid: Siruela, 1992. - Traducción de: Der groβer ein Mensch ist Fasan auf der Welt
La piel del zorro / traducción de Juan José del diellore. - Barcelona: Plaza & Janes, 1996. - Traducción de: Der lufte Fuchs damals schon der Jäger
La bestia del Corazón / traducción de Bettina zbardh Tyroller. - Barcelona: Mondadori, 1997. - Traducción de: Herztier


Punon në suedisht

Flackland / översättning av Susanne zgjerohet-Swartz. - Stockholm: Alba, 1985. - Originaltitel: Niederungen
Människan är en stor fasan på jorden: en berättelse / översättning av ***** Löfdahl. - Stockholm: Alba, 1987. - Originaltitel: groβer Der Mensch ist ein Fasan auf der Welt
Shkurt, Barfota: berättelser / översättning av ***** Löfdahl. - Stockholm: Alba, 1989. - Originaltitel: Barfüβiger Februar
Resande ben på ett / översättning av ***** Löfdahl. - Stockholm: Alba, 1991. - Originaltitel: Reisende auf einem Bein
Fortinë tip pykë jägare Raven da var / översättning av ***** Löfdahl. - Stockholm: Bonnier Alba, 1994. - Originaltitel: Der lufte Fuchs damals schon der Jäger
Hjärtdjur / översättning av ***** Löfdahl. - Stockholm: Bonnier Alba, 1996. - Originaltitel: Herztier
Dödar och Kungen bugar / översättning: ***** Löfdahl. - Stockholm: Wahlström & Widstrand, 2005 - Originaltitel: Der Konig verneigt sich und tötet
Hade Idag thep helst träffa integrimit velat mig själv / översättning: ***** Löfdahl. - Stockholm: Wahlström & Widstrand, 2007 - Originaltitel: mir e luftës Heute ich lieber nicht begegnet


Kritika e zgjedhur është dhënë

Die Wahrnehmung erfundene: Annäherung një Müller Herta / Norbert Oto shtoj (Hg.). - Paderborn: Igel, 1991
Der Druck der Erfahrung treibt vdesin Sprache në vdesin Dichtung: Bildlichkeit në Texten Müllers Herta / Ralf Köhnen (Hrsg.). - Frankfurt am Main: Lang, 1997
Herta Müller / redaktuar nga Brigid Haines. - Cardiff: University of Wales, 1998
Predoiu, Grazziella, Faszination und Provokation bei Herta Müller: eine thematische Auseinandersetzung und motivische. - Frankfurt am Main: Lang, 2000
Dascalu, Bogdan Mihai, Mbahet und Welt në Müllers Herta Erzählungen. - Hamburg: Kovaç, 2004
Bozzi, Paola, Blick der fremde: zum Werk Herta Müllers. - Würzburg: Königshausen & Neumann, 2005
Patrut, Iulia-*****, Schwarze Schwester - Teufelsjunge: Ethnizität Geschlecht und bei Paul Celan und Herta Müller. - Köln: Böhlau, 2006

Akademia Suedeze

[drague]

sa e degjova ne radio.

Kadareja duhet te presi dhe pak sa ta shfarosim kapitalizmin.

[Yllka10]

Urime shkrimtares!

Sa madheshtore qe eshte ajo salla ne Stockholm ku jepen çmimet Nobel!!!

[janulla]

Drague.. a thua u c`faros 100% komunizmi qe ngeli kapitalizmi...Me ben pershtypje si ja dhane gjermanes cmimin duke patur babane e saj ne sherbim te hitlerit ne luften e dyte boterore ..cifuteve besoj se ju ka rene si bombe ky lajm...

Sa per Kadarene do doja ta merte .. talentin i tij i lindur nuk krahasohet me gjermanen.. i vogel fare i vidhte leke te atit per te blere ndonje liber.. te rrime shtrember e te flasim drejte.. ta merte Kadarea kete cmim e merte gjithe Shqiperia .. pamvaresish nga e kaluara ime tragjike..faji mbetet gjithmone jetim .