Mumiet e “Ujit të Tharët” të Likovës

[Omari]

Mumiet e “Ujit të Tharët” të Likovës
Datojnë para 3000 vitesh, i takojnë fisit Dardan

Qerim Bajrami

Shkup, 30 mars - Gjatë punimeve ndërtimore, pikërisht në lokalitetin “Uji i Tharët” në Likovë, para një viti janë zbuluar edhe dy mumie, të futura në sënduqe prej bungu. Pronarët e tokës i marrin dhe sërish i fshejnë në thellësitë e tokës, mu aty ku kanë qëndruar më se 3 mijë vjet. Pronarët e kësaj toke, ndoshta i kanë fshehur ato për shkak se mumie të këtilla janë zbuluar edhe në vitin 1957.
Kur punëtorët ndërtimorë punonin në xhadenë që shpie për te panda e Likovës, gjatë gërmimit të dheut, atë kohë kishin dalë në sipërfaqe disa kufoma të mumificuara. Ato ishin në sëndukë prej bungu të gdhendur mjeshtërisht, kurse sipas gojëdhënave kufomat ishin me trupa të mëdhenj, kurse duart i kishin të paluara, flokët dhe mjekërrat e gjata. Për këto mumie ka dëshmitarë të shumtë në rajonin e Likovës. Ndër to isha edhe unë bashkë me vëllezërit, nënën dhe babanë, të dy të fundit tani të ndjerë. Atë kohë nuk kisha më shumë se katër vjet. Si sot më kujtohet se në xhadenë, pranë lokalitetit “Uji i Tharët” kishte disa trupa të futura në sëndukë bungu të punuar dhe gdhendur mjeshtërish, kurse baba im i prekte me shtagë. Atëherë shkonim te dajët në Hotël, jo fort larg Likovës. Në atë moment pamë disa sëndukë dhe baba e ndali kalin dhe të gjithë zbritëm nga çezja dhe pamë se aty kishte kufoma, të cilat dukeshin si të gjalla, ku shihej qartë se as trupi, por as fytyra nuk u ishin prishur.
Prej atëherë, deri më tani për këto mumie është shkruar vetëm njëherë. Shkrimi i pare që para 30 vjetëve është bërë në revistën “Danas” të Zagrebit, megjithatë jepte të dhina relevante për prejardhjen e këtyre kufomave. Kështu, sipas kësaj reviste zagrebase, qysh atëherë përmendej se këto mumie datojnë para 3 mijë vitesh. Kështu që dy kufoma ishin dërguar në Institutin e mjekësisë ligjore në Shkup, kurse dy të tjera në atë të Novi Sadit. Në kryeqendrën e Vojvodinës ishin dërguar me qëllim që të bëhet studimi i tyre, në studimin e të cilave patën marrë pjesë ekspertë të njohur të ish-Jugosllavisë dhe ata të Universitetit të Hajdelbergut të Gjermanisë. Sipas revistës “Danas”, Prof.dr. Hofman, i cili merrte pjesë në studimin e tyre, ka konstatuar se këto mumie zanafillën e kanë para 3 mijë vjetësh dhe i përkasin ilirëve, përkatësisht fisit dardan
Meqë del në shesh se këto mumie i takojnë fisit dardan, ekspertët e atëhershëm jugosllavë dy kufomat që qëndronin në Novi Sad i kishin hedhur në lumen Danub, vetëm e vetëm për humbur gjurmët.
Derisa Prof.dr. Hofman ka konstatuar se lashtësia e këtyre mumive është më se 3 mijë vjet, sipas dr. Ivan Nikolçiq nga Shkupi, i cili ka bërë vëzhgimin e tyre, del se kjo nekropolë i përket shekullit III ose II para erës së re.
Zatën, në shtator të vitit të kaluar, me lejen e kryetarit të komunës së Likovës, Beqir Saqipi, arkeologë të Qendrës nacionale për mbikëqyrjen e trashëgimisë kulturore, gjoja nuk janë lejuar të punojnë në lokalitetin, ku ka grumbuj kufomash të mumificuara. Sipas burimeve ne terren, jo vetëm pronarët e tokës, por edhe banorët e rajonit të Likovës nuk u lejojnë qasje që gërmimet të bëhen vetëm nga ekspertë maqedonas, sepse frikësohen se mos vallë do të ndodhë si me dy kufomat e hedhura në Danub, sepse frikësohen ndoshta mos e fshejnë lashtësinë e kufomave të mumificuara. .
Megjithatë, duhet të ndërmerret diç në këtë drejtim, sepse kufoma të këtilla dhe sot e kësaj dite janë prezente në xhadenë pranë Ujit të Thartë në Likovë. Por këtu, përpos ekspertëve maqedonas, prezentë duhet të jenë edhe ekspertë shqiptarë dhe ndërkombëtarë.

[Kreksi]

Une kam pas ndegjuar per kete raste mirepo kam kujtuan se ata i kan hedhur keto momie ne lumin Vardar, pra mesova diçka shume interesante dhe ju uroje pune te mbare arkeologve tane.

Ky shkrim me pelqeu shume.

[DardanG]

Nuk kam dëgjuar ndonjë herë për këtë rast. E cuditshme, interesante dhe poashtu shqetësuese. Cfarë do të bëhet me to a thua? Do të pësojnë në lumenj, apo do të bëhen objekt studimesh të vërteta arkeologjike.
Shumë vite më parë kam lexuar dicka nga një arkeolog( më duket ishte francez, i cili afërsisht ( sa më kujtohet) thoshte kështu: e tërë nëntoka ilire është një varrezë e madhe, e cila herët apo vonë do të jetë territori më madh arkeologjik në botë!

[Omari]

Ju falemnderit per komentet e juaja, me gezon fakti ju ka rene ne sy ky tekst qe pretendon te zgjoje kurreshtjen e arkeologeve Shqipetare dhe te fillojne angazhimet e tyre per studimin e ketyre mumijeve, te cilat nuk jan te pakta ne kete lokacion, sepse e tere kodra tek Uji i Tharret ne afersi te fshatit Likove rrethi i Kumanoves, Maqedonise eshte i mbushur me kufoma te ketilla Dardane te cilat datojne para 3000 vjetesh.

Siç thuhet ne tekstin e me siperm profesori i Universitetit te Hajdelbergut, Hofman ka vertetuar se keto mumije jane shume te lashta dhe dhe shpresojme se arkeologet Shqiptare, sidomos nga Shqiperia dhe Kosova do te zgjohen nga gjumi shekullore dhe ti studiojne keto Mumije Dardane te cilat ne te ardhmen mund te zhduken nga Sllavet qe me çdo kusht mundohen te zhdukin Historine tone te lashte.

Edhe vete autori i tekstit tregone se jo vetem banoret e likoves por tegjith banoret e rajonit te Karadakut nuk kane besim qe studimin e ketyre varrezave ta bejne Sllavet sepse frigohen se do ti humbin gjurmat e lashtesise se tyre.

Andaj ka ardhur koha qe njehere e pergjithmone ti hapin syte arkeologet Shqiptare dhe ta vizitojne kete lokacion te lene pas dore.

[Legjioni]

Omari.
me pelqeu ky shkrim pa mase, te lumte.

ne token Shqiptare ku gropohet aty del nje shqiptare,
rrenje e lashte .....

[chi_mai]

o omari un studioj per arkeologji lal
nqs do jete nje zone normale germimi, do mundohem te shkoj nje here per ekspedite me shkollen (megjithese zakonisht nuk japin leje kta te ministrise serbe)
po nqs mundesh , me jep nje lokalizim me te qarte te zones, tip : (shtet, qytet, fshat, krahine)
nqs do ke dhe msn time tek profili, mund ti dergosh dhe aty.
flm per te dhenat me vlere qe ke postuar me lart

[Omari]

Lokacioni gjendet ne Veri te Maqedonise, Komuna e Likoves afer Kumanoves, ndermjet fshatit Orizare dhe Likove, dmth nuk eshte teritor i Serbise po i Maqedonise dhe eshte pjese e banuar vetem nga Shqiptaret, poashtu mendoj se nuk do te ket kurrfar problemi nese merrni nje iniciative te vizitoni kete lokacion dhe te studioni ate do te keni mbeshtetjen e madhe te banoreve Shqiptar te kesaj ane.

Ja dhe nje harte shpresoj qe ju ndihmon me shume



Ju pershendes dhe me vjen mire per mirkuptimin qe kam hasur.

[chi_mai]

omari flm per harten
te premtoj se do ta hedh nje ide per kete ne leksionin e ardhshem qe do zhvillojme me profesorin e arkeologjise
shpresoj te na mirekuptoj dhe ai

[GL_Branch]

Nuk kam dëgjuar ndonjë herë për këtë rast. E cuditshme, interesante dhe poashtu shqetësuese. Cfarë do të bëhet me to a thua? Do të pësojnë në lumenj, apo do të bëhen objekt studimesh të vërteta arkeologjike.
Shumë vite më parë kam lexuar dicka nga një arkeolog( më duket ishte francez, i cili afërsisht ( sa më kujtohet) thoshte kështu: e tërë nëntoka ilire është një varrezë e madhe, e cila herët apo vonë do të jetë territori më madh arkeologjik në botë!

Ashtu para disa muaj me nje emision ne Radio Kosove kam ndegjuar prej nje shkrimtari-historian nga Mirdita...ai tha qe nen token e Kosoves gjenden shume kalaja dhe vlera antike ilire .....se ku u bazu ky sedi

[Hyllien]

Ashtu para disa muaj me nje emision ne Radio Kosove kam ndegjuar prej nje shkrimtari-historian nga Mirdita...ai tha qe nen token e Kosoves gjenden shume kalaja dhe vlera antike ilire .....se ku u bazu ky sedi

Ja ta them une se ku eshte bazuar, ose me sakte ta thote BBC-ja me grimcat e infromacionit qe ka dhene...

This Greek bronze statuette of a running girl, now housed in the British Museum, is 11.4cm high and dates to about 500 BC. It is Peloponnesian in style and may have been made at Sparta, though it was found at Prizren in Albania. The girl is dressed exactly as Pausanias describes the girls in the running events at Olympia ('Description of Greece', V, 16.4, second century AD).

Shiko fare thote siper. Kjo statuje eshte gjetur ne Prizren, megjithate ne menyre ezoterike sic behen te gjitha studimet per Greqine mendohet, pra mendohet se eshte bere ne Sparte. Kjo sepse neper hartat e ribera historia "greke" shkon deri ne nje fare kufiri, maksimumi kap Durresin e nuk shtrihet me siper, edhe pse me siper kemi Hiperboreanet, Tribalet etj etj qe "futen" ne menyre akoma me ezoterike ne mitologjine "greke" por qe neper harta as nuk figurojne se ku jane si vende. Normalisht i fusin dhe nga nje shekull V BC nga prapa dhe cdo gje eshte ne perputhje me historine e Greqise, megjithate keto nuk jane te vetmet gjetje ne Dardani. Eshte gjetur Princesha Dardane qe se di deri tani se kujt mund ti perkasi, ne kuptimin qe cfare perendie perfaqeson qe i pergjigjet gati 3800 vjet me pare histori, jane gejtur Mumje. Diku me siper ne kufi me Serbine, ne mos brenda Serbise eshte gjetur nje karroce me perendine Zog qe mendohet se eshte 1200 vjet BC ne mos me e lashte dhe eshte nder 2-3 te vetmet ne Europe deri tani qe eshte bere me balte. Kjo pa marre parasysh qindra e mijera zbulime statujash qe sot nuk gjenden me dhe ku me kryesoret i ke te rradhitura tek : Nenshkrime latine te Shqipnis, botuar nga Instituti Mbreteror i Studimevet Shqiptare, dhe me skandalozja e te gjithave qe un nuk shof shume te thuhet per te eshte statuja e te ashtuquajtures Vajza e Vlores e cila vete Ugolini me duket se nuk ka arritur dot kurre ta shohe realisht por nepermjet disa skicave ka deduktuar se i perkiste veshjes se sterlashte te gruas Ilire. Ne nuk kena qene "b_ythjashte" e "pirate" sic na paraqesin.