Ndryshimet në gjuhën e njësuar

[puroshkodran]

ja dhe batua duall ne orrigjine
kur nuk ka argumene pllas na marazi dhe fillon sharrjet

[Uriel]

Shiko ne forum dhe do te shohesh se propozimet per ndryshime ne standard vijne nga te gjitha anet, keshtu qe nuk kuptoj se si mund te flitet per shije vetjake.
Pastaj duhet me thane se ky forum paraqet nji mundesi diskutimi dhe shkembimi mendimesh, dicka qe nuk kerkon "peshe akademike" dhe ku gjithkush prej nesh ka te drejten me e shprehe mendimin e tij ndaj dickaje qe nuk asht, sipas mendimit vetjak, ne asnji menyre e rregullt. Edhe po te shkaktojshim vetem nji vrime te madhe ne uje, komentet tueja pa baze e pa asnji troe logjike nuk i hyjne kerkujt ne pune dhe shkaktojne asgja-hic.

Perfundimisht edhe ca fjale per arsyetimin e arsmitarit: Asht shkencerisht e vertetueme se zanoret si a ose o shprehin madhesi, gjanesi e sende qe shquhen per madhesine e tyne, prandej hasen ne shume gjuhe fjale, qe i permbajne keto zanore dhe shenojne gjana si mal, hane etj. Prandaj me duket po aq e logjikshme te kete a-ja nji efekt perforcues per fjalen "më". Gjithkush mund te testoj veten, tue shqiptue njihere fjalen e vertete "cikërrimë" ose nji variant te shpikun " cakërramë", mendoj se ka arsye perse ne shembullin e pare kemi dy i.

Kerkesat per ndryshim vijne nga qarqet kosovaro-maqedone qe per nga aspekti gjuhesor kane levruar te ashtequajtur akademike pas shperberjes se Jugosllavise dhe jane formesuar neper mediume te ndryshme, sic formesohen dhe ekspertet shqipfoles te gjitheditur, qe ne te njejten kohe te shpjegojne recesionin ekonomik dhe kometen Halley dhe per nga kredibiliteti shkencor jane nje zero me xhufke. As edhe nje inisiative shkencore ne pluralizmin politik nuk i afrohet punes se bere te regjimit te kaluar, dhe ne kete pike ky nuk eshte koment i imi ''bosh'' qe vjen nga pershtypja ime personale, por e mbeshtetur nga albanologet me ne emer perendimor. Ndryshimet duhet te kerkohen dhe te miratohen ne konsensus per pasurimin dhe te berit me praktike te gjuhes shqipe nga individe qe i zoterojne kompetencat respektive, ne te njejten kohe kur ne Shqiperi nuk ekziston nje Akademi e mirefillte Schkencash, e ndjekur nga histori shkrirjesh dhe ngrirjesh sipas kerkesave te Kryeministrit ne person, qe merr mbi vete rolin e Aristotelit, ndersa ti me flet mua per seriozitetin e ketyre kerkesave?

Gjuha nuk eshte shkence ekzakte, qe te kete rezultate konkrete 2+2=4, sic nuk ka tingellim me te bukur apo me te shemtuar. Ajo qe ty te duket me e bukur, mua me duket e tmerrshme, si dhe e anasjellta - nuk ekziston asnje gjuhe e bukur apo e shemtuar. Mos valle gezon argumentin hyjnor zoterote sebashku me arsimtarin qe vendos pikat mbi ''i'' kur na jep zgjidhjen e a-ve ne vend te ë-ve? Gjuha standarte ne te gjitha vendet eshte vendosur ne saje te dialektit mbizoterues persa i takon perplasjeve te kulturave, zakonisht gjate Rilindjes Europiane dhe me tej kombetare, ku, kudo rajonet me te zhvilluara kulturalisht i jane imponuar me pene rajoneve te tjera me te varfra te te njejtit vend. E njejta situate u perserit edhe ne Shqiperi, Jugu mbi Veriun, sic u pa ne Itali ku fitoi dialekti Firences, apo ne vendet gjermanike dhe frankofone. Ky fenomen ndodhi ne kushte te vecanta sociale dhe historike dhe ne asnje vend sot, nuk kerkohet imponimi dialektizmit si standartizim gjuhesor, per te riformuluar Standartin pas shume kohesh. Gjuha nuk mund te ndryshohet me nje te rene te lapsit pasi dikujt si pelqen, pasi ka pasoja te parikuperueshme ku gjate gjashte apo shtate dekadave te fundit, jane botuar me mijera libra ne gjuhen shqipe, si arstistike po ashtu dhe akademike. Nese ne Kosove dhe Maqedoni, kjo risi mori jete dy dekadat e fundit: ne Shqiperi eshte punuar prej dhjetra vitesh ne kete drejtim dhe kerkesa te tilla do mbeten kurdohere absurde. Eshte ende me absurde me tej, akuzimi i standartit si ''komunist''? Cdo te thote ''komunist'' fundja fundit: trend i dale mode se fundmi gjate pluralizmit demokratik, i ushqyer nga injoranca e thelle dhe militantizmi partiak dhe sigurisht duke mos lene anash as fshatarsine ne mase, e paafte per te perceptuar drejte sic duhet. Shkenca nuk njeh as fe, as etni dhe as ideologji, ndersa kufizimi dhe perndjekja e saj per arsye te tilla eshte sharlatane. Dhe kur akuza te tilla vijne pertej kufijve, nga individe te komunitete qe gezojne shtet prej gjysem dekade, ose gjysem shteti si shqiptaret e Maqedonise qe jane totalisht te paintegruar, eshte me te vertete per te ardhur keq se sa poshte ka rene gjuha shqipe te peshtyhet ne kete fare feje, megjithese keto jane qarte sjellje te komplekseve te inferioritetit. E thashe dhe me siper, sic e them dhe perhere: nese nuk iu pelqen Standarti apo alfabeti me 36 germa, shkruani nje alfabet te ri me sa germa te deshironi ne cirilikun sllav, arabisht apo edhe japonisht, te pershatshem per fonetiken gege pertej kufijve, meqe sot zoterojne dhe nje shtet komplet te tyrin dhe i kane kushtet adapte, perpos pellitjes tere kohen te perralles se dhelpres me rrushte.

[puroshkodran]

e ndjekur nga histori shkrirjesh dhe ngrirjesh sipas kerkesave te Kryeministrit ne person, qe merr mbi vete rolin e Aristotelit, ndersa ti me flet mua per seriozitetin e ketyre kerkesave?

Uriel
Kjo vlen sidomos per kohen kur u zyrtarizua standarti

Gjuha standarte ne te gjitha vendet eshte vendosur ne saje te dialektit mbizoterues persa i takon perplasjeve te kulturave, zakonisht gjate Rilindjes Europiane dhe me tej kombetare, ku, kudo rajonet me te zhvilluara kulturalisht i jane imponuar me pene rajoneve te tjera me te varfra te te njejtit vend. E njejta situate u perserit edhe ne Shqiperi, Jugu mbi Veriun,

Kjo asht teori qe i ka dale boja tashma
Para se me ardhe komunistat ne pushtet gjuhe zyrtare ishte gegnishtja e Elbasanit
E simas arsyetimit tand gjuhe zyrtare duhet t'ishte caktu shkodranishtja, se Shkodra ishte qyteti ma i zhvillum ne te gjitha anet

sic u pa ne Itali ku fitoi dialekti Firences, apo ne vendet gjermanike dhe frankofone.

Ne Itali ka shume dialekte qe ndryshojne aq shume me njeni-tjetrin sa disa i konsiderojne edhe gjuhe te ndryshme

Ky fenomen ndodhi ne kushte te vecanta sociale dhe historike dhe ne asnje vend sot, nuk kerkohet imponimi dialektizmit si standartizim gjuhesor, per te riformuluar Standartin pas shume kohesh.

Askush nuk kerkon ket. Kjo gja ka ndodh ne 72-shin. Kerkohet qe kete hapje ndaj gegnishtes, ne menyre qe gjuha zyrtare te pasunohet e te plotesohen disa mungesa te dukshme. Nuk me duket se po kerkohet shume.

Gjuha nuk mund te ndryshohet me nje te rene te lapsit pasi dikujt si pelqen, pasi ka pasoja te parikuperueshme ku gjate gjashte apo shtate dekadave te fundit, jane botuar me mijera libra ne gjuhen shqipe, si arstistike po ashtu dhe akademike.

Po librat e para 45-es? Aty perfshihen kryeveprat e verteta shqiptare qe kane ma shume vlera se vogelsinat e realizmit socialist (hiq nji Kadare)

Eshte ende me absurde me tej, akuzimi i standartit si ''komunist''? Cdo te thote ''komunist'' fundja fundit: trend i dale mode se fundmi gjate pluralizmit demokratik, i ushqyer nga injoranca e thelle dhe militantizmi partiak dhe sigurisht duke mos lene anash as fshatarsine ne mase, e paafte per te perceptuar drejte sic duhet. Shkenca nuk njeh as fe, as etni dhe as ideologji, ndersa kufizimi dhe perndjekja e saj per arsye te tilla eshte sharlatane.

Dmth se
(Shuteriqi), “… pas çlirimit toskërishtja nisi të bëhej gjuhë zyrtare e gjithë popullit tonë e u afirmua në mënyrë të plotë si dialekt bazë i gjuhës letrare shqipe… se vatra e madhe e Luftës Nacionalçlirimtare qe Juga...... Juga nxori udhëheqësit kryesorë e më të shumtë të lëvizjes; ajo i dha kuadro më të shumta“

dhe se

(Kadare) Gabimet që u bënë në Kongres kanë qenë se një grup shkencëtarësh stalinistë, gjuhëtarë stalinistë, për fat të keq ka pasur të tillë, u përpoqën aq sa mundën të ndikonin, në çdo mënyrë, që ta nënvleftësonin fondin, pasurinë e fjalorit, të njërit prej dy dialekteve kryesore, atë të gegërishtes. Në mënyrë gati tinëzare, duke bërë sikur harruan, duke bërë sikur iu shpëtoi, duke bërë sikur nuk iu ra në sy, lanë jashtë fjalorit, që u hartua fill pas Kongresit të Drejtshkrimit, një pjesë të madhe të pasurisë gjuhësore

- Kanë kaluar 30 e sa vjet dhe ka gjëra për t'u korrigjuar. Bashkë me qortimin e këtyre gjërave do të qortohej edhe ajo ana meskine, sepse në çdo mënyrë u përpoqën ta denigronin pasurinë, sidomos të shkrimtarëve katolikë të veriut. Pra, bashkë me këtë korrigjim, për të cilin unë mendoj se është korrigjimi themelor që duhet bërë, mund të rishikohen disa nga rregullat të cilat janë vendosur ndoshta jo drejt.

- Shkencëtarët e intelektualët tanë kanë për detyrë morale, mision para popullit shqiptar, të sqarojnë se si ndodhi që një dialekt të bëhet zotërues në një gjuhë. Që u bë njëri nga dy dialektet është një gjë krejt normale. Mund të bëhej dialekti i veriut, mund të bëhej ai i jugut. Natyrisht, politika shqiptare diktatoriale donte, në çdo mënyrë, të bëhej dialekti i jugut, për arsye që i dimë, për arsyet e armiqësisë së tyre, instinktive gati, për kulturën veriore, të shqiptarëve të veriut, sidomos kulturën katolike.

- Partia Komuniste donte të merrte patronazhin e saj, të merrte lavdinë, se është ajo që e krijoi Gjuhën e Njësuar Shqipe, gjë që s'është e vërtetë, sepse gjuhën e njësuar nuk e krijon kurrë një regjim politik, një parti ose një diktaturë. Por, ajo e mori në patronazh dhe u sugjestionuan të gjithë, duke e pranuar këtë mashtrim. Në të vërtetë, duke qenë në ndikim të regjimit, në Kongres u bënë edhe gabime.

[kutje]

Ishim GEGA,ishim TOSKA,dhe u bonum standart.nestra do te bahemi .....

[-BATO-]

Nje tjeter interviste e Kadarese dhene VOA

Pyetje - Në 30 -vjetorin e Kongresit për unifikimin e gjuhës shqipe pati diskutime të ndryshme në lidhje me çështjen e standardizimit të gjuhës shqipe. Ju e keni theksuar vazhdimisht se standardizimi ka qenë një aspiratë e vjetër e kulturës shqiptare për të bashkuar shqiptarët. Si një shkrues i madh i letrave shqipe, cili është mendimi juaj se ç’rrugë duhet të ndjekë gjuha shqipe në rrjedhat e saj të ardhshme?

I.Kadare- Kjo lidhet me pyetjen e mëparshme. Në atë fushatë për të bërë dy Shqipëri, dy popuj shqiptarë dhe jo një ka qenë një fushatë e vjetër kjo, për ta quajtur gjuhën shqipe si dy gjuhë shqipe dhe jo një. Kjo ka qenë një shpikje, do të thoja djallëzore, e nxitur nga padia disa herë, e disa herë nga djallëzia, pikërisht për të çuar atje që s’ka një Shqipëri, s’ka një popull shqiptar, por ka dy. Unë po e them si specialist i letrave që gjuha shqipe është një nga gjuhët më të njësuara në Evropë.

Nuk ka asgjë të veçantë gjuha shqipe që ta dallojë nga italishtja, anglishtja apo gjuhët e tjera të mëdha të botës, përsa i përket kësaj gjëje. Gjuha shqipe nuk mund të zhvillohej, bashkimi i dialekteve të saj ose gjuha e njësuar shqipe nuk mund të zhvillohej në kundërshtim me një parim të përbotshëm. Dhe parimi i përbotshëm është i tillë që na tregon që gjuhët nuk krijohen nga bashkimi ose shkrirja e dialekteve, por krijohen nga zgjedhja e një dialekti. Madje gjuhët krijohet nga zgjedhja e një të folure disa herë mund të qëllojë minoritare, nga zgjedhja e gjuhës së një qyteti, një kryeqyteti, të një fshati ka qëlluar, madje edhe të një njeriu ka qëlluar, pak a shumë siç thuhet për italishten që rolin kryesor e luajti një shkrimtar Dante Aligeri.

Prandaj të gjitha këto gjëra që flasin njerëzit, duke qenë injorantë të plotë në këtë gjë, duke bërë spekulime politike nga më të shëmtuarat është turp për analistët tanë që nuk bëjnë një studim të ftohtë për këtë dhe t’ia shpjegojnë popullit shqiptar që të mos ketë shqetësime të kota dhe të mos krijohet nervozizmi kot. Unë e pranoj dhe e kam shprehur se regjimi komunist ka dashur të ketë një diskriminim për të folurën veriore. Ky diskriminim lidhej me mosdashurinë e tij për një pjesë të letërsisë që u krijua në këto zona të Shqipërisë, për mosdashurinë e tij, urrejtjen për katolicizmin shqiptar. Është një temë e gjatë kjo për të folur, por kjo nuk mund të luante rol në një gjuhë të zhvilluar si gjuha shqipe. Ajo ka qenë dhe mbetet një nga gjuhët më të zhvilluara të Evropës.

Shikoni Kongresin e Manastirit më 1908. Po të studiohet nga analistët në mënyrë gjakftohtë, alfabeti shqiptar që u zgjodh është gati i përkryer dhe alfabeti shqiptar i ka të gjitha shenjat e prirjes bashkuese të gjuhës. Po të shikoni fonemat me rradhë, siç janë zgjedhur. Ju kujtoj se kryetar i komisionit të Manastirit për Alfabetin shqiptar ka qenë Gjergj Fishta, pra nuk ka qenë një njeri nga jugu, por ka qenë një shqiptar nga më të mëdhenjtë nga veriu, prandaj e gjithë kjo është një trysni artificiale që krijohet dhe unë do të thosha se është mëkat që gjuhëtarët ende nuk kanë mundur ta sqarojnë përfundimisht popullin shqiptar për të mos harxhuar energji për një gjë që është kaq e qartë si drita e diellit.

Shkeputa vetem pjesen ku trajtohet problemi gjuhesor

http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=409

Lexoni se flet edhe për alfabetin

[arsimtari]

Përshëndetje arsimtari, ti vërtet e ke nderue emnin tand këtu në forum me ketë postim që bane. Edhe unë jam për nji rishqyrtim të standardit, siç kam thanë këtu disa herë, por për nji ndryshim të drejtshkrimit, me të thanë të drejtën, nuk më ka shkue mendje, kurse në fakt edhe kjo na nevojitet.
Asht gjithmonë interesant si disa njerëz këtu, me siguri nga ato trevat e jugut që e kanë standardit pak a shumë si dialektin e tyne, kreshpërohen kur dëgjojnë për tentative përafërsimi të të dyja dialekteve të shqipes, siç do të ndodhte me zevendësimin e "nj"-së me "j"-në dhe reduktimin e "ë"-së, nji ndryshim fare i vockël sipas rradakës sime dhe në të mirë të të gjithëve. Ata gjind janë shkurtpamës, marrin mangësi dhe tandosje kombëtare për sipër, vetëm se nuk duen pak me u rrekë me folë nji gjuhë vërtet mbarëkombëtare, e cila nuk do të linte ma vend për debate përçamëse, që jemi detyrimisht të shtymë t'i zhvillojmë këtu dhe gjetiu.
Nuk due me u zgjatë ma shumë, vetëm përsa i përket "ch"-së në vend të "ç"-së, due me thanë se nji ndryshim i tillë drejtshkrimor do të sillte vërtet shumë lehtësi për neve dhe nuk di pse të mos zbatohet edhe kjo njikohësisht me ndryshimet e tjera që janë tu'i diskutue tani.

Të falemnderit kapplan! Kërkoj falje për vonesë të reagimit! Prapë duhet
të largohem nga kompjuteri im. Kurrë s'kam kohë të mjaftueshme.

[kapllani]

Lexoni se flet edhe për alfabetin

Po kujt i han **** se çka mendon Kadare. Para disa muejsh ka pretendue se kishte pase marredhanie te mira me Martin Camaj tue dite gjithe bota se ky kelysh i komunizmit nuk donte as t'ia dinte emnin e tij.

Me sa duket, Kadare nuk po zotnoka njohuni te mjaftueshme as per gjuhen shqipe (sic shihet tek veprat e tij) dhe as per ndonji gjuhe tjeter. Po te krahasosh shqipen me anglishten ose gjermanishten do te shihte e gjithe bota se cfare mangesish te medha dhe parregullsi ka shqipja standarde tue pase ende fjale qe nuk kae nji forme te caktueme per shumesin, tue pase ende folje, per te cilat gjenden ende njiqind forma per nji zgjedhim ( a thuhet luajta e lova) etj. Jo, shqipja nuk mund te quhet as pak e unjisueme, edhe pse u imponue me rreptesi te papame, gja qe deshmon se cfare vitaliteti te hicem ka ky standard dhe se ky nuk u zhvillue mbi te drejten e nji te folme te vetme, qe fitoi dikur epersine e saj tue kontribuue ne mase te madhe ne zhvillimin e nji gjuhe shqipe te kultures, sic perpiqesh ta arsyetosh te qenit gjuhe standarde e dialektit jugor. Dialekti jugor kurre nuk ka pase nji epersi te natyrshme, vetem per shkodranishten mund te thuhet se kishte nji pozite te tille por prape se prape u zgjodh dialekti elbasanas per hir te bashkimit kombetar.
Kadareja i madh thote se nje gjuhe nuk mund te zhvillohet tue shkri dialektet ne nji, por mbi baze te nji te folme te vetme. Por shqipja standarde, tue qene fryt i nji zhvillimi articifial gjuhesor, tashme ka humbe mundesine te marre kete rruge te deshirueme nga shkrimtari yne i madh dhe duhet me gjete nji zgjdhije tjeter nga kjo katrahure ne te cilen na shpune disa njerez.

[kapllani]

Të falemnderit kapplan! Kërkoj falje për vonesë të reagimit! Prapë duhet
të largohem nga kompjuteri im. Kurrë s'kam kohë të mjaftueshme.

S'ka perse te me faleminderosh, e verteta duhet thane.

[mia@]

Anglishtja eshte shume e pasur ne fjalor se ka shume fjale te huazuara njehere. Nese nuk kemi rregullsi sipas teje ne zgjedhim, gje qe nuk shikoj ndonje c'rregullsi, ata s'kane ne spelling. Ke amerikane dhe sot qe nuk dine te shkruajne gjuhen e tyre sic duhet, lol. Jo ne pak raste me kane pyet mua amerikanet si shkruhet kjo apo ajo fjale. Jam skandalizuar. Mos harro se Anglishtja ka shume folje te parregullta qe te ngelet vetem te mesosh permendsh zgjedhimin e tyre.
C'eshte lova? Loza?
Dhe gegenishtja sipas teje qenka me e pasur se gjuha standarte qe ka marre nga te dyja dialektet ca me shume e ca me pak? Perkundrazi. Ju as nuk e njihni gjuhen standarte se ju ja veshur syte me urrejtje qe prej dites qe u caktua ky standart. Kur keni kaq shume urrejtje ju ngelet qe andej nga Kosova te krijoni standartin tuaj. Shtet me vete jeni. Flamurin tuaj e keni. Formoni dhe standartin tuaj dhe shpetuat. Gjuha letrare nuk mund te pergjysmohet per interesa personale te disave. Dhe shtesat qe mund te behen duhen bere gradualisht se i thone tere ato breza qe mund te kene veshtiresi ne pervetesimin e tyre.

[kutje]

Vetem,budallenjet shqipetare thojne edhe kete, 2700 fjale jane greko turke ne fjalorin tone shqipetare.Deri kure shqipenija do te prodhon verberit te tipit homerik.a ashte nder mend shqipnija.2 700 fjale ne gjuhen tone te bukur paska greqicizma dhe turqicizma,krejte bota ashte tranue vetem shqipetari jo,nuke ashte tranue sepse u mbet lakuriq midis ruge,ska fjale te veta,lype lemosh te greku,turku sllavi,poshtersia ska fund.Populli degenerik ashte shqipetari-dijetari.more le te te tranohen edhe pak nuke do te miremi vesh.